۹٬۱۷۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۹: | ||
=== ۴- فروپاشی اقتصادی و وابستگی کامل === | === ۴- فروپاشی اقتصادی و وابستگی کامل === | ||
از منظر اقتصادی، تداوم بحران آب به فروپاشی کامل کشاورزی و صنایع وابسته منجر خواهد شد. مقاله «بحران خشکسالی بر ۹۸ درصد مناطق ایران سایه انداخت» در خبرگزاری برنا نشان می‌دهد که کاهش تولیدات کشاورزی، ایران را به واردکننده دائمی مواد غذایی تبدیل کرده است. در آینده، این وابستگی تشدید خواهد شد و با توجه به تحریم‌ها و اقتصاد ضعیف رژیم، تأمین نیازهای اساسی مردم غیرممکن می‌شود. کاهش تولید برق آبی و اختلال در صنایع نیز اقتصاد را فلج خواهد کرد، در حالی که رژیم همچنان منابع کشور را صرف پروژه‌های نظامی و تبلیغاتی خود می‌کند، نه نجات ملت از این فاجعه<ref name=":1" /> | از منظر اقتصادی، تداوم بحران آب به فروپاشی کامل کشاورزی و صنایع وابسته منجر خواهد شد. مقاله «بحران خشکسالی بر ۹۸ درصد مناطق ایران سایه انداخت» در خبرگزاری برنا نشان می‌دهد که کاهش تولیدات کشاورزی، ایران را به واردکننده دائمی مواد غذایی تبدیل کرده است. در آینده، این وابستگی تشدید خواهد شد و با توجه به تحریم‌ها و اقتصاد ضعیف رژیم، تأمین نیازهای اساسی مردم غیرممکن می‌شود. کاهش تولید برق آبی و اختلال در صنایع نیز اقتصاد را فلج خواهد کرد، در حالی که رژیم همچنان منابع کشور را صرف پروژه‌های نظامی و تبلیغاتی خود می‌کند، نه نجات ملت از این فاجعه<ref name=":1" /> | ||
== وخامت بی‌آبی ۶ استان و هشدار تخلیه تهران (وضعیت آبان ۱۴۰۴) == | |||
آبان ۱۴۰۴، بحران بی‌آبی شش استان تهران، اصفهان، قم، کرمان، خراسان رضوی و زنجان را به شدت تهدید می‌کند. این استان‌ها بیش از یک‌چهارم جمعیت ایران را در خود جای داده‌اند و سدهای کلیدی آن‌ها به حجم مرده نزدیک شده‌اند، حالتی که در آن آب به اندازه‌ای کاهش یافته که قابلیت خروج طبیعی یا استفاده عملیاتی ندارد. در اصفهان، منابع آبی در شرف خشکی کامل قرار دارد و بیش از ۹۰ درصد حجم سدهای استان خالی است. بارش‌های دریافتی در نواحی مرکزی و شرقی این استان حدود ۱۰۰ درصد کمتر از سال گذشته گزارش شده است. به دستور دولت، کشت پاییزه در اصفهان ممنوع اعلام شده تا از تشدید بحران جلوگیری شود.<ref>[https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-220/1065289-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DB%8C-%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AF بحران بی‌آبی این ۶ استان را تهدید می‌کند - شبکه شرق]</ref> | |||
=== '''بحران بی‌سابقه در تهران و هشدارهای تخلیه''' === | |||
تهران در ششمین سال متوالی خشکسالی قرار دارد و به مرز «روز صفر آبی» رسیده است، جایی که حتی بارش‌های یک ماهه نمی‌تواند سدهای خالی را احیا کند. ذخیره سدهای اصلی تأمین‌کننده آب پایتخت، از جمله امیرکبیر (۸ درصد)، لار (کمتر از ۱۵ درصد)، طالقان، لتیان و ماملو، به کمتر از ۲۰۰ میلیون مترمکعب رسیده که تنها یک‌سوم میانگین معمول است. شرکت آب و فاضلاب استان تهران وضعیت را «قرمز و شکننده» توصیف کرده و کاهش ۴۲ درصدی حجم ذخایر سدها نسبت به سال گذشته را گزارش داده است. از آغاز سال آبی جدید، بارش‌ها ۸۰ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده و در ۴۵ روز گذشته حتی یک میلی‌متر بارندگی ثبت نشده است. این شرایط، افت فشار و قطعی‌های شبانه آب را در محله‌هایی مانند نیاوران، ازگل، قیطریه، گیشا و یوسف‌آباد به همراه داشته، جایی که ساکنان از ساعت ۱۰ شب تا صبح بدون آب هستند.<ref name=":6">[https://www.radiozamaneh.com/868974/ بحران بی‌آبی «بی‌سابقه» پایتخت: به کابوس تخلیه تهران نزدیک می‌شویم - رادیو زمانه]</ref><ref name=":7">[https://tejaratnews.com/%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%9B-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%87%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D8%AA%D8%AE%D9%84 خشکسالی در تهران؛ از جیره‌بندی تا تخلیه شهر - تجارت نیوز]</ref><ref name=":8">[https://www.tgju.org/news/3591051/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B5%D9%81%D8%B1-%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA بحران آب در پایتخت؛ روز صفر آبی چقدر به تهران نزدیک است؟ - شبکه اطلاع‌رسانی طلا، سکه و ارز]</ref> | |||
==== '''هشدارهای رسمی و سناریوهای احتمالی جیره‌بندی''' ==== | |||
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، در هشدارهای اخیر خود تأکید کرده است: «اگر تا آذرماه باران نبارد، باید آب را در تهران جیره‌بندی کنیم و اگر باز هم نبارید، آبی نمی‌ماند و باید تهران را خالی کنیم.» این اظهارات با گزارش‌های کارشناسان همخوانی دارد؛ مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران وضعیت را «بی‌سابقه» دانسته و داریوش مختاری، کارشناس منابع آب، پیش‌بینی کرده که بدون کنترل مصرف، تخلیه ناگهانی لااقل ۸۰ درصد تهران ضروری می‌شود. جیره‌بندی دوره‌ای یا قطعی‌های ۱۲ تا ۴۸ ساعته در برخی مناطق محتمل است و مصرف روزانه ۲۵۰ لیتر آب به ازای هر شهروند (دو برابر میانگین جهانی) با هدررفت ۳۰ درصدی در شبکه فرسوده، بحران را تشدید کرده است.<ref name=":9">[https://www.independentpersian.com/node/417588/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%C2%AB%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%87-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF%C2%BB%D8%9B-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87 «باران نبارد، تهران تخلیه می‌شود»؛ هشدار پزشکیان و میراث شکست‌خورده انقلاب ۵۷ در مدیریت آب - ایندیپندنت]</ref><ref name=":6" /><ref name=":8" /> | |||
=== '''علل ساختاری و میراث مدیریت ناکارآمد''' === | |||
بحران آب در تهران و استان‌های همجوار ریشه در ترکیب خشکسالی اقلیمی و سوءمدیریت ساختاری دارد. کاهش ۷۵ درصدی بارش نسبت به میانگین بلندمدت، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی (با افت سالانه بیش از یک متر در جنوب و غرب تهران)، و فرونشست زمین تا ۴۰ سانتی‌متر در دشت‌های تهران، ورامین و اصفهان، از نشانه‌های فروپاشی هستند. بیش از ۹۰ درصد آب کشور در کشاورزی سنتی مصرف می‌شود، در حالی که تنها یک‌چهارم اراضی از روش‌های نوین آبیاری بهره می‌برند. سیاست‌های پس از انقلاب ۵۷، مانند سدسازی بی‌رویه، انتقال آب بین‌حوضه‌ای (مانند طرح طالقان به تهران) و توسعه ناپایدار شهری، منابع را نابود کرده‌اند. محمد درویش، پژوهشگر محیط‌زیست، این سیاست‌ها را «انتقال بحران» توصیف کرده و هشدار داده که آب ارزان و نبود قیمت‌گذاری واقعی، مصرف بی‌رویه را تشدید کرده است. در مقایسه، کشورهایی مانند عربستان و امارات با فناوری‌های شیرین‌سازی و بازچرخانی فاضلاب (بیش از ۸۰ درصد) موفق‌تر عمل کرده‌اند.<ref name=":9" /><ref name=":7" /><ref name=":8" /> | |||
=== '''پیامدهای اجتماعی و زیست‌محیطی''' === | |||
پیامدهای بحران فراتر از کمبود آب است و به مسائل اجتماعی و بهداشتی دامن می‌زند. جیره‌بندی می‌تواند دسترسی به آب آشامیدنی سالم را کاهش دهد، بیمارستان‌ها را با چالش تأمین آب استریل مواجه کند و صنایع کوچک را تعطیل نماید. افزایش اضطراب جمعی، بی‌اعتمادی به نهادها، مهاجرت معکوس از تهران، و نابرابری طبقاتی بین مناطق مرکزی و حاشیه‌ای محتمل است. لیلا قاسمی، جامعه‌شناس، تأکید کرده که «آب پایه امنیت و آرامش روانی شهروندان است» و تداوم بحران می‌تواند به اعتراض‌های شهری و اختلال در نظم عمومی منجر شود. در سطح زیست‌محیطی، فرونشست زمین زیرساخت‌ها را تهدید می‌کند و بیش از ۲۰ استان از ابتدای پاییز بدون باران مانده‌اند.<ref name=":7" /><ref name=":8" /> | |||
== منابع == | == منابع == | ||