۲٬۱۹۰
ویرایش
کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
افزودن لینک داخلی به مقاله
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (افزودن لینک داخلی به مقاله) |
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (افزودن لینک داخلی به مقاله) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | |||
'''فداییان (در انقلاب مشروطه)'''، به گروه‌هایی از مبارزان مسلح اطلاق می‌شد که در جریان [[انقلاب مشروطه]] (۱۲۸۵–۱۲۸۸ش) داوطلبانه جان خود را در راه دفاع از قانون و آزادی می‌گذاشتند. این واژه هم‌معنایی نزدیک با «مجاهدان» داشت، اما بار عاطفی و فداکارانهٔ بیشتری در آن نهفته بود. [[احمد کسروی]] در ''تاریخ هیجده‌سالهٔ آذربایجان'' (۱۳۲۳ش) از فداییان تبریز یاد می‌کند که با ازخودگذشتگی در برابر سپاه [[محمد علی شاه|محمدعلی‌شاه]] ایستادند. پژوهشگرانی چون آبراهامیان، ناطق و آدمیت نیز فداییان را نماد مردمی‌شدن مبارزهٔ سیاسی در ایران دانسته‌اند. | |||
== خاستگاه اصطلاح == | == خاستگاه اصطلاح == | ||
در | واژهٔ «فدایی» در فرهنگ اسلامی و ایرانی به کسی اطلاق می‌شد که جان خود را در راه هدفی مقدس فدا کند. در مشروطه، این اصطلاح به داوطلبانی تعلق گرفت که بی‌هیچ مزد و چشم‌داشت برای پاسداری از مجلس و مشروطه اسلحه به دست گرفتند (کسروی، ''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۲۵). | ||
== نقش فداییان در مشروطه == | |||
* '''تبریز:''' مهم‌ترین مرکز فداییان بود. به گفتهٔ کسروی، آنان شب و روز در سنگرها بودند و در برابر محاصرهٔ طولانی تبریز ایستادگی کردند. | |||
* '''تهران:''' در جریان فتح تهران (۱۲۸۸ش)، دسته‌هایی از فداییان گیلان و بختیاری در کنار مجاهدان نقش اساسی ایفا کردند. | |||
* '''حفاظت از رهبران:''' فداییان گاه برای دفاع از علما و آزادی‌خواهان برجسته به کار گرفته می‌شدند. | |||
== | == تفاوت با مجاهدان == | ||
اگرچه در منابع، «مجاهد» و «فدایی» گاه به جای هم به‌کار رفته‌اند، اما تفاوت‌هایی وجود داشت: | |||
* | * «مجاهد» بیشتر اصطلاحی سازمانی و مذهبی بود. | ||
* | * «فدایی» بار فداکارانهٔ بیشتری داشت و به کسانی گفته می‌شد که جان‌نثارانه برای آزادی می‌جنگیدند. | ||
== | == تصویر فداییان در منابع == | ||
کسروی آنان را «جوانانی پاکباز» معرفی می‌کند که با کمترین امکانات در برابر سپاه و قزاقان ایستادند (''تاریخ هیجده‌ساله آذربایجان''، ۱۳۲۳). آبراهامیان نیز فداییان را نمونه‌ای از بسیج توده‌ای و نظامی در عصر جدید ایران می‌داند (''ایران بین دو انقلاب''، ۱۳۷۷). هما ناطق یادآور می‌شود که فداییان در حافظهٔ جمعی مردم به نماد جان‌فشانی برای آزادی بدل شدند (''ایرانیان و اندیشه تجدد''، ۱۳۷۷). | |||
== اهمیت تاریخی == | |||
فداییان نشان دادند که مشروطه تنها پروژهٔ نخبگان نبود، بلکه ریشه‌های اجتماعی داشت و توده‌ها آماده بودند جان خود را در راه آن فدا کنند. این گروه‌ها هرچند پس از تثبیت مشروطه از هم پاشیدند، اما نقششان در پیروزی مشروطه ماندگار شد. | |||
== جمع‌بندی == | == جمع‌بندی == | ||
«فداییان» از مهم‌ترین نیروهای مردمی انقلاب مشروطه بودند که با فداکاری خود مفهوم تازه‌ای از مشارکت سیاسی و ایثار اجتماعی را در ایران پدید آوردند. آنان نماد پیوند میان اندیشهٔ آزادی و عمل جان‌فشانانه در تاریخ معاصر ایران‌اند. | |||
== منابع == | == منابع == | ||