ابوعلی سینا
| حسین بن عبدالله | |
|---|---|
 | |
| زادروز | ۱ شهریور ۳۵۹[۱] بخارا (پایتخت سامانیان)، در ازبکستان کنونی |
| درگذشت | ۳۱ خرداد ۴۱۶[۱](در سن ۵۷ سالگی) همدان |
| آرامگاه | آرامگاه بوعلی‌سینا همدان |
| محل زندگی | فرارود، خراسان، گرگان، ری، اصفهان و همدان |
| ملیت | ایرانی[۲][۳][۴][۵] |
| نام‌های دیگر | ابوعلی سینا، پور سینا |
| پیشه | فیلسوف، دانشمند و حکیم |
| سال‌های فعالیت | اواخر سدهٔ چهارم و اوایل سدهٔ پنجم قمری |
| نقش‌های برجسته | بزرگ‌ترین فیلسوف مشایی و پزشک نامدار ایران در جهان اسلام.[۶] |
| لقب | شیخ‌الرئیس؛ شرف الملک، حجت الحق شاهزاده اطباء |
| دوره | اواخر سامانیان و دوران آل بویه |
| مذهب | مسلمان[۷][۸] شاید بعدها بی‌دین شد[۹][۱۰] |
| منصب | وزارت |
| مکتب | فلسفه مشایی |
| آثار | کتاب شفا، قانون، دانشنامهٔ علایی و رساله‌های بسیاری به عربی و فارسی |
| همسر | یاسمین |
| والدین | عبدالله / ستاره |
ابوعلی سینا (تولد۳۵۹ خورشیدی بخارا - درگذشت دوم تیرماه ۴۱۶ خورشیدی همدان) دانشمند، پزشک، فیلسوف، منجم ، فیزیکدان،زمین‌شناس، شاعر و... از سرشناس‌ترین دانشمندان ایرانی است که آثار او در زمینه طب از معروفترین کتب پزشکی در جهان است. کتابهای شفا، قانون در زمینه‌های فیزیک و پزشکی از معروفترین آثار اوست.[۱۱]
تولد و کودکی
پدر ابن سینا از مردم بلخ بود، که در زمان پادشاهی نوح‌بن منصور سامانی به بخارا رفت و در یکی از روستاهای آنجا به‌نام خرمیثن به کار اداری مشغول شد. پدر ابن سینا با زنی بنام «ستاره» ازدواج کرد و فرزند آنان ابن سینا به دنیا آمد.[۱۱]پدرش او را از کودکی به مطالعه و آموزش آشنا کرد، از جمله رسائل اخوان‌الصفا که دائرةالمعارفی از موضوعات مختلف همچون دین، هندسه، موسیقی، جغرافیا،اخلاق و حتی جادوگری بود را مطالعه می‌کرد. پدرش وی را نزد سبزی‌فروشی به‌نام محمود مساحی گذاشت و این سبزی‌فروش به ابن‌سینا حساب هندی را آموخت.
تحصیلات
ابوعلی‌سینا در ده سالگی همه قرآن و بسیاری از مباحث ادبی را فراگرفته بود و نبوغ او باعث شگفتی همگان شده بود. پدر ابن‌سینا از پیروان اسماعیلیان بود و دعوت یکی از داعیان مصری اسماعیلیه را پذیرفته بود. برادر ابن سینا به نام محمود نیز از اسماعیلیه بود اما ابن‌سینا هر چند سخنان آنان را گوش می‌داد و گفته‌هایشان را می‌فهمید اما نخواست پیرو آیین آنان شود.[۱۱]هنگامی که دانشمندی به‌نام ابوعبدالله (حسین‌بن ابراهیم الطیری) به بخارا آمد، پدر ابن‌سینا او را در خانه خود جای داد و او به ابن‌سینا فلسفه را آموخت. سپس ابن‌سینا نزد ناتلی به خواندن منطق ارسطو پرداخت و نکات تازه‌ای از مباحث فلسفی را کشف و استادش را به شگفتی انداخت. همین شخص بود که پدر ابن‌سینا را واداشت که فرزندش را در راه دانش تربیت کند. ابن‌سینا آثار ارسطو و شرح‌های دیگران بر آثار او را خواند و بر منطق ارسطو مسلط شد. سپس کتاب اصول هندسه اثر اقلیدس و المجسطی اثر بطلمیوس را نیز فرا گرفت. او آموختن متون و شرح‌های کتابهایی در باره طبیعیات و الهیات به گفته خودش «درهای دانش به رویش گشوده شد.» آنگاه به پزشکی گرایش پیدا کرد و همزمان در فقه و مناظره با دیگران سرآمد چیره‌دست شده بود. پس از ۱۶ سالگی باردیگر خواندن همه کتابهای منطق و بخش‌های فلسفه را از سر گرفت. تلاش او در کسب دانش‌های زمان شب و روز نمی‌شناخت و همیشه در حال مطالعه بود. به گفته خودش «هرگاه خوابش می‌برد، آن مسائل را در خواب می‌دید و بسیاری از آنها بر او آشکار و روشن می‌شد.» در ۱۸ سالگی در منطق، ریاضیات و پزشکی چیره‌دست بود.
ورود به دربار سامانیان
فرمانروای بخارا دراین زمان نوح بن منصور سامانی بوده است ، او به بیماری مبتلا شده بود که پزشکان همه از درمان آن باز مانده بودند. ابن‌سینا که آوازه شهرتش در پزشکی پیچیده شده بود را به بالین امیر آوردند و موفق به درمان او شد، از آن پس ابن‌سینا در شمار نزدیکان نوح بن منصور درآمد.
ابن سینا از نوح بن منصور اجازه خواست که از کتابخانه بزرگ و مشهور امیر استفاده کند،ابن سیناکتابهای بسیاری را در دانش های گوناگون یافت که همگی برایش تازه و ارزنده بودند و به خواندن یا بازنویسی آنها پرداخت. او به خواندن آنها پرداخت و از آنها بهره های فراوان گرفت. در ۲۲ سالگی کتاب مجموع را در فلسفه و حکمت و کتاب دیگر بنام البر و الاثم را در علم اخلاق نوشت. در این هنگام پدرش نیز درگذشت.
مهاجرت
با مرگ امیر نوحبن‌منصور بخارا دستخوش جنگ و ستیز شد و محیط برای ابن‌سینا ناامن بود، ناچار به گرگانج رفت و به دربار خوارزمشاهیان راه یافت. پس از چندی بنا به ضرورتی که خود ابن‌سینا هم از آن چیزی نمی‌گوید گرگانج را ترک می‌کند. یکی از همراهان او در این دوران ابوعبید جوزجانی است، او شاگرد ابن سینا و یار و همراه او و نخستین نویسنده سرگذشت ابن‌سینا به نقل از خودش است.
حدود سال ۴۰۴ قمری ابن سینا گرگان را به قصد ری ترک می‌کند. او در ری به خدمت شیرین دختر سپهبد شروین ملقب به ام‌الملوک حاکم ری و بیوه فخرالدوله علی بویه در آمد و موفق به درمان بیماری فرزندش مگجدالدوله می‌شود.
آثار
جایگاه علمی و تأثیرات او
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Encyclopedia of Islam: Vol 1, p. 562, Edition I, 1964, Lahore, Pakistan
- ↑ Paul Strathern (۲۰۰۵). A brief history of medicine: from Hippocrates to gene therapy. Running Press. p. ۵۸. ISBN ۹۷۸–۰–۷۸۶۷–۱۵۲۵–۱ Check
|isbn=value: invalid character (help). Check date values in:|date=(help); External link in|title=(help) - ↑ Brian Duignan (۲۰۱۰). Medieval Philosophy. The Rosen Publishing Group. p. ۸۹. ISBN ۹۷۸–۱–۶۱۵۳۰–۲۴۴–۴ Check
|isbn=value: invalid character (help). Check date values in:|date=(help); External link in|title=(help) - ↑ Michael Kort (۲۰۰۴). Central Asian republics. Infobase Publishing. p. ۲۴. ISBN ۹۷۸–۰–۸۱۶۰–۵۰۷۴–۱ Check
|isbn=value: invalid character (help). Check date values in:|date=(help); External link in|title=(help) - ↑ * Ibn Sina ("Avicenna") Encyclopedia of Islam. 2nd edition. Edited by P. Berman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Henrichs. Brill 2009. Accessed through Brill online: www.encislam.brill.nl (2009) Quote: "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian."
- A.J. Arberry, "Avicenna on Theology", KAZI PUBN INC, 1995. excerpt: "Avicenna was the greatest of all Persian thinkers; as physician and metaphysician"&fp=dcce4d829681fc6c&biw=1824&bih=966
- Henry Corbin, "The Voyage and the messenger: Iran and Philosophy", North Atlantic Books, 1998. pg 74:"Whereas the name of Avicenna (Ibn sinda, died 1037) is generally listed as chronologically first among noteworthy Iranian philosophers, recent evidence has revealed previous existence of Ismaili philosophical systems with a structure no less complete than of Avicenna".[۱]
- ↑ دانشنامه ایران، جلد اول، ذیل "ابن سینا"
- ↑ یان ریپکا، «تاریخ ادبیات فارسی دری تا آغاز سدهٔ بیستم» در تاریخ ادبیات ایران، از دوران باستان تا قاجاریه، ترجمه عیسی شهابی، تهران ۱۳۸۵، انتشارات علمی و فرهنگی، ص ۲۶۰
- ↑ سه حکیم مسلمان، نوشته سید حسین نصر، ترجمه احمد آرام، انتشارات امیرکبیر، تهران ۱۳۸۵، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۳-۱۱۱-۴، صفحات ۴۷ و ۴۸
- ↑ Guntern, Gottlieb. The Spirit of Creativity: Basic Mechanisms of Creative Achievements (in English). University Press of America. ISBN 978-0-7618-5053-3.
the world is divided into men who have wit and no religion and men who have religion and no wit.
- ↑ Tucker, Jonathan. The Silk Road - Central Asia: A Travel Companion (in English). I.B.Tauris. p. 94. ISBN 978-1-78076-925-7.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ زندگی‌نامه ابن‌سینا - بنیاد فرهنگی و علمی بوعلی‌سینا