۱۳٬۱۲۰
ویرایش
قاضی محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
نیای بزرگ قاضی محمّد، احمد قاضی مشهور به شیخ المشایخ، در سال ۱۲۰۹شمسی رهبران طوایف و قبیله‌های مختلف منطقه را در محلی نزدیک شهر دیواندره جمع و علیه بیگانگان متحدکرد. قاضی فتاح پسر شیخ المشایخ، در سال ۱۲۹۵ شمسی در دفاع از شهر مهاباد درمقابل هجوم روسها و ترکهای عثمانی به دفاع برخاست و در جنگ به شهادت رسید. قاضی علی پدر محمّد نیز از مردان معتبر و بزرگوار روزگارخود بود، که در سال ۱۳۱۳ شمسی درگذشت. | نیای بزرگ قاضی محمّد، احمد قاضی مشهور به شیخ المشایخ، در سال ۱۲۰۹شمسی رهبران طوایف و قبیله‌های مختلف منطقه را در محلی نزدیک شهر دیواندره جمع و علیه بیگانگان متحدکرد. قاضی فتاح پسر شیخ المشایخ، در سال ۱۲۹۵ شمسی در دفاع از شهر مهاباد درمقابل هجوم روسها و ترکهای عثمانی به دفاع برخاست و در جنگ به شهادت رسید. قاضی علی پدر محمّد نیز از مردان معتبر و بزرگوار روزگارخود بود، که در سال ۱۳۱۳ شمسی درگذشت. | ||
عموی محمد | عموی محمد سیف‌القضات شاعر توانای شعر کردی بود، سازمانی مخفی به نام «نهضت محمّد» در سال ۱۲۹۹شمسی تشکیل داد. که با نهضت شیخ محمد خیابانی در آذربایجان همکاری داشت. خانواده‌ی قاضی محمد در نواحی بوکان مالک چند روستا بودند، که از عواید آنها گذران زندگی می‌کردند. محمد تحت تربیت و آموزشهای پدر پرورش یافت، در ادامه به مکتبخانه رفته و علوم اسلامی را فرا گرفت. ریاست اداره‌ی معارف و اوقاف مهاباد راعهده‌دار بود، در مسائل اجتماعی و اقتصادی و حتّی سیاسی شخص روشنی بود. بعد از درگذشت پدر قاضی مهاباد شد. <ref>کردهای مقیم تهران - [http://www.cloob.com/c/kurdsintehran/650642 ژیان نامه(زندگی نامه) قاضی محمد زندگینامه پیشوا] قاضی...</ref>قاضی محمد در امتداد تشکل مخفی «جمعیت تجدید حیات کرد» حزب دموکرات کردستان ایران را تاسیس کرد و روز دوم بهمن ماه ۱۳۲۴ اولین «جمهوری خودمختار کردستان» با مرکزیت شهر مهاباد را اعلام کرد. | ||
قاضی محمد، روز اعلام جمهوری کوردستان گفت؛ <blockquote>«امروز باشکوهترین روز در تاریخ ملی کورد است، روزیست که پرچم کوردستان بر بلندای شهر مهاباد برافراشته شده و اکنون ملت کورد مثل همه ملت‌ها حق آزادی و انتخابات را دارد. پرچم کوردستان باید همیشه برافراشته باشد و این کار بر عهده شماست».<ref name=":1">[https://anfpersian.com/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86/75myn-salgrd-adam-qady-mhmd-w-yaransh-twst-hkwmt-wqt-ayran-61945 سایت anf فارسی]</ref></blockquote>در اولین کنگره‌ی حزب، برنامه‌ی پیشنهادی او مورد تصویب قرار گرفت و خود نیز به رهبری حزب برگزیده شد. | قاضی محمد، روز اعلام جمهوری کوردستان گفت؛ <blockquote>«امروز باشکوهترین روز در تاریخ ملی کورد است، روزیست که پرچم کوردستان بر بلندای شهر مهاباد برافراشته شده و اکنون ملت کورد مثل همه ملت‌ها حق آزادی و انتخابات را دارد. پرچم کوردستان باید همیشه برافراشته باشد و این کار بر عهده شماست».<ref name=":1">[https://anfpersian.com/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86/75myn-salgrd-adam-qady-mhmd-w-yaransh-twst-hkwmt-wqt-ayran-61945 سایت anf فارسی]</ref></blockquote>در اولین کنگره‌ی حزب، برنامه‌ی پیشنهادی او مورد تصویب قرار گرفت و خود نیز به رهبری حزب برگزیده شد. | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
برای پیشوا میسر بود که مانند سران حکومت ملی آذربایجان به اتحاد جماهیر شوروی پناه ببرد. اما وی از این پناهجویی ابا نمود. | برای پیشوا میسر بود که مانند سران حکومت ملی آذربایجان به اتحاد جماهیر شوروی پناه ببرد. اما وی از این پناهجویی ابا نمود. | ||
سحرگاه دهم فروردین ماه ۱۳۲۶ قاضی محمد و برادرش "ابولقاسم صدر قاضی" و عمویش " | سحرگاه دهم فروردین ماه ۱۳۲۶ قاضی محمد و برادرش "ابولقاسم صدر قاضی" و عمویش "محمد حسین‌خان سیف قاضی" به چوبه‌ی‌دار آویخته شدند و همان روز بوسیله‌ی مردم در گورستان ملاجامی به خاك سپرده شدند.<ref>[https://fa.kurdistanukurd.com/?page_id=50 سایت کوردستان و کورد]</ref> | ||
در این روز میدان | در این روز میدان چهارچراغ شهر مهاباد شاهد یکی از مهمترین و دردناکترین رویدادهای تاریخ ملت کرد بود. <ref>[https://kurdistanmedia.com/fa/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%95-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%88%D8%A7-%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF سایت کوردستان میدیا]</ref> | ||
=== فعالیت اجتماعی === | === فعالیت اجتماعی === | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
فاضی محمد در پاسخ دعوت‌هایی که از وی برای مذاکره می‌شد گفت: | فاضی محمد در پاسخ دعوت‌هایی که از وی برای مذاکره می‌شد گفت: | ||
«شما در | «شما در حرفهای خود مشكوك هستید و خواستار حل مسئله‌ی كرد نیستید.» | ||
قاضی محمد لحظه‌ی خداحافظی با ملامصطفی می‌گوید: <blockquote>“من خودم را فدای مردم می‌كنم و هرگز همانند پیشه‌وری و | زمانی كه از طرف قوام‌السلطنه از پیشوا جهت سفر به تهران دعوت به عمل آمد و در تاریخ ۷ تیر ۱۳۲۵ پیشوا به تهران عزیمت کرد، از جانب عده‌ای از وزیران، نمایندگان مجلس و نماینده‌ی كردهای مقیم تهران و نمایندگان احزاب و اتحادیه‌های كارگری در فرودگاه مورد استقبال قرار گرفت، روزنامه‌ی “ایران ما” نوشت: اكنون كه قاضی محمد در تهران هستند و آ‌زادیخواهان با ایشان دیدارهایی داشته‌اند مشخص می‌شود كه ایشان خواهان ثبات و آزادی و دمكراسی در سراسر ایران می‌باشند و حقوق اجتماعی، سیاسی و انسانی ملت كرد نیز مطرح است. هرآ‌نچه به نفع دمكراسی باشد توسط پیشوای كردستان مورد استقبال واقع می‌شود. امیدواریم كه جناب قوام از این سفر تاریخی استفاده ببرند. | ||
قاضی محمد لحظه‌ی خداحافظی با ملامصطفی می‌گوید: <blockquote>“من خودم را فدای مردم می‌كنم و هرگز همانند پیشه‌وری و رهبران آذربایجان عمل نمی‌كنم كه وطنم در خون غلتد و هزاران نفر كشته شوند”. </blockquote>قاضی محمد با این اوصاف شناخته می‌شود، مبارزه و پیکار علیه ظلم وستم حاکمیت وقت، پافشاری در احقاق حقوق ملت کرد، تاسیس جمهوری کردستان و حزب دمکرات کردستان<ref>فیسبوک -[https://www.facebook.com/notes/agri-balaki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%88%D8%A7-%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF/564298590259080/ زندگی و مبارزات پیشوا قاضی محمد]</ref> | |||
== محاکمه‌ی قاضی محمد == | == محاکمه‌ی قاضی محمد == | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۶: | ||
هنگامیکه رئیس دادگاه آنها را به خیانت متهم می‌کرد، قاضی محمد گفت: <blockquote>«اینجا خانه من است، خاک کوردستان سرزمین ابا و اجدادی من است، من چگونه می‌توانم از آن دست کشیده و یا به آن خیانت کنم»؟</blockquote> | هنگامیکه رئیس دادگاه آنها را به خیانت متهم می‌کرد، قاضی محمد گفت: <blockquote>«اینجا خانه من است، خاک کوردستان سرزمین ابا و اجدادی من است، من چگونه می‌توانم از آن دست کشیده و یا به آن خیانت کنم»؟</blockquote> | ||
این دادگاه که چند روز به طول انجامید هر ٣ نفر را به اعدام محکوم کرد. | این دادگاه که چند روز به طول انجامید هر ٣ نفر را به اعدام محکوم کرد. | ||
مجله‌ی “خه‌باتی قوتابیان” (مبارزه‌ی محصلین) در شماره‌ی | مجله‌ی “خه‌باتی قوتابیان” (مبارزه‌ی محصلین) در شماره‌ی ۳۷ خود از زبان سروان كیومرث صالحی، گزارشگر ارتش كه در دادگاه حضور داشت و بعدها به خاطر انتشار گزارشی در این باره یك سال زندانی شد، قسمتی از سخنان پیشوا را منتشر ساخت. | ||
قاضی محمد: <blockquote>“دیریست كه خودم را برای چنین روزی آ‌ماده كرده‌ام. با آ‌غوش باز از این مرگ شرافتمندانه كه در راه آزادی ملتم كشته شوم، استقبال می‌كنم، این تعهدی است كه به ملت خود داده‌ام كه با آنها زندگی كنم و با آنها بمیرم، چگونه حاضر به شكستن تعهد خویش خواهم شد؟”. همچنین سروان كیومرث می‌نویسد: “من در اكثر محاكمه‌های صحرایی و سربازی بمثابه‌ی گزارشگر حضور داشته‌ام، لیكن هرگز كسی را به اندازه‌ی قاضی محمد با شهامت و بی‌باك مشاهده نكرده‌ام. او لحظه‌ی محاكمه ترسی به دل راه نمی‌داد. بسیار شجاعانه حرف می‌زد و سۆلات را پاسخ می‌داد”.<ref name=":2">[https://fa.kurdistanukurd.com/?page_id=50 سایت کورد و کوردستان]</ref | قاضی محمد: <blockquote>“دیریست كه خودم را برای چنین روزی آ‌ماده كرده‌ام. با آ‌غوش باز از این مرگ شرافتمندانه كه در راه آزادی ملتم كشته شوم، استقبال می‌كنم، این تعهدی است كه به ملت خود داده‌ام كه با آنها زندگی كنم و با آنها بمیرم، چگونه حاضر به شكستن تعهد خویش خواهم شد؟”. </blockquote>همچنین سروان كیومرث می‌نویسد: <blockquote>“من در اكثر محاكمه‌های صحرایی و سربازی بمثابه‌ی گزارشگر حضور داشته‌ام، لیكن هرگز كسی را به اندازه‌ی قاضی محمد با شهامت و بی‌باك مشاهده نكرده‌ام. او لحظه‌ی محاكمه ترسی به دل راه نمی‌داد. بسیار شجاعانه حرف می‌زد و سۆلات را پاسخ می‌داد”.<ref name=":2">[https://fa.kurdistanukurd.com/?page_id=50 سایت کورد و کوردستان]</ref></blockquote> | ||
=== حکم اعدام === | === حکم اعدام === | ||
قاضی محمد توسط حکومت پهلوی در میدان | قاضی محمد توسط حکومت پهلوی در میدان چهارچراغ (میدان قاضی محمد) بامداد۱۰ فروردین ۱۳۲۶ به همراه برادر و بسر عمویش، محمدحسین سیف قاضی و ابوالقاسم صدر قاضی (نماینده مهاباد در مجلس و رجل سیاسی و ملی کردستان) به دار آویخته شدند.<ref name=":0" /> قاضی محمد قبل از اعدام گفت: <blockquote>«چشمانم را نبندید تا در آخرین لحظه حیاتم، با افتخار و با چشمان باز به میهن عزیزم بنگرم. شما قاضی محمد را می‌کشید اما بدانید که از هر قطره خون من هزاران قاضی محمد سر بر می‌آورند. از ملت کورد می‌خواهم که مبارزات خود را برای آزادی کوردستان همچنان ادامه دهد و به حکومت سرسپرده تهران باوری نداشته باشد. زنده‌باد کورد و کوردستان».<ref name=":2" /></blockquote> | ||
== بخشی از وصیت‌نامه قاضی محمد == | == بخشی از وصیت‌نامه قاضی محمد == | ||
<blockquote>«ملت، فرزند و برادران عزیزم، برادران حق پایمال شده‌ام، ملت ستمدیده‌ام، حال در آخرین دقایق زندگی، چند نصیحت به شما می‌کنم. بیایید بخاطر خدا از دشمنی با همدیگر دست بردارید و متحد شوید، و در مقابل دشمن ظالم ایستادگی کنید. خود را به دشمن نفروشید. دشمن اینقدر شما را می‌خواهد تا کارش را به‌وسیله شما انجام دهد و هرگز به شما رحم نمی‌کند و در هر فرصت از شما صرف نظر نمی‌کند».<ref name=":0" /></blockquote> | <blockquote>«ملت، فرزند و برادران عزیزم، برادران حق پایمال شده‌ام، ملت ستمدیده‌ام، حال در آخرین دقایق زندگی، چند نصیحت به شما می‌کنم. بیایید بخاطر خدا از دشمنی با همدیگر دست بردارید و متحد شوید، و در مقابل دشمن ظالم ایستادگی کنید. خود را به دشمن نفروشید. دشمن اینقدر شما را می‌خواهد تا کارش را به‌وسیله شما انجام دهد و هرگز به شما رحم نمی‌کند و در هر فرصت از شما صرف نظر نمی‌کند».<ref name=":0" /></blockquote> | ||
== منابع == | == منابع == | ||