محمدرضا (عبدالله) راتبی
محمدرضا (عبدالله) راتبی (زاده‌ی اصفهان – درگذشته ۸ شهریور ۱۳۶۱) یکی از کادرهای برجسته سازمان مجاهدین خلق ایران بود که به دلیل فعالیت‌های سیاسی و نظامی خود در برابر رژیم پهلوی و سپس رژیم جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یکی از چهره‌های مقاوم و تأثیرگذار در تاریخ مبارزات این سازمان شناخته می‌شود. او به دلیل شجاعت، هوشیاری و تعهدش به آرمان‌های انقلابی، او در سال ۱۳۵۴ به دلیل فعالیت‌های سیاسی در حمایت از مجاهدین، هنگام خدمت سربازی توسط ساواک دستگیر شد و تحت شکنجه‌های شدید قرار گرفت. با وجود فشارهای غیرانسانی، راتبی با مقاومت اطلاعات سازمان را حفظ کرد و به ۱۲ سال زندان محکوم شد. در زندان قصر، مسئولیت‌های امنیتی مهمی مانند شناسایی جاسوسان رژیم را بر عهده داشت. پس از آزادی در سال ۱۳۵۷، در اصفهان و سپس تهران فعالیت کرد و در بخش اطلاعات سازمان، ارتباطات گسترده‌ای با پرسنل نظامی انقلابی برقرار نمود. راتبی در عملیات پرواز مسعود رجوی نقش کلیدی داشت و با شجاعت موانع را برطرف کرد. در جریان مبارزه مسلحانه علیه رژیم خمینی، او در عملیات نظامی متعددی شرکت کرد و با خونسردی از تورهای بازرسی رژیم گریخت. سرانجام در ۸ شهریور ۱۳۶۱، در نبردی در منطقه فشن به همراه مریم حسینی‌برزی به شهادت رسید.
| محمدرضا راتبی | |
|---|---|
 | |
| درگذشت | ۸ شهریور ۱۳۶۱ فشن (جاده تهران-قزوین) |
| محل زندگی | اصفهان، تهران |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات | دیپلم |
| پیشه | فعال سیاسی و نظامی |
| سال‌های فعالیت | ۱۳۵۴–۱۳۶۱ |
| نهاد | سازمان مجاهدین خلق |
| شناخته‌شده برای | مقاومت در برابر رژیم پهلوی و جمهوری اسلامی، نقش کلیدی در عملیات پرواز مسعود رجوی |
| نقش‌های برجسته | فرمانده نظامی، مسئول بخش اطلاعات سازمان مجاهدین خلق |
| تأثیرگذاران | سازمان مجاهدین خلق |
| تأثیرپذیرفتگان | نیروهای نظامی انقلابی تحت هدایت او |
| شهر خانگی | اصفهان |
| حزب سیاسی | سازمان مجاهدین خلق |
| مخالفان | رژیم پهلوی، جمهوری اسلامی ایران |
| دین | اسلام |
| اتهام‌ها | فعالیت در سازمان مجاهدین خلق |
| مجازات‌ها | ۱۲ سال زندان (توسط رژیم پهلوی)، شهادت در درگیری |
| منصب | فرمانده نظامی سازمان مجاهدین خلق |
زندگی‌نامه و تحصیلات
محمدرضا راتبی در شهر اصفهان به دنیا آمد و تحصیلات خود را تا مقطع دیپلم ادامه داد. او فعالیت‌های سیاسی خود را با پیوستن به سازمان مجاهدین خلق آغاز کرد و به سرعت به یکی از اعضای فعال این سازمان تبدیل شد.
دستگیری و شکنجه در دوران پهلوی
در سال ۱۳۵۴، در حالی که محمدرضا راتبی در حال گذراندن خدمت سربازی بود، به دلیل فعالیت‌هایش در حمایت از سازمان مجاهدین خلق توسط ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت رژیم پهلوی) دستگیر شد. او که به عنوان راننده و مسئول دفتر فرمانده گردان خدمت می‌کرد، از دستگاه چاپ موجود در محیط نظامی برای تکثیر اطلاعیه‌های سازمان استفاده می‌نمود. پس از دستگیری، وی به شکنجه‌گاه‌های ساواک منتقل شد و تحت شکنجه‌های شدید و غیرانسانی قرار گرفت. بازجویان ساواک او را به مدت چند روز به‌طور مداوم مورد ضرب و شتم قرار دادند و حتی از سیگار برای سوزاندن بخش‌های حساس بدن او استفاده کردند. با این حال، راتبی با مقاومت و شجاعت مثال‌زدنی خود از افشای اطلاعات حساس سازمان خودداری کرد و توانست اطلاعات ارزشمند را حفظ نماید.
پس از بازجویی‌های سنگین، در یک دادگاه نمایشی رژیم پهلوی به ۱۲ سال زندان محکوم شد و به زندان قصر منتقل گردید. در زندان، او با تشکیلات مجاهدین ارتباط نزدیکی برقرار کرد و آموزش‌های سازمانی را در زمینه‌های مختلف فرا گرفت. به دلیل هوشیاری و تیزبینی، مسئولیت‌های امنیتی مهمی در داخل زندان به او واگذار شد، از جمله شناسایی جاسوسان رژیم و به اصطلاح «آنتن‌های ساواک» در میان زندانیان.[۱]
فعالیت‌های امنیتی در زندان
در دوران زندان، محمدرضا راتبی نقش کلیدی در حفظ امنیت تشکیلات مجاهدین ایفا کرد. او در شناسایی مأموران و جاسوسان رژیم، کسب اطلاعات از بازرسی‌های زندان و شناسایی نگهبانانی که امکان همکاری با مجاهدین را داشتند، فعالیت‌های مؤثری انجام داد. این اقدامات در شرایطی انجام می‌شد که رژیم پهلوی به شدت در پی کشف سرنخ‌های اطلاعاتی از مجاهدین بود.[۱]
آزادی و فعالیت پس از انقلاب
محمدرضا راتبی در سال ۱۳۵۷، همزمان با اوج‌گیری انقلاب ایران و باز شدن درهای زندان‌ها، آزاد شد. پس از آزادی، او مدتی در شهر اصفهان تحت مسئولیت مجاهد شهید فضل‌الله تدین، مسئولیت روابط خارجی جنبش ملی مجاهدین در این شهر را بر عهده گرفت. در تابستان ۱۳۵۸، به تهران منتقل شد و در بخش اطلاعات سازمان مجاهدین خلق مشغول به کار شد. او در این نقش، ارتباط گسترده‌ای با پرسنل نظامی، به‌ویژه سربازان جوان و انقلابی ارتش، برقرار کرد و در سازماندهی اعتراضات نظامیان علیه رژیم خمینی نقش مهمی ایفا نمود.
روحیه صمیمی و توانایی بالای راتبی در ارتباط با اقشار مختلف، باعث شد که نیروهای تحت مسئولیت او رابطه‌ای نزدیک و صمیمی با وی داشته باشند. او با دلسوزی و تعهد، این نیروها را آموزش داده و در حل مشکلاتشان یاری می‌کرد.[۱]
نقش در عملیات پرواز مسعود رجوی
یکی از نقاط عطف زندگی محمدرضا راتبی، نقش او در عملیات تاریخی پرواز مسعود رجوی، رهبر سازمان مجاهدین خلق، بود. او به عنوان معاون اول فرمانده فتح‌الله، مسئولیت شناسایی و فرماندهی عملیات زمینی این طرح را بر عهده داشت. راتبی با دقت و جدیت، بارها به پایگاه یکم شکاری نفوذ کرد و اطلاعات لازم را برای اجرای موفقیت‌آمیز این عملیات جمع‌آوری نمود. همرزمانش او را به عنوان فردی «بن‌بست‌شکن» توصیف کرده‌اند که با پشتکار و مهارت، موانع را برطرف می‌کرد.[۱]
فعالیت در نبرد مسلحانه
پس از آغاز مبارزه مسلحانه مجاهدین علیه رژیم جمهوری اسلامی، محمدرضا راتبی تحت فرماندهی فتح‌الله در عملیات نظامی متعددی شرکت کرد. او در طراحی و اجرای عملیات علیه نیروهای سرکوبگر رژیم، از جمله پاسداران، نقش داشت و در برخی موارد مسئولیت مستقیم فرماندهی عملیات را بر عهده گرفت. با وجود فضای امنیتی سنگین و تورهای بازرسی گسترده رژیم، او با شجاعت و خونسردی بارها از دام مأموران رژیم گریخت.[۱]
شهادت
در تاریخ ۸ شهریور ۱۳۶۱، محمدرضا راتبی به همراه مجاهد شهید مریم حسینی‌برزی در مسیر یکی از پایگاه‌های سازمان در منطقه فشن (جاده تهران-قزوین) با تور گسترده پاسداران رژیم مواجه شد. او با پیش‌بینی احتمال دستگیری، به دشمن حمله کرد و در نبردی تمام‌عیار با استفاده از تمامی مهمات خود، به همراه همرزمش به شهادت رسید. شهادت او، هرچند برای یارانش سنگین بود، عزم مجاهدین را در ادامه مبارزه علیه رژیم تقویت کرد.
محمدرضا راتبی به دلیل شجاعت، فداکاری و تعهد بی‌وقفه‌اش به آرمان‌های انقلابی، به عنوان یکی از قهرمانان سازمان مجاهدین خلق در تاریخ این سازمان ثبت شده است. ویژگی‌های برجسته او، از جمله هوشیاری، جسارت و روحیه صمیمی، او را به یکی از فرماندهان کارآمد و محبوب تبدیل کرد که یاد و خاطره‌اش در میان همرزمانش زنده مانده است.[۱]