کاربر:Hossein/صفحه تمرین1402730

حماس

حماس مخفف عربی «حرکت مقاومت اسلامی» است، که اشاره دارد به ریشه‌های این گروه و نزدیکی‌اش به اخوان‌المسلمین، مطرح‌ترین گروه سنی جهان که در دهه ۱۹۲۰ در مصر ایجاد شد. این گروه را شیخ احمد یاسین در سال ۱۹۸۷م و۱۳۶۶ش، در دوره انتفاضه اول تاسیس کرد. این گروه بر نوار غزه در سرزمین‌های فلسطینی حکومت می‌کند. آرمان حماس نابودی اسرائیل و تشکیل کشور فلسطین است و عامل بمب‌گذاری‌های انتحاری و حملات مرگبار زیادی به سربازان و غیرنظامیان اسرائیلی بوده است. وزارت امور خارجه آمریکا در سال ۱۹۹۷ این گروه را تروریستی اعلام کرد. اتحادیه اروپا و سایر کشورهای غربی نیز حماس را سازمانی تروریستی می‌دانند. حماس در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۶ پیروز شد و در سال ۲۰۰۷، با توسل به خشونت، کنترل نوار غزه را از دست تشکیلات خودگردان فلسطین خارج کرد. ۴ درگیری بزرگ ناشی از حمله حماس به اسرائیل در ۲۰۰۸، ۲۰۱۲، ۲۰۱۴، ۲۰۲۱ اتفاق افتاده است. بزرگ‌ترین حمله حماس، طوفان الاَقصی نام دارد که در ۱۵ مهر سال ۱۴۰۲ش انجام شد.

تاریخچه حماس

بدو تاسیس

این سازمان در ابتدا مؤسسه خیریه «مجمع الاسلامیه» احمد یاسین بود که در سال ۱۹۷۳ در غزه با همکاری و مشارکت اخوان المسلمین مستقر در مصر تأسیس شد. حماس در سال ۱۹۸۷ میلادی توسط شیخ احمد یاسین،  عبدالعزیز رنتیسی و محمد طه در جریان انتفاضه اول به عنوان شاخه فلسطینی اخوان‌المسلمین بنیان‌گذاری شد. و هدف خود را «آزادی تمامی خاک فلسطین» اعلام کرده‌است.

شیخ احمد یاسین عنوان کرد که ما هیچ گاه رابطه‌ای با اخوان المسلمین در مصر نداشته‌ایم. اما در بیانیه تاسیس اول آن که در تاریخ ۱۸ آگوست ۱۹۸۸ صادر شد خود را اخوان المسلمین در فلسطین عنوان نمود و هدفش را برپایی دولت اسلامی در فلسطین به جای اسرائیل و نابودی یا انحلال اسرائیل عنوان کرد. در علت تاسیس آن آورده‌اند که حادثه قتل عمد ۴ کارگر فلسطینی به وسیله کامیونی که یک راننده اسرائیلی بنیادگرا راننده آن بود و به حادثه تریلری ۸ دسامبر 1987 معروف شد و به قیام اول فلسطین انجامید عامل تاسیس این جنبش بوده است. این قیام که به قیام کودکان سنگ‌پران هم معروف شد تا ۱۹۹۱ که توافق اسلو بین سازمان آزادیبخش فلسطین و اسرائیل انجام شد ادامه یافت.

حماس و قرارداد اسلو

حماس با توافقات صلح آمیز که اسرائیل را به رسمیت می‌شناسد موافق نیست. آنها مقاومت مسلحانه را ترجیح می‌دهند. حماس ایده به رسمیت شناختن اسرائیل و یافتن راه حلی مسالمت آمیز از طریق توافقنامه‌هایی مانند توافق اسلو را قبول ندارند. آرمان حماس نابودی اسرائیل و تشکیل کشور فلسطین است و عامل بمب‌گذاری‌های انتحاری و حملات مرگبار زیادی به سربازان و غیرنظامیان اسرائیلی بوده است. حماس طی این سال‌ها اقدام به بمب‌گذاری‌های انتحاری کرده و ده‌ها هزار راکت از غزه به سمت خاک اسرائیل پرتاب کرده است. این گروه همچنین شبکه‌ای از تونل‌های زیرزمینی از غزه به مصر برای قاچاق تسلیحات و تونل‌هایی برای حمله به اسرائیل حفر کرده است.

تغییر موضع حماس

حماس از زبان اسماعیل هنیه در ۲۰۰۸ مواضعی کاملا متفاوت با گذشته اتخاذ کرد. اسماعیل هنیه گفت حماس دولت فلسطین در چارچوب مرزهای ۱۹۶۷ و آتش‌بس درازمدت با اسرائیل را می‌پذیرد. محمود الزهار گفت این گفته یک مرحله از بازپس‌گیری کامل سرزمین فلسطین را منظور داشته است. خالد مشعل در مورد قدس گفت شرقی و غربی ندارد و یک شهر یکپارچه و پایتخت فلسطین است. مشعل که در آن زمان رهبر حماس بود در سال ۲۰۱۰ نیز گفت: "منشور حماس بخشی از تاریخ است و دیگر موضوعیت ندارد، اما به دلایل داخلی نمی توان آن را تغییر داد." چهار سال قبل از آن، در سال ۲۰۰۶، رهبری حماس یک برنامه دولتی فلسطینی را پیشنهاد کرد که در آن آمده بود: «به رسمیت شناختن در اسرائیل نه در صلاحیت یک جناح فلسطینی است و نه در صلاحیت حکومت، بلکه تصمیم مردم فلسطین است. در منشور جدید حماس در سال ۲۰۱۷، این جنبش با ایجاد یک کشور فلسطینی در غزه، کرانه باختری و بیت المقدس شرقی، یعنی مطابق با مرزهای ۱۹۶۷ موافقت کرد. «مشعل» گفت: ((مبارزه حماس علیه رژیم صهیونیستی است. اشغالگری و نهاد صهیونیستی و نه مبارزه با یهودیان یا یهودیت، حماس پس از اینکه مصر و برخی کشورهای عربی خلیج فارس آن را به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه بندی کردند، تمام ارجاعات خود به اخوان المسلمین را کنار گذاشت.

تغییر نام دستگاه نظامی حماس

در سال ۱۹۹۱، حماس نام دستگاه نظامی خود (مجاهدین فلسطین ۱۹۸۷) را به (گردان های شهید عزالدین قسام ۱۹۹۱) تغییر داد، تیپ هایی که رهبران آن عمدتاً از روش عملیات جهادی عزالدین قسام الهام گرفته بودند. که او آن را به مراحل فراخوان، آموزش نظامی، تدارکات، اطلاعات و روابط خارجی تقسیم کرد. این برنامه کاری هنوز تا حد زیادی تا کنون برقرار است، اما برنامه «القسام» هرگز شامل پروژه ای برای قدرت یا سلطه نبوده، و به چیزی جز تلاش خالصانه برای نجات از اشغال، آزادسازی سرزمین و احیای حقوق شناخته نمی شد.

انتحاری حماس

حماس در جریان قیام گسترده فلسطینیان که در سال 2000 آغاز شد، کارزار بمب گذاری های انتحاری را علیه اسرائیل به راه انداخت.

گردانهای القسام

محمد الضیف فرمانده کل گردان های القسام است و ارتش اسرائیل ادعا می کند که به دلیل مجروح شدن محمد الضیف در آخرین حمله‌ای که به او کرده است مروان عیسی فرمانده واقعی فعلی است و جانشین احمد الجعبری است، رهبران قسام همواره مورد ترور و سوء قصد بوده است و از رهبران آن صلاح شحاده، یحیی عیاش، محمود ابوهنود، محی الدین الشریف و بسیاری دیگر ترور شده‌اند که آخرین آنها احمد جعبری بود که در حملات اسرائیل به غزه در سال ۲۰۱۲، کشته شد ورائد العطار، محمد ابوشماله و محمد برهوم نیز در نبرد معروف به «العصف المأکول» کشته شدند.

ساختار گردانهای القسام

گردان های قسام از سازماندهی مناطق و تیپ ها پیروی می کنند. هر منطقه یا ناحیه ای یک فرمانده دارد که مسئولیت آن را بر عهده دارد و امور آن را پیگیری می کند.

تیپ شمال (شامل 7 گردان رزمی از جمله گردان نخبگان)

تیپ غزه (دو تیپ غزه در هم ادغام شدند و اکنون شامل 7 گردان رزمی از جمله گردان نخبگان است)

تیپ الوسطا (شامل 5 گردان رزمی از جمله گردان نخبگان)

تیپ خان یونس (شامل 6 گردان رزمی از جمله گردان نخبگان)

تیپ رفح (شامل 5 گردان رزمی از جمله گردان نخبگان)

تعداد نیروهای حماس

حماس مدعی است که ۴۰ هزار نیرو دارد. حماس می‌گوید تنها ۲۰۰۰ نفر از نیروهایش در حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل شرکت کرده‌اند. اسرائیل می‌گوید این گروه حدود ۳۰ هزار جنگجو و پهپاد و موشک‌هایی دارد که برد برخی از آن‌ها به ۲۵۰ کیلومتر می‌رسد.

سلاح حماس

حماس از سنگ شروع کرده و به تدریج و بطور خاص بعد از گسترش رابطه با جمهوری اسلامی به سلاح‌های موشکی مجهز شده است. عمده موشک‌های آن در ۲۰۱۴، M75 که به نام ابراهیم المقدمه نامگذاری کرده بوده و برد آن ۷۵ کیلومتر است بعد از آن برد موشک‌هایش را به ۸۰ و ۱۶۰ کیلومتر طبق ادعای خودش ارتقا داد. حماس همچنین از موشک ضد تانک کورنیت روسی و سام ۷ ضد هواپیما برخوردار است.

تسلط حماس بر نوار غزه

اسرائیل در ۲۰۰۵ نیروهای خود را از غزه خارج کرد. کنترل غزه ار نیروهای دولت خودگردان فلسطین به رهبری محمود عباس به عهده گرفت. حماس برای مدتی با حکومت خودگردان فلسطین همکاری کرده، وارد مهم‌ترین نهاد‌های وابسته به آن شده و حتی در سال ۲۰۰۶ با پیروزی در انتخابات شورای قانونگذاری فلسطین به حزب حاکم مجلس قانون‌گذاری فلسطین تبدیل شد و اسماعیل هنیه از رهبران حماس به عنوان نخست‌وزیر حکومت خودگردان فلسطین معرفی شد. با اینحال یک سال بعد در تابستان ۲۰۰۷ در جنگ داخلی فلسطین وارد جنگ مسلحانه با سازمان فتح شد. حماس در نبرد غزه پیروز شده و کنترل کامل نوار غزه را به دست گرفت، اما در کرانه باختری شکست خورده و فعالیت آن در این منطقه غیرقانونی اعلام شد به بیان دیگر حماس در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۶ پیروز شد اما در سال ۲۰۰۷، با توسل به خشونت، کنترل نوار غزه را از دست تشکیلات خودگردان فلسطین خارج کرد. تشکیلات خودگردان فلسطین، که جهان آن را به رسمیت شناخته و جنبش فتح بر آن حاکم است، مناطق نیمه‌خودمختار کرانه غربی را تحت کنترل دارد.

بعد از کسب اکثریت در مجلس غزه و تشکیل دولت توسط اسماعیل هنیه بعنوان جزیی از دولت خودگردان فلسطین، اسرائیل، ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب و بسیاری از کشور‌های دیگر که عمده بودجه دولت خودگردان را تأمین می‌کنند، ادامه کمک‌های خود را به تغییر بند‌هایی از منشور حماس که در آن خواهان نابودی اسرائیل شده و شناسایی این کشور از سوی این سازمان موکول کردند. حماس این درخواست‌ها را نپذیرفت و سعی کرد منابع مالی مورد نیاز برای اداره دولت را با کمک متحدان سنتی خود تأمین کند.

حماس از طریق یک دستگاه امنیتی که شامل بیش از 13000 جنگجو است، غزه را کنترل می کند.

جنگ داخلی

اختلافات حماس با دیگر گروه‌های فلسطینی به ویژه جنبش فتح شدت گرفته و یک سال بعد در تابستان ۲۰۰۷ به یک جنگ تمام عیار تبدیل شد.  جنگ داخلی فلسطین باعث تجزیه فلسطین به دو منطقه شد. حماس در نبرد غزه پیروز شده و کنترل کامل نوار غزه را به دست گرفت، اما در کرانه باختری شکست خورده و فعالیت آن در این منطقه غیرقانونی اعلام شد.

رهبران حماس

بنیان‌گذار و رهبری معنوی حماس، شیخ یاسین، سال‌ها در زندان‌های اسرائیل بود و بر تاسیس شاخه نظامی حماس، گردان‌های عزالدین قسام، که اولین حمله انتحاری را در سال ۱۹۹۳ انجام داد، نظارت داشت. یاسین در سال ۲۰۰۴ در حمله هوایی اسرائیل کشته شد.

خالد مشعل،  یکی از اعضای حماس که از عملیات ترور اسرائیل جان سالم به در برده بود و در تبعید به سر می‌برد، رهبری گروه را بر عهده گرفت.

یحیی سنوار، در غزه، و اسماعیل هنیه، در قطر، رهبران فعلی حماس‌اند.

مواضع کشورها نسبت به حماس

در سال ۲۰۰۸ میلادی احمد ابوالغیط وزیر خارجه مصر در دولت حسنی مبارک، ضمن اعلام اینکه مصر هرگز سیطره حماس بر نوار غزه را به رسمیت نمی‌شناسد، مقاومت حماس رامضحک خواند وحملات موشکی حماس به اسرائیل را فرصتی برای حمله اسرائیل به فلسطین قلمداد کرد.

دولت مصر همچنین تدابیر امنیتی گسترده‌ای رابرای کنترل مرز‌های خود در طول نوازغزه برای جلوگیری از قاچاق اسلحه از مصر به سرزمین‌های تحت سیطره حماس در نظر گرفته‌است.

اما با وقوع انقلاب مصر در سال ۲۰۱۱ و سقوط حکومت حسنی مبارک و به قدرت رسیدن اخوان‌المسلمین، دیدگاه سیاستمداران جدید مصر متفاوت از حکومت قبل بود و آن‌ها در صدد نزدیکی به مردم نوار غزه و جنبش حماس برآمدند. این امر با استقبال رهبران حماس روبرو شد و روابط دوجانبه بیش از پیش تقویت شد.

پس از برکناری حکومت اخوان‌المسلمین، خشونت‌ها در مصر گسترش یافت و صد‌ها نفر از جمله نظامیان مصری کشته و زخمی شدند و به اموال عمومی خسارت‌های زیادی وارد شد. در پی این رویداد‌ها دادستانی مصر، حماس را به مشارکت با نیرو‌های اخوان المسلمین برای برنامه‌ریزی‌های تروریستی متهم کرد. در اواخر ژانویه و اوایل فوریه ۲۰۱۵ دادگاهی در مصر، شاخه نظامی جنبش فلسطینی حماس با عنوان گردان‌های عزالدین قسام را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد و آن را تحریم کرد.

تحریم علیه حماس

پس از پیروزی حماس در انتخابات۲۰۰۶، اتحادیه اروپا اعلام کرد تنها در صورتی کمک‌های خود به ارزش چند صد میلیون دلار به فلسطین را ادامه خواهد داد که حماس اسرائیل را به رسمیت بشناسد، خشونت‌ها را پایان دهد، وتوافقات دولت‌های قبل را بپذیرد.

حماس خواسته های قدرت های بین المللی را برای چشم پوشی از خشونت و به رسمیت شناختن حق موجودیت اسرائیل در ازای به رسمیت شناختن آن و رفع محاصره غزه که اسرائیل پس از تسلط حماس بر نوار غزه تشدید کرد، نادیده گرفت.

حماس یک گروه تروریستی

آمریکا،  اسرائیل و کانادا حماس را گروهی تروریستی‌ می‌دانند. استرالیا و بریتانیا فقط شاخه نظامی حماس یعنی گردان‌های عزالدین قسام را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده‌اند. فعالیت حماس از سال ۱۹۹۹ در اردن هم غیرقانونی اعلام شده‌است. هرچند در سال ۲۰۱۲ دیداری بین خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس و ملک عبدالله اردن با وساطت ولیعهد قطر انجام شد، اما باز هم دولت اردن اجازه ادامه فعالیت حماس را صادر نکرد. در دسامبر سال ۲۰۱۴ میلادی، بنا به حکم دادگاه حقوق بشر اتحادیه اروپا، نام حماس که تا پیش از این در فهرست سازمان‌های تروریستی این اتحادیه قرار داشت، از این فهرست حذف شد، با این وجود تحریم‌ها علیه آن لغو نشدند. این حکم برای دولت‌های عضو اتحادیه اروپا الزام‌آور نیست و کشور‌هایی مانند بریتانیا و آلمان ممکن است این گروه را از فهرست سازمان‌های تروریستی خود خارج نکنند.

کشورهایی که از حماس حمایت می‌کنند

حماس تحت حمایت کشورهایی مانند قطر و ترکیه بوده و اخیرا به ایران و متحدانش نزدیک شده است. یحیی سنوار و اسماعیل هینه این گروه را به ایران و متحدانش از جمله حزب‌الله لبنان نزدیک کرده‌اند. از آن زمان به بعد، بسیاری از مقام‌های ارشد حماس به بیروت نقل مکان کرده‌اند.

منابع مالی و تسلیحاتی حماس از کجا تامین می‌شود؟

مهم‌ترین حامی مالی حماس جمهوری اسلامی ایران است. رژیم ایران این گروه را تحت حمایت مالی، تسلیحاتی و آموزشی قرار داده است. حماس از قطر نیز حمایت مالی دریافت می‌کند و این کشور پناهگاهی امن برای رهبر حماس، اسماعیل هنیه، است.

درگیری ۲۰۰۸ بین حماس و اسرائیل

حماس از حمله نظامی اسرائیل در اواخر سال 2008 جان سالم به در برد که هدف آن متوقف کردن موشک‌های روزانه حماس و دیگر گروه‌های فلسطینی به سمت شهرهای اسرائیل بود. حماس و اسرائیل به طور جداگانه در ژانویه 2009 آتش بس را اعلام کردند. اسرائیل گفت که بیشتر زرادخانه موشکی حماس را منهدم کرده و به جنبش ضربه اخلاقی وارد کرده است، اما گفت حماس در حال تجهیز مجدد خود از طریق تونل های مصر است. حماس اعلام پیروزی کرد و گفت که حمله ای را که قدرتمندترین ارتش خاورمیانه علیه خود انجام داده بود، شکست داده است.

حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل

این بزرگترین حمله در نوع خود بوده است که تا تاریخ ۲ آبان ۱۴۰۲ تلفات اسرائیل به گفته مقامات اسرائیلی ۱۴۰۰ نفر بوده که ۳۰۷ نفر از آنان از نظامیان اسرائیل بوده‌اند و از طرف فلسطین بیش از ۵۵۰۰ نفر کشته شده‌اند که بیش از ۲۰۰۰ نفر آنان را کودکان تشکیل می‌دهند و تعداد مجروحین بیش از ۱۵۰۰۰ نفر برآورد شده است که اکثر قریب به اتفاق آن ناشی از بمباران مستمر غزه توسط نیروی هوایی اسرائیل بوده است.