۱٬۰۰۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ساخت|notready=true}} | {{در دست ساخت|notready=true}} | ||
ابوالحسن صبا (۱۲۸۱ – ۱۳۳۶) استاد | ابوالحسن صبا (۱۲۸۱ – ۱۳۳۶) استاد موسیقی ایرانی، آهنگ‌ساز و نوازنده سرشناس ایرانی بود. او ضرب، نی، سه‌تار، سنتور، فلوت، تار، کمانچه و ویولن رابخوبی می‌نواخت. برخی از چهره‌های شاخص موسیقی معاصر در ایران از جمله شاگردان صبا بوده‌اند. او [[ویولن]] را به‌طور جدی به خدمت موسیقی ایرانی در آورد و موفق شد همه زیر و بم‌ها و ریزه‌کاری‌های موسیقی ایران را با ویولن اجرا کند و ردیف دستگاه‌های ایرانی را برای این ساز بنویسد. تألیفات او در زمینه موسیقی همچنان مورد توجه و استفاده هنرجویان موسیقی است.<ref>ایران[https://www.mojahedin.org/events/4510 ابوالحسن صبا، استاد موسیقی ایرانی درگذشت. سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref> | ||
== زندگی و | == زندگی و خانواده == | ||
ابوالحسن صبا در [[تهران]] و در خانواده‌ای اهل | ابوالحسن صبا در [[تهران]] و در خانواده‌ای اهل موسیقی و ادب به‌دنیا آمد. خانواده پدری او تا سه نسل با حرفه پزشکی سر و کار داشتند، اما همه از دوست‌داران دانش و هنر بودند.<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%B5%D8%A8%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C/a-16461674 یادی از ابوالحسن صبا، "شهریار" موسیقی. دویچه وله فارسی]</ref> او فرزند ابوالقاسم کمالالسلطنه، پزشک، ادیب و عاشق موسیقی بود. پدرش سه‌تار می‌نواخت و اولین استاد ِ پسر، پدر بود. ابوالقاسم‌خان کمالالسلطنه، خود نوه محمودخان صبا، ملک‌الشعرای دربار [[فتح‌علی‌شاه قاجار]] بود.به‌علت تسلط پدر صبا به ادبيات فارسي و عربی، به او لقب کمالالسلطنه داده بودند. وی در اصل از مردم [[آذربایجان]] و از خاندان امرای دنبلی است و در نسب‌نامه تا سی و یک پشت به خالد برمکی می‌رسد.<ref name=":0">[http://virtualtour.tehran.ir/DnnArticle/viwe/tabid/71/ArticleId/51/.aspx خانه ابوالحسن صبا. TEHRAN 3D]</ref> | ||
مادر صبا نقل کرده است که ابوالحسن از بچگی لب ايوان مي‌نشست و چند تار به انگشت خود می‌بست و با دهان صدای سازهای مختلف را در مي‌آورد. ابوالحسن را در شش سالگی به اساتید بزرگ موسیقی سپردند. ابوالحسن که لقب «صبا» را بعدها به‌عنوان نام خانوادگی خود برگزید، در همان نوجوانی نواختن ویولون و خواندن نت موسیقی را از [[حسین‌خان هنگ‌آفرین]] یاد گرفت . | |||
او نزد [[میرزا عبدالله فراهانی]]، [[درویش‌خان]] و [[علی‌نقی وزیری]] تار و سه‌تار، نزد [[حسین اسماعیل‌زاده]] کمانچه، نزد [[علی‌اکبر شاهی]] سنتور، نزد ا[[کبرخان]] نی و نزد [[حاجی‌خان]] ضرب را آموخت.<ref>[https://tavaana.org/fa/Abolhassan_Saba ابوالحسن صبا، نابغه‌ی موسیقی ایران] - توانا</ref> | |||
ابوالحسن تحصيلات مقدماتي را در مدرسه علميه و سپس در کالج آمريکايی به پايان رسانيد و به زبان و ادبيات فارسي و انگليسي آشنايي يافت.علاوه بر موسیقی، آموزش نقاشی را نزد کمال‌الملک و مهارت‌هایی چون سوهان‌کاری، خاتم‌کاری، نجاری، ریخته‌گری و معرق‌کاری را فرا گرفت که بعدها در ساخت سازها بکار گرفت.<ref>[http://hamshahrionline.ir/details/101815 زندگینامه ابوالحسن صبا] - همشهری آنلاین</ref> صبا، آثار نیما و هدایت را می‌خواند و با نیما و شهریار روابط نزدیک داشت. | |||
فتح‌الله دولتشاهی از دوستان و هم‌شاگردی‌های صبا در کالج آمریکایی‌ها به تأثیرگذاری دو زن بر زندگی صبا اشاره می‌کند: <blockquote>«از دیگر شرایط مساعد برای پیشرفت ابوالحسن خردسال، وجود کوکب‌الدوله، عمه علاقمند به ساز و سرود او بوده است. این بانو ندیمه‌ای به اسم ربابه خانم (از منسوبان حبیب سماعی) داشته که تنبک‌نوازی چیره‌دست و خواننده‌ای بسیار خوش صدا بوده است. استاد صبا نواختن ساز بسیار مهم تنبک را از ربابه خانم فرا گرفت.»</blockquote>او در سال ۱۳۱۱ با یکی از شاگردان خود با نام منتخب اسفندیاری کوه نور، دختر عموی [[نیما یوشیج]] ازدواج کرد. | |||
استاد ابوالحسن صبا در ۲۹ آذر سال ۱۳۳۶ در سن ۵۵ سالگی به‌علت عارضه قلبی درگذشت. آرامگاه صبا در [[ظهيرالدوله]] شميران در خيابان دربند تهران واقع شده است. | |||
استاد ابوالحسن صبا در | |||
== فعالیت های هنری == | == فعالیت های هنری == | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۳: | ||
در سال ۱۳۱۸ که رادیو تهران تأسیس شد، صبا در رادیو به کار نوازندگی پرداخت ولی همچنان در هنرستان موسیقی مشغول آموزش و پژوهش در زمینه موسیقی بود و در اواخر عمر نیز در منزلش کلاس موسیقی دایر کرده بود و به علاقه''''''مندان آموزش می‌داد. | در سال ۱۳۱۸ که رادیو تهران تأسیس شد، صبا در رادیو به کار نوازندگی پرداخت ولی همچنان در هنرستان موسیقی مشغول آموزش و پژوهش در زمینه موسیقی بود و در اواخر عمر نیز در منزلش کلاس موسیقی دایر کرده بود و به علاقه''''''مندان آموزش می‌داد. | ||
== موزه صبا == | |||
بعد از مرگ و بر طبق وصیت او، خانه‌اش توسط دانشکده هنرهای زیبا در ۲۹ آبان ۱۳۵۳ به موزه تبدیل شد. ساختمان خانه صبا بعد از مرگ او به‌وسیله وزارت فرهنگ و هنر از بازماندگان خریداری شد. این خانه که مربوط به دوره رضاشاه است و در تهران، خیابان جمهوری، خیابان ظهیرالاسلام، نبش کوچه صبا واقع شده<ref>[https://opentripmap.com/ru/card/Q5907487#15/35.7118/51.3718 خانه استاد ابوالحسن صبا.سایت opentripmap]</ref> دارای پنج اتاق، زیر زمین و حیاط کوچکی است ... به‌طور کلی، موزه صبا به دو بخش تقسیم می‌شود، بخش اول شامل سازها، لوازم شخصی و آثار استاد از جمله ردیف‌های موسیقی است و بخش دوم اختصاص به کارهلی دستی خانم صبا، همسر استاد صبا، دارد که شامل مجموعه تندیس‌های مومی و لباس‌های محلی و سنتی ایران قدیم است.<ref name=":0" /> این موزه در سال ۱۳۸۳ به کوشش سبا خویی (فرزند رکسانا کوچکترین دختر استاد صبا و [[اسماعیل خویی]])، مرمت شد. | |||
== شاگردان صبا == | == شاگردان صبا == | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۴: | ||
صبا نگران بود که یک عده همیشه می‌گویند موسیقی ایرانی غم‌انگیز، پردرد و غم‌ناک است. می‌گفت اگر قرار باشد که برای عوض کردن آن، بگردند که یک موسیقی نشاط‌انگیز پیدا کنند و خدای ناکرده ریشه آن موسیقی، موسیقی ایرانی نباشد، این صدمه و آسیبی است که به موسیقی ایرانی می‌خورد و نوعی از موسیقی بوجود می‌آید که ایرانی نخواهد بود. زیرا می‌بینیم عده‌ای هستند که موسیقی اصیل ایرانی را فراموش کرده‌اند و موسیقی‌ای که تحویل جوان‌ها می‌دهند، چیزی که نیست، موسیقی اصیل ایرانی است! صبا از اشخاصی است که کاملاً سنت موسیقی ایرانی را حفظ کرده و باعث افتخار موسیقی ایرانی است. | صبا نگران بود که یک عده همیشه می‌گویند موسیقی ایرانی غم‌انگیز، پردرد و غم‌ناک است. می‌گفت اگر قرار باشد که برای عوض کردن آن، بگردند که یک موسیقی نشاط‌انگیز پیدا کنند و خدای ناکرده ریشه آن موسیقی، موسیقی ایرانی نباشد، این صدمه و آسیبی است که به موسیقی ایرانی می‌خورد و نوعی از موسیقی بوجود می‌آید که ایرانی نخواهد بود. زیرا می‌بینیم عده‌ای هستند که موسیقی اصیل ایرانی را فراموش کرده‌اند و موسیقی‌ای که تحویل جوان‌ها می‌دهند، چیزی که نیست، موسیقی اصیل ایرانی است! صبا از اشخاصی است که کاملاً سنت موسیقی ایرانی را حفظ کرده و باعث افتخار موسیقی ایرانی است. | ||
استاد همایون خرم: | استاد همایون خرم:<blockquote>کلاس صبا فقط کلاس یادگیری ویولن نبود. او با رفتار و بیان و نگاه همیشه مهربان خود، علاوه بر تعلیم موسیقی، بذر محبت را نیز در دل شاگردان می‌کاشت.</blockquote>استاد ابراهیم قنبری مهر:<blockquote>رابطه من و استاد صبا رابطه شاگرد و استادی نبود؛ بلکه رابطه پدر فرزندی بود. رابطه مرید و مراد بود. من صبا را خیلی دوست داشتم. او یک دریا بود. نمی‌دانم او را به چه چیز تشبیه کنم .</blockquote>استاد حسین ملک:<blockquote>مقام صبا خیلی بالاتر از حد تصور ماست. به همین دلیل است که به نظر من تاکنون مطلب و مقاله‌ای در خور شخصیت او نگاشته نشده. چهره معصوم او همیشه -به‌ویژه سر کلاس- جلوی نظرم هست. او با شاگردانش مثل یک پدر رفتار می‌کرد. اما نه هر پدری، یک پدر مسئولیت‌پذیر و دلسوز، رقابت غلط نداشت. به کسی حسادت نمی‌کرد. کسی را زیر پا نمی‌گذاشت تا خودش را بالا ببرد .</blockquote>استاد اسدالله ملک:<blockquote>صبا یک مکتب کامل است. او با همه ویژگی‌های اخلاقی و هنری راهی را آغاز کرد که بی‌تردید قابل اعتماد‌ترین مکتب موسیقی ایران است .</blockquote> | ||
کلاس صبا فقط کلاس یادگیری ویولن نبود. او با رفتار و بیان و نگاه همیشه مهربان خود، علاوه بر تعلیم موسیقی، بذر محبت را نیز در دل شاگردان می‌کاشت. | |||
استاد ابراهیم قنبری مهر: | |||
رابطه من و استاد صبا رابطه شاگرد و استادی نبود؛ بلکه رابطه پدر فرزندی بود. رابطه مرید و مراد بود. من صبا را خیلی دوست داشتم. او یک دریا بود. نمی‌دانم او را به چه چیز تشبیه کنم . | |||
استاد حسین ملک: | |||
مقام صبا خیلی بالاتر از حد تصور ماست. به همین دلیل است که به نظر من تاکنون مطلب و مقاله‌ای در خور شخصیت او نگاشته نشده. چهره معصوم او همیشه -به‌ویژه سر کلاس- جلوی نظرم هست. او با شاگردانش مثل یک پدر رفتار می‌کرد. اما نه هر پدری، یک پدر مسئولیت‌پذیر و دلسوز، رقابت غلط نداشت. به کسی حسادت نمی‌کرد. کسی را زیر پا نمی‌گذاشت تا خودش را بالا ببرد . | |||
استاد اسدالله ملک: | |||
== منابع == | == منابع == | ||
[http://iranianpath.com/celebrities/Arts-Communication-and-Media/Saba/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%88-%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%88-%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%8C-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B14229.html سایت مسیر ایرانی] | [http://iranianpath.com/celebrities/Arts-Communication-and-Media/Saba/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%88-%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%88-%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%8C-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B14229.html سایت مسیر ایرانی] | ||
| خط ۶۸: | خط ۵۳: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
<references /> | <references /> | ||
[[رده:آهنگ‌سازان اهل ایران]] | |||
[[رده:اهالی تهران]] | |||
[[رده:درگذشتگان ۱۳۳۶]] | |||
[[رده:زادگان ۱۲۸۱]] | |||
[[رده:مدفونان در گورستان ظهیرالدوله]] | |||
[[رده:موسیقی‌دانان اهل ایران]] | |||
[[رده:نوازندگان کمانچه اهل ایران]] | |||
[[رده:نوازندگان نی اهل ایران]] | |||
[[رده:نوازندگان سنتور اهل ایران]] | |||
[[رده:نوازندگان سه‌تار اهل ایران]] | |||
[[رده:نوازندگان ویولن اهل ایران]] | |||