مهین جهانگیری
مهین جهانگیری، (متولد حدود ۱۳۳۵ در منطقه عشایری قشقایی - درگذشته ۱۲ آبان ۱۳۶۰، زندان سمیرم) یکی از زنان مبارز تاریخ معاصر ایران بود که به دلیل فعالیت‌های انقلابی‌اش علیه رژیم‌های پهلوی و جمهوری اسلامی شناخته می‌شود. او خواهر الله‌قلی‌خان جهانگیری، رهبر عشایر و مبارز علیه ستم، بود و در کنار او به دفاع از حقوق محرومان پرداخت. مهین در انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷ به فعالیت‌های اعتراضی پیوست و پس از آن، با سازمان راه کارگر، شاخه‌ای از چریک‌های فداییان خلق، همکاری کرد تا علیه سرکوب‌های رژیم مبارزه کند. او در ۱۳ شهریور ۱۳۶۰، همراه با برادر دیگرش محمدعلی، دستگیر شد و پس از تحمل شکنجه در زندان سمیرم، در ۱۲ آبان ۱۳۶۰ در سن ۲۶ سالگی به جوخه اعدام سپرده شد.[۱][۲][۳]
| مهین جهانگیری | |
|---|---|
 مهین جهانگیری | |
| زادروز | ۱۳۳۵ منطقه عشایری قشقایی |
| درگذشت | ۱۲ آبان ۱۳۶۰ زندان سمیرم |
| ملیت | ایرانی |
| سال‌های فعالیت | از اواخر دهه ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۰ |
| شناخته‌شده برای | نیروهای مبارز، مردم استان فارس و ایران |
| تأثیرگذاران | الله‌قلی خان جهانگیری |
| حزب سیاسی | چریک‌های فدایی خلق ایران |
زندگی اولیه و خانواده
مهین جهانگیری در حدود سال ۱۳۳۵ در منطقه عشایری قشقایی متولد شد، هرچند اطلاعات دقیقی درباره تاریخ و مکان دقیق تولدش در دست نیست. او سومین فرزند خانواده جهانگیری بود که به دلیل فعالیت‌های سیاسی برادرش، الله‌قلی‌خان، در میان عشایر و محرومان فارس و اصفهان شناخته می‌شد. الله‌قلی‌خان، که از خانواده‌ای مرفه برخاسته بود، زندگی‌اش را وقف حمایت از دهقانان و عشایر ستم‌دیده کرد، و این ارزش‌ها بر زندگی مهین نیز تأثیر گذاشت. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهرضا به پایان رساند و از جوانی به ایده‌های مارکسیستی و سوسیالیستی علاقه‌مند شد. یکی از نزدیکانش نقل کرده است:
«مهین از کودکی روحیه‌ای عدالت‌خواه داشت و تحت تأثیر برادرش به مبارزه کشیده شد».
این زمینه خانوادگی، او را برای فعالیت‌های انقلابی آماده کرد و ارتباط عمیق او با الله‌قلی‌خان، نقش مهمی در شکل‌گیری تعهدش به مبارزه ایفا نمود.[۲][۴]
فعالیت‌های سیاسی و مبارزات
مهین جهانگیری از اواخر دهه ۱۳۴۰ به فعالیت‌های سیاسی روی آورد. در توزیع کتاب‌های آموزشی و ترویج برابری، به‌ویژه در میان زنان روستایی، نقش داشت. در سال ۱۳۵۶، مدرسه تربیت معلم را برای مبارزه با بی‌سوادی زنان در مناطق روستایی تأسیس کرد که با مخالفت اولیه ساواک مواجه شد، اما با حمایت جامعه محلی ادامه یافت. پس از انقلاب ۱۳۵۷، او به سازمان راه کارگر، شاخه‌ای از فداییان خلق، پیوست که برای انقلاب سوسیالیستی و حکومت کارگری مبارزه می‌کرد و با رژیم خمینی مخالف بود. مهین در بخش‌های زنان، لجستیک، و انتشارات فعال بود و در مذاکرات با خان‌های قشقایی برای تشکیل شوراهای کارگری و دهقانی شرکت داشت. یکی از همرزمانش نقل کرده است:
«مهین با ایمان راسخ به آرمان‌های سوسیالیستی، تمام زندگی‌اش را وقف مبارزه کرد».
او همچنین کتابخانه و مرکز فرهنگی را احیا کرد که با یورش‌های مکرر نیروهای امنیتی مواجه شد، ولی تا مدت‌ها پابرجا ماند.[۱][۲]
دستگیری، زندان و اعدام
مهین جهانگیری چندین بار توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی دستگیر شد. آخرین دستگیری او در ۱۳ شهریور ۱۳۶۰، همراه با برادر دیگرش، محمدعلی جهانگیری، بود. او پس از ۳۵ روز زندان انفرادی در شهرضا و ۱۵ روز در سمیرم، در ۱۲ آبان ۱۳۶۰ بدون محاکمه در زندان سمیرم اعدام شد. او در زمان اعدام ۲۶ ساله و مجرد بود. در زندان، تحت شکنجه‌های شدید قرار گرفت، اما با مقاومت خود، از افشای اطلاعات درباره همرزمانش خودداری کرد. هم‌بندی‌هایش نقل کرده‌اند:
«مهین حتی در زندان هم امید و مقاومت را به ما منتقل می‌کرد».
جسد او توسط مادرش در بیابان‌های اطراف شهرضا پیدا شد و علی‌رغم حملات به خانواده، دفن گردید. این اعدام، که بخشی از سرکوب گسترده مخالفان بود، نشان‌دهنده پایمردی مهین در برابر ظلم است.[۱]
نقش و جایگاه در تاریخ مقاومت
مهین جهانگیری با فداکاری و شجاعتش، به نمونه‌ای از مقاومت زنان ایرانی تبدیل شد. اعدام او و برادرش محمدعلی، خانواده جهانگیری را به الگویی از مبارزه علیه ستم بدل کرد. داستان زندگی و مقاومت او در زندان، در میان فعالان سیاسی و به‌ویژه زنان مبارز، به‌عنوان نمونه‌ای از پایداری روایت می‌شود. مرکز فرهنگی که او تأسیس کرد، برای مدت‌ها پابرجا ماند و تأثیر زیادی بر صدها نفر در مناطق دورافتاده داشت. یکی از یارانش نقل کرده است:
«مهین با شهادتش، راهی برای ادامه مبارزه به ما نشان داد».
تأثیر او در ترویج آموزش و برابری، به‌ویژه در مناطق روستایی، میراثی ماندگار است. یاد او در نوشته‌ها و خاطرات همرزمانش، به‌ویژه در مستندات شفاهی و مقاله‌های منتشرشده، زنده مانده و او را به‌عنوان مدافع آزادی و برابری معرفی می‌کند.[۱][۵]