کاربر:Hamidreza/صفحه تمرین پروانه اسکندری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''پروانه مجد اسکندری''' (فروهر) در ۲۹اسفند سال ۱۳۱۷، در تهران، چشم به دنیا گشود. پدرش، مصدقی بود و از آزادی‌خواهان مخالف رضاشاه و مدتی را در زندان سپری کرد. مادرش زنی شاعر پیشه و روشنفکر بود. پروانه اسکندری در چنین خانواده‌ای رشد یافت و از همان دوران کودکی با مسائل سیاسی آشنا شد. او در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، فعالیت سیاسی‌اش را آغاز نمود. پروانه اسکندری عضو انجمن سیاسی- فرهنگی آناهیتا بود. انجمنی که از حزب ملت ایران حمایت می‌کرد. وی در سال ۱۳۳۹، دانشجوی رشته جامعه‌شناسی شد و در همین زمان به حزب پان‌ایرانیست پیوست. او در اردیبهشت‌ماه همین سال با آقای [[داریوش فروهر]]، ازدواج نمود. آن‌ها در این دوران در دانشگاه با [[بیژن جزنی]] ارتباط نزدیک و فعال داشتند.

پروانه اسکندری از دوران دبیرستان با اندیشه‌های [[دکتر محمد مصدق|دکتر مصدق]] آشنا شد و به صورت مخفی چند بار با دکتر مصدق ملاقات نمود. او حتی در زمان بستری شدن دکتر مصدق در بیمارستان نجمیه، پرستار ویژه‌ی او شد. او به آرمان‌های دکتر مصدق بسیار اعتقاد داشت و تا پایان عمر به آن وفادار ماند.

پروانه اسکندری یکی از اولین زنان نماینده در کنگره جبهه ملی دوم بود. او به علت فعالیت‌های سیاسی، چند بار بازداشت شد و مدتی به زندگی مخفی روی‌آورد. او عضو شورای تحریریه نشریات حزب ملت ایران و خبرنامه [[جبهه ملی ایران|جبهه ملی]] بود. پروانه اسکندری که دبیر تاریخ بود در سال ۱۳۴۹، به دلیل فعالیت‌هایش از وزارت آموزش و پرورش اخراج شد.

پروانه اسکندری پس از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷]]، به فعالیت‌های خود ادامه داد او از طرفداران یک ایران دموکراتیک و مستقل بود و معتقد به جدایی دین از سیاست و تعدد احزاب سیاسی بود. او معتقد بود که ساخت نهادهای دولتی جمهوری اسلامی، منجر به تمرکز قدرت شده و انجام اصلاحات را بسیار دشوار نموده است.<ref>'''[https://www.iranrights.org/fa/memorial/story/28400/parvaneh-eskandari-foruhar یک سرگذشت]'''</ref>  

پروانه اسکندری به همراه شوهرش داریوش فروهر، در شامگاه اول آذرماه ۱۳۷۷، در منزل مسکونی‌شان در  خیابان سعدی تهران، به طرز فجیعی به قتل رسیدند. قتل این زوج، سرآغاز قتل گروهی دیگر از نویسندگان و روشنفکران ایرانی از جمله محمد جعفر پوینده، محمد مختاری و مجید شریف احمد میرعلایی و سعیدی سیرجانی و… بود که بعدها به [[قتل‌های زنجیره‌ای]] معروف شد.

او در این باره گفت:<blockquote>«در سال ۱۳۳۹، وارد دانشگاه تهران شدم … این سال، سال جوشش و نضج جنبش دانشجویی در کشور بود. من مبارزات سیاسی خود را از قبل آغاز کرده بودم و در دوران دانشجویی و حتی دانش‌آموزی به زندان رفته بودم. در مراسم [[۱۶ آذر]] ۱۳۳۹، به عنوان سخنران مراسم انتخاب شدم. این مراسم به دعوت جبهه ملی برپا شده بود و من از طرف شورای جبهه ملی، هیئت اجرایی جبهه ملی، که آن زمان دکتر [[شاپور بختیار]] مسئولیت شاخه دانشجویی را بر عهده داشت، مأمور شده بودم که سخنرانی کنم. در این مراسم من پیرامون رویداد خونین ۱۶ آذر صحبت کردم.»<ref name=":0">'''[https://www.bbc.com/persian/iran-features-46316115 قتل‌های زنجیره‌ای؛ نگاهی به زندگی و مرگ پروانه فروهر]'''</ref></blockquote>پروانه اسکندری عضو انجمن سیاسی- فرهنگی آناهیتا بود. انجمنی که از حزب ملت ایران حمایت می‌کرد. وی در سال ۱۳۳۹، دانشجوی رشته جامعه‌شناسی شد و در همین زمان به حزب پان‌ایرانیست پیوست. او در اردیبهشت‌ماه همین سال، با آقای داریوش فروهر ازدواج نمود. آن‌ها در این دوران در دانشگاه با بیژن جزنی ارتباط نزدیک و فعال داشتند.<ref name=":0" />  

پروانه اسکندری درکنارهمسرش داریوش فروهر، از آخرین بازماندگان نیروهای مصدقی در داخل ایران، محسوب می‌شدند و هرسال ۱۴اسفند برای اجرای مراسم سالگرد فوت پیشوای‌شان به احمدآباد می رفتند. آن‌ها به تغییر ساختار حکومت باور داشتند و این تغییر را در داخل ایران، پیگیری می‌کردند.

پروانه اسکندری در سال۱۳۷۴، در پاسخ به سؤال خبرنگاری دراین باره گفت: <blockquote>«آیا می‌تواند به تنهایی در خارج از کشور این جبهه مفید باشد؟ در ایران است که این جبهه باید پدید آید و نیروهای خارج ابراز همبستگی می‌کنند و یک پشتیبانی معنوی است  و نیروهایی هم که در اینجا پیرو آن‌ها هستند یقیناً از آن‌ها دنباله روی خواهند کرد ولی اصل ایران است، در ایران باید به چنین همبستگی برسیم.»</blockquote>پروانه اسکندری و شوهرش، از یک سو معتقد به تغییر بنیادین حکومت بودند و از سوی دیگر به دنبال روزنه‌ی امیدی در داخل ایران، برای رسیدن به این خواسته می‌گشتند.او بعدها پس از قدرت گرفتن اصلاح طلبان، درپاسخ به سؤالی درباره ناامیدی از امکان تغییرات اساسی گفت: <blockquote>«وقتی یك چارچوبی نادرست است و از انسجام برخوردار نیست و قوانین واپسگرایی بر آن حاكم است، چگونه می‌توانیم تصور كنیم كه در این مجموعه، یكی از این مهره‌ها، هر چقدر هم خوب و پاكیزه و با پشتوانه‌ی خوب، ولی این مهره را بردارید و به جایش مهره‌ی دیگری بگذارید، آیا كارساز خواهد بود؟ در جمهوری اسلامی، امروز كل نظام است كه به زیر علامت سؤال رفته است. ما معتقدیم تا زمانی كه دین به این شكل در حاكمیت قرار دارد، ممكن نیست بتوان به بهروزی و بهكرد دسترسی پیدا كرد. به همین دلیل هم بر این باوریم كه باید دین از دولت جدا شود و مردمسالاری را حاكم بر جامعه بكنیم. آن وقت وقتی مردم اعتبار واقعی و انسانی خودشان را به دست آوردند، در راستای برداشتن این سدهایی كه در برابرشان پدید آمده، خودشان تلاش خواهند كرد.» </blockquote>

[[پرونده:پروانه اسکندری و داریوش فروهر.jpg|جایگزین=پروانه و داریوش فروهر در گرامیداشت دکتر مصدق|بندانگشتی|داریوش فروهر و پروانه اسکندری]]

آن‌ها با تحریم انتخابات و وظیفه ملی دانستن تحریم انتخابات جمهوری اسلامی و نقد ساختارهای بازدارنده‌ی حاکمیت مردم در جمهوری اسلامی و انتشار اعلامیه‌ای با امضای دبیرخانه‌ی حزب ملت، با عنوان در راستای لغو کیفر اعدام، به تلاش و مبارزه خود ادامه دادند. پروانه در سال ۱۳۷۴ بر سر مزار دکتر مصدق گفت: <blockquote>«وقتی به او می‌اندیشم، از او می‌گویم، قطره قطره آب می‌شوم. از او گفتن تاریخ را ورق زدن است. مصدق آفتاب زندگی بخشی است كه از كوهساران تاریك و خاموش و فراموش شده‌ی تاریخ طلوع كرد و جامعه‌ی زیر سلطه و ستم كشیده‌ی ایران را در راستای هدفی روشن به تكاپو برانگیخت.»</blockquote>اعتقاد او به آرمان‌های دکتر مصدق چنان ژرف و عمیق بود که می‌توان در نوشته‌های او آن را یافت او درباره دکتر مصدق، چنین نوشت:<blockquote>«ﺍﺯ ﺍﻭ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺭﺍ ﻭﺭﻕ ﺯﺩﻥ ﺍﺳﺖ. ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﻮﻧﺎﻥ ﺍﻭ ﭘﺎﻙ ﻭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺟﺎﻥﮔﺪﺍﺯﯼ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﻋﻤﺮﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﺗﺒﻌﯿﺪ … ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍن‌هایش ﺩﺭ ﺯﻧﺠﯿﺮ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﻭ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ … ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻨﯿﻦ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺩ ﺁﺭﻣﺎن‌هایش، ﻣﻠﺘﺶ ﺭﺍ ﻭﺍﻗﻌﯿﺖ ﺑﺨﺸﺪ، ﺩﯾﮕﺮ ﻣﺮﮒ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻋﺪﻡ ﻧﯿﺴﺖ. ﺟﻮﯾﺒﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ...»<ref name=":1" /> </blockquote>رفتار سیاسی پروانه اسکندری با خشم بی‌پروایی خاصی همراه بود که در برابر بی عدالتی بیان می‌کرد.او در مراسم گرامی‌داشت هما دارابی نیز که در اعتراض به حجاب اجباری زنان خودسوزی کرده بود، گفت:<blockquote>«از او هیچ شكوه و ناله به یاد هیچ‌كس نمی‌آید، تا آخرین لحظه‌های سوختن؛ و چنین بود كه زندگی زنی آزاده، سربلند، بی‌همانند، با اندوخته‌ای بزرگ از دانش زمان، وقتی در محدوده‌ای تنگ به زندان كشیده شد، با شعله‌های آتش، جهان را فرا گرفت و فریاد شد. فریاد اعتراض به پلشتی و فساد، ستم‌كاری و خودكامگی، مردم فریبی و واپس‌گرایی. در برابر زور تسلیم نشد، با ستم نساخت، آتشی كه در درونش از آن‌همه بیداد شعله‌ور بود، آتش فشان گردید، فروزان شد، شراره بر تن شب كشید، شعر شعله‌ور آزادی شد.»</blockquote>پروانه اسکندری را، در اشعار او نیز می توان یافت، چنان‌که [[سیمین بهبهانی]]، اشعار او را، زندگی مکتوب پروانه، توصیف کرد و با یادداشتی بر اشعار او نوشت: <blockquote>«با شعر پروانه، پس از فاجعهٔ قتلش آشنا شدم. پیش از آن می‌دانستم که شعر می‌گوید، اما هیچ‌گاه از زبان خودش نشنیده بودم، بس که فروتن بود. او زنی با احساس، صادق، بافرهنگ و میهن‌پرست بود، آن‌چنان‌که من می‌شناختمش، یکی از نوادر ایّام… این دو روزی که با شعرهایش سرگرم بودم در واقع زندگی او را به صورت مکتوب مرور می‌کردم که سرشار از صداقت و شهامت بود. تمام مدتی که می‌خواندم بُغض در گلو داشتم و اشک در چشم. سخن دلش بود و بر دلم می‌نشست… سه درون‌مایه‌ی شعر او عشق است و وطن‌پرستی و مبارزه در راه حق و آزادی. پروانه جویای نور بود و سراپا شعله شد و درخشید و جان داد، باشد که خون ناحق او ستمگر را چندان امان ندهد که شب را سحر کند. وطن جان اوست، بی‌جان نمی‌تواند زیست، و مصدق پدر است، پناهگاه است، مظهر سربلندی ایران است.» «کتاب شاید یک روز»</blockquote>

مسلمی هم نامه‌ای جعلی را با مهر و امضای [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی|نیروی انتظامی]] به فروهر نشان داد که در آن موضوع سرقت به همراه شماره ماشین قید شده بود.

دکتر بهروز برومند که چند و چون جنایت را با شهامت به یکی از رادیوهای فارسی زبان برون مرزی باز می‌گوید:<blockquote>«معاینه‌ی پزشکی فروهر را به عمل آوردم؛ اما یارای آن را نیافتم که پیکر پروانه فروهر را معاینه کنم. نتیجه‌ی معاینه‌ی من و معاینه‌ی پزشک قانونی این است: با هر دو پیش از کُشتن بدرفتاری بسیار شده است. ضربه‌های کارد وقتی وارد شده‌اند که هر دو به حالت فلج درآمده بودند. نخست آن‌ها را به حالت فلج درآورده و سپس سلاخی‌شان کرده‌اند. به هر یک از آن‌ها دست کم ۱۵ ضربه کارد وارد شده است. هر دو در طبقه‌ی بالا بوده‌اند. نخست پروانه را در حضور شوهرش کشته‌اند و سپس او را که هنوز زنده بوده است به طبقه‌ی پایین آورده و سلاخی کرده‌اند.»</blockquote>دکتر برومند این واقعیت را نیز فاش می‌کند که [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی|نیروهای انتظامی]] و مأمورینی که از سوی [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|وزارت اطلاعات]] به محل وقوع جنایت فرستاده می‌شوند، بی‌درنگ همه، همه‌ی دوستان و بستگانِ ماتم‌گرفته‌ی فروهرها را که حالا در گوشه‌ای از حیاط خانه وارفته‌اند، از آنجا بیرون می‌کنند و حیاط و خانه را به تصرف خود درمی‌آورند. اعتراض و التماس نزدیک‌ترین خویشان قربانیان هم که از هر گوشه‌ی شهر به این خانه سرازیر شده‌اند، به جایی نمی‌رسد. حدود نیمه شب، اما می‌گذارند مادر و خواهر پروانه و برادر داریوش فروهر و چند تنی دیگر از نزدیک‌ترین کسانِ به خون‌خفتگان وارد حیاط خانه شوند؛ و نه حتی وارد ساختمان. همین. وگرنه تا ده روز پس از این رویداد، یعنی تا سه‌شنبه دهم آذر، خانه در تصرف مأموران انتظامی و امنیتی حکومت می‌ماند. این را آرش، فرزند پروانه و داریوش فروهر گواهی داده است:<blockquote>«با آنکه ما از مقامات قضایی حکم تحویل خانه را گرفته بودیم، مأموران امنیتی به این حکم اعتنا نکردند و تا کارشان تمام نشد ما را به داخل خانه راه ندادند. وقتی آن‌ها رفتند و ما به داخل خانه وارد شدیم، آنجا را مانند یک زباله‌دان آشفته یافتیم. همه جا را زیر و رو کرده و تمام پرونده‌ها و یادداشت‌ها و اوراق و اسناد خصوصی پدرم را با خود برده بودند. از جمله دفتری را که پدرم خاطرات خود را در آن می‌نوشت.»</blockquote>