ابوالحسن صبا: تفاوت میان نسخه‌ها

Khosro (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Safa (بحث | مشارکت‌ها)
 
خط ۴۲: خط ۴۲:


== زندگی و خانواده ==
== زندگی و خانواده ==
ابوالحسن صبا در تهران و در خانواده‌ای اهل موسیقی و ادب به‌دنیا آمد. خانواده پدری او تا سه نسل با حرفه پزشکی سر و کار داشتند، اما همه از دوست‌داران دانش و هنر بودند.<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%B5%D8%A8%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C/a-16461674 یادی از ابوالحسن صبا، "شهریار" موسیقی. دویچه وله فارسی]</ref> او فرزند ابوالقاسم کمال‌السلطنه، پزشک، ادیب و  عاشق موسیقی بود. پدرش سه‌تار می‌نواخت و اولین استاد ِ پسر، پدر بود. ابوالقاسم‌خان کمال‌السلطنه، خود نوه محمودخان صبا، ملک‌الشعرای دربار فتحعلی‌شاه قاجار بود.به‌علت تسلط پدر صبا به ادبیات فارسی و عربی، به او لقب کمال‌السلطنه داده بودند. وی در اصل از مردم آذربایجان و از خاندان امرای دنبلی است و در  نسب‌نامه تا سی و یک پشت به خالد برمکی می‌رسد.<ref name=":0">[http://virtualtour.tehran.ir/DnnArticle/viwe/tabid/71/ArticleId/51/.aspx خانه ابوالحسن صبا. TEHRAN 3D]</ref>  
ابوالحسن صبا در تهران و در خانواده‌ای اهل موسیقی و ادب به‌دنیا آمد. خانواده پدری او تا سه نسل با حرفه پزشکی سر و کار داشتند، اما همه از دوست‌داران دانش و هنر بودند.<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%B5%D8%A8%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C/a-16461674 یادی از ابوالحسن صبا، "شهریار" موسیقی. دویچه وله فارسی]</ref>  
 
او فرزند ابوالقاسم کمال‌السلطنه، پزشک، ادیب و  عاشق موسیقی بود. پدرش سه‌تار می‌نواخت و اولین استاد ِ پسر، پدر بود. ابوالقاسم‌خان کمال‌السلطنه، خود نوه محمودخان صبا، ملک‌الشعرای دربار فتحعلی‌شاه قاجار بود.به‌علت تسلط پدر صبا به ادبیات فارسی و عربی، به او لقب کمال‌السلطنه داده بودند. وی در اصل از مردم آذربایجان و از خاندان امرای دنبلی است و در  نسب‌نامه تا سی و یک پشت به خالد برمکی می‌رسد.<ref name=":0">[http://virtualtour.tehran.ir/DnnArticle/viwe/tabid/71/ArticleId/51/.aspx خانه ابوالحسن صبا. TEHRAN 3D]</ref>  


مادر صبا نقل می‌کند که ابوالحسن از بچگی لب ایوان می‌نشست و چند تار به انگشت خود می‌بست و با دهان صدای سازهای مختلف را در می‌آورد.  ابوالحسن را در شش سالگی به اساتید بزرگ موسیقی سپردند. ابوالحسن که لقب «صبا» را بعدها به‌عنوان نام خانوادگی خود برگزید، در همان نوجوانی نواختن ویولون و خواندن نت موسیقی را از حسین‌خان هنگ‌آفرین یاد گرفت .
مادر صبا نقل می‌کند که ابوالحسن از بچگی لب ایوان می‌نشست و چند تار به انگشت خود می‌بست و با دهان صدای سازهای مختلف را در می‌آورد.  ابوالحسن را در شش سالگی به اساتید بزرگ موسیقی سپردند. ابوالحسن که لقب «صبا» را بعدها به‌عنوان نام خانوادگی خود برگزید، در همان نوجوانی نواختن ویولون و خواندن نت موسیقی را از حسین‌خان هنگ‌آفرین یاد گرفت .


او نزد میرزا عبدالله فراهانی، [[درویش‌خان]] و علی‌نقی وزیری تار و سه‌تار، نزد حسین اسماعیل‌زاده کمانچه، نزد علی‌اکبر شاهی سنتور، نزد اکبرخان نی و نزد حاجی‌خان ضرب را آموخت.<ref>[https://tavaana.org/fa/Abolhassan_Saba ابوالحسن صبا، نابغه‌ی موسیقی ایران] - توانا</ref>[[پرونده:ابوالحسن صبا.jpg|بندانگشتی|استاد صبا |320x320پیکسل]]ابوالحسن تحصیلات مقدماتی را در مدرسه علمیه و سپس در کالج آمریکایی به پایان رسانید و به زبان و ادبیات فارسی و انگلیسی آشنایی یافت.علاوه بر موسیقی، آموزش نقاشی را نزد کمال‌الملک و مهارت‌هایی چون سوهان‌کاری، خاتم‌کاری، نجاری، ریخته‌گری و معرق‌کاری را فرا گرفت که بعدها در ساخت سازها بکار گرفت.<ref>[http://hamshahrionline.ir/details/101815 زندگینامه ابوالحسن صبا] - همشهری آنلاین</ref> صبا، آثار نیما و هدایت را می‌خواند و با نیما و شهریار روابط نزدیک داشت.  
او نزد میرزا عبدالله فراهانی، [[درویش‌خان]] و علی‌نقی وزیری تار و سه‌تار، نزد حسین اسماعیل‌زاده کمانچه، نزد علی‌اکبر شاهی سنتور، نزد اکبرخان نی و نزد حاجی‌خان ضرب را آموخت.<ref>[https://tavaana.org/fa/Abolhassan_Saba ابوالحسن صبا، نابغه‌ی موسیقی ایران] - توانا</ref>[[پرونده:ابوالحسن صبا.jpg|بندانگشتی|استاد صبا |320x320پیکسل]]ابوالحسن تحصیلات مقدماتی را در مدرسه علمیه و سپس در کالج آمریکایی به پایان رسانید و به زبان و ادبیات فارسی و انگلیسی آشنایی یافت.علاوه بر موسیقی، آموزش نقاشی را نزد کمال‌الملک و مهارت‌هایی چون سوهان‌کاری، خاتم‌کاری، نجاری، ریخته‌گری و معرق‌کاری را فرا گرفت که بعدها در ساخت سازها بکار گرفت.<ref>[http://hamshahrionline.ir/details/101815 زندگینامه ابوالحسن صبا] - همشهری آنلاین</ref> صبا، آثار نیما و هدایت را می‌خواند و با نیما و شهریار روابط نزدیک داشت.


فتح‌الله دولتشاهی از دوستان و هم‌شاگردی‌های صبا در کالج آمریکایی‌ها به تأثیرگذاری دو زن بر زندگی صبا اشاره می‌کند: <blockquote>«از دیگر شرایط مساعد برای پیشرفت ابوالحسن خردسال، وجود کوکب‌الدوله، عمه علاقمند به ساز و سرود او بوده است. این بانو ندیمه‌ای به اسم ربابه خانم (از منسوبان حبیب سماعی) داشته که تنبک‌نوازی چیره‌دست و خواننده‌ای بسیار خوش صدا بوده است. استاد صبا نواختن ساز بسیار مهم تنبک را از ربابه خانم فرا گرفت.»</blockquote>او در سال ۱۳۱۱ با یکی از شاگردان خود با نام منتخب اسفندیاری کوه نور، دختر عموی [[نیما یوشیج]] ازدواج کرد.  
فتح‌الله دولتشاهی از دوستان و هم‌شاگردی‌های صبا در کالج آمریکایی‌ها به تأثیرگذاری دو زن بر زندگی صبا اشاره می‌کند: <blockquote>«از دیگر شرایط مساعد برای پیشرفت ابوالحسن خردسال، وجود کوکب‌الدوله، عمه علاقمند به ساز و سرود او بوده است. این بانو ندیمه‌ای به اسم ربابه خانم (از منسوبان حبیب سماعی) داشته که تنبک‌نوازی چیره‌دست و خواننده‌ای بسیار خوش صدا بوده است. استاد صبا نواختن ساز بسیار مهم تنبک را از ربابه خانم فرا گرفت.»</blockquote>او در سال ۱۳۱۱ با یکی از شاگردان خود با نام منتخب اسفندیاری کوه نور، دختر عموی [[نیما یوشیج]] ازدواج کرد.  
خط ۵۵: خط ۵۷:
[[پرونده:ابوالحسن صبا21.jpg|جایگزین=ابوالحسن صبا|بندانگشتی|219x219پیکسل|ابوالحسن صبا]]
[[پرونده:ابوالحسن صبا21.jpg|جایگزین=ابوالحسن صبا|بندانگشتی|219x219پیکسل|ابوالحسن صبا]]
'''ا'''بوالحسن صبا در سال ۱۳۰۲ در مدرسه عالی موسیقی که توسط علی‌نقی وزیری بنیان گذاشته شده بود، مشغول به تحصیل شد. هرچند صبا از کودکی در نواختن انواع سازهای اصیل ایرانی مهارت داشت، اما شگفتی هنر او را باید از زمان تأسیس این مدرسه عالی دانست'''.''' صبا در ۲۲ سالگی'''،''' دانشجوی ممتاز و تک‌نواز برنامه‌های مدرسه عالی موسیقی شد و مورد احترام و تشویق اساتید و دوستانش قرار گرفت. نخستین اثر ضبط‌شده صبا قطعه «''زرد ملیجه'''''»''' با ویولن بود که در میان دو بند سرود '''«'''''ای وطن'''''»''' از ساخته‌های استاد علی'''‌'''نقی وزیری و با صدای روح‌انگیز در سال ۱۳۰۶ در قالب صفحه، تولید شد'''.'''
'''ا'''بوالحسن صبا در سال ۱۳۰۲ در مدرسه عالی موسیقی که توسط علی‌نقی وزیری بنیان گذاشته شده بود، مشغول به تحصیل شد. هرچند صبا از کودکی در نواختن انواع سازهای اصیل ایرانی مهارت داشت، اما شگفتی هنر او را باید از زمان تأسیس این مدرسه عالی دانست'''.''' صبا در ۲۲ سالگی'''،''' دانشجوی ممتاز و تک‌نواز برنامه‌های مدرسه عالی موسیقی شد و مورد احترام و تشویق اساتید و دوستانش قرار گرفت. نخستین اثر ضبط‌شده صبا قطعه «''زرد ملیجه'''''»''' با ویولن بود که در میان دو بند سرود '''«'''''ای وطن'''''»''' از ساخته‌های استاد علی'''‌'''نقی وزیری و با صدای روح‌انگیز در سال ۱۳۰۶ در قالب صفحه، تولید شد'''.'''
او در همین سال از طرف وزیری مأمور شد تا در رشت مدرسه‌ای مخصوص موسیقی تأسیس کند. او نزدیک ۲ سال در رشت ماند و در آنجا ضمن آموزش موسیقی، به روستاها و کوهپایه‌های شمال رفت و به جمع‌آوری آهنگ‌های محلی پرداخت و ارمغان‌هایی از این سفر به همراه آورد. آهنگ‌های دیلمان، رقص چوبی قاسم‌آبادی،کوهستانی و امیری مازندرانی محصول این دوره پژوهش و وارسی صبا در موسیقی محلی آن نواحی است.
او در همین سال از طرف وزیری مأمور شد تا در رشت مدرسه‌ای مخصوص موسیقی تأسیس کند. او نزدیک ۲ سال در رشت ماند و در آنجا ضمن آموزش موسیقی، به روستاها و کوهپایه‌های شمال رفت و به جمع‌آوری آهنگ‌های محلی پرداخت و ارمغان‌هایی از این سفر به همراه آورد. آهنگ‌های دیلمان، رقص چوبی قاسم‌آبادی،کوهستانی و امیری مازندرانی محصول این دوره پژوهش و وارسی صبا در موسیقی محلی آن نواحی است.


خط ۷۸: خط ۸۱:
== نقل قول و خاطرات ==
== نقل قول و خاطرات ==
[[پرونده:مرضیه و صبا.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|بانو مرضیه و استاد ابوالحسن صبا در برنامه گلها]]
[[پرونده:مرضیه و صبا.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|بانو مرضیه و استاد ابوالحسن صبا در برنامه گلها]]
دکتر تقی تفضلی، نویسنده و موسیقی‌شناس:<blockquote>«صبا نگران بود که یک عده همیشه می‌گویند موسیقی ایرانی غم‌انگیز، پردرد و غم‌ناک است. می‌گفت اگر قرار باشد که برای عوض کردن آن، بگردند که یک موسیقی نشاط‌انگیز پیدا کنند و خدای ناکرده ریشه آن موسیقی، موسیقی ایرانی نباشد، این صدمه و آسیبی است که به موسیقی ایرانی می‌خورد و نوعی از موسیقی بوجود می‌آید که ایرانی نخواهد بود. زیرا می‌بینیم عده‌ای هستند که موسیقی اصیل ایرانی را فراموش کرده‌اند و موسیقی‌ای که تحویل جوان‌ها می‌دهند، چیزی که نیست، موسیقی اصیل ایرانی است! صبا از اشخاصی است که کاملاً سنت موسیقی ایرانی را حفظ کرده و باعث افتخار موسیقی ایرانی است.»<ref>[http://iran-iran-iran-iran.blogfa.com/post/93 زندگینامه ابوالحسن صبا]</ref></blockquote>استاد همایون خرم:<blockquote>«کلاس صبا فقط کلاس یادگیری ویولن نبود. او با رفتار و بیان و نگاه همیشه مهربان خود، علاوه بر تعلیم موسیقی، بذر محبت را نیز در دل شاگردان می‌کاشت.»<ref>[https://musiceiranian.ir/65290-saba-5.html استاد ابوالحسن صبا به روایت استاد همایون خرم]</ref></blockquote>استاد حسین ملک:<blockquote>«مقام صبا خیلی بالاتر از حد تصور ماست. به همین دلیل است که به نظر من تاکنون مطلب و مقاله‌ای در خور شخصیت او نگاشته نشده. چهره معصوم او همیشه -به‌ویژه سر کلاس- جلوی نظرم هست. او با شاگردانش مثل یک پدر رفتار می‌کرد. اما نه هر پدری، یک پدر مسئولیت‌پذیر و دلسوز، رقابت غلط نداشت. به کسی حسادت نمی‌کرد. کسی را زیر پا نمی‌گذاشت تا خودش را بالا ببرد.»</blockquote>استاد اسدالله ملک:<blockquote>«صبا یک مکتب کامل است. او با همه ویژگی‌های اخلاقی و هنری راهی را آغاز کرد که بی‌تردید قابل اعتمادترین مکتب موسیقی ایران است.»<ref>[http://www.asadolah-malek.blogfa.com/post-11.aspx مصاحبه‌ای از اسدالله ملک]</ref></blockquote>
دکتر تقی تفضلی، نویسنده و موسیقی‌شناس:<blockquote>«صبا نگران بود که یک عده همیشه می‌گویند موسیقی ایرانی غم‌انگیز، پردرد و غم‌ناک است. می‌گفت اگر قرار باشد که برای عوض کردن آن، بگردند که یک موسیقی نشاط‌انگیز پیدا کنند و خدای ناکرده ریشه آن موسیقی، موسیقی ایرانی نباشد، این صدمه و آسیبی است که به موسیقی ایرانی می‌خورد و نوعی از موسیقی بوجود می‌آید که ایرانی نخواهد بود.  
 
زیرا می‌بینیم عده‌ای هستند که موسیقی اصیل ایرانی را فراموش کرده‌اند و موسیقی‌ای که تحویل جوان‌ها می‌دهند، چیزی که نیست، موسیقی اصیل ایرانی است! صبا از اشخاصی است که کاملاً سنت موسیقی ایرانی را حفظ کرده و باعث افتخار موسیقی ایرانی است.»<ref>[http://iran-iran-iran-iran.blogfa.com/post/93 زندگینامه ابوالحسن صبا]</ref></blockquote>استاد همایون خرم:<blockquote>«کلاس صبا فقط کلاس یادگیری ویولن نبود. او با رفتار و بیان و نگاه همیشه مهربان خود، علاوه بر تعلیم موسیقی، بذر محبت را نیز در دل شاگردان می‌کاشت.»<ref>[https://musiceiranian.ir/65290-saba-5.html استاد ابوالحسن صبا به روایت استاد همایون خرم]</ref></blockquote>استاد حسین ملک:<blockquote>«مقام صبا خیلی بالاتر از حد تصور ماست. به همین دلیل است که به نظر من تاکنون مطلب و مقاله‌ای در خور شخصیت او نگاشته نشده. چهره معصوم او همیشه -به‌ویژه سر کلاس- جلوی نظرم هست. او با شاگردانش مثل یک پدر رفتار می‌کرد. اما نه هر پدری، یک پدر مسئولیت‌پذیر و دلسوز، رقابت غلط نداشت. به کسی حسادت نمی‌کرد. کسی را زیر پا نمی‌گذاشت تا خودش را بالا ببرد.»</blockquote>استاد اسدالله ملک:<blockquote>«صبا یک مکتب کامل است. او با همه ویژگی‌های اخلاقی و هنری راهی را آغاز کرد که بی‌تردید قابل اعتمادترین مکتب موسیقی ایران است.»<ref>[http://www.asadolah-malek.blogfa.com/post-11.aspx مصاحبه‌ای از اسدالله ملک]</ref></blockquote>


== منابع ==
== منابع ==