ام کلثوم

ام کلثوم، با نام اصلی فاطمه البلتاجی، متولد ۳۱ دسامبر ۱۸۹۸ درگذشته ۳ فوریه ۱۹۷۵، وی از محبوب‌ترین و خوش صداترین خوانندگان زن در جهان عرب بود که آهنگ‌هایش برگرفته از الحان قرانی، موسیقی اصیل عرب و تواشیح دینی بود. آلبوم‌های موسیقی او هنوز جزو پرفروش‌ترین‌ها هستند و در بین سرزمین‌های عرب به «ستارهٔ خاور» و «بانوی آواز عرب»شهرت یافته بود.

ام کلثوم
زادروز	۳۱ دسامبر ۱۸۹۸
درگذشت	۳ فوریه ۱۹۷۵ قاهره
علت مرگ	بدنبال یک بیماری
ملیت	مصری

بیش از هشتاد میلیون نسخه از ترانه‌های ضبط‌شدهٔ ام کلثوم در جهان به فروش رفته‌ است که وی را بین خوانندگان خاورمیانه متمایز می‌سازد. ام‌کلثوم یک نماد ملی برای مصر به‌شمار می‌رفت، چنانچه به این خواننده «صدای مصر» و «هرم چهارم مصر» لقب دادند.

اگرچه ام کلثوم شهرت و صدایی بی‌نظیر داشت اما به صدای عبدالباسط علاقه‌مند بود و دوست داشت قرآن را به سبک عبدالباسط تلاوت کند که قاری بزرگ قرآنی مانع می‌شد و دلیل جالبی هم داشت؛ مردم باید شما را به یک چیز بشناسند (مردم شما را به آوازهایت می‌شناسند).

در همان سالها مجله معروف مصری کواکب در سال ۱۹۵۷ میلادی در تیتری متفاوت نوشت: آیا عبدالباسط می‌تواند بخواند و اگر خواننده شود، چه می‌شود؟

زندگی‌نامه ام کلثوم

ام کلثوم از مشهورترین خوانندگان مصر و دنیای عرب است و از مهمترین صداهای آواز عربی به شمار می رود. هنوز هم نسل های عربی به آوازها و ترانه هایش گوش سپرده و با آنها خاطره بازی می کنند.

آواز خوانی با لباس پسرانه

فاطمه دختر شیخ ابراهیم سید بلتاجی معروف به ام کلثوم در شهر تامای زاهر در استان دقهلیه دلتای نیل در خانواده ای فقیر به دنیا آمد. پدرش شیخِ مسجد روستا و مادرش زنی خانه دار بود که وظیفه ی نگهداری و تربیت از ام کلثوم و دو فرزند دیگرش را بر عهده داشت.

او در کودکی همراه پدرش به جشن های عروسی می رفت و در آنجا آواز می خواند و در مناسبت های دینی قرآن تلاوت می کرد. البته پدرش به او گفته بود که یک دختر اجازه ندارد آشکارا و در جلوی چشم مردم قرآن و یا آواز بخواند. به همین دلیل ام کلثوم لباس پسرانه می پوشید و به مجالس می رفت. همه فکر می کردند که او یک پسربچه است. ام کلثوم در این باره می گفت:

ام کلثوم؛ خواننده ای که چهار میلیون نفر به تشییع جنازه‌اش رفتند

“پدرم آدم سرسختی بود. خیلی سخت اجازه می داد تا در مقابل مردهایی که نمی شناخت آواز بخوانم اما از آنجایی که پول هایی که من در این مجالس به دست می آوردم کمک حال خانواده ام بود اجازه داد تا در مقابل مردها هم آواز بخوانم اما فقط در لباس های پسرانه.‌ من تا سالها با لباس های مبدل پسرانه آواز می خواندم …پدرم اینگونه خودش و دیگران را اقناع می کرد کسی که آواز می خواند یک پسر است و نه یک دختر.”

ام کلثوم هفت ساله بود که آوازه‌ی صدایش در همه جا پیچید. او در خانه ی ثروتمندانی که قدرت صدا و نحوه ی اجرای او را دوست داشتند آوازخوانی می‌کرد و یکبار به عنوان دستمزد ۱۰ قِرش گرفت که مساوی با نیمی از حقوق پدرش بود. ام کلثوم از آن پس در حوالی دلتای نیل به خانه‌ی ثروتمندان می‌رفت و در مناسبت‌های خانوادگی و دینی می‌خواند.

در شانزده سالگی یک خواننده‌ی معروف به نام ابوالعلامحمد و نوازنده‌ای به نام زکریا احمد با دیدن استعداد ام کلثوم او را به قاهره دعوت کردند. او در سال ۱۹۲۳ دعوت به قاهره را پذیرفت و همراه خانواده رهسپار پایتخت مصر شد. با سفر به قاهره فعالیت حرفه‌ای او رسما آغاز شد و درس موسیقی را در نزد معلم‌های خصوصی فراگرفت. در آن زمان انجمن “موسیقی شرقی” در قاهره دختران را نمی‌پذیرفت و او مجبور شد تا عود و آواز را در نزد معلمان خود به طور خصوصی فرا بگیرد.

ام کلثوم در قاهره

زمانی که ام کلثوم به قاهره رفت ستاره‌ی اقبالش درخشیدن گرفت. خوانندگان وقت مصر به این موضوع واکنش نشان داده و به او لقب دختر دهاتی و بدوی را داده بودند. دلیل این لقب پیشینه‌ی زندگی ام کلثوم در روستا و نحوه‌ی لباس پوشیدنش بود. ام کلثوم در لباس پوشیدن آداب و سنت‌های روستای زادگاهش را حفظ می‌کرد. لباس گشاد بلند تا زانو می‌پوشید و سرش را با یک تکه پارچه شبیه به روسری می‌بست و در جشن‌ها آوازهای روستایی با پس زمینه‌ی عاشقانه می‌خواند.

دستاوردهای ام کلثوم

مرحله ی محوری و مهم در سرنوشت حرفه‌ای ام کلثوم در سال ۱۹۲۶ میلادی رقم خورد و او که اینک به خواننده‌ای خوش صدا و صاحب‌نام تبدیل شده بود با شرکت سازنده ی صفحه های گرامافون قرارداد بست و درآمد سالانه‌ای را از آن دریافت نمود. او با این قرارداد به امنیت اقتصادی دست یافت و پس از آن وارد دنیای مد شد و از این تاریخ به بعد در لباس‌های او نیز تحولاتی رخ داد و دامن‌های کوتاه و دلتایی او به دامن‌های شهری فاخر تبدیل شد.

احمد رامی شاعر معروف عرب ۱۳۷ ترانه برای او نوشت. ام کلثوم در قاهره به سوی حرفه‌ای شدن پیش رفت. گروه موسیقیایی کارآزموده و استفاده از ترانه‌های با اصالت و عمیق به شهرت و محبوبیت او افزود. او آنقدر زیبا می‌خواند که حتی افراد بی‌سواد هم لغت‌های عمیق و شعرهای پر معنای او را حفظ کرده بودند. در سال ۱۹۳۰ راهش به سینما باز شد و در فیلم‌های رومانتیک و عاشقانه بازی کرد. او در فیلم‌هایی که نقش می‌گرفت ترانه خوانی هم می‌کرد.

دهه‌ی چهل قرن پیش دوران طلایی ام کلثوم بود. او در دو فیلم سلامه و فاطمه بازی کرد. مضمون این دو فیلم تاکید بر ارزش‌ها و رعایت اخلاقیات در جامعه و پرهیز از بداخلاقی‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی بود. برنامه‌های او با استقبال‌ گسترده‌ای در سراسر خاورمیانه روبرو شد و حالا دیگر به او لقب صدای مصر, صدای شرق و ستاره‌ی شرق را داده بودند.

ام کلثوم ، خواننده معروف

ام کلثوم در دهه‌ی پنجاه و شصت قرن بیستم سلامتی‌اش را به تدریج از دست داد دچار التهاب کلیه شد اما همچنان به اجرای برنامه می‌پرداخت. او در سال ۱۹۵۴ با پزشک معالج خود که از طرفدارانش بود ازدواج کرد و در سال ۱۹۶۷ اولین اجرای خود را در پاریس و در خارج از مرزهای جهان عرب به روی صحنه برد. او در همان سال به شهرهایی مثل بغداد, دمشق, بیروت و طرابلس رفت تا تصویر مصر را پس از شکست ژوئن ۱۹۶۷ ترمیم کند. او با ویزای دیپلماتیک و به عنوان سفیر مصر به این مناطق سفر کرد و عواید و درآمد آن را به حساب دولت مصر و در جهت مسلح‌سازی ارتش مصر صرف کرد.

درگذشت ام کلثوم

در سال ۱۹۷۵ میلادی حال ام کلثوم رو به وخامت نهاد. روزنامه‌ها هر روز از شرایط جسمانی او خبر تهیه می‌کردند. در ۳ فوریه سال ۱۹۷۵ او بر اثر نارسایی قلبی از دنیا رفت. مرگ او حادثه‌ی بزرگی در جهان عرب بود به طوری که چهار میلیون عرب به تشییع جنازه‌ی او رفتند. بنابر گزارش وب سایت أراجیک تعداد تشییع‌کنندگان او بیش از افراد حاضر در تشییع جنازه‌ی جمال عبدالناصر تخمین زده شد. در دوران ملک فاروق نشان “کمال” و “زن صاحب عصمت” را به او اعطا کردند.

ام کلثوم پس از مرگ عبدالناصر ترانه‌ی معروف خود تحت عنوان ” نامه‌ای به عبدالناصر” را برای او خواند که با استقبال زیادی روبرو شد. در سال ۲۰۱۷ تلویزیون عربستان در اقدامی بی‌سابقه تصاویری از کنسرت موسیقی ام کلثوم را پس از دهه‌ها توقف از تلویزیون رسمی عربستان پخش کرد. این تصمیم پس از آزادی رانندگی زنان در این کشور اتخاذ شد.