ابوالحسن صبا
ابوالحسن صبا (۱۲۸۱ – ۱۳۳۶) استاد برجسته موسیقی ایرانی، آهنگ‌ساز و نوازنده سرشناس ایرانی بود. او از برجسته‌ترین چهره‌های موسیقی ایران در هفتاد سال گذشته است. برخی از چهره‌های شاخص موسیقی معاصر در ایران از جمله شاگردان صبا بوده‌اند. بعد از مرگ و طبق وصیت او، خانه‌اش از سوی دانشکده هنرهای زیبا در ۲۹ آبان ۱۳۵۳ به موزه تبدیل شد. زندگی و تحصیلات ابوالحسن صبا در تهران و در خانواده‌ای اهل فرهنگ به‌دنیا آمد. خانواده پدری او تا سه نسل با حرفه پزشکی سر و کار داشتند، اما همه از دوست‌داران دانش و هنر بودند. او فرزند ابوالقاسم کمالالسلطنه، پزشک، ادیب و عاشق موسیقی بود. پدرش سه‌تار می‌نواخت و اولین استاد ِ پسر، پدر بود. ابوالقاسم‌خان کمالالسلطنه، خود نوه محمودخان صبا، ملک‌الشعرای دربار فتح‌علی‌شاه قاجار بود. وی در اصل از مردم آذربایجان و از خاندان امرای دنبلی است و در نسب‌نامه تا سی و یک پشت به خالد برمکی می‌رسد. به‌علت تسلط پدر صبا به ادبيات فارسي و عربي، به او لقب کمالالسلطنه داده بودند. پدرش سه تار نیز می نواخت و اولین استاد پسر بود.
مادر صبا نقل کرده است که ابوالحسن از بچگي لب ايوان مي‌نشست و چند تار به انگشت خود مي‌بست و با دهان صداي سازهاي مختلف را در مي‌آورد. پدر، ابوالحسن را در سن شش سالگی به اساتید بزرگ موسیقی سپرد. ابوالحسن که لقب «صبا» را بعدها به‌عنوان نام خانوادگی خود برگزید، در همان نوجوانی نواختن ویولون و خواندن نت موسیقی را از حسین‌خان هنگ‌آفرین یاد گرفت . او نزد میرزا عبدالله فراهانی، درویش‌خان و علی‌نقی وزیری تار و سه‌تار، نزد حسین اسماعیل‌زاده کمانچه، نزد علی‌اکبر شاهی سنتور، نزد اکبرخان نی و نزد حاجی‌خان ضرب را آموخت. ابوالحسن تحصيلات مقدماتي را در مدرسه علميه و سپس در کالج آمريکايي به پايان رسانيد و به زبان و ادبيات فارسي و انگليسي آشنايي يافت. فتح‌الله دولتشاهی از دوستان و هم‌شاگردی‌های صبا در کالج آمریکایی‌ها به تاثیرگذاری دو زن بر زندگی صبا اشاره می‌کند: «از دیگر شرایط مساعد برای پیشرفت ابوالحسن خردسال، وجود کوکب‌الدوله، عمه علاقمند به ساز و سرود او بوده است. این بانو ندیمه‌ای به اسم ربابه خانم (از منسوبان حبیب سماعی) داشته که تنبک‌نوازی چیره‌دست و خواننده‌ای بسیار خوش صدا بوده است. استاد صبا نواختن ساز بسیار مهم تنبک را از ربابه خانم فرا گرفت.» او همچنین در جوانی به مدرسه کمال‌الملک رفت و نقاشی را فرا گرفت. به علاوه در رشته‌هایی مانند سوهان‌کاری، نجاری، ریخته‌گری، معرق‌کاری و خاتم‌کاری مهارت کسب کرد. این مهارت‌ها بعدها در ساخت سازهای موسیقی به کارش آمد. صبا، آثار نیما و هدایت را می‌خواند و با نیما و شهریار روابط نزدیک داشت. او در سال ۱۳۱۱ با یکی از شاگردان خود با نام منتخب اسفندیاری کوه نور، دختر عموی نیما یوشیج ازدواج کرد. استاد ابوالحسن صبا در تاريخ 29 آذر سال 1336 در سن 55 سالگی به علت عارضه قلبی درگذشت. آرامگاه صبا در ظهيرالدوله شميران در خيابان دربند تهران واقع شده است. بعد از مرگ و بر طبق وصیت او، خانه‌اش توسط دانشکده هنرهای زیبا در ۲۹ آبان ۱۳۵۳ به موزه تبدیل شد. ساختمان خانه صبا بعد از مرگ او به‌وسیله وزارت فرهنگ و هنر از بازماندگان خریداری شد. اینخانه که مربوط به دوره رضاشاه است و در تهران، خیابان جمهوری، خیابان ظهیرالاسلام، نبش کوچه صبا واقع شده دارای پنج اتاق، زیر زمین و حیاط کوچکی است ... به طور کلی، موزه صبا به دو بخش تقسیم می‌شود، بخش اول شامل سازها، لوازم شخصی و آثار استاد از جمله ردیف‌های موسیقی است و بخش دوم اختصاص به کارهلی دستی خانم صبا، همسر استاد صبا، دارد که شامل مجموعه تندیس‌های مومی و لباس‌های محلی و سنتی ایران قدیم است. این موزه در سال ۱۳۸۳ به کوشش سبا خویی (فرزند رکسانا کوچکترین دختر استاد صبا و اسماعیل خویی)، مرمت شد.