وو نگوین جیاپ
| ژنرال وو نگوین جیاپ | |
|---|---|
 | |
| زادروز | ۲۵ اوت ۱۹۱۱ آن زا، کوانگ بینه، هندوچین فرانسه (ویتنام کنونی) |
| درگذشت | ۴ اکتبر ۲۰۱۳ هانوی، ویتنام |
| علت مرگ | کهولت سن |
| محل زندگی | هانوی، ویتنام |
| ملیت | ویتنامی |
| تابعیت | ویتنام |
| تحصیلات | دکترای حقوق، دانشگاه هانوی |
| از دانشگاه | دانشگاه هانوی |
| پیشه | نظامی، سیاستمدار، نویسنده |
| سال‌های فعالیت | ۱۹۴۱–۱۹۹۱ |
| کارفرما | دولت ویتنام |
| نهاد | ارتش خلق ویتنام، حزب کمونیست ویتنام |
| شناخته‌شده برای | پیروزی در نبرد دین‌بین‌فو، رهبری نظامی در جنگ ویتنام |
| نقش‌های برجسته | فرمانده کل ارتش خلق ویتنام، وزیر دفاع ویتنام |
| سبک | استراتژی جنگ چریکی و جنگ مردمی |
| تأثیرگذاران | هوشی مین، مائو تسه‌تونگ، ناپلئون |
| تأثیرپذیرفتگان | جنبش‌های آزادی‌خواهی جهان |
| شهر خانگی | هانوی |
| لقب | ببر دین‌بین‌فو، ناپلئون ویتنامی |
| حزب سیاسی | حزب کمونیست ویتنام |
| جنبش | ضداستعماری، کمونیستی |
| مخالفان | استعمار فرانسه، ایالات متحده |
| منصب | معاون نخست‌وزیر ویتنام (۱۹۵۵–۱۹۸۰)، وزیر دفاع (۱۹۴۶–۱۹۸۰) |
| مکتب | مارکسیست-لنینیست |
| آثار | جنگ مردمی، ارتش مردمی (۱۹۶۲)، دین‌بین‌فو (۱۹۶۴) |
| همسر | کوانگ تای (درگذشته ۱۹۴۱)، دانگ تی زوان |
| فرزندان | پنج فرزند |
| والدین | وو کوانگ نگیهم (پدر)، نگوین تی کین (مادر) |
وو نگوین جیاپ (Vo Nguyen Giap)، (زاده ۲۵اوت ۱۹۱۱، درگذشته ۴اکتبر۲۰۱۳)، ژنرال برجسته ویتنامی بود که بدون آموزش نظامی رسمی، به یکی از بزرگ‌ترین استراتژیست‌های نظامی قرن بیستم تبدیل شد و نقش کلیدی در شکست دولت‌های وقت فرانسه و ایالات متحده در ویتنام ایفا کرد. جیاپ که در ابتدا معلم تاریخ و روزنامه‌نگار بود، در جوانی به حزب کمونیست پیوست و تحت تأثیر هوشی مین، سازمان ویت‌مینه را برای مبارزه با استعمار فرانسه و اشغال ژاپن تأسیس کرد. در جنگ اول هندوچین (۱۹۴۶-۱۹۵۴)، او با استفاده از تاکتیک‌های چریکی و جنگ مردمی، پیروزی تاریخی در نبرد دین‌بین‌فو را به دست آورد که منجر به پایان حاکمیت فرانسه شد. در جنگ ویتنام (۱۹۵۵-۱۹۷۵)، جیاپ فرمانده نیروهای شمالی بود و عملیات‌هایی مانند حمله تت در ۱۹۶۸ را هدایت کرد که ضربه روانی شدیدی به آمریکا وارد کرد و در نهایت به اتحاد ویتنام در ۱۹۷۵ منجر شد. استراتژی‌های او بر پایه جنگ طولانی‌مدت، بسیج مردمی و بهره‌برداری از ضعف‌های دشمن بود، که الهام‌بخش جنبش‌های آزادی‌خواهی در جهان شد. جیاپ پس از جنگ، سمت‌های سیاسی مانند معاون نخست‌وزیر و وزیر دفاع را بر عهده داشت، اما در دهه ۱۹۸۰ به حاشیه رانده شد. میراث او به عنوان "ناپلئون ویتنامی" یا "ببر دین‌بین‌فو"، نماد مقاومت در برابر امپریالیسم است و آثارش مانند "جنگ مردمی، ارتش مردمی" تأثیرگذار بوده‌اند. او با وجود انتقادها به خاطر تلفات بالا، به عنوان یک نابغه نظامی شناخته می‌شود که دو قدرت بزرگ را شکست داد.
زندگی اولیه و آموزش
وو نگوین جیاپ در ۲۵ اوت ۱۹۱۱ در روستای آن زا، استان کوانگ بینه، در هندوچین فرانسه (ویتنام کنونی) متولد شد. او در خانواده‌ای پایین‌طبقه متوسط با ریشه‌های عمیق ضداستعماری بزرگ شد. پدرش، وو کوانگ نگیهم، یک دانشمند و کشاورز بود که به دلیل فعالیت‌های ضداستعماری علیه فرانسوی‌ها چندین بار زندانی شد. مادرش، نگوین تی کین، نیز از خانواده‌ای با سابقه مبارزه علیه استعمارگران فرانسوی بود. جیاپ از کودکی با داستان‌های قهرمانان نظامی ویتنامی مانند تران هونگ دائو، که در قرن سیزدهم مغول‌ها را شکست داده بود، آشنا شد و این داستان‌ها تأثیر عمیقی بر او گذاشتند. در سن ۱۴ سالگی، او به جنبش ملی‌گرایانه پنهان پیوست و در دبیرستان کووک هوک در هوئه، یکی از مراکز فکری ویتنام، تحصیل کرد. در این دبیرستان بود که جیاپ برای اولین بار با آثار هوشی مین، رهبر انقلابی ویتنام، آشنا شد و به ایده‌های کمونیستی و ملی‌گرایانه جذب شد. در سال ۱۹۲۶، او به انجمن جوانان انقلابی ویتنام (تان نین) پیوست و در ۱۸ سالگی به دلیل شرکت در اعتراضات دانشجویی علیه استعمار فرانسه دستگیر شد. جیاپ ۱۳ ماه از محکومیت سه‌ساله خود را در زندان گذراند، تجربه‌ای که عزم او را برای مبارزه با استعمار تقویت کرد. پس از آزادی، او به تحصیل در دانشگاه هانوی ادامه داد و در سال ۱۹۳۷ مدرک دکترای حقوق گرفت. او همچنین به مطالعه تاریخ نظامی، به‌ویژه تاکتیک‌های ناپلئون بناپارت، علاقه‌مند شد و توانایی بازسازی نقشه‌های نبردهای ناپلئون از حفظ را داشت.[۱] [۲]
فعالیت‌های انقلابی اولیه
پس از آزادی از زندان، جیاپ فعالیت‌های ضداستعماری خود را شدت بخشید و به یکی از بنیان‌گذاران حزب کمونیست هندوچین در سال ۱۹۳۰ تبدیل شد. او به عنوان معلم تاریخ در دبیرستان تیک هانوی مشغول به کار شد و در عین حال روزنامه‌های انقلابی مانند "هون تره تاپ موی" (روح جدید) و "تراوایل" (کار) را تأسیس کرد که هر دو به دلیل محتوای ضداستعماری توسط مقامات فرانسوی توقیف شدند. جیاپ در این دوره به مطالعه آثار مارکس، لنین و مائو تسه‌تونگ پرداخت و دیدگاه‌هایش درباره جنگ انقلابی شکل گرفت. در سال ۱۹۳۹، او با کوانگ تای، یکی از اعضای حزب کمونیست، ازدواج کرد، اما این ازدواج با تراژدی پایان یافت؛ کوانگ تای در سال ۱۹۴۱ در زندان فرانسوی‌ها درگذشت، مرگ او انگیزه‌ای قوی برای جیاپ در مبارزه علیه استعمارگران شد. در سال ۱۹۴۰، به دلیل فشار فزاینده مقامات فرانسوی، جیاپ به چین گریخت و در آنجا با هوشی مین، رهبر جنبش استقلال ویتنام، دیدار کرد. این دیدار نقطه عطفی در زندگی جیاپ بود، زیرا هوشی مین او را به عنوان یکی از نزدیکان خود برگزید و وظیفه سازماندهی نیروهای نظامی انقلابی را به او سپرد. جیاپ در چین آموزش‌های اولیه نظامی را از مربیان چینی دریافت کرد و با الهام از تاکتیک‌های چریکی مائو، استراتژی‌های خود را برای مبارزه با استعمارگران توسعه داد.[۱] [۲]
تأسیس ویت‌مینه و آغاز جنگ اول هندوچین
در ژانویه ۱۹۴۱، جیاپ همراه با هوشی مین به ویتنام بازگشت و سازمان ویت‌مینه را برای مبارزه با استعمار فرانسه و اشغال ژاپن تأسیس کرد. ویت‌مینه، یک جبهه ملی‌گرا با گرایش کمونیستی، هدفش استقلال کامل ویتنام بود. جیاپ وظیفه آموزش نیروهای چریکی ویت‌مینه را بر عهده گرفت و با استفاده از منابع محدود و کمک‌های چینی، گروه کوچکی از مبارزان را در مناطق کوهستانی شمال ویتنام سازماندهی کرد. در دسامبر ۱۹۴۴، او اولین عملیات چریکی را علیه پاسگاه‌های ژاپنی آغاز کرد، عملیاتی که با موفقیت محدود اما تأثیر روانی قابل‌توجه همراه بود. پس از شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم و کناره‌گیری امپراتور بائو دای در سپتامبر ۱۹۴۵، هوشی مین استقلال ویتنام را اعلام کرد و جیاپ به عنوان وزیر دفاع و وزیر داخلی دولت جدید منصوب شد. با بازگشت فرانسوی‌ها برای بازپس‌گیری هندوچین، جنگ اول هندوچین در دسامبر ۱۹۴۵ آغاز شد. جیاپ استراتژی "جنگ مردمی" را توسعه داد که بر تاکتیک‌های چریکی، حملات غافلگیرکننده و حمایت گسترده دهقانان متکی بود. او از مناطق کوهستانی تونکین به عنوان پایگاه استفاده کرد و با حملات سریع و پراکنده، نیروهای فرانسوی را تضعیف کرد. این رویکرد، که از دکترین مائو تسه‌تونگ الهام گرفته بود، بر جنگ طولانی‌مدت و فرسایشی علیه دشمن برتر از نظر تسلیحات تأکید داشت. جیاپ معتقد بود که حمایت مردمی کلید پیروزی است و با بسیج روستاییان، شبکه‌ای از جاسوسان و حامیان محلی ایجاد کرد. [۳]
پیروزی در دین‌بین‌فو
جیاپ با افزایش نیروهای ویت‌مینه به بیش از ۶۰ هزار نفر، توانایی نظامی خود را تقویت کرد. در سال ۱۹۵۴، او نبرد دین‌بین‌فو را طراحی کرد که به یکی از نقاط عطف تاریخ نظامی قرن بیستم تبدیل شد. این نبرد در دره‌ای دورافتاده در ۱۸۰ مایلی غرب هانوی رخ داد، جایی که فرانسوی‌ها پایگاه مستحکمی ایجاد کرده بودند. جیاپ با استفاده از لجستیک پیچیده، ۵۰ هزار سرباز و توپ‌های سنگین ۱۰۵ میلی‌متری را که از تسلیحات آمریکایی به غنیمت گرفته شده بود، به منطقه منتقل کرد. این عملیات شامل حمل توپ‌ها با دست و گاری‌های گاومیش در مسیرهای صعب‌العبور بود، کاری که فرانسوی‌ها آن را غیرممکن می‌دانستند. پس از ۵۵ روز محاصره و بمباران مداوم، نیروهای فرانسوی در ۷ مه ۱۹۵۴ تسلیم شدند. این پیروزی نه تنها به حاکمیت استعماری فرانسه در هندوچین پایان داد، بلکه الهام‌بخش جنبش‌های ضداستعماری در سراسر جهان، از الجزایر تا آفریقای جنوبی، شد. جیاپ به دلیل این موفقیت لقب "ببر دین‌بین‌فو" گرفت و به عنوان یک استراتژیست نظامی خودآموخته که بدون آموزش رسمی، دو قدرت بزرگ را به چالش کشید، شهرت یافت. این نبرد نشان داد که اراده، سازماندهی و استفاده هوشمندانه از زمین می‌تواند برتری فناوری دشمن را خنثی کند.[۱]
نقش در جنگ ویتنام
پس از کنفرانس ژنو در ۱۹۵۴، ویتنام به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد و جیاپ به عنوان معاون نخست‌وزیر، وزیر دفاع و فرمانده کل ارتش خلق ویتنام منصوب شد. او از نیروهای ویت‌کنگ در جنوب حمایت کرد و استراتژی جنگ چریکی را برای تضعیف دولت تحت‌الحمایه آمریکا در جنوب توسعه داد. در سال ۱۹۶۲، جیاپ کتاب "جنگ مردمی، ارتش مردمی" را منتشر کرد که در آن اصول جنگ انقلابی را تشریح کرد: حملات پراکنده در چندین جبهه، فرسایش روحیه دشمن و بهره‌برداری از ضعف‌های سیاسی و نظامی آن‌ها. او معتقد بود که ایالات متحده، با وجود برتری نظامی، اراده لازم برای جنگ طولانی‌مدت را ندارد. جیاپ اظهار داشت: "جنگ طولانی‌مدت شکست بزرگی برای آنهاست. روحیه‌شان پایین‌تر از علف است." این دیدگاه مبتنی بر تجزیه و تحلیل دقیق نقاط ضعف دشمن بود، از جمله وابستگی آمریکا به فناوری پیشرفته و عدم درک عمیق از فرهنگ و جغرافیای ویتنام. برخی منابع ادعا می‌کنند که جیاپ با حمله تت در سال ۱۹۶۸ مخالف بود، زیرا در آن زمان برای درمان پزشکی در بوداپست به سر می‌برد، اما همچنان به عنوان معمار استراتژیک این عملیات شناخته می‌شود. او با استفاده از اطلاعات جاسوسی و هماهنگی دقیق، شبکه‌ای از نیروهای چریکی و منظم را هدایت کرد که توانایی آمریکا را برای کنترل جنوب به چالش کشید. [۱]
عملیات کلیدی در جنگ ویتنام
جنگ ویتنام در سال ۱۹۶۵ با ورود گسترده نیروهای آمریکایی تشدید شد. جیاپ استراتژی ترکیبی از جنگ چریکی و عملیات‌های منظم را به کار گرفت. حمله تت در ژانویه ۱۹۶۸، که همزمان با تعطیلات سال نو قمری اجرا شد، یکی از مهم‌ترین عملیات‌های جیاپ بود. این حمله شامل بیش از ۳۶ هزار نیروی شمالی و ویت‌کنگ بود که به بیش از ۱۰۰ شهر و پایگاه در جنوب حمله کردند. اگرچه این عملیات از نظر نظامی برای نیروهای جیاپ پرهزینه بود و تلفات سنگینی به همراه داشت، اما تأثیر روانی عمیقی بر افکار عمومی آمریکا گذاشت و حمایت از جنگ را کاهش داد. تصاویر حملات به سفارت آمریکا در سایگون و شهر هوئه به نمادی از شکست‌ناپذیری ویت‌کنگ تبدیل شد. عملیات نگوین هوئه در سال ۱۹۷۲ نیز تلاش دیگری برای تضعیف جنوب بود، اما نتوانست پایگاه دائمی در جنوب ایجاد کند. در سال ۱۹۷۴، جیاپ به عنوان فرمانده کل توسط ژنرال وان تیئن دونگ جایگزین شد، اما همچنان به عنوان وزیر دفاع نقش کلیدی در طراحی کمپین نهایی ۱۹۷۵ ایفا کرد. این کمپین با سقوط سایگون در ۳۰ آوریل ۱۹۷۵ به اتحاد ویتنام تحت رهبری شمال منجر شد. استراتژی جیاپ، که ترکیبی از لجستیک پیچیده، دیپلماسی و جنگ روانی بود، برتری نظامی آمریکا را خنثی کرد و به یکی از بزرگ‌ترین پیروزی‌های نظامی قرن بیستم منجر شد. [۴]
دوران پس از جنگ و انزوا سیاسی
پس از اتحاد ویتنام، جیاپ تا سال ۱۹۸۰ به عنوان وزیر دفاع و تا سال ۱۹۸۲ به عنوان عضو پولیتبورو خدمت کرد. با این حال، به دلیل مخالفت با سیاست‌های حزب کمونیست، به‌ویژه حمله به کامبوج در سال ۱۹۷۹، به تدریج از قدرت کنار گذاشته شد. در دهه ۱۹۸۰، او به حاشیه رانده شد و بیشتر وقت خود را صرف نگارش و فعالیت‌های محیط‌زیستی کرد. در سال ۱۹۹۵، جیاپ در دیداری تاریخی با رابرت مک‌نامارا، وزیر دفاع سابق آمریکا، فاش کرد که حادثه دوم خلیج تونکین در سال ۱۹۴۴، که بهانه‌ای برای تشدید مداخله آمریکا در ویتنام بود، هرگز رخ نداده است. این افشاگری تأثیر مهمی بر درک تاریخی جنگ ویتنام داشت. جیاپ تا دهه ۱۹۹۰ در سیاست ویتنام فعال باقی ماند و با رهبران جهانی مانند فیدل کاسترو دیدار کرد. او به دلیل خلق‌وخوی تندش به "آتشفشان" ملقب بود و برخی، مانند ژنرال ویلیام وستمورلند آمریکایی، او را به دلیل بی‌توجهی به تلفات انسانی مورد انتقاد قرار دادند. با این حال، جیاپ همیشه تأکید داشت که تلفات بالا بهای ناگزیر استقلال بود. او همچنین به عنوان یک روشنفکر شناخته می‌شد که به مسائل محیط‌زیست و آموزش اهمیت می‌داد و در دهه‌های پایانی عمر خود برای ترویج اصلاحات پیشرو در ویتنام تلاش کرد. [۳]
تأثیرات جهانی
نقش و تأثیر جیاپ به عنوان یکی از برجسته‌ترین استراتژیست‌های نظامی قرن بیستم غیرقابل انکار است. او در آثار معروفی مانند "ژنرال‌های مشهور" (منتشرشده در لندن، ۱۹۸۵) و دانشنامه بریتانیکا در کنار ژنرال‌هایی مانند تران هونگ دائو قرار گرفت. آژانس‌های خبری مانند AFP، رویترز و پرنسا لاتینا او را به عنوان یک استراتژیست نظامی برجسته ستودند که الهام‌بخش جنبش‌های ضداستعماری در سراسر جهان بود. تاکتیک‌های جیاپ، به‌ویژه مفهوم "جنگ مردمی"، بر جنبش‌هایی مانند جبهه آزادی‌بخش الجزایر و حتی گروه‌های غیرمتعارف مانند جبهه تامیل سریلانکا تأثیر گذاشت. او همچنین الهام‌بخش رهبرانی مانند ولوپیلای پرابهاکاران بود. جیاپ در ۴ اکتبر ۲۰۱۳ در سن ۱۰۲ سالگی در هانوی درگذشت. مرگ او بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهانی داشت و او به عنوان قهرمانی یاد شد که نه تنها ویتنام را به استقلال رساند، بلکه الگویی برای مبارزه با امپریالیسم ارائه داد. مراسم تشییع جنازه او با حضور صدها هزار نفر برگزار شد و نامش به عنوان نماد مقاومت در تاریخ ثبت شد. جیاپ همچنین به دلیل فعالیت‌های محیط‌زیستی و حمایت از آموزش در ویتنام مورد احترام بود و تا پایان عمر به عنوان یک روشنفکر انقلابی شناخته می‌شد. [۲] [۵]
آثار و تجربیات
جیاپ چندین اثر کلیدی در زمینه استراتژی نظامی نوشت، از جمله "جنگ مردمی، ارتش مردمی" (۱۹۶۲) و "دین‌بین‌فو" (۱۹۶۴)، که اصول جنگ انقلابی و تجربیات او در نبردهای کلیدی را تشریح می‌کنند. او تأکید داشت که استراتژی‌هایش ریشه در تاریخ نظامی ویتنام دارد و نه صرفاً از مائو یا ناپلئون الهام گرفته شده است. مورخ آمریکایی استنلی کارنو جیاپ را با ژنرال‌هایی مانند اولسیس گرانت، رابرت لی و اروین رومل مقایسه کرد و او را به دلیل توانایی‌اش در تبدیل محدودیت‌ها به فرصت‌ها ستود. ژنرال پیتر مک‌دونالد بریتانیایی در کتاب "جیاپ، ارزیابی"، ویژگی‌های رهبری او مانند اطمینان، هوش استراتژیک و تمرکز بی‌وقفه را تحسین کرد. جیاپ به عنوان نمادی از شکست استعمار شناخته می‌شود و پیروزی‌هایش پایان عصر استعمارگری را تسریع کرد. او همچنین به دلیل توانایی‌اش در بسیج توده‌ها و استفاده از جغرافیای ویتنام به نفع نیروهایش مورد توجه قرار گرفت. منتقدان، مانند وستمورلند، معتقد بودند که جیاپ بیش از حد به تلفات بی‌توجه بود، اما حامیان او استدلال می‌کردند که این تلفات برای دستیابی به هدفی بزرگ‌تر، یعنی استقلال ملی، ضروری بود.
یک نابغه نظامی
وو نگوین جیاپ، بدون آموزش رسمی در آکادمی‌های نظامی، از رهبری ۳۴ چریک مسلح با سلاح‌های ابتدایی در سال ۱۹۴۴ به فرماندهی ارتش عظیمی رسید که دو قدرت بزرگ جهانی، فرانسه و ایالات متحده، را شکست داد. او یک روشنفکر انقلابی بود که نه تنها در میدان نبرد، بلکه در حوزه‌های فکری، سیاسی و محیط‌زیستی نیز تأثیر گذاشت. جیاپ با ترکیب استراتژی‌های چریکی، لجستیک پیچیده و جنگ روانی، الگویی برای جنبش‌های آزادی‌بخش در سراسر جهان ایجاد کرد. مرگ او در سال ۲۰۱۳ توجه جهانی را به خود جلب کرد و او به عنوان معمار اصلی پیروزی ویتنام در برابر امپریالیسم شناخته شد. جیاپ در قلب مردم ویتنام و مبارزان ضداستعماری جهان باقی مانده است و او به عنوان یکی از بزرگ‌ترین انقلابیون و استراتژیست‌های نظامی تاریخ، ملقب به "ناپلئون ویتنامی"، جاودانه شده است. توانایی او در تبدیل محدودیت‌های مادی به نقاط قوت استراتژیک، همراه با تعهد بی‌وقفه به استقلال ویتنام، او را به یک شخصیت بی‌نظیر در تاریخ مدرن تبدیل کرد. [۱]