۸٬۸۶۶
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین فضل‌الله زاهدی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
←تولد و خانواده
(اصلاح املا، اصلاح سجاوندی، اصلاح ارقام) |
|||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
=== تحصیلات و آغاز فعالیت نظامی === | === تحصیلات و آغاز فعالیت نظامی === | ||
[[پرونده:فضل‌الله زاهدی در لباس قزاقی.JPG|جایگزین=فضل‌الله زاهدی در دوران رضا خان|بندانگشتی|318x318پیکسل|فضل‌الله زاهدی در لباس قزاقی دوران رضا خان]] | |||
زاهدی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدارس مظفری و الیانس همدان گذراند. در جوانی، تحت تأثیر فضای نظامی‌گری قزاق‌ها، به مدرسه صاحب‌منصبی قزاقخانه پیوست و در رسته سواره‌نظام آموزش دید. او در ۱۲۹۳ به تیپ قزاق همدان ملحق شد و پس از یک سال به درجه سروانی رسید. مهارت‌های نظامی و انضباط او، توجه فرماندهان روس‌تبار قزاق را جلب کرد. | زاهدی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدارس مظفری و الیانس همدان گذراند. در جوانی، تحت تأثیر فضای نظامی‌گری قزاق‌ها، به مدرسه صاحب‌منصبی قزاقخانه پیوست و در رسته سواره‌نظام آموزش دید. او در ۱۲۹۳ به تیپ قزاق همدان ملحق شد و پس از یک سال به درجه سروانی رسید. مهارت‌های نظامی و انضباط او، توجه فرماندهان روس‌تبار قزاق را جلب کرد. | ||
=== فعالیت‌های نظامی در دوره رضاخان === | === فعالیت‌های نظامی در دوره رضاخان === | ||
فضل‌الله زاهدی در دهه ۱۲۹۰ به‌عنوان افسر قزاق در سرکوب نهضت جنگل به رهبری [[میرزا | فضل‌الله زاهدی در دهه ۱۲۹۰ به‌عنوان افسر قزاق در سرکوب نهضت جنگل به رهبری '''[[میرزا کوچک خان جنگلی|میرزا کوچک‌خان]]''' نقش داشت. او که در تیپ قزاق همدان خدمت می‌کرد، در عملیات نظامی علیه جنگلی‌ها در گیلان شرکت کرد و به دلیل شجاعتش در ۱۲۹۸ به درجه سرگردی ارتقا یافت. زاهدی در کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹، که به قدرت‌گیری [[رضاشاه پهلوی|'''رضاخان''']] منجر شد، به‌عنوان فرمانده بخشی از نیروهای قزاق در تهران مشارکت داشت. این اقدامات، او را به یکی از افسران مورد اعتماد رضاخان تبدیل کرد. در ۱۳۰۴، پس از تأسیس سلسله پهلوی، زاهدی به فرماندهی تیپ مستقل همدان منصوب شد و در سرکوب شورش‌های محلی در کردستان و لرستان نقش ایفا کرد. این خدمات، زمینه‌ساز ترقی سریع او در ارتش شد.<ref name=":0" /> | ||
=== مناصب نظامی و سیاسی پیش از کودتا === | === مناصب نظامی و سیاسی پیش از کودتا === | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۱: | ||
== نقش در کودتای ۲۸ مرداد == | == نقش در کودتای ۲۸ مرداد == | ||
[[پرونده:فضل‌الله زاهدی در کنار کاشانی، وزیر کشور بود.JPG|جایگزین=فضل‌الله زاهدی در کنار آخوند کاشانی|بندانگشتی|220x220پیکسل|فضل‌الله زاهدی در کنار آخوند کاشانی]] | |||
=== زمینه‌سازی و برنامه‌ریزی کودتا === | === زمینه‌سازی و برنامه‌ریزی کودتا === | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۷: | ||
=== اجرای کودتا === | === اجرای کودتا === | ||
[[پرونده:فضل‌الله زاهدی ظهر ۲۸ مرداد.JPG|جایگزین=فضل‌الله زاهدی در حال نوشتن پیام پیروزی کودتای ۲۸ مرداد و ارسال آن برای شاه|بندانگشتی|217x217پیکسل|فضل‌الله زاهدی در حال نوشتن پیام پیروزی کودتای ۲۸ مرداد و ارسال آن برای شاه]] | |||
کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در دو مرحله اجرا شد. در ۲۵ مرداد، تلاش اولیه برای عزل مصدق با فرمان شاه (امضا شده توسط زاهدی) ناکام ماند، زیرا مصدق از فرمان سرپیچی کرد و کودتاگران دستگیر شدند. زاهدی، که در مخفیگاه بود، با هماهنگی سیا، مرحله دوم را در ۲۸ مرداد سازمان‌دهی کرد. منابع نشان می‌دهند که او با بسیج نیروهای نظامی و اوباش خیابانی، از جمله شعبان جعفری، به رادیو تهران و خانه مصدق حمله کرد. این عملیات، با حمایت مالی آمریکا (حدود یک میلیون دلار)، منجر به سقوط دولت مصدق شد. زاهدی همان روز از رادیو به‌عنوان نخست‌وزیر معرفی شد و دستور بازداشت مصدق و سرکوب طرفدارانش را صادر کرد. این موفقیت، جایگاه او را نزد شاه و قدرت‌های خارجی تثبیت کرد. | کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در دو مرحله اجرا شد. در ۲۵ مرداد، تلاش اولیه برای عزل مصدق با فرمان شاه (امضا شده توسط زاهدی) ناکام ماند، زیرا مصدق از فرمان سرپیچی کرد و کودتاگران دستگیر شدند. زاهدی، که در مخفیگاه بود، با هماهنگی سیا، مرحله دوم را در ۲۸ مرداد سازمان‌دهی کرد. منابع نشان می‌دهند که او با بسیج نیروهای نظامی و اوباش خیابانی، از جمله شعبان جعفری، به رادیو تهران و خانه مصدق حمله کرد. این عملیات، با حمایت مالی آمریکا (حدود یک میلیون دلار)، منجر به سقوط دولت مصدق شد. زاهدی همان روز از رادیو به‌عنوان نخست‌وزیر معرفی شد و دستور بازداشت مصدق و سرکوب طرفدارانش را صادر کرد. این موفقیت، جایگاه او را نزد شاه و قدرت‌های خارجی تثبیت کرد. | ||
=== نقش دربار و عوامل داخلی در کودتا === | === نقش دربار و عوامل داخلی در کودتا === | ||
[[پرونده:فضل‌الله زاهدی یک روز پس‌از۲۸ مرداد.JPG|جایگزین=فضل‌الله زاهدی یک روز پس‌از کودتای ۲۸ مرداد|بندانگشتی|220x220پیکسل|فضل‌الله زاهدی همراه با اردشیر زاهدی و عده‌ای از عوامل کودتا، یک روز پس‌از کودتای ۲۸ مرداد]] | |||
کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، علاوه بر حمایت خارجی، به همکاری گسترده دربار و عوامل داخلی وابسته بود، که فضل‌الله زاهدی در هماهنگی آن‌ها نقش کلیدی داشت. منابع گزارش می‌دهند که دربار پهلوی، به‌ویژه '''[[اشرف پهلوی]]''' و ملکه ثریا، با زاهدی در ارتباط بودند و او را به‌عنوان جایگزین مصدق ترویج می‌کردند. زاهدی با بهره‌گیری از شبکه‌ای از سیاستمداران مخالف، مانند احمد قوام و '''[[سید ضیاءالدین طباطبایی]]'''، و گروه‌های مذهبی، از جمله '''[[سید ابوالقاسم کاشانی]]'''، حمایت داخلی را جلب کرد. او همچنین با استفاده از اوباش سازمان‌یافته، مانند شعبان جعفری، فضای آشوب را در تهران ایجاد کرد که به توجیه دخالت نظامی کمک کرد. این همکاری‌ها، که با هدایت زاهدی انجام شد، نشان‌دهنده توانایی او در بسیج عوامل داخلی برای اجرای کودتا بود. با این حال، وابستگی او به دربار و گروه‌های فرصت‌طلب، وجهه‌اش را در میان ملی‌گرایان مخدوش کرد و او را به مهره‌ای در دست شاه و غرب تبدیل نمود.<ref name=":1" /> | کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، علاوه بر حمایت خارجی، به همکاری گسترده دربار و عوامل داخلی وابسته بود، که فضل‌الله زاهدی در هماهنگی آن‌ها نقش کلیدی داشت. منابع گزارش می‌دهند که دربار پهلوی، به‌ویژه '''[[اشرف پهلوی]]''' و ملکه ثریا، با زاهدی در ارتباط بودند و او را به‌عنوان جایگزین مصدق ترویج می‌کردند. زاهدی با بهره‌گیری از شبکه‌ای از سیاستمداران مخالف، مانند احمد قوام و '''[[سید ضیاءالدین طباطبایی]]'''، و گروه‌های مذهبی، از جمله '''[[سید ابوالقاسم کاشانی]]'''، حمایت داخلی را جلب کرد. او همچنین با استفاده از اوباش سازمان‌یافته، مانند شعبان جعفری، فضای آشوب را در تهران ایجاد کرد که به توجیه دخالت نظامی کمک کرد. این همکاری‌ها، که با هدایت زاهدی انجام شد، نشان‌دهنده توانایی او در بسیج عوامل داخلی برای اجرای کودتا بود. با این حال، وابستگی او به دربار و گروه‌های فرصت‌طلب، وجهه‌اش را در میان ملی‌گرایان مخدوش کرد و او را به مهره‌ای در دست شاه و غرب تبدیل نمود.<ref name=":1" /> | ||
| خط ۶۶: | خط ۷۰: | ||
=== نخست‌وزیری و تثبیت قدرت شاه === | === نخست‌وزیری و تثبیت قدرت شاه === | ||
[[پرونده:فضل‌الله زاهدی و محمدرضا شاه.JPG|جایگزین=فضل‌الله زاهدی و محمدرضا شاه|بندانگشتی|230x230پیکسل|فضل‌الله زاهدی و محمدرضا شاه]] | |||
فضل‌الله زاهدی پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، به‌عنوان نخست‌وزیر منصوب شد و تا فروردین ۱۳۳۴ این سمت را حفظ کرد. منابع گزارش می‌دهند که او با بازسازی اقتدار دربار، قدرت محمدرضا شاه را تقویت کرد. زاهدی با انحلال مجلس هفدهم و برگزاری انتخابات کنترل‌شده برای مجلس هجدهم، مخالفان سیاسی را حاشیه‌نشین کرد. او همچنین با تأسیس سازمان اطلاعات و امنیت (ساواک) در ۱۳۳۵، که مقدماتش در دوره او فراهم شد، ابزار سرکوب رژیم را گسترش داد. این اقدامات، دیکتاتوری پهلوی را تثبیت کرد و شاه را از یک پادشاه تشریفاتی به حاکمی مطلقه تبدیل نمود. زاهدی با جلب حمایت آمریکا و بریتانیا، مشروعیت بین‌المللی برای دولتش کسب کرد، اما این وابستگی، او را در برابر مردم منفورتر ساخت.<ref name=":2" /> | فضل‌الله زاهدی پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، به‌عنوان نخست‌وزیر منصوب شد و تا فروردین ۱۳۳۴ این سمت را حفظ کرد. منابع گزارش می‌دهند که او با بازسازی اقتدار دربار، قدرت محمدرضا شاه را تقویت کرد. زاهدی با انحلال مجلس هفدهم و برگزاری انتخابات کنترل‌شده برای مجلس هجدهم، مخالفان سیاسی را حاشیه‌نشین کرد. او همچنین با تأسیس سازمان اطلاعات و امنیت (ساواک) در ۱۳۳۵، که مقدماتش در دوره او فراهم شد، ابزار سرکوب رژیم را گسترش داد. این اقدامات، دیکتاتوری پهلوی را تثبیت کرد و شاه را از یک پادشاه تشریفاتی به حاکمی مطلقه تبدیل نمود. زاهدی با جلب حمایت آمریکا و بریتانیا، مشروعیت بین‌المللی برای دولتش کسب کرد، اما این وابستگی، او را در برابر مردم منفورتر ساخت.<ref name=":2" /> | ||