برنامه هسته‌ای ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۱۶: خط ۱۱۶:
*به بازرسان آژانس (IAEA) اجازه دسترسی گسترده‌تری، برای نظارت بر تأسیسات هسته‌ای بدهد.
*به بازرسان آژانس (IAEA) اجازه دسترسی گسترده‌تری، برای نظارت بر تأسیسات هسته‌ای بدهد.
در مقابل، تحریم‌های هسته‌ای لغو شد. اما خروج  آمریکا از برجام در دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸، و متقابلاً کاهش تعهدات رژیم از سال ۲۰۱۹، این توافق را تضعیف کرد.<ref>[https://www.cfr.org/backgrounder/what-iran-nuclear-deal What Is the Iran Nuclear Deal]</ref> <ref>[https://www.congress.gov/crs-product/IF12106 Iran and Nuclear Weapons Production]</ref> <ref>[https://www.iiss.org/de-DE/publications/strategic-comments/2024/11/irans-weakened-position-and-the-status-of-its-nuclear-option/ Iran’s weakened position and the status of its nuclear option]</ref>
در مقابل، تحریم‌های هسته‌ای لغو شد. اما خروج  آمریکا از برجام در دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸، و متقابلاً کاهش تعهدات رژیم از سال ۲۰۱۹، این توافق را تضعیف کرد.<ref>[https://www.cfr.org/backgrounder/what-iran-nuclear-deal What Is the Iran Nuclear Deal]</ref> <ref>[https://www.congress.gov/crs-product/IF12106 Iran and Nuclear Weapons Production]</ref> <ref>[https://www.iiss.org/de-DE/publications/strategic-comments/2024/11/irans-weakened-position-and-the-status-of-its-nuclear-option/ Iran’s weakened position and the status of its nuclear option]</ref>
پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در ماه مه ۲۰۱۸، وضعیت این توافق بین‌المللی پیچیده شد. در این میان، اتحادیه اروپا و دیگر کشورهای باقی‌مانده در برجام (چین، روسیه و بریتانیا، فرانسه و آلمان به عنوان تروئیکای اروپا) تلاش کردند تا این توافق را حفظ کنند.
اتحادیه اروپا به شدت از برجام حمایت کرد و آن را دستاوردی مهم برای منع اشاعه هسته‌ای و ثبات منطقه‌ای می‌دانست. تروئیکای اروپا تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای را برای متقاعد کردن رژیم ایران، به ماندن در برجام و یافتن راهی برای جبران خسارات اقتصادی ناشی از تحریم‌های آمریکا انجام داد. به منظور تسهیل تجارت با رژیم ایران، بدون نقض تحریم‌های آمریکا، اتحادیه اروپا سازوکار مالی اینستکس (INSTEX) را ایجاد کرد و با برگزاری مذاکرات مستمر با رژیم برای باقی ماندن آن در برجام وتاکید بر پایبندی آن به تعهدات برجامی و انتقاد به سیاست‌های آمریکا در قبال برجام، تلاش کرد تا از فروپاشی برجام جلوگیری کند.
به طور کلی پس از خروج آمریکا، اتحادیه اروپا، چین و روسیه تلاش کردند تا با حفظ کانال‌های دیپلماتیک و ارائه راهکارهای عملی، رژیم ایران را در برجام نگه دارند و از فروپاشی آن جلوگیری کنند.
اما از سوی دیگر رژیم رژیم ایران به دلیل عدم جبران خسارت‌ وعده‌های داده شده در برجام، به تدریج و در چند گام، از تعهدات اصلی خود در برجام کاست. این اقدامات شامل افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم، افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده، استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر و توقف برخی بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود.
این اقدامات در دولت ابراهیم رئیسی  از یک‌سو با عدم شفافیت کافی با آژانس و استفاده ازاهرم هسته‌ای، تغییر مواضع مذاکره کنندگان و تاخیر در تصمیم گیری‌های نهایی، ارتباط دادن مسایل غیرهسته‌ای، مانند مسایل منطقه و برنامه موشکی و از جانب دیگر مطالبات فرابرجامی مانند عدم خروج مجدد آمریکا از برجام، رفع کامل تحریم‌ها و بسته شدن پرونده‌های پادمانی آژانس، افزایش یافت.
اما این اقدامات رژیم ازجانب طرف‌های غربی به‌عنوان نقض تعهدات و تغییر تاکتیکی برای کسب امتیازات بیشتر تلقی شده است و از سوی دیگر، باعث افزایش بی‌اعتمادی بین طرفین، پیچیده‌تر شدن روند مذاکرات و عدم دستیابی به یک توافق پایدار برای احیای برجام شده است.
تیم‌های مذاکره‌ کننده هسته‌ای ایران و طرف مقابل از سال ۲۰۱۵ تا آوریل ۲۰۲۵ به صورت خلاصه و با ذکر سال آمده است:
'''ایران:'''
* دولت حسن روحانی (۲۰۱۳-۲۰۲۱):
۲۰۱۵-۲۰۲۱
رئیس تیم: محمدجواد ظریف (وزیر امور خارجه)
اعضای ارشد: سید عباس عراقچی (معاون وزیر امور خارجه)، مجید تخت‌روانچی (معاون وزیر امور خارجه تا ۲۰۱۹)، علی‌اکبر صالحی (رئیس سازمان انرژی اتمی)
* دولت ابراهیم رئیسی (از ۲۰۲۱):
۲۰۲۱-۲۰۲۵
رئیس تیم: حسین امیرعبداللهیان (وزیر امور خارجه)
مذاکره‌کننده ارشد: علی باقری کنی (معاون وزیر امور خارجه در امور سیاسی)
عضو ارشد: محمد اسلامی (رئیس سازمان انرژی اتمی)
طرف مقابل (گروه ۱+۵ تا ۲۰۱۸، سپس ۴+۱)
** ایالات متحده آمریکا:
*** ۲۰۱۵-۲۰۱۷:      جان کری (وزیر امور خارجه)
*** ۲۰۱۸-۲۰۲۱:      خروج از برجام، تعاملات غیرمستقیم و نمایندگان مختلف.
*** ۲۰۲۱-۲۰۲۵:      رابرت مالی (نماینده ویژه آمریکا در امور ایران تا ۲۰۲۳)، برت مک گورک(هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه کاخ سفید)، و دیگر مقامات درگیر در مذاکرات غیرمستقیم و تلاش‌های دیپلماتیک.
* اتحادیه اروپا (هماهنگ‌کننده):
** ۲۰۱۵-۲۰۱۹:      فدریکا موگرینی (مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا)
** ۲۰۱۹-۲۰۲۵:      جوزپ بورل (مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا)، انریکه مورا (معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا)
* بریتانیا:
** ۲۰۱5-۲۰۱۶:      فیلیپ هاموند (وزیر امور خارجه)
** ۲۰۱۶-۲۰۱۹:      بوریس جانسون (وزیر امور خارجه)
** ۲۰۱۹-۲۰۲۰:      دومینیک راب (وزیر امور خارجه)
** ۲۰۲۰-۲۰۲۵:      وزرا و مقامات مختلف وزارت خارجه در تعاملات مربوطه حضور داشته‌اند.
* فرانسه:
** ۲۰۱۵-۲۰۱۶:      لوران فابیوس (وزیر امور خارجه)
** ۲۰۱۶-۲۰۱۷:      ژان-مارک آیرو (وزیر امور خارجه)
** ۲۰۱۷-۲۰۲۲:      ژان ایو لو دریان (وزیر امور خارجه)
** ۲۰۲۲-۲۰۲۵:      کاترین کولونا (وزیر امور خارجه) و دیگر مقامات در تعاملات مربوطه حضور داشته‌اند.
* آلمان:
** ۲۰۱۵-۲۰۱۷:      فرانک والتر اشتاین‌مایر (وزیر امور خارجه)
** ۲۰۱۷-۲۰۲۱:      هایکو ماس (وزیر امور خارجه)
** ۲۰۲۱-۲۰۲۵:      آنالنا بائربوک (وزیر امور خارجه) و دیگر مقامات در تعاملات مربوطه حضور داشته‌اند.
* چین:
** ۲۰۱۵-۲۰۲۵:      وانگ یی (وزیر امور خارجه و سپس عضو دفتر سیاسی) و دیگر مقامات به طور فعال
* روسیه:
** ۲۰۱۵-۲۰۲۵:    سرگئی لاوروف (وزیر امور خارجه) و دیگر مقامات به طور فعال


دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، دلایل خروج  آمریکا از برجام را منقضی شدن «مفاد غروب» اعلام کرد. ترامپ معتقد بود که این مفاد مشکل هسته‌ای شدن رژیم را به تأخیر می‌اندازد و بعد از این دوره، جمهوری اسلامی می‌تواند آزادانه برنامه هسته‌ای خود را گسترش بدهد. تیم ترامپ و مشاورانش مثل جان بولتون و مایک پمپئو، نیز براین باور بودند که این زمان‌بندی به جمهوری اسلامی اجازه می‌دهد که در آینده به آستانه تسلیحات هسته‌ای برسد و بدون این‌که راه‌حل دائمی وجود داشته باشد.
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، دلایل خروج  آمریکا از برجام را منقضی شدن «مفاد غروب» اعلام کرد. ترامپ معتقد بود که این مفاد مشکل هسته‌ای شدن رژیم را به تأخیر می‌اندازد و بعد از این دوره، جمهوری اسلامی می‌تواند آزادانه برنامه هسته‌ای خود را گسترش بدهد. تیم ترامپ و مشاورانش مثل جان بولتون و مایک پمپئو، نیز براین باور بودند که این زمان‌بندی به جمهوری اسلامی اجازه می‌دهد که در آینده به آستانه تسلیحات هسته‌ای برسد و بدون این‌که راه‌حل دائمی وجود داشته باشد.
۲۳۴

ویرایش

منوی ناوبری