پرویز فنی‌زاده

پرویز فنی زاده
اطلاعات
تولد	۷ بهمن‌ماه ۱۳۱۶، تهران
ملیت	ایرانی
مرگ	۵ اسفندماه ۱۳۵۸
علت مرگ	بیماری کزاز
حرفه(ها)	بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون

پرویز فنی زاده، (زاده ۷ بهمن‌ماه ۱۳۱۶، تهران – درگذشته ۵ اسفندماه ۱۳۵۸، تهران) هنرپیشه سینما، تئاتر و تلویزیون بود. پرویز فنی زاده فارغ‌التحصیل دانشگاه هنرهای دراماتیک بود. او با عده‌ای از دوستانش گروه تئاتر گل‌سرخ را تشکیل داد؛ و در سال ۱۳۴۰، عضو گروه تئاتر پازارگاد شد. پرویز فنی زاده در سال ۱۳۴۵، مشغول به کار در اداره هنرهای دراماتیک و برنامه‌های تئاتر شد؛ و پس از رها کردن کار در روزنامه اطلاعات، به عنوان بازیگر حرفه‌ای تئاتر و تلویزیون، فعالیت هنری خود را ادامه داد. پرویز فنی زاده، طی۲۰ سال کار هنری در بیش از ۱۹ فیلم سینمایی، از جمله تنگسیر و گوزن‌ها و هم‌چنین ۷۰ نمایش، از جمله پهلوان اکبر می‌میرد، نقش بازی کرد. او پس از بازی در دو سریال تلویزیونی سلطان صاحبقران و دایی جان ناپلئون، محبوبیت زیادی در میان مردم به دست آورد. وی هم‌چنین در پنجمین دوره جشنواره سپاس در سال ۱۳۵۲، با بازی در فیلم رگبار جایزه‌ی بهترین بازیگر نقش اول مرد را از آن خود کرد. پرویز فنی زاده در پنجم اسفندماه ۱۳۵۸، بر اثر بیماری کزاز در سن ۴۲ سالگی در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت؛ و در آرمستان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

تحصیلات و زندگی هنری

پرویز فنی زاده فارغ‌التحصیل دانشگاه هنرهای دراماتیک بود. وی پیش ازفعالیت هنری، مصحح و حروف‌چین روزنامه اطلاعات بود. او در سال ۱۳۳۷، به کلاس‌های هنرهای دراماتیک رفت؛ و با عده‌ای از دوستانش گروه تئاتر گل‌سرخ را تشکیل داد. پرویز فنی زاده در در سال ۱۳۴۰، عضو گروه تئاتر پازارگاد شد؛ و از این پس روزنامه‌ی اطلاعات را رها کرد و فعالیت خود را به عنوان بازیگر حرفه‌ای تئاتر و اجرای نقش‌هایی در کار تلویزیون ادامه داد. پرویز فنی زاده هم‌چنین در سال ۱۳۴۵، مشغول به کار در اداره هنرهای دراماتیک و برنامه‌های تئاتر شد.

پرویز فنی‌زاده همیشه دچار کمبودهای مادی و تنگناهای معیشت زندگی بود. او خودش در این باره می‌گوید:

«وقتی جایزه بهترین بازیگر را از دست جوزف لوزی می‌گرفتم؛ داشتم فکر می‌کردم اگر دوستم لباس بهم قرض نمی‌داد، چه‌گونه باید در این مراسم شرکت می‌کردم…»

پرویز فنی زاده

پرویز فنی زاده ۱۶ سال به‌عنوان بازیگر قراردادی در اداره‌ی تئاتر کار می‌کرد؛ و روز خاکسپاری‌اش و بر سر مزارش، حکم رسمی استخدامی او را به دست همسرش دادند.

اخراج از اداره تئاتر

پرویز فنی زاده درباره اخراجش از اداره تئاتر می‌گوید:

«بعد از فیلم رگبار مدتی بیکار شدم، چون حرفی زده بودم که مرکز تئاتر را خوش نیامده بود، گفته بودم در مرکز تئاتر در حال پوسیدنم، که عار نیست و راست گفته بودم. اما به هر حال خوشایندشان نبود؛ و به بیکاری منجر شد. من در مقام بازیگر نمی‌توانم خودم تولیدکننده باشم و به کارگردانی نیاز دارم که مرا به کار وا دارد.»

پرویز فنی زاده از نگاه دیگران

هم‌کاران پرویز فنی زاده می‌گویند که پرویز یک هنرمند مردمی بود. هنرمندی که تا اعماق جامعه رسوخ کرده بود. شاید هنرمند مردمی در ذهن عموم، مفهومی مجرد باشد؛ ولی رسیدن به این مرحله نیاز به این دارد که از کوره‌های آزمایش، تنگنا و سختی‌ها، و هم‌چنین بسیاری از دردها و مسائل مردم عبور کرده باشی؛ و این سعادتی است که نصیب هر هنرمندی نمی‌شود؛ و پرویز فنی زاده این سعادت را پیدا کرده بود.

کار کردن با پروز فنی زاده خیلی آسان و لذت‌بحش بود، با آرامش کارش را انجام می‌داد؛ و هر بار که تمرین پیشرفت می‌کرد، با خلاقیت‌هایش، همکارانش را آکنده از انرژی می‌ساخت. هیچ‌وقت از نقشی که به او محول می‌شد گله‌ای نداشت، هم‌چنین هرگز دیده نشد که از کسی بد بگوید. پرویز فنی زاده معتقد بود، مهمترین عامل ترقی و پیش‌رفت کار یک هنرمند عشق است؛ عشق به کاری که انجام می‌دهد.

زمانی که فنی زاده در روزنامه‌ی اطلاعات کارگر حروف‌چین بود، بدون آن‌که مسائل مادی زندگی‌اش را در نظر بگیرد، برای پرداختن به کار تئاتر از محیط کارش فرار می‌کرد؛ و چنین شد که از روزنامه اطلاعات اخراجش کردند.

هنرپیشه‌ی سرشناس، فرزانه تأئیدی درباره‌ی شخصیت پرویز فنی زاده می‌گوید:

«نزدیک به شانزده سال بود که پرویز فنی زاده را می‌شناختم و در رابطه با کارمان در مجموع می‌توانم بگویم نزدیک به ۲۰ نمایشنامه‌ی صحنه‌ای و تلویزیونی با او کار کردم که اکثر نمایشنامه‌های تلویزیونی مربوط به زمانی می‌شود که نمایشنامه‌ها به طور زنده از تلویزیون پخش می‌شد. در نتیجه تنها یادگاری که از این هم‌کاری‌ها دارم، مقداری عکس است و دنیایی خاطره. تمام لحظات هم‌کاری ما پر از خاطره است. به‌خصوص پشت صحنه تئاتر که هر بازیگر تئاتری می‌داند که پشت صحنه دنیایی است پر از صداقت و صمیمت و هیجان.»

یکی دیگر از هم‌کاران او گفته است که اگر پرویز فنی زده اعتیاد هم داشت، این پرویز نبود که به سمت اعتیاد رفت، بلکه گرفتاری‌های اجتماعی و موقعیت‌های اداری او در آن زمان بودند که فنی زاده را به آن سمت کشاندند. آدم با پرنسیبی چون پرویز چه‌گونه می‌توانست به اعتیاد کشانده شود؛ و این غیرممکن بود. مگر آن‌که وی را به این راه کشاندند.

این بیماری کزاز نبود که پرویزفنی‌زاده را از پای درآورد، بلکه او قربانی سیستم غلط فرهنگی شد. این سیستم‌های کثیف هستند که باعث مرگ چنین کسانی می‌شوند. پرویز فنی زاده نیازی به تعریف ندارد. احتیاجی نیست که بگوییم چنین و چنان بود. او فقط انسان بود؛ و هنرمند انسان.

درگذشت پرویز فنی زاده

پرویز فنی زاده

درباره‌ی چگونگی مرگ پرویز فنی زاده شایعات زیادی رواج دارد. دوستان و نزدیکان فنی زاده، مرگش را به علت زخمی در بدن می‌دانند که منجر به کزاز شد؛ و او را از پای درآورد. گویا به‌خاطر بازی در فیلم اعدامی شرایط نامناسب و غیربهداشتی محل فیلم‌برداری، مشکلی برایش پیش می‌آید که منجر به ایجاد زخم می‌شود.

پرویز فنی زاده در پنجم اسفندماه ۱۳۵۸، بر اثر بیماری کزاز در سن ۴۲ سالگی در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت؛ و در آرمستان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

پرویز فنی زاده ۴۲ سال عمر کرد. او در آخرین روزهای زندگی‌اش در فیلم اعدامی بازی می کرد؛ اما مرگ وی را مهلت نداد؛ و با مرگش نقش او به رضا کرم رضایی محول شد که شباهت زیادی به پرویز فنی زاده نداشت.

بازی‌گر سرشناس محمدعلی کشاورز درباره اعتیاد و مرگ پرویز فنی زاده می‌گوید:

سنگ مزار پرویز فنی زاده

«با پرویز فنی زاده ۲۵ سال دوست و همکار بودم. استعداد نابی بود؛ و من هر بار با او هم‌بازی می‌شدم، چیز جدیدی در بازی‌اش می‌دیدم اما متأسفانه معتاد شد. ده دوازده بار برای ترک در بیمارستان خواباندمش ولی ترک نکرد؛ و در این راه هم درگذشت. هر چه گفتم پرویز جان تو هنرمندی تو برای خودت گنجی هستی گوش نکرد. تا این‌که پس از انقلاب در نیمه‌های بازی در فیلم اعدامی جانش را از دست داد.»

دنیا فنی‌زاده، دختر پرویز فنی زاده نیز هنرمند تئاتر عروسکی بود. وی که عروسک‌گردان کلاه قرمزی، خاله قورباغه و برخی عروسک‌های شهر موش‌ها بود، صبح چهارشنبه ۸ دی‌ماه ۱۳۹۵، در سن ۴۹ سالگی به علت بیماری سرطان در بیمارستانی در تهران درگذشت.

آثار پرویز فنی زاده

پرویز فنی زاده، طی۲۰ سال کار هنری در بیش از ۱۹ فیلم سینمایی، از جمله تنگسیر و گوزنها و هم‌چنین ۷۰ نمایش، از جمله پهلوان اکبر می‌میرد، نقش بازی کرد. او پس از بازی در دو سریال تلویزیونی سلطان صاحبقران و دایی جان ناپلئون، محبوبیت زیادی در میان مردم به دست آورد.

پرویز فنی زاده در فیلم گوزن‌ها

نقش در نمایش‌نامه‌ها

• پرویز فنی‌زاده در این نمایش‌نامه‌ها نقش بازی کرده است:
• در منطقه جنگی
• مستأجر
• فرانسوا
• پرواربندان
• وای بر مغلوب
• یک نوکر و دو ارباب
• حسن کچل
• خوشا به حال بردباران
• مرده های بی کفن و دفن
• باغ وحش شیشه ای
• استثنا و قاعده
• سرگذشت مرد خسیس
• سرباز لاف زن
• خبرچین، استحاله
• دست بالای دست
• جعفرخان از فرنگ برگشته
• جایی که صلیب گذاشته اند،
• آی بی کلاه آی با کلاه
• چوب به دست های ورزیل
• پست خانه، مترسکی در شب، ق
• طار سریع السیرسانتیاگو
• مسافران
• گرگ ها
• شش شخصیت در جست و جوی نویسنده

پرویز فنی زاده، برنده جایزه نقش اول در فیلم رگبار

سینما

• استعداد پروزیز فنی زاده در بازیگری او را به سینما کشاند؛ و در فیلم‌های زیر بازی‌گری کرد:
• در خشت و آینه (ساخته‌ی ابراهیم گلستانه - ۱۳۴۴)
• گاو (داریوش مهرجویی - ۱۳۴۸)
• رگبار (بهرام بیضائی - ۱۳۵۰)
• غریبه (شاپور قریب - ۱۳۵۱)
• تنگسیر (امیر نادری - ۱۳۵۲)
• قربون هرچی خوشگله (نظام فاطمی - ۱۳۵۲)
• گوزن‌ها (مسعود کیمیایی - ۱۳۵۴)
• بوف کور (کیومرث درم‌بخش - ۱۳۵۴)
• شام آخر (شهیار قنبری - ۱۳۵۵)
• جمعه (کامران قدکچیان - ۱۳۵۶)
• سرخ‌پوست‌ها (غلام حسین لطفی - ۱۳۵۷)
• باغ بلور (ناصر محمدی - ۱۳۵۷)
• قدغن (علیرضا داود نژاد - ۱۳۵۷)
• اعدامی (محمد باقر خسروی -۱۳۶۰)
  

  پرویز فنی زاده در سریال تلویزیونی دایی جان ناپلئون

سریال تلویزیونی

پرویز فنی زاده در پنجمین دوره جشنواره سپاس در سال ۱۳۵۲، با بازی در فیلم رگبار جایزه‌ی بهترین بازیگر نقش اول مرد را از آن خود کرد. وی هم‌چنین در دو سریال تلویزیونی دایی جان ناپلئون، ساخته‌ی ناصر تقوایی، در سال ۱۳۵۴، در نقش مش قاسم، و سریال سلطان صاحبقران ساخته‌ی علی حاتمی در سال ۱۳۵۵، در نقش ملیجک، استعداد بالایی از خود نشان داد.