۲۳۴
ویرایش
کاربر:Hamidreza/صفحه تمرین فاجعه بندرعباس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
'''مقدمه''' | '''مقدمه''' | ||
در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۲۶ آوریل ۲۰۲۵)، انفجار مهیبی در بندر شهید رجایی، بزرگترین بندر تجاری رژیم ایران واقع در بندرعباس، رخ داد. این حادثه با آتش‌سوزی گسترده‌ای همراه بود و خسارات جانی و مالی قابل‌توجهی به‌جا گذاشت. گزارش‌های اولیه از انفجار مواد شیمیایی در کانتینرهای دپوشده خبر می‌دادند، اما گمانه‌زنی‌ها و اخبار بعدی به نقش احتمالی مواد منفجره مرتبط با فعالیت‌های نظامی، به‌ویژه تحت نظارت سپاه پاسداران، اشاره کردند. این مقاله به بررسی جزئیات حادثه، علل احتمالی، نقش سپاه پاسداران و فرماندهان آن، اسناد ویکی‌لیکس، و سرمنشأ مواد منفجره می‌پردازد.<ref name=":0">[https://www.bbc.com/persian/articles/c3evydz8lwzo انفجار بندر رجایی؛ سازمان مدیریت بحران می‌گوید مهار کامل آتش‌سوزی «۱۵ تا ۲۰ روز طول می‌کشد»]</ref> | در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۲۶ آوریل ۲۰۲۵)، انفجار مهیبی در بندر شهید رجایی، بزرگترین بندر تجاری رژیم ایران واقع در بندرعباس، رخ داد. این حادثه با آتش‌سوزی گسترده‌ای همراه بود و خسارات جانی و مالی قابل‌توجهی به‌جا گذاشت. گزارش‌های اولیه از انفجار مواد شیمیایی در کانتینرهای دپوشده خبر می‌دادند، اما گمانه‌زنی‌ها و اخبار بعدی به نقش احتمالی مواد منفجره مرتبط با فعالیت‌های نظامی، به‌ویژه تحت نظارت سپاه پاسداران، اشاره کردند. این مقاله به بررسی جزئیات حادثه، علل احتمالی، نقش [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] و فرماندهان آن، اسناد ویکی‌لیکس، و سرمنشأ مواد منفجره می‌پردازد.<ref name=":0">[https://www.bbc.com/persian/articles/c3evydz8lwzo انفجار بندر رجایی؛ سازمان مدیریت بحران می‌گوید مهار کامل آتش‌سوزی «۱۵ تا ۲۰ روز طول می‌کشد»]</ref> | ||
=== '''جزئیات حادثه''' === | === '''جزئیات حادثه''' === | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
اسناد و گزارش‌ها نشان می‌دهند که سپاه از اسکله‌های ویژه‌ای برای انتقال محموله‌های نظامی استفاده می‌کند، اما بندر شهید رجایی به دلیل حجم بالای تجارت، گاهی برای جابه‌جایی مواد حساس تحت نظارت سپاه به کار گرفته می‌شود. محسن رفیقدوست، از فرماندهان اولیه سپاه، در گذشته به استفاده از اسکله‌های اختصاصی برای محموله‌های خاص اشاره کرده بود. با این حال، سردار عزیز جعفری، فرمانده پیشین سپاه، تأکید داشت که این اسکله‌ها برای "تبادل کالا" استفاده نمی‌شوند، که ممکن است نشان‌دهنده جداسازی فعالیت‌های نظامی از تجاری باشد. | اسناد و گزارش‌ها نشان می‌دهند که سپاه از اسکله‌های ویژه‌ای برای انتقال محموله‌های نظامی استفاده می‌کند، اما بندر شهید رجایی به دلیل حجم بالای تجارت، گاهی برای جابه‌جایی مواد حساس تحت نظارت سپاه به کار گرفته می‌شود. محسن رفیقدوست، از فرماندهان اولیه سپاه، در گذشته به استفاده از اسکله‌های اختصاصی برای محموله‌های خاص اشاره کرده بود. با این حال، سردار عزیز جعفری، فرمانده پیشین سپاه، تأکید داشت که این اسکله‌ها برای "تبادل کالا" استفاده نمی‌شوند، که ممکن است نشان‌دهنده جداسازی فعالیت‌های نظامی از تجاری باشد. | ||
علاوه بر این، قرارگاه خاتم‌الانبیای سپاه، که پروژه‌های اقتصادی بزرگی مانند ساخت پالایشگاه ۴۶۰ میلیون دلاری در بندرعباس را برعهده دارد، نقش مهمی در زیرساخت‌های بندر ایفا می‌کند. سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه، در سال ۲۰۲۰ از نقش این قرارگاه در "خودکفایی اقتصادی" سخن گفت، اما عدم شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی سپاه انتقاداتی را برانگیخته است. برخی تحلیلگران معتقدند که نظارت سپاه بر بندر، از جمله توسط فرماندهان ارشد مانند تنگسیری و غلام‌شاهی، ممکن است با مدیریت ناکارآمد یا فساد همراه بوده و به انفجار منجر شده باشد، اگرچه این ادعاها نیازمند تحقیقات رسمی است.<ref>'''[https://www.khabaronline.ir/news/2055850/%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1 رویکرد رسانه‌های آمریکایی، اسرائیلی و روسی درباره دلیل انفجار بندر شهید رجایی چه بود؟]'''</ref> <ref name=":1" /> | علاوه بر این، [[قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا|قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیای]] سپاه، که پروژه‌های اقتصادی بزرگی مانند ساخت پالایشگاه ۴۶۰ میلیون دلاری در بندرعباس را برعهده دارد، نقش مهمی در زیرساخت‌های بندر ایفا می‌کند. سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه، در سال ۲۰۲۰ از نقش این قرارگاه در "خودکفایی اقتصادی" سخن گفت، اما عدم شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی سپاه انتقاداتی را برانگیخته است. برخی تحلیلگران معتقدند که نظارت سپاه بر بندر، از جمله توسط فرماندهان ارشد مانند تنگسیری و غلام‌شاهی، ممکن است با مدیریت ناکارآمد یا فساد همراه بوده و به انفجار منجر شده باشد، اگرچه این ادعاها نیازمند تحقیقات رسمی است.<ref>'''[https://www.khabaronline.ir/news/2055850/%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1 رویکرد رسانه‌های آمریکایی، اسرائیلی و روسی درباره دلیل انفجار بندر شهید رجایی چه بود؟]'''</ref> <ref name=":1" /> | ||
== نقش بندر شهید رجایی در فعالیت‌های نظامی و غیرقانونی == | == نقش بندر شهید رجایی در فعالیت‌های نظامی و غیرقانونی == | ||
بندر رجایی، با جابه‌جایی سالانه ۸۰ میلیون تن کالا، از نظر استراتژیک برای رژیم ایران حیاتی است. گزارش‌ها و اسناد متعدد، از جمله اسناد ویکی‌لیکس، به استفاده سپاه از این بندر برای قاچاق تسلیحات و مواد مخدر اشاره دارند. طبق اسناد ویکی‌لیکس (منتشرشده در ۲۰۱۱)، دولت جمهوری آذربایجان ادعا کرده بود که سپاه از بندرعباس برای قاچاق مواد مخدر به اروپا استفاده می‌کند. همچنین، دولت افغانستان در آن زمان مدعی همکاری نیروهای امنیتی رژیم ایران با گروه‌های قاچاق در افغانستان بود. | بندر رجایی، با جابه‌جایی سالانه ۸۰ میلیون تن کالا، از نظر استراتژیک برای رژیم ایران حیاتی است. گزارش‌ها و اسناد متعدد، از جمله اسناد ویکی‌لیکس، به استفاده سپاه از این بندر برای قاچاق تسلیحات و مواد مخدر اشاره دارند. طبق اسناد ویکی‌لیکس (منتشرشده در ۲۰۱۱)، دولت جمهوری آذربایجان ادعا کرده بود که سپاه از بندرعباس برای قاچاق مواد مخدر به اروپا استفاده می‌کند. همچنین، دولت افغانستان در آن زمان مدعی همکاری نیروهای امنیتی رژیم ایران با گروه‌های قاچاق در افغانستان بود. | ||
نیروی قدس سپاه، تحت فرماندهی اسماعیل قاآنی (جانشین قاسم سلیمانی)، از این بندر برای انتقال تسلیحات به گروه‌های نیابتی مانند شبه‌نظامیان شیعه در عراق استفاده کرده است. اسناد ویکی‌لیکس نشان می‌دهند که این فعالیت‌ها با همکاری حزب‌الله لبنان و در اردوگاه‌های آموزشی نزدیک قم انجام می‌شد. اگرچه برخی منابع این اسناد را غیرموثق دانسته‌اند، تکرار این ادعاها در گزارش‌های بین‌المللی، نقش بندر در فعالیت‌های غیرقانونی را پررنگ کرده است.<ref>[[:en:Quds_Force|ویکی‌پدیا انگلیسی:نیروی قدس]]</ref> <ref>[[:en:WikiLeaks|ویکی‌لیکس: اسناد مربوط به رژیم ایران]]</ref> <ref>'''[https://www.radiofarda.com/a/2284906.html طبق اسناد ویکی لیکس، دولت آذربایجان، سپاه پاسداران را عامل قاچاق مواد مخدر به اروپا می داند]'''</ref> | نیروی قدس سپاه، تحت فرماندهی [[اسماعیل قاآنی]] (جانشین [[قاسم سلیمانی]])، از این بندر برای انتقال تسلیحات به گروه‌های نیابتی مانند شبه‌نظامیان شیعه در عراق استفاده کرده است. اسناد ویکی‌لیکس نشان می‌دهند که این فعالیت‌ها با همکاری حزب‌الله لبنان و در اردوگاه‌های آموزشی نزدیک قم انجام می‌شد. اگرچه برخی منابع این اسناد را غیرموثق دانسته‌اند، تکرار این ادعاها در گزارش‌های بین‌المللی، نقش بندر در فعالیت‌های غیرقانونی را پررنگ کرده است.<ref>[[:en:Quds_Force|ویکی‌پدیا انگلیسی:نیروی قدس]]</ref> <ref>[[:en:WikiLeaks|ویکی‌لیکس: اسناد مربوط به رژیم ایران]]</ref> <ref>'''[https://www.radiofarda.com/a/2284906.html طبق اسناد ویکی لیکس، دولت آذربایجان، سپاه پاسداران را عامل قاچاق مواد مخدر به اروپا می داند]'''</ref> | ||
== اسناد ویکی‌لیکس و بندرعباس == | == اسناد ویکی‌لیکس و بندرعباس == | ||
اسناد ویکی‌لیکس (۲۰۱۰-۲۰۱۱) اطلاعات مهمی درباره فعالیت‌های بندر شهید رجایی ارائه می‌دهند. نشریه آلمانی "ولت آنلاین" در ۲۰۱۱ با استناد به این اسناد گزارش داد که سپاه بزرگترین صادرکننده مواد مخدر به اروپا است و بندرعباس یکی از مبادی اصلی این تجارت است. این گزارش ادعا می‌کند که سپاه به دلیل تحریم‌ها به قاچاق مواد مخدر روی آورده و از بندر برای انتقال مواد به آذربایجان و اروپا استفاده می‌کند. همچنین، اسنادی به نگرانی اسرائیل درباره کمک ترکیه به رژیم ایران برای دور زدن تحریم‌ها از طریق این بندر اشاره دارند. اگرچه محمود احمدی‌نژاد این اسناد را فاقد اعتبار خواند، اما تحلیلگران آن‌ها را منبعی برای درک فعالیت‌های بندر می‌دانند.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/f2_iran_nuclear_avoiding_sanctions_turkey_helping_israel_wikileaks_us/3551273.html ویکی‌لیکس: اسرائیل می‌گوید ترکیه در دور زدن تحریم‌ها به ایران کمک می‌کند]</ref> <ref>'''[https://www.kanoon-zendanian.org/DOCuments%28htm%29-6/110202Sepah.htm ویکی لیکس: سپاه پاسداران بزرگترین فروشنده مواد مخدر در جهان]'''</ref> | اسناد ویکی‌لیکس (۲۰۱۰-۲۰۱۱) اطلاعات مهمی درباره فعالیت‌های بندر شهید رجایی ارائه می‌دهند. نشریه آلمانی "ولت آنلاین" در ۲۰۱۱ با استناد به این اسناد گزارش داد که سپاه بزرگترین صادرکننده مواد مخدر به اروپا است و بندرعباس یکی از مبادی اصلی این تجارت است. این گزارش ادعا می‌کند که سپاه به دلیل تحریم‌ها به قاچاق مواد مخدر روی آورده و از بندر برای انتقال مواد به آذربایجان و اروپا استفاده می‌کند. همچنین، اسنادی به نگرانی اسرائیل درباره کمک ترکیه به رژیم ایران برای دور زدن تحریم‌ها از طریق این بندر اشاره دارند. اگرچه [[محمود احمدی‌نژاد]] این اسناد را فاقد اعتبار خواند، اما تحلیلگران آن‌ها را منبعی برای درک فعالیت‌های بندر می‌دانند.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/f2_iran_nuclear_avoiding_sanctions_turkey_helping_israel_wikileaks_us/3551273.html ویکی‌لیکس: اسرائیل می‌گوید ترکیه در دور زدن تحریم‌ها به ایران کمک می‌کند]</ref> <ref>'''[https://www.kanoon-zendanian.org/DOCuments%28htm%29-6/110202Sepah.htm ویکی لیکس: سپاه پاسداران بزرگترین فروشنده مواد مخدر در جهان]'''</ref> | ||
== سرمنشأ پرکلرات سدیم و ارتباط با چین == | == سرمنشأ پرکلرات سدیم و ارتباط با چین == | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
=== '''تأثیرات زیست‌محیطی''' === | === '''تأثیرات زیست‌محیطی''' === | ||
انتشار مواد شیمیایی سمی در هوا نگرانی‌هایی درباره آسیب‌های زیست‌محیطی بلندمدت ایجاد کرده است. شاخص آلودگی هوا در بندرعباس به سطح “بسیار ناسالم” رسید و احتمال آلودگی آب‌های خلیج فارس برای حیات دریایی و جوامع ساحلی نگران‌کننده است. | انتشار مواد شیمیایی سمی در هوا نگرانی‌هایی درباره آسیب‌های زیست‌محیطی بلندمدت ایجاد کرده است. شاخص آلودگی هوا در بندرعباس به سطح “بسیار ناسالم” رسید و احتمال آلودگی آب‌های خلیج فارس برای حیات دریایی و جوامع ساحلی نگران‌کننده است.<ref>[https://www.bbc.com/persian/live/cx251e55npyt آنچه گذشت؛ پوشش خبری روز نخست انفجار در بندر شهید رجایی]</ref> | ||
==== '''واکنش‌ها و پیامدها''' ==== | ==== '''واکنش‌ها و پیامدها''' ==== | ||
انفجار واکنش‌های گسترده‌ای داشت. کشورهای منطقه مانند اردن و عربستان تسلیت گفتند، و سفیر رژیم ایران در لبنان این حادثه را با انفجار بندر بیروت مقایسه کرد. در داخل رژیم ایران، انتقاداتی به تأخیر در اطلاع‌رسانی و نقش احتمالی سپاه مطرح شد. برخی منابع غیررسمی مدعی لاپوشانی نقش سپاه شدند. این حادثه همچنین توجهات را به برنامه موشکی رژیم ایران و نقش چین جلب کرد و ممکن است پیامدهای سیاسی و اقتصادی، مانند تشدید تحریم‌ها، به دنبال داشته باشد. | انفجار واکنش‌های گسترده‌ای داشت. کشورهای منطقه مانند اردن و عربستان تسلیت گفتند، و سفیر رژیم ایران در لبنان این حادثه را با انفجار بندر بیروت مقایسه کرد. در داخل رژیم ایران، انتقاداتی به تأخیر در اطلاع‌رسانی و نقش احتمالی سپاه مطرح شد. برخی منابع غیررسمی مدعی لاپوشانی نقش سپاه شدند. این حادثه همچنین توجهات را به برنامه موشکی رژیم ایران و نقش چین جلب کرد و ممکن است پیامدهای سیاسی و اقتصادی، مانند تشدید تحریم‌ها، به دنبال داشته باشد.<ref name=":1" /> | ||
== واکنش‌ها و تسلیت‌های بین‌المللی == | == واکنش‌ها و تسلیت‌های بین‌المللی == | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
* سازمان ملل: تسلیت سخنگوی سازمان ملل. | * سازمان ملل: تسلیت سخنگوی سازمان ملل. | ||
* اتحادیه اقتصادی اوراسیا: پیام تسلیت رئیس هیئت اجرایی. | * اتحادیه اقتصادی اوراسیا: پیام تسلیت رئیس هیئت اجرایی. | ||
== منابع == | |||