کاربر:Hamidreza/صفحه تمرین فاجعه بندرعباس

فاجعه انفجار بندرعباس

انفجار مهیب بندرعباس، به انفجاری گفته می‌شود که در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۲۶ آوریل ۲۰۲۵)، در بندر موسوم به رجایی، بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران واقع در بندرعباس، رخ داد. این حادثه با آتش‌سوزی گسترده‌ای همراه بود و خسارات جانی و مالی قابل‌توجهی به‌جا گذاشت. گزارش‌های اولیه از انفجار مواد شیمیایی در کانتینرهای دپوشده خبر می‌دادند، اما گمانه‌زنی‌ها و اخبار بعدی به نقش احتمالی مواد منفجره مرتبط با فعالیت‌های نظامی، به‌ویژه تحت نظارت سپاه پاسداران، اشاره کردند.

انفجار در ساعت ۱۲:۰۵ به وقت ایران در محوطه اسکله این بندر رخ داد. طبق آخرین گزارش‌ها،تا تاریخ ۸اردیبهشت برابر با ۲۹‌آوریل، این حادثه تاکنون منجر به ۷۶کشته، (۲۲ جسد غیرقابل شناسایی)،۲۲ نفر مفقود و تعداد ۱۲۴۲ نفرمصدوم شده است. آتش‌سوزی گسترده تا چند روز ادامه داشت و با وارد کردن هواپیمای روسی ایل-۷۶ برای مهار آتش و تلاش تیم‌های امدادی برای مهار آن تا این تاریخ ادامه داشته است. سازمان مدیریت بحران بندرعباس می‌گوید که مهار کامل آتش‌سوزی ۱۵تا۲۰روز طول می‌کشد. خسارات شامل تخریب یک واحد ساختمان اداری، شکستن شیشه‌های خودروها و ساختمان‌های اطراف، و اختلال در فعالیت‌های بندری بود. شدت انفجار به حدی بود که صدای آن تا شهرهای اطراف شنیده شد و ابر قارچی ناشی از آن، شبهاتی درباره ماهیت مواد منفجره ایجاد کرد.

واکنش‌های مختلف نسبت به انفجار

یکی از کارگران بندرعباس می‌گوید:

«هوای بندرعباس، بوی بحران و نفس‌تنگی می‌دهد؛ چشم‌ها سرخ می‌شود، سینه و ریه‌ها می‌گیرد، اکسیژن نیست و نفس کشیدن در هوای انفجارهای مهیب، دشوار است. یکی از این کارگران که تعدادی از همکارانش جزو مصدومان بستری در بیمارستان هستند می‌گوید، ما مشغول کار بودیم که بیگ بنگ اتفاق افتاد؛ انگار آخرالزمان شد، همکارانم را دیدم که هر کدام گوشه‌یی افتاده‌اند یا در هوا معلق‌اند، واقعاً آخر الزمان بود.»

بنا‌به این گزارش بیش از ۹۰درصد قربانیان انفجار اسکله، کارگران بودند؛ کارگران شرکت‌های صنایع دریایی، انبارداری و تخلیه؛ انفجار کانتینرها در محوطه یکی از شرکت‌های اسکله رخ داده و اکثر کارگران این شرکت به سختی مصدوم شده‌اند یا جان خود را از دست داده‌اند. «اسماعیل حاجی‌زاده» دبیرخانه کارگر در استان هرمزگان می‌گوید؛:

«من خودم قبل از انفجار در اسکله بودم. شاهدان عینی می‌گویند کانتینرهای مواد شیمیایی خطرناک منفجر شده و دود اولیه عظیم بوده. انفجار آن‌قدر شدید بود که شیشه‌های ماشین من خورد شد؛ حتی سقف اتاقی که در آن نشسته بودیم، کنده شد. من به چشم خودم دیدم که اتاقک تریلری روی هوا رفت؛ آدم هم روی هوا معلق بود.»

رانندگان بسیاری از شهرستانهای دیگر در بخش تخلیه و بارگیری اسکله مشغول به کار بوده‌اند که تعدادی از آنها بین مفقودین هستند و خانواده‌هایشان در اسکله سرگردان‌اند و دربه‌در دنبال فرزندان‌شان می‌گردند. زنان زیادی در سایت‌های مختلف اسکله مشغول به کار بوده‌اند. هم‌چنان خانواده‌های بسیاری مراجعه می‌کنند که دختران‌شان گم شده است. لذا احتمال افزایش تعداد زنان کارگر فوت شده وجود دارد.

علل احتمالی و نقش پرکلرات سدیم

انفجار مهیب در بندرعباس

گزارش‌های اولیه به انفجار مواد شیمیایی اشاره داشتند، ولی رسانه‌های بین‌المللی مانند نیویورک‌تایمز و آسوشیتدپرس و برخی پست‌های شبکه X به احتمال انفجار کانتینرهای حاوی پرکلرات سدیم یا پرکلرات آمونیوم اشاره کردند. این مواد، که در سوخت موشک‌های بالستیک کاربرد دارند، در ۳۰ مارس ۲۰۲۵، از چین وارد بندرعباس شده بودند. داده‌های ردیابی کشتی‌ها نشان می‌دهد که یک کشتی باری رژیم ایرانی حامل ۱۰۰۰ تن پرکلرات سدیم به بندر رسید.

فایننشال تایمز در ژانویه گزارش داده بود که چین، این ماده شیمیایی را به رژیم ایران ارسال کرده است، پس از آن‌که ذخایر سوخت موشکی رژیم درسال گذشته درپی حملات موشکی آن و گروه نیابتی‌اش، به اسرائیل کاهش یافت.

شرکت امنیتی آمبری اعلام کرد که این محموله تحت نظارت سپاه پاسداران برای برنامه موشکی رژیم ایران وارد شده بود. همچنین نیویورک‌تایمز احتمال خرابکاری یا سهل‌انگاری در انبارکردن (مانند قرار گرفتن کانتینرها زیر آفتاب به مدت ۲۶ روز) را مطرح کرد.

بر اساس تصاویر منتشرشده انفجار و آتش‌سوزی ابرهای عظیمی از دود سیاه را به آسمان فرستاد. رسانه‌های دولتی فیلم‌هایی را منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد آتش‌سوزی تا شنبه شب، چند ساعت پس از انفجار اولیه، همچنان در مجموعه بندری گسترده ادامه داشته است.

نقش سپاه پاسداران در انفجار

فاجعه بندرعباس- سپاه و رازهای پنهان

بندر عباس به دلیل موقعیت استراتژیک در تنگه هرمز، تحت نظارت شدید نیروی دریایی سپاه پاسداران (ندسا) قرار دارد. نیروی دریایی سپاه، که از سال ۱۳۶۴، فعالیت خود را در بندرعباس آغاز کرده، دارای ستاد فرماندهی در این شهر است و منطقه یکم دریایی صاحب‌الزمان، نزدیک‌ترین یگان به تنگه هرمز، در بندرعباس مستقر است.

برخی گزارش‌ها حاکی است که انفجار نتیجه انبارکردن غیرایمن مواد منفجره توسط سپاه، به‌ویژه سوخت موشکی، بوده است. اسناد و گزارش‌ها نشان می‌دهند که سپاه از اسکله‌های ویژه‌ای برای انتقال محموله‌های نظامی استفاده می‌کند، اما بندر رجایی به دلیل حجم بالای تجارت، گاهی برای جابه‌جایی مواد حساس تحت نظارت سپاه به کار گرفته می‌شود. محسن رفیقدوست، از فرماندهان اولیه سپاه، در گذشته به استفاده از اسکله‌های اختصاصی برای محموله‌های خاص اشاره کرده بود. با این حال، عزیز جعفری، فرمانده پیشین سپاه، تأکید داشت که این اسکله‌ها برای «تبادل کالا» استفاده نمی‌شوند، که ممکن است نشان‌دهنده جداسازی فعالیت‌های نظامی از تجاری باشد.

علاوه بر این، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیای سپاه، که پروژه‌هایی مانند ساخت پالایشگاه ۴۶۰ میلیون دلاری در بندرعباس را برعهده دارد، نقش مهمی در زیرساخت‌های بندر ایفا می‌کند. حسین سلامی، فرمانده کل سپاه، در سال ۲۰۲۰ از نقش این قرارگاه در آنچه آن را «خودکفایی اقتصادی» می‌خواند، سخن گفت، اما نبود شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی سوال‌های فراوانی را در این زمینه برانگیخته است. برخی تحلیلگران معتقدند که ممکن است نظارت سپاه بر بندر، از جمله توسط فرماندهان ارشد مانند تنگسیری و غلام‌شاهی، به انفجار منجر بندر شده باشد.

نقش بندر رجایی در فعالیت‌های نظامی و غیرقانونی

بندر رجایی، با جابه‌جایی سالانه ۸۰ میلیون تن کالا، از نظر استراتژیک برای رژیم ایران حیاتی است. گزارش‌ها و اسناد متعدد، از جمله اسناد ویکی‌لیکس، به استفاده سپاه از این بندر برای قاچاق تسلیحات و مواد مخدر اشاره دارند. طبق اسناد ویکی‌لیکس (منتشرشده در ۲۰۱۱)، دولت جمهوری آذربایجان ادعا کرده بود که سپاه از بندرعباس برای قاچاق مواد مخدر به اروپا استفاده می‌کند. همچنین، دولت افغانستان در آن زمان مدعی همکاری نیروهای امنیتی رژیم ایران با گروه‌های قاچاق در افغانستان بود.

نیروی قدس سپاه، تحت فرماندهی اسماعیل قاآنی (جانشین قاسم سلیمانی)، از این بندر برای انتقال تسلیحات به گروه‌های نیابتی مانند شبه‌نظامیان شیعه در عراق استفاده کرده است. اسناد ویکی‌لیکس نشان می‌دهند که این فعالیت‌ها با همکاری حزب‌الله لبنان و در اردوگاه‌های آموزشی نزدیک قم انجام می‌شد.

اسناد ویکی‌لیکس و بندرعباس

اسناد ویکی‌لیکس (۲۰۱۰-۲۰۱۱) اطلاعات مهمی درباره فعالیت‌های بندر رجایی ارائه می‌دهند. نشریه آلمانی «ولت آنلاین» در ۲۰۱۱ با استناد به این اسناد گزارش داد که سپاه بزرگ‌ترین صادرکننده مواد مخدر به اروپا است و بندرعباس یکی از مبادی اصلی این تجارت است. این گزارش ادعا می‌کند که سپاه به دلیل تحریم‌ها به قاچاق مواد مخدر روی آورده و از بندر برای انتقال مواد به آذربایجان و اروپا استفاده می‌کند.

سرمنشأ پرکلرات سدیم و ارتباط با چین

طبق گزارش سی‌ان‌ان (۱۴ فوریه ۲۰۲۵)، رژیم ایران با وارد کردن پرکلرات سدیم از چین برنامه موشکی خود را تقویت کرده است. دو کشتی حامل ۲۰۰۰ تن از این ماده در ماه‌های اخیر وارد بندرعباس شدند، که یکی در ۳۰ مارس ۲۰۲۵ با ۱۰۰۰ تن پرکلرات سدیم تحت نظارت سپاه بود. این محموله‌ها در حالی وارد شدند که مذاکرات موشکی رژیم ایران و آمریکا در جریان بود. پرکلرات سدیم، به دلیل خاصیت اشتعال‌زا، نیازمند انبارکردن ایمن است و برخی معتقدند انفجار ناشی از شرایط نامناسب نگهداری بوده است.

تأثیرات زیست‌محیطی

انتشار مواد شیمیایی سمی در هوا نگرانی‌هایی درباره آسیب‌های زیست‌محیطی بلندمدت ایجاد کرده است. شاخص آلودگی هوا در بندرعباس به سطح «بسیار ناسالم» رسید و احتمال آلودگی آب‌های خلیج فارس برای حیات دریایی و جوامع ساحلی نگران‌کننده است.

پیام تسلیت مریم رجوی

مریم رجوی در پیامی که در شبکه‌ی ایکس نوشت:

«با تسلیت و همدردی با مردم داغدار بندرعباس در انفجار مهیب امروز. تردیدی نیست كه تمامی مسئولیت بر عهده رژیم آخوندی و انبارسازی فله‌یی و بی‌حساب و كتاب مواد شیمیایی و تسلیحاتی و مهمات در مكان‌ها و مخازن غیراستاندارد مانند فاجعه بندر بیروت در مرداد ۱۳۹۹ است.»

پیام سخنگوی مجاهدین

سخنگوی مجاهدین در رابطه با انفجار در بندرعباس گفت:

«عامل یا عاملان و مقصرین کسی جز سپاه پاسداران خامنه‌ای و قاچاق انواع مواد از کشورهای مختلف برای ساخت موشک و انواع سلاحها نیست. به همین خاطر سپاه ضحاک ولایت باید هر چه سریع‌تر منحل و در هم کوبیده شود.»