سمفونی مقاومت، ترانه سرودهای مجاهدین
کتاب «سمفونی مقاومت، ترانه سرودهای مجاهدین»، اثری از محمد سیدی کاشانی، از اعضای باسابقه سازمان مجاهدین خلق ایران، است که در اسفند ۱۳۹۶ (مارس ۲۰۱۸) منتشر شد. این کتاب به بررسی مهم‌ترین ترانه‌ها و سرودهای مرتبط با سازمان مجاهدین خلق می‌پردازد و آن‌ها را در بستر تاریخی، مبارزاتی و عاطفی شکل‌گیری‌شان تحلیل می‌کند. این مجموعه، خاطرات نویسنده از زندان‌های دوران پهلوی، دوره مبارزه سیاسی علیه جمهوری اسلامی، و مقاومت مسلحانه در قرارگاه‌های اشرف و لیبرتی را در هم می‌آمیزد. نویسنده در این اثر، از «مقاومت و آزادی» به عنوان گوهر بنیادین این آثار هنری دفاع کرده و آن‌ها را در برابر آنچه «توابان و تسلیم‌طلبان» می‌نامد، تبیین می‌کند. هدف اصلی کتاب، نمایش ارتباط ناگسستنی میان هنر و مبارزه سیاسی در تجربه این سازمان است.
معرفی کتاب: سمفونی مقاومت، ترانه سرودهای مجاهدین
۱. اطلاعات کلی و ماهیت اثر
کتاب «سمفونی مقاومت، ترانه سرودهای مجاهدین» به قلم محمد سیدی کاشانی، که از اعضای باسابقه سازمان مجاهدین خلق ایران است، در اسفند ۱۳۹۶ (مارس ۲۰۱۸) منتشر شد. این اثر به صورت یک مجموعه تحلیلی-خاطره‌نگاری، به بررسی ترانه‌ها و سرودهای مرتبط با سازمان مجاهدین خلق می‌پردازد. نویسنده تلاش می‌کند تا زمینه‌های تاریخی، مبارزاتی، و خاستگاه‌های عاطفی و احساسی این آثار هنری را، از مراحل شکل‌گیری تا فرآیند ساخت آن‌ها، توضیح دهد. کتاب این بررسی را در بستری از خاطرات دوران مقاومت در زندان‌های دوران پهلوی، دوره مبارزه سیاسی سازمان علیه جمهوری اسلامی، و دوران مقاومت مسلحانه و پایداری در قرارگاه‌های اشرف و لیبرتی انجام می‌دهد. نویسنده از «مقاومت و آزادی» به عنوان گوهر بنیادین تمام این آثار هنری یاد می‌کند و از آن‌ها در برابر دیدگاه‌های «توابان و تسلیم‌طلبان» دفاع می‌نماید.[۱]
۲. سیری در ترانه‌ها و سرودها
از مفهوم تا خلق فصل اول کتاب، تحت عنوان «سیری در ترانه‌ها و سرودها»، به تشریح فرآیند خلق یک اثر هنری مبارزاتی می‌پردازد. نویسنده توضیح می‌دهد که چگونه یک سرود یا ترانه، از موضوع آن (مانند فداکاری، عزم، جانفشانی و عشق به مردم) و از انگیزه و شور و شوق لازم برای آفرینش، تا احساسی که کلمات و نغمه‌ها را شکل می‌دهد، و همچنین امکانات آهنگسازی، اجرا، هزینه تولید، پخش و انتشار که توسط سازمان فراهم می‌شود، همگی یک «کل یکپارچه» هستند. سیدی کاشانی تأکید می‌کند که این فرآیند کاملاً «مرهون سازمان و عزم آن برای مبارزه و مجاهدت» است. او سپس خصلت جمعی کار هنری را تشریح کرده و به نقطه آغاز خلق نخستین ترانه‌ها، یعنی زندان اوین و اولین شب‌های شعر در اوین، بازمی‌گردد. این بخش، گذری بر تکوین موسیقی مقاومت را ارائه می‌دهد که هر قطعه آن یادآور «شهیدی یا نشان پایداری و نبردی» است.[۱]
۳. پایداری در اشرف و لیبرتی و الهام‌بخش هنر
فصل دوم کتاب، با عنوان «پایداری ۱۴ ساله در اشرف و لیبرتی»، به این نکته می‌پردازد که چگونه در شرایط سخت محاصره قرارگاه‌های اشرف و لیبرتی و زیر حملات سنگین، خلق آثار موسیقی نه تنها محدود نشد، بلکه «تکامل یافت». نویسنده در این فصل نمونه‌های قابل توجهی را ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد چگونه برخی ترانه‌ها «درست در کوران حملات وحشیانه دشمن و در شرایط یک پایداری خونبار» خلق شده‌اند. سیدی کاشانی این لحظه‌ها را «چشمه‌سار ایده‌های ما» معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد که این فرصت‌های «قیمتی‌ترین» برای خلق آثار هنری هستند. او بیان می‌کند که این لحظه‌ها، که در تقاطع عوامل گوناگون حرکت تاریخ شکل می‌گیرند، «جرقه»هایی در ذهن هنرمند ایجاد می‌کنند که می‌تواند به تولید آثار ماندگار منجر شود. او همچنین تأکید می‌کند که «ناب‌ترین» ایده‌ها از «رنج و خون انسان برمی‌خیزد»، به ویژه از «کشاکش میان انسان بپاخاسته با هیولای تیره‌روزی و اجبار». از دیدگاه او، ایده‌هایی که از این کشاکش‌ها برمی‌خیزند و در یک اثر هنری بالغ می‌شوند و مایه انگیزش خود را در ساحت عواطف و احساسات بازنمایی می‌کنند، همان آثاری هستند که «بر دل‌ها می‌نشینند و ماندگارند».[۱]
۴. نقد دعاوی علیه آثار مجاهدین
فصل سوم کتاب، با عنوان «شریعت توابان»، به روشنگری درباره دعاوی مطرح‌شده توسط یکی از افراد (اسماعیل یغمایی) می‌پردازد که نویسنده آن را به عنوان «توابان و ریزه‌خواران ولایت فقیه» معرفی می‌کند. این فرد تا ربع قرن پیش در ساختن بخشی از شعرها و ترانه‌های مجاهدین مشارکت داشته، اما پس از آن به «مسیر بریدگی و خیانت» روی آورده است. در سال‌های اخیر، نامبرده «به رسم حاکمان شرع خمینی، حکم ممنوعیت ترانه‌سرودهای مجاهدین را صادر کرده بود». نویسنده «سمفونی مقاومت» بر اساس تجربه و مشاهدات طولانی خود، و همچنین بر پایه دلایل اخلاقی، سیاسی، حقوقی و قوانین بین‌المللی، «پوچی دعاوی» این شخص را نشان می‌دهد. سیدی کاشانی بر این نکته تأکید می‌کند که مدعی «خواهان حق‌الزحمه نیست»، زیرا به زعم نویسنده، «ده‌ها برابر آنچه را مستحق آن بوده دریافت کرده است». او می‌افزاید که خواست اصلی این فرد «نابودی» ترانه‌ها و سرودهای مجاهدین است، «مانند سنگ‌های مزارشان». نویسنده مطرح می‌کند که اگر این فرد «هم‌سرشتی و همراهی» با «حکام شرع خمینی» نداشت، باید خواهان «حفظ و شکوفایی دستاوردهای هنری و سیاسی و اجتماعی» مجاهدین می‌شد.[۱]
۵. تجلیل از شاعران شهید و ضرورت هنر پایداری
فصل چهارم کتاب، «یادی از شاعران شهید» است که به ترانه‌سرایان مشهور تاریخ معاصر و همچنین سرایندگان سرودها یا ترانه‌های مجاهدین می‌پردازد که «به‌رغم مواجهه با انواع مرارت‌ها تا آخرین دم حیات، از وفاداری به مردم و آرمان آزادی‌خواهانه آنان پا پس ننهادند». این فصل به نوعی ادای احترام به این هنرمندان و مبارزان است. فصل پنجم، با عنوان «قوانین بین‌المللی»، توضیحی درباره قوانین مربوط به حفاظت از حق نسخه‌برداری و مالکیت آثار هنری (معروف به «کنوانسیون برن») ارائه می‌دهد که به عنوان مکمل فصل سوم، به جنبه‌های حقوقی موضوع می‌پردازد. در «سخنی با موزیسین‌های جوان» که فصل ششم کتاب است، سیدی کاشانی از «ضرورت هنر پایداری» می‌نویسد و از «سمفونی مقاومت؛ موسیقی شریف‌ترین امیدها و آرمان‌های بشری» سخن می‌گوید. او به موزیسین‌های جوان توصیه می‌کند که «هرگز از رؤیاهای خود دست برندارند»، «با غم و یأس بجنگند» و «امید به ساختن دنیایی بهتر را زنده نگه دارند». نویسنده همچنین بر اهمیت «خلاف جهت رودخانه شنا کردن» تأکید می‌کند و معتقد است که این کار «قوای به‌بندکشیده را آزاد می‌کند برای تغییر کردن و تغییر دادن».[۱]
۶. ضمیمه و پیام نهایی کتاب
ضمیمه کتاب حاوی اسناد و نوشته‌هایی است که «مسیر عبرت‌انگیز شاعری» را نشان می‌دهد که «پس از سلسله‌ای از بریدگی و عهدشکنی پی‌درپی به توابگری روی آورد و دست آخر در برابر شیخ و شاه زانو زد». این بخش، تکمیل‌کننده تحلیل‌های کتاب درباره افرادی است که از مسیر مقاومت خارج شده‌اند. گوهر اساسی تمام فصل‌های این کتاب و پیامی که سیدی کاشانی در مقدمه خود آورده، دفاع از «پیام‌ها و کلمات حقه‌ای» است که ترانه‌ها، سرودها و سروده‌های این چند دهه حامل آن بوده‌اند. این پیام‌ها شامل مفاهیمی چون «مقاومت، آزادی، صدق، فدا، برابری، تسلیم‌ناپذیری، ۳۰ خرداد (اشاره به سالگرد قیام ۳۰ خرداد ۱۳۶۰)، ارتش آزادی‌بخش، سرنگونی و انقلاب» است. کتاب در مجموع، تصویری از رابطه عمیق میان هنر و مبارزه سیاسی از منظر سازمان مجاهدین خلق ایران ارائه می‌دهد.[۲]