کاربر:Poori/صفحه تمرین۲: تفاوت میان نسخه‌ها

نیروی هوا فضای [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]-[[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|IRGC]] Aerospace Force (پیشتر به عنوان «نیروی هوایی سپاه-نهسا شناخته می‌شد)؛ شاخه‌ای از سپاه پاسداران است که در سال ۱۹۸۵ میلادی (۱۳۶۴ خورشیدی) به دستور [[روح‌الله خمینی]]، به عنوان نیروی هوایی سپاه پاسدران تأسیس شد؛ اما در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸ خورشیدی) با ادغام بخش‌های موشکی و فضایی به نیروی هوافضای سپاه تغییر نام یافت و از آن زمان تا [[حمله ۱۳ژوئن اسرائیل به ایران|جنگ ۱۲ روزه]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]] فرماندهی این نیرو را به عهده داشت. شکل‌گیری و گسترش نیروی هوایی سپاه پاسداران (با وجود نیروی هوایی ارتش) محصول تأکید خمینی و [[سید علی خامنه ای|خامنه‌ای]] بر ایجاد بازوی نظامی متمایز از نیروی هوایی ارتش برای حفاظت از رژیم سیاسی مذهبی بود. این شاخه کار خود را با چند هواپیمای کوچک در گوشه‌ای از فرودگاه مهرآباد آغاز کرد. مهم‌ترین مأموریت سپاه در حوزه هوایی، ارائه خدمات حمل و نقل به مقامات کشوری از طریق فرودگاه مهرآباد بود و در قالب یک یگان هوایی ایفای نقش می‌کرد؛ اما در [[جنگ ایران و عراق]] فاقد توانمندی‌های نظامی برای بود و مأموریت خاص مستقیمی بر عهده نداشت. هواپیماهای سبکی مانند سسنا، توربو کماندو و چیفتن که از آنها استفاده‌ای نمی شد در اختیار سپاه قرار گرفت و برای آموزش خلبان تعدادی از اعضای سپاه را به مرکز آموزش علوم و فنون هوایی فرستادند که در زمینه خلبانی و امور فنی آموزش ببینند. نیروی هوافضای سپاه اکنون مسئولیت عملیات هوایی، موشکی و فضایی را بر عهده دارد و در طول دهه‌های پس از تأسیس، بر گسترش تولید توانمندی‌های هوایی مانند موشک‌های بالستیک و پهپادها تمرکز کرده است.  

اگر چه در رژیم ایران فرمانده کل قوا شخص ولی فقیه است؛ اما نیروی هوافضای سپاه به طور خاص تحت فرمان مستقیم [[سید علی خامنه ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر و ولی فقیه رژیم ایران بوده و از زنجیره‌ی فرماندهی نیروهای نظامی ایران مستقل است. فرماندهان آن از موسی رفان در دوران اولیه تا [[امیرعلی حاجی‌زاده]]، و اخیراً مجید موسوی (پس از کشته شدن حاجی‌زاده در جریان [[حمله ۱۳ژوئن اسرائیل به ایران|جنگ۱۲ روزه]]) شامل افرادی با سابقه جنگی و فنی بوده‌اند. نیروی هوافضای سپاه در ۱۸دی۱۳۹۸ با شلیک دو موشک به هواپیمای مسافربری ۷۵۲ اوکراینی، باعث انفجار و سرنگونی هواپیما و مرگ همه‌ی ۱۷۶ سرنشین غیرنظامی این پرواز بین‌المللی شد. [[امیرعلی حاجی‌زاده]] فرمانده وقت این نیرو پس از سه روز انکار مقامات حکومتی، اعلام کرد این حادثه براثر یک اشتباه انسانی صورت گرفته است.

نیروی هوایی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] در اواخر سال ۱۹۸۵ (۱۳۶۴ خورشیدی) بر اساس دستور [[روح‌الله خمینی]]، بنیان‌گذار رژیم جمهوری اسلامی، تأسیس شد. <ref name=":0">[https://www.globalsecurity.org/military/world/iran/pasdaran-airforce.htm#google_vignette GlobalSecurity.org, "Islamic Revolutionary Guards Corps Aerospace Force," accessed September 2025.]</ref>

این نیرو به عنوان یکی از سه شاخه اصلی سپاه (زمینی، دریایی و هوایی) ایجاد گردید تا حمایت هوایی از عملیات سریع‌العمل سپاه را فراهم کند و از نیروی هوایی ارتش (ارتش) مستقل باشد. <ref name=":1">[https://www.dia.mil/portals/110/images/news/military_powers_publications/iran_military_power_lr.pdf Defense Intelligence Agency, "Iran Military Power," 2019]</ref> در ابتدای تشکیل، این واحد با تجهیزات محدود و پرسنل داوطلب، بر عملیات حمایتی مانند حمل‌ونقل و پشتیبانی هوایی تمرکز داشت و ستاد آن در تهران مستقر شد. <ref name=":0" />

در سال‌های اولیه، نیروی هوایی سپاه عمدتاً از هواپیماهای قدیمی مانند سوخو-۲۲ و سوخو-۲۵ که از دوران جنگ ایران-عراق (۱۹۸۰-۱۹۸۸) به دست آمده بودند، استفاده می‌کرد. <ref name=":2">[https://www.cfr.org/backgrounder/irans-revolutionary-guards Council on Foreign Relations, "The Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC)," updated 2025]</ref>

این نیرو در طول جنگ ایران-عراق نقشی جز جابجایی برخی نفرات یا تجهیزات در پشت جبهه‌های جنگ نداشت؛ اما به عنوان بخشی از ساختار موازی با ارتش، نیروی عقیدتی و تحت فرمان ولایت فقیه نظام به شمار می‌رفت و دارای اهمیت پایه‌ای بود. <ref>[https://www.csis.org/analysis/iranian-islamic-revolutionary-guard-corps-irgc-iraqi-view-lost-role-or-bright-future Center for Strategic and International Studies (CSIS), "The Iranian Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC) from an Iraqi View," 2020.]</ref>

پس از پایان [[جنگ ایران و عراق|جنگ ایران-عراق]]، نیروی هوایی سپاه در دهه ۱۹۹۰ بر نوسازی تجهیزات تمرکز کرد. در سال ۱۹۹۹، برنامه‌هایی برای تولید هلیکوپترهای بومی مانند شاهد X۵ اعلام شد که قابلیت پرواز در ارتفاع ۱۷۵۰۰ پا را داشت.[1] در سال ۲۰۰۳، تعدادی هواپیمای سوخو-۲۵ به ناوگان اضافه شد، که برخی از آن‌ها از هواپیماهای فراری ارتش هوایی عراق در سال ۱۹۹۱ به دست آمده بودند. <ref name=":0" />

تغییر کلیدی در سال ۲۰۰۹ رخ داد، زمانی که نام این نیرو به "نیروی هوافضای سپاه" تغییر یافت و بخش‌های موشکی و فضایی به آن اضافه شد. <ref name=":0" /> <ref name=":3">[https://www.mizanonline.ir/fa/news/187547/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%A7-%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B3%DB%8C-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA فرماندهان نیروی هوافضای سپاه از ابتدای تاسیس تا کنون را بشناسید/تغییر نام "نیروی هوایی" به "هوافضا" در زمان چه کسی صورت گرفت؟] - خبرگزاری میزان</ref> این تغییر، مسئولیت‌های نیرو را به عملیات موشکی بالستیک کوتاه و میان‌برد، پرتاب‌های فضایی و پهپادها گسترش داد. <ref name=":1" /> از آن زمان، نیروی هوافضا بر توسعه فناوری‌های بومی مانند موشک‌های شهاب و پهپادهای شاهد تأکید کرده است. <ref name=":2" /> در سال ۲۰۱۲، نوسازی ۴۰ هواپیمای سوخو-۲۲ با کمک متخصصان روسی و رومانیایی انجام شد، و در سال ۲۰۱۴، این هواپیماها در عملیات علیه داعش در عراق استفاده شدند. <ref name=":0" />

در سال ۲۰۱۸، ۱۰ هواپیمای سوخو-۲۲ پس از ۲۸ سال زمین‌گیر بودن، بازسازی و مجهز به موشک‌های هدایت‌شونده شدند. <ref name=":0" /> نیروی هوافضا همچنین در سال‌های اخیر با صدور پهپادهای خود به نیروهای نیابتی‌اش در منطقه، اقدام به مانورهای مشترک در زمینه‌ی جنگ الکترونیک و عملیات پهپادی هم نموده است. <ref>[https://www.presstv.ir/Detail/2025/02/03/742103/Iran-missiles-can-strike-any-enemy-IRGC-Salami-Aerospace-Quds-Force-Leader IRGC missiles can strike any enemy; Navy capable of engagement anywhere: Salami. PRESS TV]</ref> تخمین زده می‌شود که این نیرو شامل پنج تیپ موشکی، مانند تیپ ۵ رعد، باشد. <ref name=":0" />

نیروی هوافضای سپاه مستقیما زیر نظر شخص علی خامنه‌ای کار می‌کند. <ref>[https://alainpersian.com/article/irgc-aerospace-commanders نگاهی به نیروی هوافضای سپاه پس از کشته شدن فرمانده آن- العین فارسی]</ref> امیرعلی حاجی زاده در مصاحبه‌ای روی نقش مستقیم خامنه‌ای تاکید چنین تاکید کرده بود:<blockquote>در حوزه‌ی موشکی، حدأقل در این دوازده سال گذشته، ارتباط مستقیم و جلسات مستمری با رهبر انقلاب اسلامی داشتیم و مسائل اساسی را، چه حضوری و چه از طریق نامه، با ایشان هماهنگ می‌کردیم. ایشان در این زمینه صاحب‌نظر بودند و گاهی حتی مسیر پیش‌روی ما را اصلاح می‌کردند.

...در حوزه‌ی توسعه‌ی بخش هوایی و هواپیما. حضرت آقا گفتند این بخش را خیلی دنبال نکنید، این‌ها مأموریت شما نیست، این مأموریت ارتش است. شما بچسبید فقط به موشک. دنبال چیز دیگر نباشید. <ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1404/04/24/3355187/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85-%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9%DB%8C نقش خامنه‌ای در صنعت موشکی هوافضای سپاه- مصاحبه با امیرعلی حاجی‌زاده- دفتر حفظ و نشر آثار خامنه‌ای- خبرگزاری تسنیم۲۴تیر۱۴۰۴]</ref></blockquote>فرماندهی نیروی هوافضای سپاه از ابتدای تأسیس توسط افرادی با سابقه فنی و جنگی بر عهده بوده است. موسی رفان، مهندس برق، از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۰ (۱۳۶۴ تا ۱۳۶۹ خورشیدی) اولین فرمانده بود و بر ساختار اولیه تمرکز داشت. <ref name=":0" /> <ref name=":4">[https://akharinkhabar.ir/politics/2755906/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D8%AF%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86 فرماندهان نیروی هوافضای سپاه از ابتدا تاکنون-نقل قول از خبرگزاری میزان-سایت آخرین خبر]</ref>

 

محمدباقر قالیباف از ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹ (۱۳۷۶-۱۳۷۸) فرمانده بود و برنامه‌های تولید هلیکوپتر بومی را پیش برد؛ او بعدها به فرماندهی نیروی انتظامی منصوب شد. <ref name=":0" /> <ref name=":4" /> پس از آن، چندین فرمانده موقت یا کوتاه‌مدت خدمت کردند تا در سال ۲۰۰۹، امیرعلی حاجی‌زاده به فرماندهی رسید. <ref name=":0" /> <ref name=":3" /> حاجی‌زاده، که سابقه بازدید از کره شمالی در ۱۹۸۶ برای فناوری موشکی داشت، بر توسعه موشک‌ها و پهپادها تمرکز کرد و تا ژوئن ۲۰۲۵ در این سمت بود. <ref name=":0" /> <ref>[https://www.unitedagainstnucleariran.com/amir-ali-hajizadeh-commander-of-irgcs-aerospace-force United Against Nuclear Iran, "Amir Ali Hajizadeh: Commander of the IRGC's Aerospace Force," accessed 2025]</ref>

== آزمون واقعیت توانمندی‌ها ==