|
|
| خط ۱۰: |
خط ۱۰: |
| | fatalities بیش از ۳۳۷ نفر = ۱۲۰ | perps = آمران قتل‌ها: مقامات و وزرای اطلاعات، عوامل اجرایی: مأموران وزارت اطلاعات | | | fatalities بیش از ۳۳۷ نفر = ۱۲۰ | perps = آمران قتل‌ها: مقامات و وزرای اطلاعات، عوامل اجرایی: مأموران وزارت اطلاعات |
| }} | | }} |
| '''قتلهای زنجیره‌ای'''، به سلسله قتل‌هایی که به صورت سازمان‌یافته توسط وزارت اطلاعات نظام جمهوری اسلامی ایران اتفاق افتاده است، گفته می‌شود. رژیم ایران تاکنون مرتکب ۵ کشتار بزرگ از روشنفکران، روشنگران، دگراندیشان و مخالفان سیاسی ایران شده است که یکی از این کشتارها به نام قتلهای زنجیره‌ای نه‌تنها در ایران بلکه در خارج از مرزهای ایران نیز شهرت یافته است. در قتلهای زنجیره‌ای بیشتر اهل قلم، قرباینان کشتار نظام جمهوری اسلامی بودند. در تمامی این دوران، گروهی از اقلیت‌های مذهبی، به‌ویژه تعداد قابل توجه‌ای ازبهاییان یعنی بیش از ۲۰۰ نفر نیز به قتل رسیدند. پس از قتل‌عام تابستان ۱۳۶۷، نظام جمهوری مرحله کشتارهای برنامه‌ریزی شده و سیستماتیک روشنفکران و روشنگران و مخالفان را آغاز کرد. روشنگران و روشنفکران فرهنگی و کسانی که برای حکومت اسلامی خطرناک تشخیص داده می‌شدند، هدف نخست این کشتار بودند. رژیم ایران این شیوه را با قتل فجیع دکتر [[کاظم سامی|'''کاظم سامی''']] آغاز کرد. قتلهای سیاسی و زنجیره‌ای حکومتی در پاییز ۱۳۷۷، به نقطه عطفی در تاریخ سرکوب دگراندیشان و روشنفکران ایران تبدیل شده است. به‌ویژ با افشای این جنایت‌های فجیع، و اعتراف رژیم ایران به دست داشتن برخی از مأموران امنیتی در این قتل‌ها، نتیجه‌ی بررسی این پرونده و تلاش و اعتراض خانواده‌ی قربانیان، به یکی از بزرگترین چالش دادخواهی برای نظام جمهوری اسلامی تبدیل شد. هم‌چنان‌که بعدها روشن شد حذف فیزیکی دگراندیشان و مخالفان، بخشی از برنامه‌ی عادی [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|'''وزارت اطلاعات''']] رژیم ایران است؛ اما نهادهای قضایی حاضر به پیگیری دقیق پرونده نشدند؛ و سرانجام، آن را به پرونده‌ای جنایی تقلیل دادند. در این پرونده هم، مشابه جنایت‌های سازمان‌یافته‌ی پیشین، مقامات عالی‌رتبه امنیتی حکومت و حامیانشان، کماکان از مصونیت قضایی برخوردار بودند. پرونده قتلهای زنجیره‌ای با سایر قتل‌ها و جنایت‌ها تفاوت اساسی دارد، چرا که این قتل‌ها با انگیزه‌ی سیاسی و از طرف حکومت صورت گرفته است. براین اساس عدالت حکم می‌کند که علاوه بر مجازات افراد دست اندرکار، سیستم ترور نیز در نهادهای امنیتی ریشه‌کن شود؛ چون به‌گفته برخی از متهم‌های این پرونده، حذف فیزیکی یک عمل معمول بوده و آن‌ها فقط دستورات را اجرا کرده‌اند. قتلهای زنجیره‌ای تنها بخشی از برنامه گسترده‌ی وزارت اطلاعات برای حذف فیزیکی دگراندیشان در داخل و هم‌چنین در خارج از کشور بود که از یک سال پس از انقلاب ضدسلطنتی آغاز شده بود. با این وجود قوه قضائیه فقط ۴ قتل را تحت پرونده قتلهای زنجیره‌ای منظور کرد؛ و مورد رسیدگی قرار داد. این امر انتقاد خانواده قربانیان و نهادهای حقوق بشری را به دنبال داشت. سعید امامی یا سعید اسلامی، پیش از مرگش در یک بازجویی چند صد صفحه‌ای، به معمای بسیاری از ترورها و قتلهای حکومتی در دو دهه اخیر اعتراف کرده و پاسخ گفته است. سعید امامی به بیش از ۱۰۰ ترور سیاسی و مذهبی و ده‌ها بمب‌گذاری و انفجار در ایران، اروپا، عربستان، ترکیه و کشورهای خلیج فارس اعتراف کرده است. سعید امامی در دوره ریاست جمهوری اکبر رفسنجانی و وزارت [[علی فلاحیان|'''علی فلاحیان''']]، نه تنها در مقام معاونت امنیتی وزارت اطلاعات برهمه‌ی تحرکات و عملیات شبکه‌های اطلاعاتی و اجرایی این وزارت‌خانه در داخل و در خارج از مرزهای ایران احاطه داشته است، بلکه سفرا و دیپلمات‌های وزارت‌خارجه نیز در هم‌کاری وهماهنگی با شبکه‌های اطلاعاتی، تحت نظارت او که در تمام سفارتخانه‌ها و مؤسسات تجاری برون‌مرزی حضور داشته‌اند، عمل می‌کردند. قدرت و نفوذ سعید امامی، نتیجه‌ی وفاداری او به [[علی خامنه‌ای|'''علی خامنه‌ای''']] و اجرای دقیق دستوراتی بود که شخص خامنه‌ای، هاشمی رفسنجانی و نزدیک‌ترین مشاوران آن‌ها به [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|'''وزارت اطلاعات''']] ابلاغ می‌کردند. به دنبال این افشاگری‌های سعید امامی که در ۵ بهمن ۱۳۷۷، دستگیرشده بود، اعلام کردند که او در زندان اوین با خوردن داروی نظافت خودکشی کرده است. اما چند تن از دوستان سعید امامی، مانند روح‌الله حسینیان، اعلام کردند که:سعید امامی کشته شد تا طراحی قتل‌ها را به گردن او بیندازند. مصطفی پورمحمدی از اعضای هیئت مرگ در [[قتل عام ۶۷|'''قتل‌عام زندانیان سیاسی سال ۱۳۶۷''']]، و وزیر سابق دادگستری اعتراف کرد که قتلهای زنجیره‌ای توسط وزارت اطلاعات هیچ‌وقت خودسرانه نبوده و در سیستم اتفاق افتاده است. اعتراف صریح و روشن به خودسرانه نبودن قتلهای زنجیره‌ای برای نخستین بار است که طرف مقامات رژیم ایران صورت گرفته است. | | '''قتلهای زنجیره‌ای'''، به سلسله قتل‌هایی گفته می شود که به صورت سازمان‌یافته توسط وزارت اطلاعات نظام جمهوری اسلامی ایران با هدف حذف مخالفان روشنفکر داخلی در ایران انجام شد. در جریان قتلهای زنجیره‌ای بیشتر نویسندگان و شاعران در ایران هدف قرار گرفتند، هر چند در این سلسله قتل‌ها برخی از اقلیت‌های مذهبی (بیش از ۲۰۰ بهایی) نیز به قتل رسیدند. پس از قتل‌عام تابستان ۱۳۶۷، نظام جمهوری اسلام برای حفظ بقای خود و خاموش کردن صدای مخالفان کشتارهای برنامه‌ریزی شده و مخفیانه ی روشنفکران را آغاز کرد. رژیم ایران این سلسله قتل‌ها را کشتن بسیار فجیع [[کاظم سامی|'''کاظم سامی''']] در سال ۱۳۶۷ آغاز کرد اما این قتل‌ها در سال‌های بعد اوج گرفته و تعداد قابل توجهی از روشنفکران را شامل شد. قتلهای زنجیره‌ای در پاییز ۱۳۷۷ تبدیل به یک موضوع مطرح در فضای سیاسی ایران شد و مورد توجه رسانه‌های خارجی و مردم ایران قرار گرفت. به ویژه اعتراف برخی از عاملان و مرتبطان به قتلهای زنجیره‌ای در جریان جنگ‌های جناحی در حکومت، این موضوع را به یکی از بزرگترین چالش‌های سیاسی در ایران تبدیل کرد که همچنان آثار آن باقی است. در این دوران بنا به همین اعترافات برای همگان مشخص شد که قتلهای زنجیره‌ای بخشی از برنامه‌ی [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|'''وزارت اطلاعات''']] در سال‌های گذشته بوده است، برنامه‌ای که یکسال پس از انقلاب ضدسلطنتی برای حذف فیزیکی دگراندیشان در داخل و خارج کشور آغاز شده بود و تنها در دوره‌های مختلف اوج بیشتر یا کمتری گرفت. سعید امامی یا سعید اسلامی، پیش از مرگش به معمای بسیاری از ترورها و قتلهای حکومتی در دو دهه اخیر اعتراف کرده است. سعید امامی به بیش از ۱۰۰ ترور سیاسی و مذهبی و ده‌ها بمب‌گذاری و انفجار در ایران، اروپا، عربستان، ترکیه و کشورهای خلیج فارس اشاره می‌کند وی در دوره ریاست جمهوری اکبر رفسنجانی و وزارت [[علی فلاحیان|'''علی فلاحیان''']]، در مقام معاونت امنیتی وزارت اطلاعات برهمه‌ی تحرکات و عملیات شبکه‌های اطلاعاتی و اجرایی این وزارت‌خانه اشراف داشته است. قدرت و نفوذ سعید امامی در جریان قتلهای زنجیره‌ای نتیجه‌ی امرپذیری مستقیم وی از دستوراتی بود که توسط شخص خامنه‌ای و هاشمی رفسنجانی صادر می‌شد. سعید امامی در جریان افشا شدن قتلهای زنجیره ای برای جلوگیری از افشای بیشتر وقایع قربانی و در اثر خوردن داروی نظافت کشته شد. سال‌ها بعد مصطفی پورمحمدی از اعضای هیئت مرگ در حریان [[قتل عام ۶۷|'''قتل‌عام ۶۷''']]، و وزیر سابق دادگستری اعتراف کرد که قتلهای زنجیره‌ای توسط وزارت اطلاعات خودسرانه نبوده است. این برای اولین بار بود که یکی از مقامات بالای رژیم ایران به این موضوع اعتراف کردند. |
|
| |
|
| علی خامنه‌ای در رابطه با قتلهای زنجیره‌ای، نه به خانواده‌ی قربانیان تسلیت گفت؛ و نه به‌عنوان عالی‌ترین مقام نظام سیاسی، مسئولیتی در قبال این قتل‌ها پذیرفت؛ و نه از کسی عذرخواهی کرد. براساس آن‌چه که وکلا و بازماندگان قربانیان قتلهای زنجیره‌ای موفق به مطالعه‌ی پرونده شده‌اند، این قتل‌ها به علی خامنه‌ای ارجاع داده شده و در جریان بوده است. متهمان قتلهای زنجیره‌ای در اعترافاتشان عنوان کرده بودند که هیچ‌کدام از مقتولان را شخصاً نمی‌شناختند و قتلهای مذکور در راستای اجرای عملیات سازمانی‌شان بوده است. تمام محکومان پس از چند سال آزاد شدند و برخی حتی به خارج از کشور رفتند. در دادگاهی که در دی‌ماه ۱۳۷۹، تشکیل شد، عوامل اجرایی قتلهای زنجیره‌ای مورد محاکمه قرار گرفتند؛ اما کسانی که عوامل اجرایی از آن‌ها به عنوان دستوردهنده و آمران قتل‌ها نام برده بودند؛ و نامشان در پرونده‌ی قتلهای زنجیره‌ای ذکر شده بود، هرگز به صورت رسمی متهم نشدند و تحت پیگرد قرار نگرفتند؛ و همچنان در پست‌ها و منصب‌های سیاسی رده اول حکومتی حضور دارند. | | با وجود افشای سیستماتیک بودن قتلهای زنجیره‌ای [[علی خامنه‌ای]] در این رابطه هیچ مسئولیتی نپذیرفته و در این رابطه هیچ موضعی نگرفت. این در حالی است که متهمان به انجام قتلهای زنجیره‌ای بعضا اعلام کردند که هیچ‌یک از مقتولان را نمی‌شناختند و کشتن آن‌ها را بخشی از مأموریت سازمانی خود می‌دانستند. متهمان دستگیر شده در قتلهای زنجیره‌ای تماما پس از چند سال آزاد شده و برخی نیز به خارج از کشور رفتند. |
|
| |
|
| == پیشینه‌ی قتل و کشتار حکومتی == | | == پیشینه‌ی قتل و کشتار حکومتی == |
| [[پرونده:زنجیره3.JPG|بندانگشتی|قتلهای زنجیره‌ای]] | | [[پرونده:زنجیره3.JPG|بندانگشتی|قتلهای زنجیره‌ای]] |
| رژیم ایران تاکنون مرتکب پنج کشتار بزرگ از روشنفکران، روشنگران، دگراندیشان و مخالفان سیاسی ایران شده است: | | رژیم ایران تاکنون مرتکب پنج کشتار بزرگ روشنفکران، روشنگران، دگراندیشان و مخالفان سیاسی ایران شده است: |
| * ۱- کشتار سال‌های ۱۳۵۸–۱۳۵۷ | | * ۱- کشتار سال‌های ۱۳۵۸–۱۳۵۷ |
| * ۲- کشتار سال‌های ۱۳۶۱–۱۳۶۰ | | * ۲- کشتار سال‌های ۱۳۶۱–۱۳۶۰ |
| خط ۲۲: |
خط ۲۲: |
| * ۴ـ قتلهای خارج از کشور | | * ۴ـ قتلهای خارج از کشور |
| * ۵ ـ قتلهای سیاسی زنجیره‌ای | | * ۵ ـ قتلهای سیاسی زنجیره‌ای |
| در هرکدام این کشتار و قتل وعام‌ها، تقریباً گروه‌های سیاسی و فرهنگی مشخصی مورد کشتار قرار گرفته‌اند. سال‌های ۵۷–۵۸ عمدتاً سران سلطنت‌طلبان، سال‌های ۶۰–۶۱ '''[[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]]''' و '''[[سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران|چریک‌های فداییان خلق]]''' و سایر گروه‌های چپ‌گرا، سال ۱۳۶۷، مجاهدین و چپ‌های محبوس در زندان‌های رژیم ایران، در کشتار و قتلهای خارج از کشور تمامی گروه‌های سیاسی و فرهنگی، و در قتلهای زنجیره‌ای بیشتر اهل قلم، قرباینان کشتار نظام جمهوری اسلامی بودند. در تمامی این دوران، گروهی از اقلیت‌های مذهبی، به‌ویژه تعداد قابل توجه‌ای ازبهاییان یعنی بیش از ۲۰۰ نفر نیز به قتل رسیدند.<ref name=":0">[https://shahrvand.com/archives/44230 قتلهای زنجیره‌ای؛ پنجمین کشتار بزرگ حکومت اسلامی - سایت شهروند]</ref> | | در هرکدام این کشتار و قتل وعام‌ها، تقریباً گروه‌های سیاسی و فرهنگی مشخصی مورد کشتار قرار گرفته‌اند. سال‌های ۵۷–۵۸ عمدتاً سران حکومت پیشین، سال‌های ۶۰–۶۱ '''[[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]]''' و '''[[سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران|چریک‌های فداییان خلق]]''' و سایر گروه‌های چپ‌گرا، سال ۱۳۶۷، مجاهدین و چپ‌های محبوس در زندان‌های رژیم ایران، در کشتار و قتلهای خارج از کشور تمامی گروه‌های سیاسی و فرهنگی، و در قتلهای زنجیره‌ای بیشتر اهل قلم، قربانیان کشتار نظام جمهوری اسلامی بودند. در تمامی این دوران، گروهی از اقلیت‌های مذهبی، به‌ویژه تعداد قابل توجه‌ای از بهاییان و مسیحیان نیز به قتل رسیدند.<ref name=":0">[https://shahrvand.com/archives/44230 قتلهای زنجیره‌ای؛ پنجمین کشتار بزرگ حکومت اسلامی - سایت شهروند]</ref> |
|
| |
|
| == آغاز قتلهای زنجیره‌ای == | | == آغاز قتلهای زنجیره‌ای == |