نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
| نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی | |
|---|---|
| کنش | تشکیل نیروی نظامی هوایی مستقل از ارتش برای تبعیت مستقیم از شخص ولی‌فقیه |
| کشور | ایران |
| وفاداری | ولایت فقیه |
| گونه | نظامی - امنیتی |
| نقش | دفاع از موجودیت رژیم ولایت فقیه |
| بخشی از | نیر نظر فرمانده کل سپاه پاسداران |
| سالگرد | ماه‌های پایانی سال ۱۳۶۴ (ابتدای ۱۹۸۶ میلادی) |
| نبردها | بدون سابقه‌ی مشخص نبرد مستقیم |
| برچیدگی | سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹ میلادی) پس از ادغام با بخش موشکی و تبدیل شدن به نیروی هوافضا سپاه |
| فرماندهان | |
| فرماندهان برجسته | محمدباقر قالیباف، احمد کاظمی، محمدرضا زاهدی، حسین سلامی |
نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ۲۶ شهریور ۱۳۶۴ (۱۷ سپتامبر ۱۹۸۵) بر اساس دستور روح‌الله خمینی و بر خلاف نظر برخی فرماندهان نظامی ارتش و سیاسیون تأسیس شد و به عنوان شاخه هوایی این سازمان، مسئولیت عملیات حمایتی هوایی را بر عهده گرفت. این نیرو تا مهرماه سال ۱۳۸۸ (اکتبر ۲۰۰۹) فعال بود و سپس با ادغام بخش‌های موشکی و فضایی به نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تغییر نام یافت.
تشکیل و ساختار اولیه
نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ۲۶ شهریور ۱۳۶۴ (۱۷ سپتامبر ۱۹۸۵) بر اساس فرمان خمینی تأسیس شد. [۱] این فرمان، تشکیل سه شاخه زمینی، دریایی و هوایی را برای سپاه پاسداران الزامی کرد تا ساختار موازی با ارتش ایجاد شود. این در حالی بود که به گفته‌ی محسن رضایی، برخی مقامات سیاسی و فرماندهان نظامی [ارتش] با تشکیل چنین نهادی مخالف بودند. [۲] [۳] ستاد اولیه در تهران مستقر گردید و نیرو با پرسنل محدود و تجهیزات ابتدایی، بر عملیات حمایتی مانند حمل‌ونقل و شناسایی تمرکز داشت. [۴]
در سال‌های نخست، این واحد از هواپیماهای قدیمی مانند F-5 و هلیکوپترهای بل ۲۰۶ که از انبارهای ارتش یا منابع خارجی به دست آمده بودند، استفاده می‌کرد. [۵] نقش آن در جنگ ایران-عراق (۱۹۸۰-۱۹۸۸) به پشتیبانی لجستیکی و جابجایی فرماندهان سپاه محدود می‌شد.
تکامل و تغییرات ساختاری
پس از جنگ، نیروی هوایی سپاه در دهه ۱۹۹۰ بر گسترش ناوگان تمرکز کرد. در سال ۱۹۹۱، هواپیماهای سوخو-۲۴ از عراق به دست آمد و به ناوگان اضافه شد. [۴] این نیرو در عملیات‌های داخلی مانند کنترل اعتراضات و مرزبانی نقش ایفا کرد و در سال ۱۹۹۷، برنامه‌هایی برای تولید هلیکوپترهای بومی مانند شاهد آغاز شد.
توسعه تجهیزات شامل خرید محدود از روسیه و بازسازی هواپیماهای قدیمی بود، اما محدودیت‌های تحریم‌ها بر پیشرفت تأثیر گذاشت. [۵] تا سال ۱۳۸۷، ناوگان شامل حدود ۴۰ هواپیمای جنگنده و هلیکوپتر بود که در رزمایش‌های منطقه‌ای استفاده می‌شد. تغییر نام به نیروی هوافضا در ۱۶ مهر ۱۳۸۸ (۸ اکتبر ۲۰۰۹) رخ داد و مسئولیت‌های آن را به حوزه‌های موشکی و فضایی گسترش داد. [۶]
فرماندهان کلیدی
فرماندهی نیروی هوایی سپاه از ابتدای تأسیس توسط افرادی با زمینه‌های مهندسی و نظامی بر عهده بود. موسی رفان، مهندس برق، از ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۹ نخستین فرمانده بود و بر سازماندهی اولیه نظارت داشت. [۴]
حسین دهقان از ۱۳۶۹ تا۱۳۷۰ گماشته شد و بعداً به سمت‌های بالاتر مانند وزارت دفاع رسید.
محمدحسین جلالی از ۱۳۷۰ تا۱۳۷۶ بر به خدمت گرفتن امکانات جدید نوسازی ناوگان تمرکز نمود.
محمدباقر قالیباف از ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۸ فرمانده بود و برنامه‌های هلیکوپتری را پیش برد؛ او سپس به فرماندهی نیروی انتظامی منتقل شد.
احمد کاظمی از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴ به فرماندهی منصوب شد؛[۷] در این پروسه تعدادی از هواپیماهای عراق برای در امان ماندن از جنگ و حملات امریکا به ایران سپرده شد که بعدها به مالکیت سپاه درآمد. کاظمی در اواسط سال۱۳۸۴ به فرماندهی نیروی زمینی سپاه گماشته و در دی‌ماه همان سال در یک سانحه هوایی (سقوط فالکون ۲۰ سپاه) در نزدیکی ارومیه کشته شد. [۸]
محمدرضا زاهدی به طور موقت در ۱۳۸۲ جانشین شد.
حسین سلامی از۱۳۸۴-۱۳۸۸ فرمانده بود و تغییر نام به هوافضا در دوران او رخ داد. [۷]
منابع
- ↑ چگونگی شکل‌گیری نیروی هوافضای سپاه - باشگاه خبرنگاران جوان
- ↑ IRAN MILITARY POWER-2019
- ↑ The IRGC Aerospace Force - ایران وایر
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ The Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC)
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Center for Strategic and International Studies (CSIS), "The Iranian Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC) from an Iraqi View," 2020
- ↑ Amir Ali Hajizadeh: Commander of the IRGC’s Aerospace Force
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ فرماندهان نیروی هوافضای سپاه از ابتدای تاسیس تا کنون را بشناسید. - خبرگزاری میزان
- ↑ سقوط هواپیمای فالکونه در ارومیه/ فرمانده نیروی زمینی سپاه کشته شد.