انقلاب سوریه: تفاوت میان نسخه‌ها

در نوامبر سال ۲۰۲۴ این نیروها تحت عنوان «اتاق عملیات آزادسازی دمشق» با محوریت گروه هیأت تحریر‌الشام که ترکیبی از چند نیروی مخالف بشار اسد بود در یک حمله‌ی برق‌آسا شهر حلب را آزاد کرده و سپس در عرض دو هفته تا قلب دمشق پیش رفتند. در روز هشتم دسامبر ۲۰۲۴ دولت بشار اسد رسما سرنگون شده و «تحریر‌الشام» طی بیانیه‌یی دوران جدیدی را برای سوریه اعلام کرد.   

با مرگ حافظ اسد، پسرش بشار اسد جای او را گرفت. در دوران بشار اسد  امید می‌رفت اصلاحاتی در کشور سوریه صورت گیرد اما نه تنها هیچ تغییری شکل نگرفت، بلکه شکنجه و آزار فعالین حقوق بشر و مخالفان و فعالان سیاسی ادامه پیدا کرد. از جمله می‌توان از ترور، اعدام‌های غیررسمی، مفقود کردن نفرات، اعدام‌های بدون محاکمه و دیگر اعمال که برای سرکوب مخالفان صورت گرفت، نام برد. کردها نیز از این سرکوب در امان نماندند. در سال ۲۰۰۴ در پی شورش کردها، بسیاری کشته و ۲۰۰۰ نفر بازداشت شدند. علاوه بر این سانسور اینترنت و محدود کردن مطبوعات و اقدامات دیگری برای سرکوب صدای مردم ادامه داشت<ref>[http://fa.alkawthartv.com/news/89340 گاه‌شمار بحران سوریه-سایت الکوثر]</ref>.

اولین تظاهرات در سوریه در تاریخ ۱۵ مارس ۲۰۱۱ مصادف با ۲۴ اسفند ۱۳۸۹ در شهر دمشق رخ داد. این تظاهرات تحت تأثیر بهار عربی یعنی قیام مردم خاورمیانه علیه حکومت‌های دیکتاتوری آغاز شد و خواسته‌های مردم آزادی بیان و آزادی زندانیان سیاسی بود.<ref name=":1" />  تظاهرات در سوریه به سرعت گسترش یافت و به رغم سرکوب وحشیانه توسط نیروهای بشار اسد متوقف نشد. <ref name=":2" />

چهره واقعی بشار اسد پس از سرکوب‌های متوالی در همه زمینه‌ها نمایان شد. در ادامه این سرکوب‌ها، مردم در شهرهای مختلف سوریه مانند دمشق، حما، جبله، لاذقیه، درعا و حمص، صدها معترض، در طول چند ماه، بویژه در روزهای جمعه تحت نام جمعه عزت، جمعه مقاومت، جمعه شهدا، جمعه مبارزه، جمعه آزادگان، جمعه آزادی، جمعه نگهبانان میهن، جمعه کودکان، جمعه عشایر، جمعه صالح العلی، جمعه عدم مشروعیت، جمعه ارحل (اخراج)، جمعه لا للحوار (نه به گفتگو) و جمعه سر فرود نمی‌آوریم جز در مقابل خدا،  علیه حکومت بشار اسد تظاهرات کردند و خواهان کناره‌گیری بشار اسد از قدرت شدند. با فراگیر شدن تظاهرات در شهرهای مختلف، نیروهای بشار اسد مسلح به تانک در شهرهای دمشق، درعا و حمص مستقر شدند و به سرکوب معترضان پرداختند. طبق آمارهای منابع غربی، تا تاریخ ۵ فوریه ۲۰۱۲ بیش از ۷۲۰۰ نفر توسط نیروهای امنیتی و نظامی بشار اسد به قتل رسیدند.  

در فوریه ۲۰۱۷ گزارش سازمان عفو بین‌الملل فاش کرد که از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ تعداد ۱۳ هزار نفر از مخالفین بشار اسد در زندانی در شمال دمشق به دار آویخته شدند. در همین زندان تعداد بسیاری نیز زیر شکنجه یا بر اثر گرسنگی جان باختند.<ref>[https://warreports.org/2017/02/ سلاخ‌خانه انسانی در دمشق]</ref>  [[پرونده:بیش از ۵۰۰هزار کشته در سوریه.jpg|جایگزین=بیش از ۵۰۰هزار کشته در سوریه|بندانگشتی|بیش از ۵۰۰ هزار کشته در سوریه|250x250px]]با وجود سرکوب و توپ‌باران برخی مناطق سوریه توسط بشار اسد، تظاهرات و اعتراضات در شهرهای مختلف سوریه ادامه یافت و صدها کشته و زخمی به جای گذاشت. طبق گزارش دیدبان حقوق بشر سوریه، نیروهای بشار اسد با یورش به منازل در شهر اریحا در استان ادلب منازل مسکونی را به آتش می‌کشیدند و بسیاری را نیز کشته و دستگیر می‌کردند و سرانجام زیر شکنجه به قتل می‌رساندند.  

[[پرونده:سرهنگ ریاض الاسعد فرمانده ارتش آزاد سوریه.jpg|جایگزین=سرهنگ ریاض الاسعد فرمانده ارتش آزاد سوریه|بندانگشتی|سرهنگ ریاض الاسعد فرمانده ارتش آزاد سوریه]]ارتش آزاد سوریه توسط نظامیان و افسرانی که در ژوئیه ۲۰۱۱ با پخش یک ویدئوی اینترنتی، از ارتش بشار اسد جدا شده بودند، تشکیل شد. ارتش آزاد سوریه، اصلی‌ترین گروه مخالف بشار اسد در سوریه محسوب می‌شد که عمدتا افرادی با دیدگاه‌های ملی‌گرایانه و دموکراتیک بودند.<ref>[https://farsi.euronews.com/2018/03/15/syrian-civil-war-7th-anniversary-chronology گاه‌شمار جنگ داخلی سوریه-یورو نیوز]</ref> هدف این ارتش، حمایت از غیرنظامیان در مقابل ارتش بشار اسد و سرنگون کردن حکومت بشار اسد است. بنیان‌گذار ارتش آزاد سوریه «حسین هرموش» بود که پس از دستگیری توسط مامورین بشار اسد در ژانویه ۲۰۱۲ اعدام شد. وی از نخستین افسران بلند‌پایه‌ای بود که در اعتراض به كشتار قيام كنندگان، از ارتش بشار اسد جدا شد و با کمک سایر نظامیان از جمله ریاض‌الاسعد، ارتش آزاد سوریه را تشکیل داد. در همان زمان سرهنگ ریاض‌الاسعد افسر سابق ارتش سوریه به عنوان فرمانده ارتش آزاد سوریه انتخاب شد.<ref>[https://www.alarabiya.net/articles/2011/09/10/166193.html فرمانده ارتش آزاد سوریه: بشار اسد به سرنوشت قذافی دچارخواهد شد-العربیه]</ref><ref>[https://www.hambastegimeli.com/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86/2014-02-11-03-57-57/28591-2011-09-16-20-37-05 هشدار سرهنگ رياض اسعد فرمانده ارتش سوريه آزاد درمورد سلامت سرهنگ حسين هرموش-سایت همبستگی ملی]</ref> در بیانیه تأسیس ارتش آزاد سوریه اعلام شده بود: <blockquote>«دست در دست مردم سوریه برای رسیدن به آزادی و کرامت، سرنگونی حکومت، حفاظت از انقلاب و منابع کشور، و ایستادگی در مقابل ماشین نظامی غیر مسئول حامی حکومت تلاش خواهیم کرد».</blockquote>سرهنگ ریاض‌الاسعد همچنین گفت: <blockquote>«با اهدای خون و جان مردانش، برای کمک به خلاصی مردم بزرگ سوریه از زیر سلطه حاکم ادامه خواهد داد»<ref>[https://www.bbc.com/persian/world/2012/01/120123_an_syria_free_army_opposition ارتش آزاد سوریه، نیرویی با قدرتی نامعلوم-سایت بی بی سی]</ref>.</blockquote>

در سال ۲۰۱۳ حکومت بشار اسد در آستانه سقوط قرار گرفت و بیش از ۷۰ درصد از خاک کشور توسط ارتش آزاد سوریه آزاد شد.   

در همین وضعیت بود که رژیم ایران پاسدارانش را تحت عنوان مدافعان حرم حضرت زینب، به سوریه گسیل داشت.  دولت آمریکا نگرانی خود را از این کمک برای سرکوب مردم سوریه که علیه بشار اسد قیام کرده بودند اعلام کرد. مارک تونر، سخنگوی وقت وزارت خارجه آمریکا، گفت: رژیم ایران به بشار اسد در سرکوب تظاهرکنندگان کمک می‌کند. وی اضافه کرد که درخواست کمک بشار اسد از حکومت ایران نشان‌دهنده این است که حکومت سوریه، در رأسش بشار اسد علاقه‌ای به اصلاحات در سوریه ندارد. او گفت: ایران، خودش مشکلات حقوق بشری دارد و نباید در امور کشورهای دیگر دخالت کند.  

مارک تونر گفت: اطلاعاتی در دست است که حکومت بشار اسد کنترل اینترنت و جلوگیری از ارتباط اینترنتی اپوزیسیون را از طریق تجهیزات و الزاماتی که از رژیم ایران دریافت می‌کند انجام می‌دهد، و از آن بیشتر اینکه رژیم ایران پلیس سوریه را برای سرکوب مردم آموزش داده و تسلیح می‌کند<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87-%DA%A9%D9%85%DA%A9-%D9%85 آمریکا: ایران در سرکوب اعتراضات به سوریه کمک می‌کند-دویچه وله]</ref>.

[[پرونده:نیروی فاطمیون در سوریه.JPG|جایگزین=لشکر فاطمیون در سوریه|بندانگشتی|لشکر فاطمیون در سوریه]]حضور نظامی و سیاسی رژیم ایران در سوریه برای حفظ بشار اسد از همان ابتدای انقلاب سوریه در سال ۲۰۱۱ آغاز شد. این حضور در ادامه جنگ در سوریه تحت نام«مدافعان حرم» انجام شد. شکل‌گیری داعش در سوریه در سال ۲۰۱۴ زمینه‌ی مناسبی برای حضور مدافعان حرم در سوریه ایجاد کرد. آن‌ها دلیل حضور خود در سوریه را مبارزه با داعش اعلام می‌کردند اما در عمل با ارتش‌ آزاد سوریه در جهت دفاع از حکومت بشار اسد می‌جنگیدند.  

یکی از تاکتیک‌های رژیم ایران گسترش و دامن‌زدن به فعالیت‌ داعش در مناطق درگیری بود. وزارت خزانه‌ داری آمریکا در ۱۲ فوریه ۲۰۱۴ از پشتیبانی القاعده در سوریه توسط رژیم ایران پرده برداشت.<ref>[https://www.akhbaralaan.net/news/arab-world/2014/02/12/syria-qaeda-yasin-suri-working-from-iran فرع القاعدة بايران يساهم بنقل الأسلحة والمقاتلين لتنظيم القاعدة في سوريا]</ref> همچنین سازمان سیا پس از حمله به مقر اسامه بن‌‌ لادن، با به دست آوردن اسناد بسیاری، روابط این گروه با رژیم ایران را افشا نمود. تشکیلات داعش شاخه‌ای جدا شده از القاعده بود.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/28830397.html سازمان سیا،‌اسناد روابط ایران و گروه القاعده را منتشر کرد]</ref>

* روابط تجاری دیگر (خرید و فروش گندم و...) میان دولت بشار اسد و داعش

آمار افغان‌های ساکن ایران حدود ۹ میلیون نفر است. سپاه پاسداران از آغاز جنگ سوریه دست به تشکیل نیرویی به نام فاطمیون برای اعزام به سوریه زد.

* بخش دیگری از نیروهای لشکر فاطمیون توسط مبلغین مذهبی و شبکه‌ی آخوندها در استان‌های شیعه‌نشین سربازگیری می‌شوند.

۱- دفتر سپاه در ايستگاه متروی قبر خمينی ۲- اداره اتباع خارجی در استانداری تهران ۳- دفتر جذب شهر ری ۴- دفتر جذب شهرستان پيشوا در حومه تهران ۵- دفتر مشهد۶- دفتر شيراز ۷- دفتر قم  ۸- دفتر ساوه ۹-دفتر دليجان ۱۰-دفتر كرمان ۱۱- دفتر تربت جام

[[سپاه پاسداران|سپاه پاسدران]] پس از جذب نیروهای افغان اقدام به آموزش این نیروهای در پادگان‌های آموزشی سپاه و [[نیروی قدس]] می‌کند. مدت دوره‌ی آموزشی آن‌ها دو تا چهار هفته است. به این ترتیب آن‌ها کمترین آموزش را دیده و روانه‌ی مناطق جنگی می‌شوند.

پادگان‌هایی که فاطمیون در آن‌ها آموزش می‌بینند بر طبق افشاگری [[شورای ملی مقاومت ایران]] چنین است:

این پادگان در ورامین در کنار روستای جلیل‌آباد قرار دارد و متعلق به سپاه قدس است. در این پادگان هر بار ۲۰ افغان آموزش نظامی دیده و به سوریه اعزام می‌شوند.

* این پادگان در پنج کیلومتری شهرستان پیشوا قرار دارد. فرمانده این پادگان سرهنگ حسینی‌مقدم است و در هر دوره در این پادگان حدود ۱۰۰ نیروی افغان آموزش دیده و به سوریه اعزام می‌شوند.

یکی از جنگجویان سابق لشکر فاطمیون که در کابل زندگی می‌کرد به خبرگزاری فرانس‌پرس گفت: «برای من فقط پول مطرح بود».

این جوان ۲۵ ساله اضافه کرد: <blockquote>«هر کسی را که من دیدم به خاطر پول و ویزای ورود آزاد به ایران به جنگ سوریه می‌رفت. من هرگز کسی را ندیدم که به دلایل مذهبی به این جنگ رفته باشد.»<ref>[[:fr:Division_des_Fatimides#cite_note-20|لشکر فاطمیون]]</ref></blockquote>

بنا بر اعتراف یکی از مقامات رژیم ایران به نام سید محمدعلی شهیدی محلاتی، نماینده [[خامنه‌ای]] در «بنیاد شهید و امور ایثارگران» و معاون [[حسن روحانی]]، شمار پاسداران كشته شده در جنگ سوریه بیش از هزار نفر است. بر اساس گزارش‌هایی که از داخل ایران  به دست شورای ملی مقاومت ایران رسیده است، شمار كشته‌های پاسداران و نیروهای لبنانی، افغانی، پاكستانی، عراقی، بیش از ۱۰ هزار نفر است. مطابق گزارشات درونی سپاه پاسداران، برای جلوگیری از فاش شدن ابعاد تلفات و کاهش تأثیرات منفی اجتماعی آن، اجساد کشته‌های افغانی و پاکستانی و عراقی که در سوریه کشته می‌شوند به ایران بازگردانده نمی‌شوند. اجساد کشته شده‌های لبنانی در همان سوریه و یا لبنان دفن می‌شود. همچنین تا کنون بیش از ۱۰۰ فرمانده‌ی ارشد سپاه پاسداران از جمله حسین همدانی در جنگ سوریه کشته شده‌اند.   

پاسدار-سرتیپ ها: حسن شاطری، سید حمید طباطبایی‌مهر، حاج اسماعیل حیدری، محمد جمال پاقلعه‌ای، دادالله شیبانی، جابر دریساوی، محمدعلی علی‌آبادی، علیرضا توسلی، حسین بادپا، هادی كجباف، روزبه هلیسیایی، حاج‌عبدالله اسكندری، محمدعلی الله‌آبادی، عزت‌الله سلیمانی، فرشاد حسینی‌نژاد، عبدالرضا مجیری، حسین فدائی، سعید سیاح طاهری، ستار اورنگ، حسن رزاقی، حمیدرضا انصاری، احمد مجدی‌نسب، حاج‌علی قربانی، رضا فرزانه، حسنعلی شمس‌آبادی، محسن قاجاریان، ماشالله شمسه، جواد دوربین، سید شفیع شفیعی، جهانگیر جعفرنیا، محمدحسن حكیمی، رضا رستمی‌مقدم، احمد غلامی، داریوش درستی، مصطفی رشیدپور، اكبر نظری، حسین علیخانی، غلامرضا سمایی و ذاكر حیدری

پاسدار سرهنگ‌ها امیررضا علیزاده ، حشمت‌الله سهرابی، عباس عبداللهی، قاسم غریب، كریم غوابش، مسلم خیزاب، مصطفی صدرزاده، اسماعیل خانزاده، محمدرضا علیخانی، عبدالرضا رشوند، محمد طحان، ستار محمودی، قاسم تیموری، مرتضی ترابی كامل، اصغر فلاحت‌پیشه، حمزه كاظمی، عبدالحسین سعادت‌خواه، احمد گودرزی، محسن ماندنی، علی طاهری ترشیزی، سعید شاملو، محمد بلباسی، رحیم كابلی، علی منصوری، قدرت‌الله عبدیان ، مرتضی عطایی، عادل سعد و محمدرضا زارع الوانی و همچنین دو سرهنگ ارتش تحت امر خامنه‌ای به اسامی مرتضی زرهرن و مجتبی ذوالفقار‌نسب<ref>[https://www.iranncr.org/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%B6%D8%AF-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85/420-%D9%83%D9%85%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%B6%D8 كمیسیون امنیت و ضد تروریسم: ایران: تلفات پاسداران و مزدورانشان در سوریه از 10 هزار تن بیشتر است- سایت شورای ملی مقاومت ایران]</ref>.

مسئول فرهنگی لشکر فاطمیون اعلام کرد دو هزار افغانی وابسته به لشکر فاطمیون تابه‌حال در سوریه کشته شدند و هشت هزار نفر نیز از ابتدای شکل‌گیری این درگیری‌ها تاکنون مجروح شدند. این آمار برای اولین بار است که از طرف این لشکر اعلام می‌شود<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%DB%B2-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D9%88-%DB%B8-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B2%D8%AE%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8% ۲ هزار کشته و ۸ هزار زخمی از افغان‌های فاطمیون در سوریه-دویچه وله]</ref>.   

سران حکومت ایران حدود ده هزار نفر را، که برخی از آنها سرباز بودند بین سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ به سوریه فرستاد<ref>نشریه فارین افیرز</ref>. این نیروها فقط نیروهای ایرانی حاضر در سوریه بودند. اما آمار نیروهایی که رژیم ایران به سوریه فرستاد و از آنها حمایت می‌کرد ۱۳۰۰۰۰نفر اعلام شد.<ref>وال استریت ژورنال</ref>   

علاوه بر نیروهای افغان، رژیم ایران از افراد مزدبگیر در خود سوریه نیز استفاده می‌‌کند. این نیروها ماهانه ۱۰۰ دلار دستمزد می‌گیرند.

بر طبق گزارشاتی که از درون رژیم به دست شورای ملی مقاومت ایران رسیده است، برای آن‌که سپاه پاسداران پس از اتمام احتمالی جنگ در سوریه بتواند به حضور خود در این کشور ادامه دهد و از شورش‌های احتمالی جلوگیری کند، به فرمان  [[علی خامنه ای|علی خامنه‌ای]] اقدام به بستن یک قرارداد بسیار بزرگ با سوریه کرده است. پوشش این قرارداد ایجاد ستاد توسعه اقتصادی ایران، عراق و سوریه است. به اين ترتيب در پوش فعاليت اقتصادی حضور نيروی قدس سپاه در اين كشورها رسمي شده و پوشش لازم برای فعاليت‌‌‌های نظامی و تروريستی در اين كشور بعد از جنگ فراهم می‌شود.  

در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۷ اسحاق جهانگیری توافقنامه‌ای با عماد خمیس نخست‌وزیر سوریه امضا کرد. طبق این قرارداد سوریه می‌تواند دیون خود به ایران را طی بیش از ۲۵ سال آینده و قابل تمدید تا ۴۰ سال به ایران بپردازد. در متن اصلی این قرارداد که توسط علی شمخانی تنظیم شده است این دیون تعدیل شده است. دین‌های مختلف مالی سوریه به ایران برای جلوگیری از حساسیت تحت عنوان همکاری اقتصادی ایران و سوریه مطرح می‌شوند. مجموعه این مبالغ تا سقف ۲۰ میلیارد دلار ارزیابی شده است.<ref name=":3">افشاگری دفتر نمایندگی شورای ملی مقاومت ایران – لندن ۶ دسامبر ۲۰۱۷</ref>

===== ستاد توسعه روابط اقتصادی ايران، سوريه و عراق =====

پروژه‌ی ذکر شده برای استمرار حضور سپاه پاسداران در سوریه تحت پوش ستاد توسعه روابط اقتصادی ايران، سوريه و عراق انجام خواهد شد. این ارگان به شکل رسمی در زير مجموعه رياست جمهوري رژيم قرارداده شده و دبير آن مشاور معاون رئيس جمهور است اما فرماندهان اجرایی آن از فرماندهان [[نیروی قدس سپاه پاسداران]] است.

در حال حاضر سعيد اوحدی دبير اين ستاد است و از طرف شورايعالی امنيت، مديريت اين پروژه را در دست دارد. سعيد اوحدی دبير اين ستاد دوبار به سوريه سفر كرده و با بشار اسد و عماد خمیس براي پيشبرد اين پروژه ملاقات كرده است.<ref name=":3" />  

===== قرارگاه خاتم‌الأنبیا، پیمانکار پروژه =====

طبق دستور [[علی خامنه‌ای]] پیمانکاری این قرارداد به عهده‌ی قرارگاه خاتم‌الأنبیاء به ریاست سرتيپ پاسدار عبادالله عبدالهی بوده و كليه فعاليت‌های اقتصادی مربوط به اين پروژه در سوريه تحت كنترل اين قرارگاه صورت می‌گيرد. همچنین پاسدار سرتیپ دهقان از طرف قرارگاه خاتم‌الأنبیاء به عنوان مدیر پروژه منصوب شده است. دهقان کسی است که پیش از این پروژه ساخت ۲۸۰ آپارتمان بلند در لبنان را به اتمام رساند. قرارگاه خاتم‌الأنبیاء این پروژه را با استفاده از شرکت‌های مختلف که زیرمجموعه آن قراردارد و همچنین با استفاده از امکانات وزارت‌خانه‌های مختلف از جمله وزارت دارایی پیش خواهد برد.<ref name=":3" />

خلاصه‌ای از برخی از قراردادهای اجرایی در این طرح چنین است:

* قرارداد پايانه هاي نفتی

در پوش طرح توسعه اقتصادی قرار است که قرارگاه خاتم‌الأنبیاء اقدام به ساختن ستادهای مرکزی و شعبه‌های آن در مناطق مختلف کند اما هنوز محل نهایی این قرارگاه‌ها مشخص نشده است. حفاظت این قرارگاه‌ها نیز به عهده‌ی سپاه قدس خواهد بود.<ref name=":3" />