۷٬۳۴۸
ویرایش
سیدعلی شایگان: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح سجاوندی، اصلاح ارقام، اصلاح نویسه‌های عربی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
''' | '''دکتر سیدعلی شایگان''' فرزند سید هاشم مولی رهی شیرازی (زاده۱۲۸۰- درگذشته ۲۳اردیبهشت ۱۳۶۰)در شیراز بدنیا آمد. پس از پایان تحصیلات به فرانسه رفت و در سال ۱۳۱۳با اخذدکترای حقوق به ایران بازگشت. وی در دولت های قوام السلطنه و [[دکتر محمد مصدق]] از وزرا بود. در کودتای ۲۸ مرداد به همراه دکتر مصدق دستگیر شد. تا ۱۳۳۴در زندان بود و بعد به آمریکا مهاجرت کرد. پس از انقلاب ۵۷ به به ایران برگشت آخرین حضور دکتر شایگان درایران در میتنگ ۹ خرداد ۵۸ بود. بعد از آن به آمریکا رفت و تا پایان عمر در آنجا بود. عاقبت در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۶۰در آمریکا چشم ازجهان فرو بست. | ||
== زنگینامه دکتر سید علی شایگان == | == زنگینامه دکتر سید علی شایگان == | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
==== دوران جوانی وتحصیلات متوسطه و دانشگاهی ==== | ==== دوران جوانی وتحصیلات متوسطه و دانشگاهی ==== | ||
شایگان برای ادامه تحصیل راهی تهران می‌شود. پدر شایگان که با دکتر مصدق آشنا بود، سفارش پسرش را به او می‌کند. خانواده شایگان راضی به سفر فرزند خود به تهران نبودند ولی پس از اصرار بی حد فرزند به خاطر ادامه تحصیل، تسلیم شده و اجازه سفر به تهران داده شد. پس از پایان تحصیلات متوسطه مدتی به آموزگاری پرداخت و در ضمن یک دوره کامل فقه و اصول و حکمت را نزد اساتید روز آموخت. او در کنکور سال ۱۳۰۰ مدرسه عالی علوم سیاسی شرکت کرد و مقاله‌ای تحت عنوان «چرا به مدرسه عالی علوم سیاسی آمده‌ام؟» نوشت که مورد توجه علی اکبر دهخدا رئیس مدرسه عالی علوم سیاسی قرار گرفت. شایگان طی پنج سال دوره این مدرسه را طی کرد. از جمله استادان مدرسه می‌توان از فاضل تونی، ابوالحسن فروغی، میرزا عبدالعظیم خان قریب، نجم الملک و شخص دهخدا نام برد. در این مدرسه احمد و غلامحسین مصدق (فرزندان دکتر محمد مصدق) کریم سنجابی، محمد باقر حجازی، عبدالحمید زنگنه و بسیاری از دوستان آینده شایگان هم دوره‌ای او بودند. شایگان در سال ۱۳۰۵ از مدرسه عالی علوم سیاسی فارغ التحصیل شد و به عنوان مترجم در وزارت دارایی استخدام گردید. وی در همان سال با یازده نفر از دوستان که عمدتا هم کلاسی‌های او بودند پیمانی منعقد کردند که از چگونگی و ماهیت آن اطلاعی نیست. آیا یک هسته فعالیت سیاسی بوده است؟ چرا مکتوب شده است؟<ref>کتاب محمود فاضلی صفحه ۴۴ (سید علی شایگان)</ref> | |||
دکتر سید علی شایگان در این دوره مشاغلی همچون «مترجمی وزارت دارایی، مدیریت مجله تعلیم و تربیت و شرکت در تحریر کتاب ابتدایی که از طرف وزارت معارف منتشر می‌شد» را برعهده داشت.<ref>کتاب محمود فاضلی: سید علی شایگان (زندگی‌نامه سیاسی نوشته‌ها و سخنرانی‌ها)</ref> | دکتر سید علی شایگان در این دوره مشاغلی همچون «مترجمی وزارت دارایی، مدیریت مجله تعلیم و تربیت و شرکت در تحریر کتاب ابتدایی که از طرف وزارت معارف منتشر می‌شد» را برعهده داشت.<ref>کتاب محمود فاضلی: سید علی شایگان (زندگی‌نامه سیاسی نوشته‌ها و سخنرانی‌ها)</ref> | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
== فعالیت‌های حرفه‌ای دکتر سید علی شایگان == | == فعالیت‌های حرفه‌ای دکتر سید علی شایگان == | ||
پس از شهریور ۱۳۲۰ شایگاه به همراه اساتید مهم و تاثیرگذار آن دوره از جمله | پس از شهریور ۱۳۲۰ شایگاه به همراه اساتید مهم و تاثیرگذار آن دوره از جمله [[علی‌اکبر دهخدا]]، سنجابی، بهار، قزوینی، صدیقی، سحابی، مهدی آذر، رادمنش و دیگران فعالیت فرهنگی و اجتماعی چشمگیری را آغاز کردند تا مردم را در به دست آوردن حقوق صنفی، اجتماعی و سیاسی خود ترغیب کنند. قبول مسئولیت در وزارت فرهنگ توسط دکتر شایگان نیز در همین زمینه بود. شایگان رسالت فعالیت‌های خود را در ارتقاء فرهنگ مملکت می‌دید ولی هنگام ورود به وزارت فرهنگ در سال ۱۳۲۵ ناخودآگاه به فعالیت سیاسی کشیده شد. در دوران وزارت فرهنگ محمد تقی بهار در کابینه قوام، شایگان به عنوان معاون وزیر فرهنگ انتخاب شد. هسمر دکتر شایگان روایت می‌کند که ملک الشعرا گفته بود که او به شرط معاونت شایگان، وزارت را قبول می‌کند. در کابینه بعدی و در ۱۰ مرداد ۱۳۲۵ قوام، فریدون کشاورز وزیر فرهنگ شد و شایگان بار دیگر در پست معاونت ابقا شد. اما در ۲۷ مهر ماه بالاخره شایگان خود وزیر فرهنگ شد. شایگان به خاطر قبول معاونت وزارت فرهنگ در دوره وزارت کشاورز متهم به همکاری با حزب توده شد. وی البته در سال ۱۳۳۰ وکیل مدافع سران حزب توده شده بود. شایگان اگرچه به اتفاق آراء به ریاست دانشکده حقوق برگزیده شد اما به دلیل مشغله فراوان در پست معاونت وزارت فرهنگ ریاست را نپذیرفت.<ref>مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایدارکتاب محمود فاضلی (نوشته های علی شایگان)[http://www.oral-history.ir/?page=post&id=5574 <nowiki>[2]</nowiki>]</ref> | ||
دکتر سید علی شایگاه در تحصن تعدادی از نزدیکان دکتر مصدق که در اعتراض به وضعیت انتخابات در اطراف کاخ در مورخ ۲۲ مهر ۱۳۲۸ آغاز شد، شرکت داشت. تعداد متحصنین دهها هزار نفر است اما رادیو دولتی تعداد آنها را ۱۸۰ نفر ذکر می‌کند. شایگان و تعدادی از دوستانش ادامه تحصن را بی‌معنی می‌دانستند و شروع انتخابات را جواب کافی تلقی می‌کردند. علی‌رغم دریافت پاسخ شاه، گروهی بر ادامه تحصن تاکید دارند اما شایگان و تعداد دیگر مخالف ادامه آن | دکتر سید علی شایگاه در تحصن تعدادی از نزدیکان دکتر مصدق که در اعتراض به وضعیت انتخابات در اطراف کاخ در مورخ ۲۲ مهر ۱۳۲۸ آغاز شد، شرکت داشت. تعداد متحصنین دهها هزار نفر است اما رادیو دولتی تعداد آنها را ۱۸۰ نفر ذکر می‌کند. شایگان و تعدادی از دوستانش ادامه تحصن را بی‌معنی می‌دانستند و شروع انتخابات را جواب کافی تلقی می‌کردند. علی‌رغم دریافت پاسخ شاه، گروهی بر ادامه تحصن تاکید دارند اما شایگان و تعداد دیگر مخالف ادامه آن بودند. سرانجام تحصن با صدور بیانیه‌ای پایان می‌یابد. | ||
او در دولت قوام معاون وزیر فرهنگ شد و بعدها هم در دولت ائتلافی قوام با توده ای هاکه دکتر کشاورز عضو حزب توده، وزیر شد تا تیرماه ۱۳۲۶ باز هم در این سمت باقی ماند و حتی هنگام برخورد با حزب توده | او در دولت قوام معاون وزیر فرهنگ شد و بعدها هم در دولت ائتلافی قوام با توده ای هاکه دکتر کشاورز عضو حزب توده، وزیر شد. او تا تیرماه ۱۳۲۶ باز هم در این سمت باقی ماند و حتی هنگام برخورد با حزب توده وکیل آنها شده بود. او پس از مدتی روابط نزدیکی با مصدق پیدا کرد و از جمله یاران وفادار و نزدیک مصدق بود. در مهر ۱۳۲۸ همراه با مصدق در تحصن دربار شرکت کرد و بعد از تشکیل جبهه ملی دبیر جبهه ملی شد. | ||
او در دانشگاه تهران هم به طور مرتب به روشنگری دانشجویان می‌پرداخت و حتی هنگامی که حکومت وقت هژبر قصد داشت تعهدنامه‌ای از دانشجویان بگیرد تا در سیاست دخالت نکنند، دکتر شایگان نامه سرگشاده آیزنهاور خطاب به دانشجویان آمریکائی را ترجمه و چاپ کرد که دانشجویان را تشویق به مشارکت در امور سیاسی کرده بود و این اقدام او موجب شد که دولت از اخذ تعهدنامه منصرف شود. در انتخابات دوره شانزدهم دکتر شایگان به همراه مصدق به نمایندگی مردم انتخاب شد و تا به آخر به همراه مصدق از آرمان های ملی حمایت می‌کرد. وی عضو هیات خلع ید بوده و در شورای امنیت و دیوان دادگستری لاهه هم از مشاوران اصلی مصدق بود. او در مجلس هفدهم هم از یاران ثابت قدم مصدق بود. | او در دانشگاه تهران هم به طور مرتب به روشنگری دانشجویان می‌پرداخت و حتی هنگامی که حکومت وقت هژبر قصد داشت تعهدنامه‌ای از دانشجویان بگیرد تا در سیاست دخالت نکنند، دکتر شایگان نامه سرگشاده آیزنهاور خطاب به دانشجویان آمریکائی را ترجمه و چاپ کرد که دانشجویان را تشویق به مشارکت در امور سیاسی کرده بود و این اقدام او موجب شد که دولت از اخذ تعهدنامه منصرف شود. در انتخابات دوره شانزدهم دکتر شایگان به همراه مصدق به نمایندگی مردم انتخاب شد و تا به آخر به همراه مصدق از آرمان های ملی حمایت می‌کرد. وی عضو هیات خلع ید بوده و در شورای امنیت و دیوان دادگستری لاهه هم از مشاوران اصلی مصدق بود. او در مجلس هفدهم هم از یاران ثابت قدم مصدق بود. | ||