خط قرمز

خط قرمز یا مرز سرخ

خط قرمز، مرز سرخ یا (به انگلیسی Red Line یا red channel که به مفهوم فارسی آن نزدیکتر است)، یک اصطلاح است که در سیاست یا روابط بین‌الملل و یا در میان جریان‌های سیاسی استفاده می‌شود. این اصطلاح به قوانینی اشاره دارد که به مثابه خطوط قرمز باید به صورت مطلق رعایت شوند. زیرا عبور از آن‌ها عواقبی جدی به دنبال داشته یا با هدف بنیادین آن نهاد در تضاد است.خطوط قرمز یا مرز‌های سرخ در نهادهای مختلف با توجه به اهداف و سوابق متفاوت هستند. به عنوان مثال در جمهوری اسلامی حفظ نظام و وفاداری به ولی فقیه یک خط قرمز یا مرز سرخ به شمار می‌رود. یعنی هر فرد وابسته به نظام، با انواع گرایشات حق عبور از این مرز سرخ را نداشته و باید همواره به آن پایبند باشد. در غیر این صورت بخشی از نظام نخواهد بود.

در مقابل اپوزیسیون‌ ایران یعنی شورای ملی مقاومت و سازمان مجاهدین خلق ایران، شعار «نه شاه، نه شیخ» را مرز سرخ جبهه‌ی خلق می‌داند. یعنی وابستگی و رابطه با شاه و شیخ را به منزله‌ی خروج از جبهه‌ی خلق دانسته و با گروهی که چنین خط قرمزی را رد کند، حاضر به دوستی یا ائتلاف نیست.

از دهه ١٩٧٠ تا امروز اصطلاح «خط قرمز» در روابط بین‌الملل به معنای «هشدار جدی» به دشمن یا مخاطب به کار می‌‌رود که نادیده‌ گرفتن آن و نقض آن از سوی نفر مقابل، پیامدها و هزینه‌‌هایی به دنبال خواهد داشت. به عبارت دیگر اصطلاح خط قرمز تا حد زیادی با مباحث «بازدارندگی» آمیخته و به کار گرفته می‌‌شود.»

تعریف مرز سرخ

دیکشنری آبادیس چنین تعریف می‌کند: خط قرمز، ( انگلیسی: Red line ) اصطلاحی است که تا حد زیادی با مباحث بازدارندگی آمیخته و به کار گرفته می‌شود. از این اصطلاح برای تعریف آستانه تحمل یا حد و مرز یک اقدام استفاده می شود.

مرز سرخ در در سیاست خارجی به معنی عبور یک کشور یا دولت یا جامعه‌ی بین‌المللی، از حدی که دولت دیگری آن را وضع کرده است. حدی که عبور از آن می‌تواند منجر به واکنش نظامی، تحریم و یا تعلیق روابط دیپلماتیک شود. در اکثر کشورها توهین به پرچم یک مرز سرخ است و برای مرتکبان آن مجازات در نظر گرفته می‌شود. در برخی کشورها توهین به نمایندگان عالی حکومت مرز سرخ است. در حالی که در برخی کشورها با همین موضوع با مسامحه برخورد می‌شود. به طور کلی مرز سرخ در موضوعات بحرانی مانند: امنیت ملی، تهدیدات نظامی، تجاوز به حقوق بشر، توسعه‌ی سلاح‌های اتمی، شیمیایی و تهدید به حملات تروریستی مطرح می‌شود. مرز سرخ امنیتی به قوانینی گفته می‌شود که رعایت کردن آن، هیچ‌گونه استثنایی ندارد و طبعا نقض آن می‌تواند منجر به حوادث غیرقابل جبران شود. به عنوان مثال اغلب شرکت‌ها یا ادارات داری مرز‌سرخ‌های امنیتی برای جلوگیری از نفوذ سایبری هستند.

ریشه مرز سرخ

در تاریخ معاصر اولین‌ بار این اصطلاح در «توافق‌‌نامه خط قرمز» ٣١ جولای ١٩٢٨ بین شرکا و سهام‌داران شرکت نفت ترکیه TPC مشاهده شده است. تاجر ارمنی به نام کالوست گلبنکیان که مؤسس شرکت نفت ترکیه به شمار می‌‌رود، روی نقشه -منطقه‌‌ای که امروز به خاورمیانه شناخته می‌‌شود– به رنگ قرمز خطی را کشید که این خط محدوده‌ای را تعیین می‌کرد که هیچ‌ یک از شرکا و سهام‌‌داران به طور مستقل اجازه نداشتند در این محدوده فعالیت نفتی انجام دهند.

تفاوت خط قرمز با قانون

این دو واژه در بسیاری از موارد بایکدیگر هم‌پوشانی دارند اما خط قرمز یا مرز سرخ به آن قوانینی گفته می‌شود که عبور از آن یک خطای جبران‌پذیر نیست.

مرز سرخ در مبارزه

در مبارزه نیز برای اینکه همه‌ی انرژی و توان نیروی مبارز که به نسبت دشمن محدودتر می‌باشد متمرکز بر نبرد جاری باشد، مرزهای سرخی وجود دارد که نقض آن می‌تواند فرد را از دنیای مبارزه خارج کند.

مسعود رجوی در کتاب مبانی مشروعیت و مرزهای سرخ‌ مقاومت از سه مرز سرخ نام می‌برد.

۱- مجاهدین در راه خدا و خلق خدا در برابر هر آن چه به آنها برسد سستی نشان نمی‌دهند، سست عنصر نیستند. مسحور و مرعوب دود و دم و تعادل قوا نمی‌شوند هر چیزی هم که می‌خواهد به آنها برسد و اصابت کند، آنها را سست نمی‌کند، سستی و وادادن و بریدن و پشت کردن به مبارزه و مجاهدت نخستین مرز سرخ آنهاست.

۲- ضعف نشان نمی‌دهند. محکم و استوار هستند. لرزان و ترسیده نیستند. برای مردمشان شاخص‌های قوت و استحکام و ایستادگی هستند.

۳- آنان در کارشان ذلت و سرافکندگی نیست. هر چه هست سرافرازی و افتخار است.

مرز سرخ در دنیای پزشکی

این اصطلاح برای همه‌ی افراد در دنیای پزشکی کمی آشنا است بدلیل اینکه هرکس در معرض آن قرار می‌گیرد. وقتی کسی دچار بیماری واگیر‌ی مانند کووید ۱۹ می‌شود محدودیت‌هایی بعنوان مرز سرخ برای این بیمار تعیین می‌شود و از جمله فرد بیمار نمی‌تواند تردد آزاد در محیط‌های اجتماعی داشته باشد. همچنین برخی علائم در بدن در دنیای پزشکی حاوی معنی عبور بدن از مرز سرخ سلامتی است مانند: تغییر رنگ شدید پوست در اثر فعالیت شدید ورزشی، استرس، تغییر دمای محیط، و مشکلات مربوط به سیستم عروقی بدن، عفونت، بیماری التهابی، اختلال هورمونی و تاثیر برخی داروها موجب آن است. هر کشور یا رهبر یا مسئول قسمتی ممکن است سیاست و استراتژی و دستورالعمل خاص خود را برای مدیریت و نظارت بر مرز سرخ‌ها را داشته باشد.