|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه زندگینامه
| |
| | اندازه جعبه =
| |
| | عنوان =
| |
| | عنوان ۲ =
| |
| | نام =محمد باقر ذوالقدر
| |
| | تصویر =پاسدار محمدباقر ذوالقدر.png
| |
| | اندازه تصویر =200
| |
| | عنوان تصویر =
| |
| | زادروز =۱۳۳۳
| |
| | زادگاه = فسا-استان فارس-ایران
| |
| | مکان ناپدیدشدن =
| |
| | تاریخ ناپدیدشدن =
| |
| | وضعیت =
| |
| | تاریخ مرگ =
| |
| | مکان مرگ =
| |
| |عرض جغرافیایی محل دفن=
| |
| |طول جغرافیایی محل دفن=
| |
| |latd=|latm=|lats=|latNS=N
| |
| |longd=|longm=|longs=|longEW=E
| |
| | علت مرگ =
| |
| | پیداشدن جسد =
| |
| | آرامگاه =
| |
| | بناهای یادبود =
| |
| | محل زندگی =
| |
| | ملیت =
| |
| | نام‌های دیگر =
| |
| | نژاد =
| |
| | تابعیت =
| |
| | تحصیلات =کارشناسی اقتصاد
| |
| | دانشگاه =دانشگاه تهران
| |
| | پیشه =ردههای فرماندهی سپاه پاسداران
| |
| | سال‌های فعالیت =
| |
| | کارفرما =
| |
| | نهاد =[[سپاه پاسداران]]
| |
| | نماینده =
| |
| | شناخته‌شده برای =
| |
| | نقش‌های برجسته = دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، فرمانده قرارگاه رمضان سپاه پاسداران، رئس ستاد مشترک سپاه پاسداران
| |
| | سبک =
| |
| | تأثیرگذاران =
| |
| | تأثیرپذیرفتگان =
| |
| | شهر خانگی =
| |
| | دستمزد =
| |
| | دارایی خالص =
| |
| | قد =
| |
| | وزن =
| |
| | تلویزیون =
| |
| | لقب =
| |
| | دوره =
| |
| | پس از =
| |
| | پیش از =
| |
| | حزب =
| |
| | جنبش =
| |
| | مخالفان = مردم ایران
| |
| | هیئت =
| |
| | دین =
| |
| | مذهب =
| |
| | اتهام = سرکوب مخالفان و اعتراضات مردمی، نقش در تروریستم بین‌المللی، ترور یک مهندس امریکایی و مدیر یک شرکت نفتی در رژیم شاه
| |
| | مجازات =
| |
| | وضعیت گناهکاری =
| |
| | منصب =
| |
| | مکتب =
| |
| | آثار =
| |
| | همسر =
| |
| | شریک زندگی =
| |
| | فرزندان =
| |
| | والدین =
| |
| | خویشاوندان سرشناس =
| |
| | جوایز =
| |
| | امضا =
| |
| | اندازه امضا =
| |
| | signature_alt =
| |
| | وبگاه =
| |
| | imdb_id =
| |
| | Soure_id =
| |
| | پانویس =
| |
| }}'''محمدباقر ذوالقدر'''، زاده ۱۳۳۳ خورشیدی-۱۹۵۴میلادی در فسا، استان فارس ایران، مهره‌ای نظامی-سیاسی-امنیتی در رژیم جمهوری اسلامی است. وی پیش از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی۵۷]] در دانشگاه تهران تا سطح کارشناسی اقتصاد خواند. در فضای عمومی جامعه علیه رژیم پهلوی و در گروه موسوم به «منصورون» در ترور دو امریکایی و چندین نفر دیگر دست داشت. <ref>[http://pajoohe.ir/Product.aspx?ProductID=38709 منصورون-پژوهشکده باقرالعلوم]</ref> پس از تحولات انقلاب وارد فعالیت‌های نظامی شد و به [[سپاه پاسداران]] پیوست. در طول [[جنگ ایران و عراق]] (۱۳۵۹–۱۳۶۷) به عنوان فرمانده [[قرارگاه رمضان]] فعالیت کرد که پایه‌ای برای تشکیل [[نیروی قدس سپاه پاسداران|نیروی قدس سپاه]] در سال‌های بعد شد. وی پس از جنگ نیز به مدت ۱۶ سال به سرکردگی سطوح مختلف ردههای بالای فرماندهی سپاه گماشته شد؛ از جمله ریاست ستاد مشترک سپاه و جانشینی فرمانده کل. ذوالقدر علاوه بر مناصب نظامی همچنین نقش‌های سیاسی و امنیتی هم در وزارت کشور و قوه قضائیه ایفا کرد. در مقام معاونت امنیتی وزارت کشور مستقیما در سرکوب اعتراضات مردمی داخلی شرکت داشت (از جمله سرکوب قیام دانشجویی ۱۳۷۸ <ref>[https://iranhrs.org/%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%D8%9B-%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D9%87%D9%85%DA%86%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2/ ۲۷ سال پس از حمله به کوی دانشگاه؛ چرا همچنان باید از آن سخن گفت؟-کانون حقوق بشر ایران]</ref>) و از سال ۱۴۰۰ به عنوان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. ذوالقدر به‌دلیل فعالیت‌های مرتبط با برنامه‌های موشکی و هسته‌ای ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل تحریم شده است.
| |
|
| |
|
| == زندگی اولیه و تحصیلات ==
| |
| محمدباقر ذوالقدر در سال ۱۳۳۳ در شهر فسا در استان فارس (جنوب شرق شیراز) به دنیا آمد. پیش از انقلاب ضدسلطنتی در سال ۱۳۵۷ تا سطح کارشناسی در رشته‌ی اقتصاد دانشگاه تهران تحصیل کرد. وی در گروه مذهبی و مسلح منصورون فعالیت داشت. گزارش‌ها حاکی از آن است که وی در سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۸ میلادی) در ترور یک مهندس آمریکایی و مدیر یک شرکت نفتی مشارکت داشته است.
| |
|
| |
|
| == فعالیت‌های نظامی و فرماندهی در سپاه پاسداران ==
| | نیروی هوایی سپاه پاسداران (نهسا)؛ سابقه تشکیل رسمی نیروی هوایی سپاه (نهسا) مانند دو نیروی زمینی و دریایی به ۲۶ شهریور سال ۱۳۶۴ باز می‌گردد. مهم‌ترین مأموریت سپاه در حوزه هوایی، ارائه خدمات حمل و نقل به مقامات کشوری از طریق فرودگاه مهرآباد بود و در قالب یک یگان هوایی ایفای نقش می‌کرد؛ اما در [[جنگ ایران و عراق]] فاقد توانمندی‌های نظامی برای بود و مأموریت خاص مستقیمی بر عهده نداشت. به گفته [[محسن رضایی]]، فرمانده وقت سپاه، مسئولان این نهاد، در زمینه تشکیل نیروهای دریایی و هوایی طرح‌های زیادی تهیه کرده بودند و در نهایت با موافقت و پیشنهاد شورای عالی سپاه، فرمان تشکیل نیروی هوایی سپاه، از سوی خمینی صادر می‌شود. |
| ذوالقدر از نخستین اعضای سپاه پیش از و پس از انقلاب به شمار می‌رود و در جنگ ایران و عراق نقش فرماندهی کلیدی داشت. هنگام شکل‌گیری سپاه، همراه با افرادی مانند محسن رضایی و احمد وحیدی در تشکیل واحد اطلاعات این نهاد نقش داشت. او یکی از بنیانگذاران [[قرارگاه رمضان]] و نخستین فرمانده آن بود. این قرارگاه تشکیل و آموزش و سازماندهی گروه‌های شبه‌نظامی شیعه و انجام عملیات فرامرزی برای رژیم ایران را دنبال می‌کرد. ماموریت‌های این قرارگاه در سال‌های پس از جنگ در قالب نیروی قدس سپاه پاسداران ادامه یافت.
| |
|
| |
|
| پس از جنگ، ذوالقدر به مدت هشت سال رئیس ستاد مشترک سپاه شد و سپس به مدت هشت سال دیگر هم در منصب معاون فرمانده کل سپاه گماشته شد که دومین مقام ارشد در این نهاد نظامی-سیاسی-اقتصادی-امنیتی است. این پیشرفت به روابط نزدیک وی با [[محسن رضایی]] (فرمانده سپاه از ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۶) و رحیم صفوی (فرمانده سپاه از ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۶) نسبت داده می‌شود. وی در این دوران از نقش صرفا نظامی فراتر رفته و رسما در فضای سیاسی و امنیتی ایران نیز بسیار فعال بود.
| | فرمانی که مخالفانی در ارتش و سطوح بالای سیاسی داشته ولی به محض صدور فرمان، فرماندهان سپاه به سرعت و با راه‌اندازی آموزشگاه‌های موشکی زمین به زمین، توپخانه ضدهوایی، خلبانی و خلبانی هلیکوپتری، این نیرو را توسعه داده و نهادینه کردند. |
|
| |
|
| در این دوره، ذوالقدر به عنوان یکی از فرماندهان سیاسی سپاه شناخته می‌شود و همراه با رحیم صفوی و محمدرضا نقدی، در مخالفت با جریانات حامی ریاست‌جمهوری محمد خاتمی (۱۳۷۶–۱۳۸۴) نقش داشت. وی یکی از امضاکنندگان نامه تهدیدآمیز ۲۴ فرمانده ارشد به خاتمی در سال ۱۳۷۸ بود و گزارش‌ها وی را مسئول [[حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸-۲۳ تیر ۱۳۷۸)|حمله به کوی دانشگاه تهران در ۱۸ تیر ۱۳۷۸]] معرفی می‌کنند.
| | سازمان رزم نیروی هوایی سپاه نیز با به کارگیری چند هواپیمای تکانو در سال ۱۳۶۸ شکل گرفت. در دوران پس از جنگ، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های نیروی هوایی سپاه، ایجاد پایگاه‌های موشکی در شهرهای مختلف ایران بود که به توسعه دامنه نفوذ نظامی این نیرو کمک موثری کرد. دومین مرحله مهم توسعه نیروی هوایی سپاه در سال ۱۳۸۸ بود که با افزوده شدن بخش فضایی به آن، نیروی هوافضای سپاه تشکیل شد. |
|
| |
|
| == نقش در امنیت داخلی و سرکوب‌ها ==
| | سومین مرحله تغییرات به اسفند سال ۱۳۹۴ باز می‌گردد که با تشکیل نیروی هوانیروز در نیروی زمینی سپاه، بخش عمده یگان بالگردهای نیروی هوایی سپاه به نیروی زمینی تحویل داده شد. در سال های اخیر با تمرکز بر افزایش توان موشکی بر اهمیت نیروی هوافضای سپاه افزوده شد. فرماندهان سپاه مدعی هستند که از نظر توان موشکی، در خاورمیانه در رتبه اول و در سطح جهان در رتبه هفتم هستند. |
| با شروع دولت [[محمود احمدی‌نژاد]]، ذوالقدر به معاون امنیتی انتظامی وزارت کشور منصوب شد و در این مقام شورای امنیت ملی را اداره می‌کرد؛ مسئولیتی که کنترل و هماهنگی دستگاه‌های امنیتی در مقابله با اعتراضات و سرکوب مردم، دانشجویان و جریان‌های سیاسی را بر عهده داشت. این انتصاب با مجوز ویژه [[سید علی خامنه ای|علی خامنه‌ای]] صورت گرفت، اما وی پس از دو سال به دلیل درگیری‌های درون باند‌های نظام و نارضایتی احمدی‌نژاد برکنار شد. وی همچنین در کمیته‌هایی که به ترورهای سیاسی موسوم به «[[قتل‌های زنجیره‌ای]]» در دهه ۱۳۷۰ مرتبط بودند، حضور داشت. در اوایل دهه ۱۳۷۰ (۱۹۹۰ میلادی)، ذوالقدر به عنوان ناظر بر کمیته‌ای برای قتل‌های سیاسی، معروف به قتل‌های زنجیره‌ای، عمل کرد که تحت نظارت علی خامنه‌ای (رهبر جمهوری اسلامی) تشکیل شده بود و شامل ۱۴ فرمانده و افسر مورد اعتماد سپاه، از جمله برادرش حسین نجات، بود. این فعالیت‌ها باعث شد که ذوالقدر به چهره‌ای بحث‌برانگیز و مورد اتهام در حقوق بشر تبدیل شود.
| |
|
| |
|
| == مسئولیت‌های قضایی و سیاسی پس از وزارت کشور ==
| | نیروی هوایی سپاه پاسداران کار خود را با چند هواپیمای کوچک در گوشه‌ای از فرودگاه مهرآباد آغاز کرد. هواپیماهای سبکی مانند سسنا، توربو کماندو و چیفتن که از آنها استفاده‌ای نمی شد در اختیار سپاه قرار گرفت و برای آموزش خلبان تعدادی از افراد را به مرکز آموزش علوم و فنون هوایی فرستادند که در زمینه خلبانی و امور فنی آموزش ببینند. همچنین سپاه فاقد هواپیمای بزرگ بود و به همین دلیل تعدادی از هواپیماهای Falcon- 20 شرکت آسمان را گرفت همچنین تعدادی نیز از نیروی دریایی و هلال احمر در اختیار گرفت (البته به صورت موقت) که بعدها تعدادی از این هواپیماها به ناوگان سپاه اضافه شد. |
| پس از خروج از وزارت کشور، ذوالقدر به حوزه قضایی وارد شد و از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ (۲۰۱۱–۲۰۱۹ میلادی)، به عنوان مشاور رئیس قوه قضائیه و معاون راهبردی، حفاظت اجتماعی و پیشگیری از جرم در دوران ریاست صادق لاریجانی فعالیت کرد.
| |
|
| |
|
| در شهریور ۱۴۰۰ (سپتامبر ۲۰۲۱ میلادی)، ذوالقدر به عنوان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد و جایگزین محسن رضایی گردید؛ این منصب توسط آیت‌الله صادق آملی لاریجانی پیشنهاد و توسط علی خامنه‌ای تأیید شد. این منصب نیز از جایگاه‌هایی است که امکان تأثیرگذاری بر سیاست‌های کلان کشور را همچنان برای وی حفظ کرده است. | | تعدادی از هواپیماهای O-2 در ژاندارمری بودند با آمدن هواپیماهای پیشرفته که شاه خریداری کرده بود این هواپیما از رده خارج شدند و سپاه بعدها آنها را در اختیار گرفت و در عملیات‌های هوایی از آنها استفاده نمود. |
|
| |
|
| == تحریم‌های بین‌المللی ==
| | این نیرو از یک یگان هوایی به یک نیروی هوایی تهاجمی تبدیل شد، که از هواپیماهایی مانند SU-25 و F-6 و EMB – 312 Tucano استفاده می‌کرد. برخی منابع از ورود F-7N به نیروی هوایی سپاه نیز خبر می‌دهند. هواپیماهای SU-25 که در پایگاه شیراز هستند به تعداد ۷ فروند در جریان جنگ امریکا و عراق از طرف حکومت عراق به امانت به ایران فرستاده شدند که سپاه در اختیار خود گرفت. همچنین سپاه ۳ فروند نیز از روسیه خریداری کرده بود، برخی از منابع غربی تعداد SU-25 سپاه را در حدود ۳۰ فروند تخمین می زنند. |
| ذوالقدر به دلیل نقش خود در برنامه‌های موشکی و هسته‌ای ایران و همچنین فعالیت‌هایش در سپاه پاسداران، توسط شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و کشورهای دیگری تحریم شد.
| |
|
| |
|
| وی از سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۷ میلادی) تحت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد (قطعنامه ۱۷۴۷) قرار گرفت، به دلیل نقش ادعایی در برنامه‌های هسته‌ای و موشکی حساس ایران؛ این تحریم‌ها شامل مسدودسازی دارایی‌ها و ممنوعیت سفر است و توسط اتحادیه اروپا، بریتانیا، کانادا، استرالیا و دیگر کشورها اعمال شده است. تحریم‌های سازمان ملل در سال ۱۴۰۲ (۲۰۲۳ میلادی) منقضی شد، اما فهرست‌های ملی همچنان وی را هدف قرار می‌دهند. وی همچنین به عنوان افسر سپاه و معاون سابق وزارت کشور، در فهرست تحریم‌های اسرائیل و اوکراین قرار دارد.
| | در مجموع طی جنگ اول خلیج فارس ۴۰ فروند سوخو ۲۲ به ایران گریخت..سرانجام سپاه این هواپیماها را در سال ۱۳۹۴ عملیاتی کرد. |
| | |
| | ۱۵ فروند نسخه ترابری ایلیوشین ۷۶ از عراق به ایران رفت که حدود یک دهه بعد در ایران عملیاتی شد و بین سپاه و ارتش تقسیم شد. |
| | |
| | * تعداد ۱۲ فروند میگ ۲۳ |
| | * ۷ فروند سوخوی ۲۵ |
| | * ۲۴ فروند میراژ اف ۱ |
| | * ۲۴ فروند سوخوی ۲۴ |
| | * چهار فروند میگ ۲۹ |
| | * یک فروند بوئینگ ۷۰۷ |
| | * یک فروند بوئینگ ۷۲۷ |
| | * دو فروند بوئینگ ۷۳۷ |
| | * دو فروند بوئینگ ۷۴۷ |
| | * سه فروند فالکون ۵۰ |
| | * یک فروند جت استار عراقی |
| | * یک فروند ارباس ۳۰۰ |
| | * ۵ فروند ارباس ۳۱۰ کویتی از عراق به ایران رفت. |
| | |
| | تعداد ۱۶ فروند هواپیما F-6 مدل چینی Mig-19 در اختیار سپاه قرار دارد که اسکادران ۱۳۲ در زاهدان از این هواپیما استفاده می‌کند. EMB – 312 Tucano به تعداد ۱۵ فروند در اختیار سپاه قرار دارد که قابلیت‌های محدودی برای امور رزمی دارد. این نیرو برای آموزش خلبانان تازه وارد از هواپیماهای MFI-17B Mushak که به تعداد ۱۵ فروند از پاکستان خریداری شده استفاده می‌کند. همچنین این نیرو از هواپیماهای PC-7 نیز استفاده می‌کند که در ایران به نام S-68 ساخته می‌شود. |
| | |
| | سپاه برای امور ترابری از هواپیماهای AN-74 TK 200 به تعداد ۱۲ فروند IL-76 احتمالا ۱۲ فروند ۹ فروند Y-12 و تعدادی Falcon 20 استفاده می‌کند. برخی آمار از خرید ۲۴ فروند هواپیما Y-7 بعلاوه تعدادی نامعلوم F-27 خبر می‌دهند. این نیرو به مرور در سال‌های اولیه بعد از جنگ با ورود هواپیماهای ایلیوشین ایل-۷۶ و سوخو سو-۲۵ وهلی‌کوپتر میل۱۷ قدرتمندتر شد. |
| | |
| | پایگاه‌های نیروی هوایی سپاه در تهران، مشهد، شیراز و چند نقطه نامعلوم دیگر مستقر است. |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |