۹٬۱۷۲
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح املا، اصلاح سجاوندی، اصلاح ارقام، اصلاح نویسه، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح نویسه‌های عربی) برچسب: برگردانده‌شده |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: برگردانده‌شده ویرایشگر دیداری |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|1148x1148px]] | [[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|1148x1148px]] | ||
{{جعبه اطلاعات سیاستمدار | {{جعبه اطلاعات سیاستمدار | ||
| نام = یحیی دولت‌آبادی | | نام = سید یحیی دولت‌آبادی | ||
| تصویر = یحیی دولت‌آبادی؛2.jpg | | تصویر = یحیی دولت‌آبادی؛2.jpg | ||
| شرح تصویر = | | شرح تصویر = یحیی دولت‌آبادی، سیاستمدار و نویسنده دوران مشروطه | ||
| نام کامل = | | نام کامل = | ||
| معروف به = | | معروف به = | ||
| نام مستعار = | | نام مستعار = | ||
| زادروز = ۱۸ دی ۱۲۴۱ خورشیدی (۸ ژانویه ۱۸۶۳ میلادی) | | زادروز = ۱۸ دی ۱۲۴۱ خورشیدی (۸ ژانویه ۱۸۶۳ میلادی) | ||
| شهر تولد = دولت‌آباد | | شهر تولد = دولت‌آباد اصفهان | ||
| کشور تولد = | | کشور تولد = | ||
| تاریخ مرگ = ۴ آبان ۱۳۱۸ خورشیدی (۲۶ اکتبر ۱۹۳۹ میلادی) | | تاریخ مرگ = ۴ آبان ۱۳۱۸ خورشیدی (۲۶ اکتبر ۱۹۳۹ میلادی) | ||
| شهر مرگ = تهران | | شهر مرگ = تهران | ||
| کشور مرگ = | | کشور مرگ = | ||
| نام همسر = | | نام همسر = | ||
| فرزندان = | | فرزندان = | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| تحصیلات = | | تحصیلات = | ||
| دین = | | دین = | ||
| حزب سیاسی = | | حزب سیاسی = | ||
| سمت = نماینده مجلس شورای ملی (از اصفهان، دوره‌های اول و دوم)؛ وزیر معارف (دوره پهلوی اول) | | سمت = نماینده مجلس شورای ملی (از اصفهان، دوره‌های اول و دوم)؛ وزیر معارف (دوره پهلوی اول) | ||
| پست‌های قبلی = | | پست‌های قبلی = | ||
| فعالیت‌ها = تأسیس مدارس نوین (مانند مدرسه سادات، ۱۳۱۶)؛ بنیان‌گذاری انجمن معارف و انجمن علمی؛ نویسندگی و تاریخ‌نگاری (نویسنده «حیات یحیی»)؛ روزنامه‌نگاری در نشریات مشروطه؛ میانجی‌گری در جنبش مشروطه و مخالفت با قرارداد ۱۹۱۹ | | فعالیت‌ها = تأسیس مدارس نوین (مانند مدرسه سادات، ۱۳۱۶)؛ بنیان‌گذاری انجمن معارف و انجمن علمی؛ نویسندگی و تاریخ‌نگاری (نویسنده «حیات یحیی»)؛ روزنامه‌نگاری در نشریات مشروطه؛ میانجی‌گری در جنبش مشروطه و مخالفت با قرارداد ۱۹۱۹ | ||
| قبل از = | | قبل از = | ||
| بعد از = | | بعد از = | ||
| زیرنویس = رهبر فرهنگی و سیاسی دوران مشروطه | | زیرنویس = رهبر فرهنگی و سیاسی دوران مشروطه | ||
}} | }} | ||
'''یحیی دولت‌آبادی'''، (متولد سال | '''یحیی دولت‌آبادی'''، (متولد سال ۱۸ دی ۱۲۴۱، اصفهان – درگذشته ۴ آبان ۱۳۱۸، تهران) متفکر، نویسنده، و سیاستمدار برجسته دوران [[جنبش مشروطه ایران|جنبش مشروطه]] و پس از آن در ایران، یکی از چهره‌های کلیدی جنبش مشروطه‌خواهی و آموزش نوین به‌شمار می‌رود. او در خانواده‌ای مذهبی در دولت‌آباد اصفهان زاده شد و از کودکی با تعلیمات سنتی اسلامی و علوم دینی آشنا گردید. تحصیلات اولیه‌اش در مدارس دینی اصفهان گذشت و بعدها به تهران مهاجرت کرد تا در [[دارالفنون]] و محافل روشنفکری شرکت جوید. دولت‌آبادی به عنوان یکی از پیشگامان فکری مشروطه، نقش فعالی در تدوین و تبلیغ آرمان‌های قانون‌مندی، عدالت اجتماعی، و مدرنیزاسیون ایفا کرد. | ||
سید یحیی دولت‌آبادی در دوران مشروطه از حامیان اصلی نهضت بود و با نگارش مقالات و سخنرانی‌ها، به بسیج افکار عمومی پرداخت. عضویت در مجالس شورای ملی، همکاری با رهبرانی چون [[محمدعلی فروغی]] و [[سیّدحسن تقی‌زاده|حسن تقی‌زاده]]، و تأسیس نشریات مشروطه‌خواه از جمله فعالیت‌های برجسته‌اش است. دولت‌آبادی نه تنها سیاستمدار بود، بلکه به عنوان معلم و نویسنده، بر آموزش نسل جوان تأکید ورزید و مدارس نوینی مانند مدرسه آفتاب را بنیان نهاد. آثارش، به ویژه «حیات یحیی»، زندگینامه‌ای خودنوشت که روایتی مستند از عصر مشروطه ارائه می‌دهد، از منابع اصلی تاریخ‌نگاری آن دوران به‌شمار می‌رود. این کتاب، که در سه جلد نگاشته شده، جزئیات دقیق حوادث از [[استبداد صغیر]] تا [[کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹]] را بازگو می‌کند و دیدگاه او را نسبت به تاریخ به عنوان ابزاری برای بیداری ملی نشان می‌دهد. | سید یحیی دولت‌آبادی در دوران مشروطه از حامیان اصلی نهضت بود و با نگارش مقالات و سخنرانی‌ها، به بسیج افکار عمومی پرداخت. عضویت در مجالس شورای ملی، همکاری با رهبرانی چون [[محمدعلی فروغی]] و [[سیّدحسن تقی‌زاده|حسن تقی‌زاده]]، و تأسیس نشریات مشروطه‌خواه از جمله فعالیت‌های برجسته‌اش است. دولت‌آبادی نه تنها سیاستمدار بود، بلکه به عنوان معلم و نویسنده، بر آموزش نسل جوان تأکید ورزید و مدارس نوینی مانند مدرسه آفتاب را بنیان نهاد. آثارش، به ویژه «حیات یحیی»، زندگینامه‌ای خودنوشت که روایتی مستند از عصر مشروطه ارائه می‌دهد، از منابع اصلی تاریخ‌نگاری آن دوران به‌شمار می‌رود. این کتاب، که در سه جلد نگاشته شده، جزئیات دقیق حوادث از [[استبداد صغیر]] تا [[کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹]] را بازگو می‌کند و دیدگاه او را نسبت به تاریخ به عنوان ابزاری برای بیداری ملی نشان می‌دهد. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۲: | ||
سید یحیی دولت‌آبادی در برابر استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] ایستادگی کرد و در فتح تهران (۱۲۸۸) مشارکت داشت. پس از مشروطه، در کابینه‌های مختلف، از جمله وزارت معارف در دوران [[رضاشاه پهلوی|رضاشاه]]، خدمت کرد، هرچند با سیاست‌های دیکتاتوری او مخالفت داشت. روایت‌هایش از رضاخان و قزاق‌ها، تصویری انتقادی از سلطه نظامی بر سیاست ارائه می‌دهد. او بر فواید تاریخ‌نگاری تأکید داشت و معتقد بود که ثبت حوادث گذشته، از تکرار اشتباهات جلوگیری می‌کند و به تربیت شهروندانی آگاه یاری می‌رساند. | سید یحیی دولت‌آبادی در برابر استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] ایستادگی کرد و در فتح تهران (۱۲۸۸) مشارکت داشت. پس از مشروطه، در کابینه‌های مختلف، از جمله وزارت معارف در دوران [[رضاشاه پهلوی|رضاشاه]]، خدمت کرد، هرچند با سیاست‌های دیکتاتوری او مخالفت داشت. روایت‌هایش از رضاخان و قزاق‌ها، تصویری انتقادی از سلطه نظامی بر سیاست ارائه می‌دهد. او بر فواید تاریخ‌نگاری تأکید داشت و معتقد بود که ثبت حوادث گذشته، از تکرار اشتباهات جلوگیری می‌کند و به تربیت شهروندانی آگاه یاری می‌رساند. | ||
در عرصه ادبی، سید یحیی دولت‌آبادی شاعر و نثرنویسی توانا بود؛ اشعارش در ستایش [[آزادی]] و عدالت سروده شده و مقالاتش در روزنامه‌هایی چون «حبل‌المتین» و «ایران نو» منتشر گردید. او بنیان‌گذار انجمن معلمان ایران و حامی حقوق زنان در آموزش بود. او با وجود بیماری‌های مزمن، تا پایان عمر به قلم و سیاست‌مداری پرداخت و در سال | در عرصه ادبی، سید یحیی دولت‌آبادی شاعر و نثرنویسی توانا بود؛ اشعارش در ستایش [[آزادی]] و عدالت سروده شده و مقالاتش در روزنامه‌هایی چون «حبل‌المتین» و «ایران نو» منتشر گردید. او بنیان‌گذار انجمن معلمان ایران و حامی حقوق زنان در آموزش بود. او با وجود بیماری‌های مزمن، تا پایان عمر به قلم و سیاست‌مداری پرداخت و در سال ۱۳۱۸ در تهران درگذشت. میراث او در تاریخ‌نگاری مشروطه، ترویج سوادآموزی، و دفاع از دموکراسی پایدار ماند. دولت‌آبادی نمادی از روشنفکری مذهبی است که سنت و تجدد را آشتی داد، و آثارش همچنان منبع الهام برای پژوهشگران است.<ref name=":0">[https://www.iranicaonline.org/articles/dawlatabadi-sayyed-yahya/ سید یحیی دولت‌آبادی - ایرانیکا آنلاین]</ref><ref name=":1">[https://rch.ac.ir/article/Details/11130 دولت‌آبادی یحیی - دانشنامه‌ی جهان اسلام]</ref><ref name=":2">[https://www.cgie.org.ir/fa/news/265720/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C میرزا سیدیحیی دولت‌آبادی - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":3">[https://www.edub.ir/education/view/20664:%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D9%88+%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87+%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87+%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C یحیی دولت‌آبادی و مبارزه برای مشروطه‌خواهی - بانک مقالات ایران]</ref><ref name=":4">[https://www.ibna.ir/news/241543/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D9%88-%D9%86%D8%B4%DB%8C%D8%A8-%D8%B1%D8%AC%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C دیدگاه دولت‌آبادی درباره فواید تاریخ در «حیات یحیی» - ایبنا]</ref><ref name=":5">[https://sedayemoallem.ir/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1/item/26237-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%88%D8%AF-%D8%AE%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%82 "میرزا یحیی دولت‌آبادی " : محسود خلایق - صدای معلم]</ref><ref name=":6">[https://www.iichs.ir/fa/news/499/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA-%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA-%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C روایت یحیی دولت‌آبادی از رضاخان و مقامات ارشد قزاق - پژوهشکده تاریخ معاصر]</ref><ref name=":7">کتاب «تاریخ مشروطه ایران» - تألیف احمد کسروی</ref><ref name=":8">کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» - تألیف ناظم‌الاسلام کرمانی</ref> | ||
== زندگی اولیه و خانواده == | == زندگی اولیه و خانواده == | ||
سید یحیی دولت‌آبادی در | سید یحیی دولت‌آبادی در ۱۸ دی ۱۲۴۱ ش، در روستای دولت‌آباد، واقع در حومه اصفهان، به دنیا آمد. خانواده‌اش از خاندان‌های مذهبی و علوی بودند که نسب‌شان به امام موسی کاظم می‌رسید، و پدرش، سید محمدباقر، از روحانیون برجسته محلی بود که در تعلیم قرآن و فقه شهرت داشت. دولت‌آباد، به عنوان یکی از مراکز کشاورزی و مذهبی اصفهان، بستری مناسب برای رشد فکری یحیی فراهم کرد، جایی که او از کودکی با فرهنگ سنتی ایرانی-اسلامی آشنا شد. این زمینه خانوادگی، ترکیبی از تعهد دینی و آگاهی اجتماعی، بعدها در فعالیت‌های سیاسی و نویسندگی او بازتاب یافت.<ref name=":0" /> | ||
سید یحیی دولت‌آبادی در محیطی روستایی پرورش یافت که اقتصادش بر پایه کشاورزی و دامداری استوار بود، و این امر حساسیت او را نسبت به مسائل طبقات پایین جامعه افزایش داد. مادرش، فاطمه خانم، نقش مهمی در تربیت اولیه او ایفا کرد و بر ارزش‌های اخلاقی و عدالت‌خواهی تأکید ورزید. یحیی، به عنوان فرزند ارشد، از سنین پایین مسئولیت‌هایی در امور خانوادگی بر عهده گرفت، که این تجربیات اولیه، پایه‌ای برای دیدگاه‌های اجتماعی‌اش در دوران مشروطه شد.<ref name=":1" /> | سید یحیی دولت‌آبادی در محیطی روستایی پرورش یافت که اقتصادش بر پایه کشاورزی و دامداری استوار بود، و این امر حساسیت او را نسبت به مسائل طبقات پایین جامعه افزایش داد. مادرش، فاطمه خانم، نقش مهمی در تربیت اولیه او ایفا کرد و بر ارزش‌های اخلاقی و عدالت‌خواهی تأکید ورزید. یحیی، به عنوان فرزند ارشد، از سنین پایین مسئولیت‌هایی در امور خانوادگی بر عهده گرفت، که این تجربیات اولیه، پایه‌ای برای دیدگاه‌های اجتماعی‌اش در دوران مشروطه شد.<ref name=":1" /> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۰: | ||
== فعالیت‌های سیاسی و ورود به جنبش مشروطه == | == فعالیت‌های سیاسی و ورود به جنبش مشروطه == | ||
[[پرونده:یحیی دولت‌آبادی؛1.jpg|جایگزین=سید یحیی دولت‌آبادی|بندانگشتی|231x231پیکسل|سید یحیی دولت‌آبادی]] | |||
در اوایل دهه ۱۲۸۰ خورشیدی، یحیی دولت‌آبادی به انجمن‌های مخفی مشروطه‌خواه پیوست و در تهران، با رهبرانی چون [[سید محمد طباطبایی]] و [[سید عبدالله بهبهانی]] همکاری کرد. او مقالات تندی علیه استبداد ناصری نوشت و در روزنامه‌های مخفی منتشر نمود. این فعالیت‌ها، او را به عنوان یکی از ایدئولوگ‌های جوان جنبش معرفی کرد. در کتاب «انقلاب مشروطه ایران» عباس میرزا معزالسلطنه، به نقش چنین روشنفکرانی در بسیج علما اشاره شده که دولت‌آبادی از پیشگامان آن بود.<ref name=":9">کتاب «انقلاب مشروطه ایران» - تألیف عباس میرزا معزالسلطنه</ref> | در اوایل دهه ۱۲۸۰ خورشیدی، یحیی دولت‌آبادی به انجمن‌های مخفی مشروطه‌خواه پیوست و در تهران، با رهبرانی چون [[سید محمد طباطبایی]] و [[سید عبدالله بهبهانی]] همکاری کرد. او مقالات تندی علیه استبداد ناصری نوشت و در روزنامه‌های مخفی منتشر نمود. این فعالیت‌ها، او را به عنوان یکی از ایدئولوگ‌های جوان جنبش معرفی کرد. در کتاب «انقلاب مشروطه ایران» عباس میرزا معزالسلطنه، به نقش چنین روشنفکرانی در بسیج علما اشاره شده که دولت‌آبادی از پیشگامان آن بود.<ref name=":9">کتاب «انقلاب مشروطه ایران» - تألیف عباس میرزا معزالسلطنه</ref> | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۳: | ||
=== تأکید بر آموزش و پرورش === | === تأکید بر آموزش و پرورش === | ||
[[پرونده:یحیی دولت‌آبادی؛3.jpg|جایگزین=یحیی دولت‌آبادی|بندانگشتی|260x260پیکسل|یحیی دولت‌آبادی]] | |||
سید یحیی دولت‌آبادی آموزش را پایه پیشرفت ملت می‌دانست و از دهه ۱۲۸۰، به تأسیس مدارس نوین پرداخت. او معتقد بود که سوادآموزی، ابزاری برای مبارزه با استبداد است. در تهران، مدرسه‌ای برای کودکان یتیم بنیان نهاد و برنامه‌های درسی مدرن معرفی کرد.<ref name=":2" /> | سید یحیی دولت‌آبادی آموزش را پایه پیشرفت ملت می‌دانست و از دهه ۱۲۸۰، به تأسیس مدارس نوین پرداخت. او معتقد بود که سوادآموزی، ابزاری برای مبارزه با استبداد است. در تهران، مدرسه‌ای برای کودکان یتیم بنیان نهاد و برنامه‌های درسی مدرن معرفی کرد.<ref name=":2" /> | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
=== کتاب «حیات یحیی» و دیدگاه تاریخی === | === کتاب «حیات یحیی» و دیدگاه تاریخی === | ||
[[پرونده:کتاب حیات یحیی.jpg|جایگزین=کتاب حیات یحیی|بندانگشتی|280x280پیکسل|کتاب حیات یحیی]] | |||
مهم‌ترین اثر یحیی دولت‌آبادی، «حیات یحیی» در چهار جلد است که زندگینامه خودنوشت و تاریخ مشروطه را دربرمی‌گیرد. جلد اول، کودکی تا مشروطه؛ جلد دوم، استبداد صغیر؛ جلد سوم، مجلس دوم؛ و جلد چهارم، دوران رضاشاه را پوشش می‌دهد. او تاریخ را پرفراز و نشیب و خوشنویس عصر مشروطه توصیف می‌کند. | مهم‌ترین اثر یحیی دولت‌آبادی، «حیات یحیی» در چهار جلد است که زندگینامه خودنوشت و تاریخ مشروطه را دربرمی‌گیرد. جلد اول، کودکی تا مشروطه؛ جلد دوم، استبداد صغیر؛ جلد سوم، مجلس دوم؛ و جلد چهارم، دوران رضاشاه را پوشش می‌دهد. او تاریخ را پرفراز و نشیب و خوشنویس عصر مشروطه توصیف می‌کند. | ||
| خط ۱۷۷: | خط ۱۷۸: | ||
==== مرگ و مراسم تشییع ==== | ==== مرگ و مراسم تشییع ==== | ||
یحیی دولت‌آبادی در | یحیی دولت‌آبادی در ۴ آبان ۱۳۱۸ خورشیدی، در تهران درگذشت. مراسم تشییع او با حضور هزاران نفر، از جمله معلمان و شاگردان، برگزار شد و در آرامگاه خانوادگی دولت‌آباد اصفهان دفن گردید.<ref name=":1" /> | ||
مرگ او، پایان عصر روشنفکران مشروطه تلقی شد.<ref name=":5" /> | مرگ او، پایان عصر روشنفکران مشروطه تلقی شد.<ref name=":5" /> | ||
| خط ۱۹۲: | خط ۱۹۳: | ||
همچنین میراث او، در ترویج دموکراسی و سوادآموزی پایدار ماند.<ref name=":2" /> | همچنین میراث او، در ترویج دموکراسی و سوادآموزی پایدار ماند.<ref name=":2" /> | ||
منابع: | == منابع: == | ||