محمدتقی‌ پسیان: تفاوت میان نسخه‌ها

| تاریخ مرگ        = نهم مهر ۱۳۰۰

'''محمدتقی پسیان''' (زاده ۱۲۷۱ خورشیدی، تبریز - مقتول در ۹ مهر ۱۳۰۰ خورشیدی، قوچان) یا '''محمدتقی‌خان پسیان''' یا '''کلنل (سرهنگ) محمدتقی‌خان پسیان''' افسر میهن‌پرست و از نظامیان اواخر [[قاجاریان|دورهٔ قاجاریه]]<ref>هایپرکلابز - [http://hyperclubz.com/main/Club.aspx?qCat=home-entertainment-gr4&qId=17656 محمدتقی پسیان- هایپرکلابز]</ref> و فرمانده قیام ۱۳۰۰ خورشیدی در خراسان<ref>کارا کتاب - [http://www.karaketab.com/کتاب-تاریخ/کتاب-كلنل-محمد-تقی-خان-پسیان.html کلنل محمد تقی خان پسیان]</ref> بود.<ref>نشر ماهی - [http://nashremahi.com/book/682 کلنل پسیان]</ref> او نخستین ایرانی بود که موفق به طی دوره خلبانی و پرواز با هواپیما شده بود.<ref>خرداد - [http://tnews.ir/news/bc48107617629.html محمدتقی خان پسیان، نخستین خلبان ایرانی]</ref> کلنل پسیان سرانجام علیه ظلم و ستم حاکمان به پاخاست و با استفاده از محبوبیتی که داشت یک قیام منطقه‌ای را شکل داد.  بسیاری برای سرکوب کلنل پسیان راهی خراسان شدند اما نتوانستند قیام وی را شکست دهند.  قوام السلطنه با یاری رضاخان و تحریک اقوام حواشی خراسان توانستند او را وارد جنگ‌های متعدد کنند. سرانجام کلنل محمد تقی‌خان پسیان در روز نهم مهر ۱۳۰۰ در جریان نبرد کشته شد و سرش را از بدنش جدا کردند.

کلنل محمدتقی‌خان پسیان، در سال ۱۲۷۱ شمسی ۱۳۰۹ هجری قمری در محله سرخاب [[تبریز]] به‌دنیا آمد.<ref name=":0">سازمان مجاهدین خلق ایران - [https://event.mojahedin.org/events/5/شهادت-کلنل-محمدتقی-خان-پسیان شهادت کلنل محمدتقی‌خان پسیان]</ref>

خاندان پسیان از خانواده‌های نظامی بومی دره گز محسوب می‌شوند. در دوره [[صفویان]] به منطقه قفقاز و سپس به شهر تبریزمنتقل شده‌اند. پدرش محمدباقرخان پسیان و مادرش فاطمه سلطان بود.<ref name=":1">وبلاگ - [https://farssag.wordpress.com/کلنل-محمد-تقی-خان-پسیان/ کلنل محمد تقی خان پسیان]</ref>

رستم بیگ جد خاندان پسیان بعد از عهدنامه ترکمن چای و جدایی شهرهای قفقاز از [[ایران]] زندگی زیرسلطه بیگانگان روس را برنتابید و به تبریز مهاجرت کرد. رستم بیگ و پدر محمدتقی یاور محمد باقرخان روابط نزدیکی با مقامات با نفوذ تبریز از جمله [[امیرکبیر|میرزاتقی‌خان امیرکبیر]] داشتند. فرزندان رستم بیگ همگی از مقامات نظامی بودند و بعضی چون علیقلی و غلامرضا در جنگ با انگلیس در شیراز کشته شدند. محمدتقی در منزل و مدرسه لقمانیه تبریز به تحصیل علوم و زبانهای خارجی پرداخت.<ref name=":2">کافه لینک - [http://cofelink.com/تحقیق-درباره-ی-محمد-تقی-خان-پسیان-دانل/ تحقیق درباره ی محمد تقی خان پسیان + دانلود فایل]</ref>

تحصیلات ابتدایی را در همان شهر به‌پایان رساند و در سال ۱۲۸۶ یعنی زمانی که ۱۵ساله بود، برای ادامه تحصیل در مدرسه نظام به [[تهران]] رفت.<ref name=":0" />

کلنل روز سیزدهم فروردین ۱۳۰۰ والی (قوام السلطنه) را بازداشت و تحت الحفظ به تهران اعزام  کرد . روز بعد [[سید ضیاءالدین طباطبایی|سیدضیاء]] کلنل را به سمت والی نظامی خراسان منصوب کرد. پانزدهم فروردین در [[مشهد]] حکومت نظامی اعلان شد و به دنبال آن در مدتی کوتاه یاغیان و اشرار عشایر خراسان سرکوب شدند و امنیت برقرار گردید محمدتقی خان بدهی مالیاتی قوام السلطنه را با ضبط اقلام هنگفتی از اموال و املاک او برای وصول‌کرد بهای نان و گوشت را کاهش داد و مواجب عقب افتاده افراد نظامی را پرداخت کرد. همچنین رسیدگی به سوءاستفاده‌های متولیان آستان قدس و قوام السلطنه راآغاز کرد. [[پرونده:محمدتقی خان پسیان نخستین هوانورد ایرانی.jpg|بندانگشتی|محمدتقی خان پسیان نخستین هوانورد ایرانی]]حکومت سیدضیاءالدین بیش از سه ماه طول نکشید و در چهارم خرداد ۱۳۰۰ فرمان عزل او صادر و به همه ایالات مخابره شد. ده روز بعد قوام السلطنه که ظاهراً در زندان حکم صدارت خود را دریافت کرده بود کابینه خود را به حضور شاه معرفی کرد. امور استحفاظی و انتظامی مرکز و حومه به سردارسپه سپرده شد. پیشتر در هفتم خرداد ۱۳۰۰ فرمان تلگرافی شاه به خراسان رسیده بود که بنابر آن کلنل در فرماندهی قوای نظامی خراسان باقی می‌ماند ولی از دخالت در امور حکومتی منع می‌گردید.

کمی نفرات و کاهش مهمات و مکر دشمن تا عصر نهم مهر ۱۳۰۰ عرصه را بر کلنل و قوای ژاندارم تنگ کرد. فرستادگان او برای آوردن مهمات از جعفرآباد به جبهه بازنگشتند و فرمانده خود را تنها و بدون مهمات رها کردند. کلنل یکه و تنها در حالی که محاصره شده بود تا آخرین فشنگی که داشت جنگید و کشته شد. کردهای قوچانی پس از نبرد سرش را از تن جدا کردند و به قوچان بردند. به این ترتیب قیام محمدتقی خان پسیان که از دوازدهم فروردین ۱۳۰۰ شروع شده بود در نهم مهر همان سال پایان گرفت.<ref name=":2" />

این سر که نشان سرپرستی‌ست امروز رها ز قید هستی‌ست

فدایی، این حالت و برافروختگی کلنل را، حاکی از اضطراب درون او دانسته و مصمم می شود که درآمدی مناسب کند و دروضع فعلی تحولی ایجاد نماید، اندکی جلو رفته می گوید: رئیس!‌ امروز بطرز بسیار خوبی برگذار و خوشبختانه برخلاف سنوات پیش، دسته جات سوگوار تلفاتی ندادند، کلنل می گوید:

مگر سالهای پیش تلفات داده می شده؟ سوگواری برای حسین بن علی (ع) مستلزم دادن تلفات نیست. افسوس که مردم را آن چنانکه باید از فلسفه ی شهادت این فداکار بی مانند مستحضر نساخته اند، به مردم نگفته و نمی گویند که برای هفتاد و چند نفر، چرا آن قشون چندین هزارنفری تجهیز شد، به پیروان ساده دل و بی آلایش او تفهیم نکردند که یزید و سایر اعراب بنی امیه، از ترس قرابت نزدیک حسین بن علی (ع) با ایرانیان و امکان کمک ایرانیان به او، با شتاب آغاز پیکار کردند و آن ننگ ابدی را برای خاندان خود به یادگار گذاشتند، این جنگ پیکار حق و باطل بود، یزید و اعوان وانصارش که از بانیان اولیه ی استعمارند؛ تصور می کردند با کشتن فرزند علی بن ابوطالب علیه السلام بر مراد خود استوار خواهند شد، برعکس، امروز هزار و چند صد سال از آن واقعه ناگوار می گذرد وهنوز که هنوز است نام او که در راه حق و آزادی شهید شد؛ ورد زبانها است، آن مرد فداکار می خواست درس شهامت [[پرونده:کلنل محمد تقی خان پسیان در جوانی.JPG|جایگزین=کلنل محمد تقی خان پسیان در جوانی.JPG|بندانگشتی|کلنل محمد تقی خان پسیان در جوانی]]، اخلاق، تقوی، پرهیز کاری، درستی و وطن پرستی و راه و روش گرفتن حق را به مردم بیا موزد، او کشته شدن را بر زیر بار زور رفتن، ترجیح داد؛ او می گفت : حق را باید گرفت ولو به بهای جان شیرین خود و فرزندان و اسارت خانواده و هر گونه زجر و ستم تمام شود. فلسفه فداکاری و جانبازی فرزند علی (ع) اینهاست که متاسفانه اکثریت مردم از آن بی خبرند، ...

در اینجا چون اشک در چشمانش حلقه زده بود، مجدداٌ به قدم زدن مشغول می شود و سپس به فدایی می گوید: تصمیم دارم عکسی از من گرفته شود، در این نزدیکیها عکاس هست؟

فدایی می گوید: بالای مغازه ی آرسن خان عکاسی است که از خود من عکس گرفته و بد نیست. میل دارید احضارش کنم، کلنل اجازه می دهد.

پس از چند دقیقه گاراگین موسیسیان با سه پایه و دوربین وارد باغ شده و عکسی می گیرد که درخواست عکس دوم از طرف کلنل پسیان می شود و عکس دوم را هم می گیرد.

... کلنل ده تومان به او می دهد و چنین توصیه می کند:

این شیشه عکس مرا خوب حفظ کن، در آینده ی نزدیکی عایدی نسبتاٌ خوبی از آن نصیب تو خواهد شد. ...

و متاسفانه این پیش بینی ۲۱ روز بعد به مرحله عمل رسید.<ref>کتاب قیام کلنل محمد تقی خان پسیان صفحه ۳۱۸ و ۳۱۹ نوشته علی آذری</ref>