کاربر:Safa/4صفحه تمرین
سازمان ملل متحد (UN)
نهادی بین المللی است که پس از عدم موفقیت جامعه ملل (League of Nations) و انحلال آن در سال ۱۹۳۹ در سالهای آغازین جنگ جهانی دوم در اول ٰٰژانویه ۱۹۴۱ به عنوان سمبل اتحادی در زمان جنگ در نظر گرفته می شد، که بعدها در ۲۴ اکتبر ۱۹۴۵ بعنوان سازمانی بین المللی تاسیس شد.
سازمان ملل متحد یا به اختصار (UN) یک سازمان بین‌المللی است که در جهت ارتقاء همکاری‌های بین‌المللی فعالیت می‌کند.
الگوی سازمان ملل متحد، جامعه ملل بود، سازمانی که تاسیس آن در جریان جنگ جهانی اول مطرح و در ۱۹۱۹ طبق « معاهده ورسای» برای حمایت از همکاری های بین المللی و دستیابی به صلح و امنیت تشکیل شد. از اواسط جنگ جهانی دوم، دول متفق به فکر تشکیل این سازمان افتادند. رهبران دولت های امریکا و انگلیس، در ماه اوت سال ۱۹۴۱، منشوری مشتمل بر هشت ماده را امضا کردند. دولت های چین، شوروی سابق و فرانسه نیز با پذیرفتن متن منشور، به امضاکنندگان آن پیوستند. منشور ملل متحد در تاریخ ۵ تیر ۱۳۲۴، برابر با ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ امضا شد و پس از تصویب این پنج دولت و اکثریت کشورهای خواهان عضویت، این سازمان رسماٌ تاسیس شد. عضویت سارمان ملل متحد برای همه دولتهایی که بخواهند و بتوانند به قضاوت ملل متحد گردن بگذارند و همجنین تعهدات ناشی از منشور ملل متحد را اجرا کنند، آزاد است.
اعضای جدید، به توصیه شورای امنیت، با اکثریت دو سوم اعضای «مجمع عمومی» پذیرفته می شوند.
امروزه کشور عضویت سازمان ملل متحد را دارا هستند.
مقر سازمان ملل متحد در نیویورک و دارای شش رکن اصلی است که عبارتند از: مجمع عمومی، شورای امنیت، شورای اقتصادی و اجتماعی، شورای قیمومت، دیوان بین المللی دادگستری و دبیرخانه. ۲۴ اکتبر برابر با دوم آبان هر سال، روز تأسیس سازمان ملل در سراسر جهان «روز ملل متحد» نامیده شده است.
در بزرگداشت این تاسیس همه ساله روز ملل متحد در ۲۴ اکتبر در جهان جشن گرفته می شود.
پایه گذاری سازمان ملل متحد
عدم موفقیت جامعه جهانی در پیش گیری از آغاز جنگ جهانی دوم، این باور را عمومی کرد که ایجاد یک سیستم همکاری بین المللی کارآمد، می تواند در حفظ جهان در برابر جنگ مؤثر باشد.
فکر تاسیس سازمان ملل متحد در طول جنگ جهانی دوم به وجود آمد. رهبران متفقین که برای پایان دادن به جنگ همکاری داشتند نیاز مبرم به سازوکاری را احساس کردند که به برقراری صلح و جلوگیری از جنگ های آینده کمک کند. که این امر تنها زمانی میسر است که همه ملت ها از راه سازمانی بین المللی با هم کار کنند.
نمایندگان ۵۰ کشور در ۱۹۴۵ در کنفرانس ملل متحد درباره تشکیل سازمانی بین المللی در سانفرانسیسکو دیدار کردند تا منشور ملل متحد را تدوین کنند. این نمایندگان براساس پیشنهادهایی دست به مشورت زدند که نمایندگان چین، اتحاد شوروی، انگلیس و ایالات متحده از اوت تا اکتبر ۱۹۴۴ در «دامبارتن اوکس» ایالات متحده، مطرح کرده بودند. منشور ملل متحد در ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ به امضای نمایندگان ۵۰ کشور رسید و لهستان که در کنفرانس نماینده نداشت کمی بعد آن را امضا کرد و یکی از ۵۱ کشور عضو اولیه شد.
سازمان ملل متحد کار خود را به صورت رسمی از ۲۴ اکتبر ۱۹۴۵آغاز کرد.
سازمان ملل متحد، نهادی است که در میان نظام های گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حقوقی در ساختار کنونی روابط بین الملل، هماهنگی برقرار می سازد. این سازمان، کانون اصلی گردهم آیی ها و انجام مذاکرات درباره صلح و امنیت بین المللی است. نقشی که این سازمان برای حفظ صلح به عهده دارد، به شکل ممانعت یا محدود کردن درگیری ها و در نهایت، استقرار صلح پدیدار گشته است.
نام «ملل متحد» را فرانکلین دی روزولت رئیس جمهوری امریکا نخستین بار در اعلامیه «ملل متحد» در اول ژانویه ۱۹۴۲ بکاربرد. زمانی که نمایندگان ۲۶ کشور قول دادند به مبارزه مشترک علیه قدرت های محور ادامه دهند،
این کشورها ابتدا سازمان هایی بین المللی ایجاد کردند تا در مسائل ویژه همکاری کنند که درهمین رابطه اتحادیه بین المللی ارتباطات در ۱۸۶۵ به عنوان اتحادیه بین المللی تلگراف تشکیل و اتحادیه جهانی پست در ۱۸۷۴ تاسیس شد.
نخستین کنفرانس بین المللی صلح در ۱۸۹۹ در لاهه تشکیل شد تا اسناد لازم را برای حل مسالمت آمیز بحران ها، پیشگیری از جنگ ها و تهیه مقررات این کشمکش ها تهیه کند. طی این کنفرانس، کنوانسیون حل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی، تصویب شد و دیوان دائمی داوری در لاهه تاسیس شد که درسال ۱۹۰۲ آغاز به کار کرد.
اهداف سازمان ملل متحد
هدفهای سازمان ملل متحد طبق دیباچه منشور آن به شرح زیر است:
«ما مردم ملل متحد با تصمیم به در امان داشتن نسل های آینده از بلای جنگ که دو بار در مدت عمر یک نسل از افراد بشر آنها را دچار مصایب بی شمار کرده است، و دیگر بار با اعلام ایمان خود به حقوق اساسی و حیثیت و ارزش شخصیت انسان و به برابری حقوق مرد و زن و همجنین حقوق ملتها، چه کوچک چه بزرگ و به ایجاد مقدمات لازم برای حفظ عدالت و احترام به تعهدات ناشی از پیمانها و دیگر منابع حقوق بین المللی و به پیشبرد و ترقی اجتماعی و برقراری پایه های بلندتری برای زندگی با آزادی بیشتر عزم کردیم تا برای تحقق این مقاصد با هم بکوشیم.»
سازمان ملل متحد چهار هدف دارد:
۱- حفظ صلح و امنیت بین المللی،
۲- توسعه روابط دوستانه میان کشورها و ملل مختلف
۳- همکاری برای بهبود زندگی مردم فقیر، غلبه بر گرسنگی، بیماری و بی سوادی و تشویق احترام به حقوق و آزادی های دیگران
۴- وجود مرکزی برای کمک به کشورها در دستیابی به این اهداف.
بیش از ۳۳ سازمان وابسته، به همکاری در این راستا مشغولند . آنها در مجموع با عنوان نظام ملل متحد شناخته شده اند، و همگی در زمینه های خاص خود به کار می پردازند.
در این سازمان تمام کشور های عضو از بزرگ و کوچک، غنی و فقیر، با دیدگاه های سیاسی متفاوت و نظام های اجتماعی مختلف، از حق اظهار نظر و رای در تصمیم گیری های مجمع عمومی برخوردارند.
تاریخچه سازمان ملل
امانوئل کانت فیلسوف آلمانی در سال ۱۷۹۵ در تعریف حاکمیت قانون استدلال کرد که ملت ها جامعه مسالمت جوی جهانی را نه ازطریق تشکیل دولت جهانی، بلکه با تبدیل هر کشور به مملکتی آزاد و احترام گذارنده به شهروندان و بازدیدکنندگان خارجی اش ایجاد می کنند و به این ترتیب اجتماعی صلح جو در سراسر عالم گسترش می بابد، با این اندیشه کانت هم تفکر فلسفی و سیاسی را ارتقاء داد هم توسعه حقوق بین الملل و ایجاد نهادهایی مانند اتحادیه بین المجالس که از پیشینیان جامعه ملل و ناظر دائمی کنونی سازمان ملل متحد است را موجب شد.
پس از آن نخستین بار «وودرو ویلسون»، رئیس جمهور امریکا در تشریح «۱۴ اصل» خود به کنگره ایالات متحده به جامعه ملل درسخنرانی ۸ ژانویه ۱۹۱۸ آمد.
جامعه ملل
جامعه ملل در دهم ژانویه سال ۱۹۲۰ ، پس از جنگ جهانی اول تاسیس گردید. این تشکیلات زمانی رسما بر پا شد که ۹۹ کشور میثاق آن، یعنی قسمت اول معاهده ورسای، را امضا کردند.
هدف اصلی از تشکیل جامعه ملل حفظ صلح جهانی از طریق ترویج خلع سلاح، جلوگیری از بروز جنگ از راه امنیت جمعی ، حل و فصل اختلافات میان کشورها از طریق مذاکره و دیپلماسی و بهبود رفاه جهانی بود. با این حال، جامعه ملل دچار برخی نقاط ضعف اساسی بود. اگر کشورهای درگیر در اختلاف، نادیده گرفتن تصمیمات جامعه ملل را بر می گزیدند، جامعه ملل می توانست تحریم های اقتصادی وضع کند اما از آنجا که نیروی نظامی نداشت هیچ راهی برای اجرای این تصمیمات نبود. علاوه بر این، همه کشورها عضو جامعه ملل نبودند. ایالات متحده برای مثال، بر خلاف تلاش ها و فعالیت های پرزیدنت ویلسون در پیدایش جامعه ملل ، هرگزعضو آن نبود. کشورهای دیگر که پس از آن به جامعه ملحق شده بودند، آن را ترک کردند و جامعه ملل اغلب موفق به اقدام در زمینه مورد نیاز نبود.
با وجود این نقاط ضعف، جامعه ملل قادر به حل و فصل برخی اختلافات و متوقف کردن برخی جنگ های کوچک بود. جامعه با موفقیت در اختلاف بین سوئد و فنلاند بر سر جزایر آلاند در ژوئن سال ۱۹۲۰ مداخله کرد، و تهاجم یونان به بلغارستان را در سال ۱۹۲۵ متوقف کرد. با این حال، جامعه در جلوگیری یا توقف جنگ ملل قدرتمند بی اثربود. هنگامی که ایتالیا به (حبشه)، اتیوپی در سال ۱۹۳۶ حمله کرد، جامعه عمل تجاوز را محکوم و تحریم هایی وضع کرد، اماتحریم ها هیچ تاثیری نداشت. علاوه بر این، جامعه ملل در رویارویی با وقایع منجر به بروز جنگ جهانی دوم ناتوان بود.
اعلامیه کاخ سنت جیمز
در ۱۲ ژوئن ۱۹۴۱ ، نمایندگان بریتانیا، کانادا، استرالیا، نیوزیلند و اتحادیه آفریقای جنوبی، دولت های در تبعید بلژیک، چکسلواکی، یونان، لوکزامبورگ، هلند، نروژ، لهستان و یوگسلاوی و ژنرال دوگل، رهبر دولت فرانسه آزاد، در کاخ قدیمی سنت جیمز ملاقات و بیانیه ای را امضا کردند که اعلام می کرد:
«تنها اساس واقعی صلح پایدار در مشارکت ارادی مردمان آزاد در جهانی است که در آن، فارغ از تهدید تجاوز، همه بتوانند از امنیت اقتصادی و اجتماعی بهره مند شوند. قصد ما این است که با هم و با دیگر مردمان آزاد، هم در جنگ و هم در صلح ، برای نیل به این هدف همکاری کنیم.»
منشور آتلانتیک
دو ماه بعد، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، فرانکلین دی روزولت و نخست وزیر بریتانیا، وینستون چرچیل در نقطه ای از دریا یعنی همان دریایی که در آن نبرد نومیدانه آتلانتیک به وقوع پیوسته بود، ملاقات و در ۱۴ اوت ۱۹۴۱ ، اعلامیه مشترکی صادر کردند که در تاریخ به عنوان منشور آتلانتیک شناخته شده است.
منشور آتلانتیک، در هشت بند اصلی، چشم اندازی برای توافقات پس از جنگ برشمرد:
۱. ایالات متحده یا دولت انگلستان هیچ چشم داشت سرزمینی ندارند.
۲. تغییرات سرزمینی بایست به خواست مردمان مربوطه باشد.
۳. همه مردم حق تعیین سرنوشت دارند.
۴. موانع تجاری کاهش می یابد.
۵. همکاری های اقتصادی جهانی و پیشبرد رفاه اجتماعی می بایست وجود داشته باشد.
۶. اعضا برای ایجاد جهانی آزاد از آز و ترس همکاری می کنند.
۷. اعضا برای آزادی دریاها همکاری می کنند.
۸. قرار بود کشورهای متجاوز خلع سلاح شوند و پس از جنگ خلع سلاح همگانی باشد.
در جلسه بعدی شورای نیروهای متفق در کاخ سنت جیمز لندن در ۲۴ سپتامبر ۱۹۴۱ ، دولت های بلژیک، چکسلواکی، یونان ، لوکزامبورگ ، هلند، نروژ ، لهستان، اتحاد جماهیر شوروی، یوگسلاوی و نمایندگان ژنرال دوگل به اتفاق آرا، پایبندی به اصول سیاست های مندرج در منشور را به تصویب رساندند.
اعلامیه ملل متحد
در روز اول سال نو ۱۹۴۲ ، نمایندگان ایالات متحده، انگلستان ،اتحاد جماهیر شوروی و چین سندی کوتاه را امضا کردند که به اعلامیه ملل متحد معروف است. روز بعد، نمایندگانی از ۱۱ کشور دیگر امضا خود را به متن افزودند. این سند مهم مسوولیت دولت های امضا کننده در قبال تلاش های جنگی را به حداکثر می رساند و آنها را از ایجاد صلحی جداگانه بر حذر می داشت.
سه سال بعد، هنگام تدارک کنفرانس سان فرانسیسکو، تنها آن دسته از کشورهایی که به متحدین اعلام جنگ داده و عضو بیانیه ماه مارس ۱۹۴۵ سازمان ملل متحد بودند به شرکت در آن کنفرانس دعوت شدند.
کنفرانس دامبارتن اوکس
اصول سازمان جهانی آینده به این ترتیب پایه گذاری شد . ساختار سازمان در کنفرانسی مانند همایش های کسب و کار در (دامبارتن اوکس) واشنگتن دی سی در پاییز سال ۱۹۴۴ توسط نمایندگان چین ، بریتانیا ، اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده مورد بحث قرار گرفت. در ۷ اکتبر ۱۹۴۴ ، قدرت های چهارگانه پیشنهادهایی برای چارچوب سازمان جهانی به همه دولت های عضو ملل متحد و مردم همه کشورها جهت بحث و بررسی تسلیم کردند.
۶ نهاد اصلی سازمان ملل متحد
با توجه به پیشنهاد های دامبارتن اوکس، چهار نهاد اصلی قرار بود سازمانی تحت عنوان ملل متحد را تشکیل دهند:
مجمع عمومی متشکل از تمام اعضا، با شورای اقتصادی و اجتماعی تحت اختیار این مرجع
شورای امنیت مرکب از ۱۱ عضو ، پنج عضو دائم و شش عضو انتخابی توسط مجمع عمومی از میان اعضای باقی مانده برای تصدی سمت به مدت دو سال
شورای سرپرستی «قیمومت» (که از اول نوامبر ۱۹۹۴ دیگر فعالیت نمی کند) به جای آن شورای حقوق بشر فعال است.
دبیرخانه سازمان ازیک دبیرکل و اداره هایی که سازمان ملل نیاز دارد، تشکیل می شود. دبیرکل مدیر اصلی سازمان ملل است و برای پنج سال، به توصیه ی شورای امنیت، با رای مجمع عمومی بکار گمارده می شود. دبیرکل هر سال یک گزارش سالانه در باره ی کارهای سازمان ملل می دهد.
اعضای اولیه سازمان ملل متحد
۵۱ کشور عضو سازمان ملل متحد در اکتبر ۱۹۴۵ عبارتند از:
۱. ایالات متحده آمریکا ۲. اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی ۳. استرالیا ۴. ایران ۵ . انگلستان ۶. السالوادور ۷. اتحادیه آفریقای جنوبی ۸. اروگوئه ۹ . اکوادور ۱۰. آرژانتین ۱۱ . اتیوپی ۱۲ . بلژیک ۱۳. بولیوی ۱۴ . برزیل ۱۵ . پاناما ۱۶ . پاراگوئه ۱۷ . پرو ۱۸. ترکیه
۱۹ . جمهوری دومینیکن ۲۰ . جمهوری شوروی سوسیالیستی روسیه سفید ۲۱. جمهوری شوروی سوسیالیستی اوکراین ۲۲. جمهوری فیلیپین ۲۳. چین ۲۴ . چکسلواکی ۲۵. دانمارک ۲۶. سوریه ۲۷ . شیلی ۲۸. عراق ۲۹. عربستان سعودی ۳۰ . فرانسه
۳۱. کانادا ۳۲ . کلمبیا ۳۳. کاستاریکا ۳۴. کوبا ۳۵. گواتمالا ۳۶ . لبنان ۳۷. لیبریا ۳۸ . لوکزامبورگ ۳۹ . لهستان ۴۰. مصر ۴۱ . مکزیک
۴۲. نروژ ۴۳. ونزوئلا ۴۴ . هائیتی ۴۵. هندوراس ۴۶. هندوستان ۴۷. هلند ۴۸ . یونان ۴۹ . نیوزیلند ۵۰ . نیکاراگوئه ۵۱ . یوگسلاوی
سال شمار تشکیل سازمان ملل متحد
۱۸ ژوئن ۱۹۱۹ : ایجاد جامعه ملل
۳ سپتامبر ۱۹۳۹ : حمله به لهستان- بریتانیا و فرانسه به رایش آلمان اعلام جنگ دادند
۷ دسامبر ۱۹۴۱ : حمله به پرل هاربر- ایالات متحده آمریکا به متفقین پیوست
۱۲ ژوئن ۱۹۴۱ : اعلامیه کاخ سنت جیمز
۱۴ اوت ۱۹۴۱ : تصویب منشور آتلانتیک
۱تا ۲ ژانویه ۱۹۴۲ : اعلامیه سازمان ملل متحد
اکتبر تا دسامبر ۱۹۴۳ : همایش های مسکو و تهران
تابستان / پاییز ۱۹۴۴ : پیشنهادهای دامبارتن اوکس
۱۱ فوریه ۱۹۴۵ : کنفرانس یالتا
۸ مه ۱۹۴۵ : اعلام پیروزی متفقین در اروپا
۲۱ ژوئن ۱۹۴۵ : تصویب منشور سازمان ملل متحد در کنفرانس سان فرانسیسکو
۲۴ اکتبر ۱۹۴۵ : ایجاد سازمان ملل متحد
۱۰ ژانویه ۱۹۴۶ : نخستین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در لندن با نمایندگان ۵۱ کشور
۱۲ آوریل ۱۹۴۶ : جلسه نهایی و انحلال جامعه ملل