ابراهیم رئیسی
ابراهیم رئیسی | |
---|---|
ابراهیم رئیسی | |
هدف | برقراری حکومت اسلامی بر مبنای ولایت فقیه |
ایفای نقش توسط | -عضو هیأت مرگ در قتل عام ۱۳۶۷-رئیس تولیت آستان قدس رضوی -عضو هیأت رئیسه مجلس خبرگان |
سن | ۵۹ سال |
تاریخ تولد | ۱۳۳۹ |
شغل | رئیس فعلی قوهی قضائیه |
عنوان | قاضیالقضات رژیم ایران |
خویشاوند | داماد احمد علمالهدی (امام جمعه مشهد) |
مذهب | مسلمان شیعه |
ابراهیم رئیسی (زادهی۱۳۳۹در نوغان مشهد) با نام اصلی ابراهیم رئیسالساداتی بعد از اتمام دوره ابتدایی به حوزهی علمیه مشهد رفت. تحصیلات غیرحوزوی او تا مقطع ششم ابتدائی است. ابراهیم رئیسی پس از پایان کلاس ششم وارد حوزهی علمیه شد. وی در ۱۵ سالگی از حوزهی علمیه مشهد به حوزه علمیهی قم رفت. او پس از انقلاب ضدسلطنتی به عنوان قاضی شرع در دوران حاکمیت خمینی انتخاب شد و در سرکوب و صدور احکام اعدام برای مخالفین سیاسی مشارکت داشت. وی یکی از اعضای هیأت مرگ بود. این هیأت در سال ۱۳۶۷ به فرمان خمینی تشکیل شد و در عرض مدت کوتاهی بیش از ۳۰ هزار زندانی سیاسی را به جوخهی اعدام سپرد. ابراهیم رئیسی یکی از نزدیکترین نفرات خامنهای نیز به شمار میرود. به گفته نزدیکان خامنهای، در محافل رژیم ایران از وی بعنوان یکی از گزینههای جانشینی او نام برده میشود. آخوند رئیسی همچنین از سال ۱۳۷۰ بهمدت ۱۴ سال در کلاسهای درس سید علی خامنهای شرکت داشته است. ابراهیم رئیسی داماد آخوند احمد علمالهدی امام جمعهی خامنهای در مشهد است. ابراهیم رئیسی در سال ۱۳۹۶ کاندید ریاستجمهوری شد و از نظر تحلیلگران کاندیدای خامنهای به شمار میرفت. اما برپایی جنبش دادخواهی قتلعام ۶۷ که ابراهیم رئیسی یکی از عاملان اصلی آن بود، فضایی بسیار منفی علیه وی ایجاد کرد تا آنجا که رژیم ایران شکست او در انتخابات را پذیرفت. وی مجددا در سا ل۱۴۰۰ برای ریاستجمهوری کاندید شد. در این انتخابات شورای نگهبان تمامی رقبای ابراهیم رئیسی را حذف کرد و او برندهی انتخابات اعلام شد.
ابراهیم رئیسی توسط اتحادیه اروپا و آمریکا تحریم شده و در لیست تحریم قرار دارد.
ابراهیم رئیسی در ابتدای انقلاب
پس از پیروزی انقلاب ضد سلطنتی، محمد بهشتی بر آن شد تا با هدف کادرسازی برای تأمین نیازهای مدیریتی نظام، یک دوره آموزشی برای حدود ۷۰ نفر از طلاب قم که آنها را برای مسئولیتهای مختلف در کشور مناسب تشخیص داده بود، برگزار نماید. ابراهیم رئیسی یکی از این طلاب برگزیده بود. مدرسه حقانی همان مدرسهیی است که توسط آخوندهایی همچون بهشتی، مشکینی، قدوسی و مصباح یزدی تأسیس شد و شاگردانش پس از انقلاب ۱۳۵۷ جذب مدیریت ارشد دستگاههای قضائی، اطلاعاتی و امنیتی رژیم ایران شدند. ابراهیم رئیسی با کسانی چون آخوند فلاحیان، آخوند روحالله حسینیان، آخوند مصطفی پورمحمدی همکلاس بوده است.[۱]
ابراهیم رئیسی بعد از انقلاب
ابراهیم رئیسی در هنگام انقلاب ضدسلطنتی سال ۱۳۵۷، هجده ساله بود. مطالعه و بررسی سوابق وی، حتی روایتهایی که در حمد و ثنای وی نوشته شده حاکی از آن است که او در دوران اوج تحرکات انقلابیون علیه نظام سلطنتی در دههی ۱۳۵۰ فعالیت چندانی جز حضور در برخی تجمعها نداشت و تنها در شهرهای مشهد و قم با برخی آخوندها نشست و برخاست داشت.
ابراهیم رئیسی بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷، مسیر متفاوتی را از سر گذراند و خیلی زود در مسیر نزدیکی هر چه بیشتر به هستهی اصلی قدرت در نظام تازه تأسیس جمهوری اسلامی قرار گرفت.
ابراهیم رئیسی در نخستین روزهای استقرار جمهوری اسلامی به دعوت آخوند هادی مروی، نماینده خمینی در شهر مسجدسلیمان، به این شهر رفت. ارتباط وی با مجموعهی دادسرای نظام جمهوری اسلامی هم از همانجا آغاز شد.
سایت آستان نیوز در این رابطه مینویسد:
«در روزهای اول استقرار نظام، همچون برخی مناطق مرزی در کشور، اخبار خوبی از شهر مسجد سلیمان که پایگاه گروههای چپ و مارکسیست بود به گوش نمیرسید. اینگونه شد که حضرت امام برای ساماندهی اوضاع، آیتالله شیخ هادی مروی را بعنوان نمایندهی خود در این شهر منصوب فرمودند. به این ترتیب رئیسی به دعوت آن مرحوم، برای کمک در کار فرهنگی و اداره شهر همراه با گروهی از طلاب به مسجدسلیمان رفت و کلید ارتباط ایشان با مجموعه دادسرای انقلاب هم از همانجا زده شد».
یک سال بعد ابراهیم رئیسی پس از برگشت از مسجد سلیمان، در حالیکه ۱۹ سال بیش نداشت، بعنوان دادیار به دادستانی کرج فرستاده شد که کارش در آنجا اساساً بازجویی بود. دادستان انقلاب وقت، آخوند قدوسی، ابراهیم رئیسی را در آستانهی ۲۰ سالگی بهعنوان دادستان کرج منصوب کرد.
پس از چند ماه، بهصورت همزمان و با حفظ سمت، بعنوان دادستان همدان نیز منصوب شد. او با توجه به فاصله حدوداً ۳۴۰ کیلومتری این دو شهر، نیمی از هفته را در کرج و نیم دیگر را در همدان بهسر میبرد تا اینکه بعد از چهار ماه بهطور کامل در همدان مستقر شد.[۲]
ابراهیم رئیسی تا سال ۱۳۶۳، در دادستانی همدان بود؛ پس از کنار گذاشته شدن اسدالله لاجوردی از دادستانی انقلاب مرکز، و انتصاب آخوند رازینی به این سمت، ابراهیم رئیسی به حکم خمینی به معاونت دادستان انقلاب مرکز منصوب شد.
در آن زمان دادستانی مرکز سه معاونت به نامهای معاونت اقتصادی، معاونت قاچاق مواد مخدر و معاونت گروهکی داشت.
ابراهیم رئیسی که آن موقع ۲۴ ساله بود بهریاست معاونت موسوم به گروهکی رسید. در طول دهه شصت و از جمله در هیأت مرگ در قتلعامهای تابستان ۱۳۶۷، با سمت جانشین دادستان انقلاب در اعدام زندانیان شرکت داشت.[۲]
ابراهیم رئیسی از اعضای هیأت مرگ
بدنبال فرمان خمینی در تابستان ۱۳۶۷، بیش از ۳۰ هزار زندانی سیاسی که اغلب از هواداران مجاهدین خلق بودند در زندانهای اوین، گوهردشت و سایر زندانهای رژیم ایران اعدام شدند. ابراهیم رئیسی که در آن زمان جانشین دادستان تهران بود، همراه با حسینعلی نیری، حاکم شرع ۱ تهران، مرتضی اشراقی، دادستان تهران، مصطفی پورمحمدی معاون و نماینده وزارت اطلاعات و اسماعیل شوشتری رئیس سازمان ادارهی زندانها، از اعضای کمیتهی مرکزی تصمیمگیرنده این اعدامها درهیأت مرگ بودند. این هیأت بعد از پذیرش آتشبس در ۲۷ تیر ماه ۱۳۶۷ از سوی خمینی مأموریت یافته بود تا تکلیف زندانیان سیاسی را که همچنان مقاوم و سر موضع بودند، روشن کند.[۲]
در همین رابطه مسعود ابویی زندانی ۸ ساله که در مقطع قتلعام ۶۷ در زندان اوین بوده است طی یک مصاحبه با تلویزیون «سیمای آزادی» متعلق به اپوزسیون ایران ضمن توصیف محل کار هیأت مرگ میگوید:
میزها را در این اتاق بصورت L چیده بودند. پشت دو میز روبرو حاکم شرع یک تهران آخوند نیری نشسته بود. سمت راستش آخوند پورمحمدی بود. در سمت راست اتاق به ترتیب از اول زمانی نماینده وزارت اطلاعات (که گفته میشد اسم اصلیش موسی واعظی است) نشسته بود. نفر بعد از او آخوند رئیسی بود که بدون عبا و عمامه با یک پیراهن سفید و ریش سیاه نسبتا بلند نشسته بود. بعد از او اشراقی بود که با یک کت و شلوار قهوهای با راه راه نازک کرم رنگ نشسته بود. مجتبی حلوایی و دیگرانی همچون سیدمجید و غیره هم رفت وآمد داشتند.
نیری به سبیلهایم اشاره کرد و گفت سبیلهای بلندت نشان میدهد که منافق سر موضع هستی. گفتم مگر اینها ملاک است. من چند ماه است انفرادی هستم و وسیلهیی برای اصلاح نداشتم. اشراقی گفت نه اینها ملاک نیست ملاک آنچه در قلب توست میباشد. اما نیری داد زد بله بله همینها ملاک است. اشراقی پرسید تحصیلات. چون میدانستم روی دانشجو بودن حساس هستند گفتم دیپلم. (پرونده دستش نبود). رئيسی و یک نفر دیگر مشغول خواندن پرونده من بودند که آن نفر به من میگفت چرا به پدر و مادر خودتان رحم نمیکنید که ناگهان رئيسی با خواندن سابقه خانوادگی ما خطاب به نیری بلند گفت اوه اوه حاجآقا خانواده او هم منافق هستند. پدر و مادرش زندان بودند. پدرش خلع لباس شده و بقیهشان هم یا اعدام شدند یا زندان بودند. من حس کردم یک دلیل دیگر برای اعدامم به پرونده اضافه شده است. رئیسی و آن فرد پرونده را به نیری دادند.
من در آبان ۶۸ از زندان آزاد شدم. یک بار دیگر در سال ۶۹ در پیگیری وضعیت شناسنامه و تعیین تکلیف موضوع سربازی نیاز به استعلامی از زندان اوین بود که شخصا برای آن مراجعه کردم. دوباره به شخص ابراهیم رئیسی ارجاع داده شدم. او باز هم بدون عبا و عمامه بود. یادآور همان هیأت مرگ. پرونده من دست او بود و دستور لازم را او صادر کرد.
یکی دیگر از شاهدین قتلعام فریده گودرزی طی مصاحبهای به ”الریاض“ گفت:[۳]
من فریده گودرزی از بازماندگان و شاهدان و از خانوادههای شهدای قتلعام ۱۹۸۸ هستم. در سال۱۹۸۳ به جرم هواداری از سازمان مجاهدین دستگیر و به مدت نزدیک به ۶سال در زندانهای همدان و نهاوند از نزدیک شاهد جنایات دژخیم جنایتکار ابراهیم رئیسی بودم که میخواهم از این فرصت استفاده کرده و به گوشهیی از سوابق جنایات رئیسی اشاره کنم. رئیسی یا همان قاتل مجاهدین از سن ۲۱سالگی در حالیکه سواد چندانی بهخصوص سواد حوزوی نداشت در سال۱۹۸۲ همزمان دادستان دادگاههای کرج و همدان بود.
وقتی که من در تابستان سال۱۹۸۳ در همدان دستگیر شدم نه ماهه باردار بودم و تا تولد فرزندم چند روزی بیشتر زمان نداشتم. از همان ساعت اول دستگیری با وجود آنکه وضعیت جسمی خوبی نداشتم مرا همانند تمامی زندانیان دیگر به اتاق شکنجه بردند. اتاقی با تختی در وسط آن و تعدادی کابلهای برق با قطرهای مختلف، خونی که در کف اتاق ریخته شده بود حاکی از آن بود که قبل از من زندانیان دیگری را شکنجه کرده بودند. هنگامی که شکنجه میشدم، ۷ـ۸ نفر در اطاق و بالای سرم حضور داشتند که یکی از آنها همین قاتل جنایتکار، رئیسی بود. البته من تا مدتی نمیدانستم که او کیست و فکر میکردم که یکی از بازجویان شکنجهگر است. بعد از مدتی فهمیدم که این شخص دادستان دادگاه همدان است. که از سال۱۹۸۲ تا ۱۹۸۵ بهعنوان دادستان دادگاه استان همدان در صدور حکم حبس و شکنجه و اعدام بسیاری زندانیان سیاسی بهخصوص هواداران سازمان مجاهدین بهطور مستقیم دخالت داشته است و باید تأکید کنم که در مقام دادستان شخصاً در اجرای احکام اعدام در صحنه حضور داشت. همینطور در اتاقهای شکنجه خودش شاهد شکنجه شدن زندانیان بود. از جمله زندانیان مجاهد بهجت صدوقیان، فخری غلامی، مهناز صحراکار که دختری ۱۶ ـ ۱۷ساله بود و قبل از اعدام پاسداران به او تجاوز کرده بودند، مینا عبدلی، علی عطایی، احد رئیسی، بهزاد افصحی، هاشم صالحی، کامران رفیعی و تعداد زیادی از زندانیان که در زندانهای همدان، نهاوند، ملایر منتقل و اعدام شدند.
حسین فارسی به الریاض گفت: رئیسی در جریان قتلعام، هر چند رسماً جانشین دادستان بوده اما در هیأت مرگ عضویت داشت و احکام اعدام را امضا میکرد از جمله حکم اعدام برادر خودم حسن فارسی را همین آخوند جنایتکار امضا کرد.
نصرالله مرندی به ”الریاض“: زمانی که من به راهروی مرگ برده شدم، دو طرف راهرو مملو از زندانی بود که منتظر بودند به نزد هیأت مرگ برده شوند و بسیاری از آنها را که دوستانم بودند، میشناختم و نزدیک ظهر بود که من را پیش هیأت مرگ بردند که متشکل از: رئیسی - اشراقی -نیری - پور محمدی و شوشتری بودند.
محمد زند به ”الریاض“: رئیسی برادرم را بهجای من اعدام کرد. قتلعام در زندان گوهردشت از ۳۰ ژوئن شروع شد دو روز قبلش یعنی پنجشنبه شب بود که من و چند نفر از بچهها را بیرون بردند. . پرسیدند اتهامتان چیست. گفتیم هوادار مجاهدین هستیم. پاسداران ما را وحشیانه مورد ضربوشتم قرار دادند بطوریکه من یک دندهام و همچنین شصت پایم شکست و بعد ما را به داخل بند فرستادند و گفتند شنبه سراغتان میآئیم. روز شنبه همان اسامی را خواندند ولی به جای من برادرم رضا زند رو اشتباهی بردند. سه بار مقابل هیأت مرگ قرار گرفتم که رئیسی هم در آن بود.
رضا شمیرانی به ”الریاض“: جلاد ”رئیسی“ کمیته مرگ تشویق کرد که مرا اعدام کند.
رضا شمیرانی شهروند سوئیس و زندانی سیاسی شناخته شدهای است که بیش از ده سال و در زمان کشتار سال۱۹۸۸ در زندان بدنام اوین تهران، زندانی بوده است.
رضا شمیرانی به ”الریاض“ گفت: ساعت ۲ بعدازظهر ۲۸اوت ۱۹۸۸ (۶ شهریور ۱۳۶۷)، یکی از پاسداران مرا به اتاق کمیته مرگ برد... یک نفر دیگر با لباس غیرنظامی در کنار پورمحمدی نشسته بود که من آن زمان او را نمیشناختم، اما وی بسیار فعال بود و نقش بسیار مهمی در تحریک آخوند نیری داشت. در آن زمان، من فکر کردم که او عامل وزارت اطلاعات است، اما بعداً و وقتی عکس او را دیدم، فهمیدم این آخوند جلاد ابراهیم رئیسی است.
محمود رویایی به ”الریاض“ گفت: من اولین بار ابراهیم رئیسی را روز چهارشنبه ۱۲مرداد در هیأت مرگ، زندان گوهردشت دیدم.
فرمان خمینی درباره با قتل عام
فرمان اول
… کسانی که در زندانهای سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و میکنند محارب و محکوم به اعدام هستند… رحم بر محاربین سادهاندیشی است، قاطعیت… از اصول تردید ناپذیر نظام اسلامی است، امیدوارم با خشم و کینه خود نسبت به دشمنان رضایت خداوند متعال را جلب نمائید، آقایانی که تشخیص موضوع به عهده آنان است وسوسه و شک و تردید نکنند… والسلام.
فرمان دوم
هر کس در هر مرحله اگر بر سر نفاق باشد حکمش اعدام است، سریعاً دشمنان اسلام را نابود کنید، در مورد رسیدگی به وضع پروندهها در هر صورت که حکم سریعتر انجام گردد همان مورد نظر است.
(روحالله الموسوی الخمینی)
اعتراض آیتالله منتظری به رئیسی
احمد منتظری فرزند بزرگ حسینعلی منتظری در ۱۹ مرداد ۱۳۹۵، یک فایل صوتی در جلسهای از پدرش منتشر کرد. در این فایل آیتالله منتظری خطاب به ابراهیم رئیسی که میخواهد از او برای اعدام تأییدیه بگیرد، میگوید:
«این اعدامها بزرگترین جنایت در تاریخ جمهوری اسلامی است و تاریخ ما را به دلیل این جنایت محکوم میکند».
او مقامهای قضایی که در جلسه حاضر بودند را مسئول این اعدامها و جنایتکار میخواند. مقامات قضایی در جلسه عبارت بودند از: حسینعلی نیری، مرتضی اشراقی، ابراهیم رئیسی، و مصطفی پورمحمدی نماینده وزارت اطلاعات وقت در زندان اوین.[۴]
قسمتی از فایل صوتی آقای منتظری
«اول محرم شد؛ من آقای نیری، آقای اشراقی، آقای رئیسی و آقای پورمحمدی را خواستم و گفتم: «الان محرم است حداقل در محرم از اعدامها دست نگهدارید»؛ آقای نیری گفت: «ما تا الآن ۷۵۰ نفر را در تهران اعدام کردهایم، دویست نفر را هم بهعنوان سر موضع از بقیه جدا کردهایم، کلک اینها را هم بکنیم بعد هر چه بفرمایید».[۵]
به این ترتیب، ابراهیم رئیسی که از ۱۸ سالگی در خط خمینی قرار گرفته بود، در ۲۸سالگی بهعنوان یکی از اعضای هیأت مرگ، یکی از اصلیترین نقشها را در قتلعامها برعهده گرفت. برخی از بازماندگان آن اعدامها روایت کردهاند که آخوند رئیسی را در راهروها و شکنجهگاههای زندان دیدهاند که بدون عبا و عمامه، با لباس راحتی، به کارهای مربوط به اعدامها میپرداخت.
ابراهیم رئیسی که در جریان قتلعام ۱۳۶۷، اعتماد ویژه خمینی را به دست آورده بود، پس از پایان قتلعامها از طرف خمینی مورد تقدیر قرار گرفت.
خمینی در ۱۱ دیماه ۱۳۶۷ پس از اشراف به سرسپردگی ابراهیم رئیسی که آن موقع بلحاظ رسمی معاون دادستان انقلاب تهران بود، او را برای یک هیأت دو نفره در کنار آخوند نیری انتخاب کرد؛ این دو نفر مأموریت یافتند تا بدون پیچ و خمهای اداری به سرعت احکام شرع شامل بریدن دست و پا و سنگسار و اعدام را در کشور دنبال و صادر کنند.[۲]
حکم خمینی به نیری و ابراهیم رئیسی
خمینی در نامهای به ابراهیم رئیسی برای اجرای سهلتر احکام چنین نوشت:
«جناب حجت الاسلام آقای نیری- دامت افاضاته از آنجا که گزارشات متعددی در مورد ضعف دستگاه قضائی به اینجانب رسیده است، و مردم شریف و متعهد ایران انتظار برخورد جدیتری با مسائل مختلف را دارند، به جنابعالی و حجت الاسلام آقای رئیسی مأموریت قضایی داده میشود تا نسبت به گزارشات شهرهای سمنان، سیرجان، اسلامآباد و درود رسیدگی نموده و فارغ از پیچ و خمهای اداری با دقت و سرعت آنچه حکم خداست در موارد مذکور اجرا نمایید… والسلام.
۱۱ دیماه ۱۳۶۷- روح الله الموسوی الخمینی».[۶]
خمینی با وچود حکم بالا پس از مدتی مجددا از عدم اجرای احکام قضائی شامل قطع دست و پا و مشابه آن اظهار شکایت کرد و حکم دیگری را خطاب به آنها صادر میکند:
«بسم الله الرحمن الرحیم از آنجا که مقامات بالای قضائی کشور هیچگونه حساسیتی در مورد مسائل تکاندهنده فوق ندارند، به حجت الاسلام آقایان نیری و رئیسی، مأموریت داده میشود که طبق آنچه تشخیص میدهند، در چهارچوب اسلام عزیز، در موارد مذکور اقدام نمایند. باعث تعجب است که در نظام اسلامی چنین حوادثی اتفاق میافتد؛ ولی با کمال خونسردی اجرای احکام خدا تعطیل و کارهای دیگر بر کار قضایی رجحان پیدا میکند. ۲۳/۱۰/۶۷ - روح الله الموسوی الخمینی».[۶]
موسوی اردبیلی، رئیس شورای عالی قضایی رژیم ایران در نماز جمعه تهران در مورد صدور احکام خمینی خطاب به حسینعلی نیری و ابراهیم رئیسی:
«مشکلات دست و پاگیر سیستم قضایی مانع صدور احکام بود و اخیراً به حضرت امام اطلاع داده شد که صدور احکام به علت مشکلات دست و پاگیر به طول میانجامد. ایشان بذل توجه و عنایت فرمودند و با ارسال نامهای تأکید کردند نباید اجرای احکام خدا به تأخیر بیافتد… تا امام این را فرمودند و ما احساس کردیم این اجازه را از طرف امام داریم… در عرض ۲۴ ساعت حکم داده شد: ۴ نفر اعدام شدند، ۲ تا دست بریده شد، ۳ نفر به زندان رفت… دفتر پیگیری شب و روز حاضر است و موضوعات را میتوان با یک تلفن به اطلاع آنها رساند… فقط بگویید یک چنین قضیهای اتفاق افتاده ما با استفاده از امر امام با ایجاد محاکم فوقالعاده فوری در عرض ۳ روز ۴ روز ۵ روز مسأله را خاتمه میدهیم».[۷]
خمینی برای اجرای سهلتر احکام جمهوری اسلامی به این دو حکم اکتفا نکرده و مجددا حکم دیگری را خطاب به ابراهیم رئیسی صادر میکند تا اجرای احکام قصاص سریعتر انجام شود:
بسمه تعالی شورایعالی قضائی جمهوری اسلامی
«کلیه پروندههایی که تاکنون در آن شورا با کمال تعجب راکد مانده است و اجرای حکم خدا تأخیر افتاده است در اختیار حجج اسلام آقایان نیری و رئیسی قرار دهید، تا هرچه زودتر حکم خدا را اجرا نمایند، که درنگ جایز نیست…» والسلام.
۱ بهمن ۱۳۶۷ - روح الله الموسوی الخمینی[۶]
سوابق و سمت های ابراهیم رئیسی
- بازجو در دادسرای مسجد سلیمان
- دادیار در دادستانی کرج
- دادستان کرج
- دادستان همدان
- جانشین دادستان کل انقلاب تهران
- و پس از قتلعام تابستان۱۳۶۷، به ترتیب:
- دادستان انقلاب تهران
- رئیس بازرسی کل کشور
- معاون اول قوه قضاییه
- دادستان ویژه روحانیت
- رئیس شورای نظارت بر صدا و سیما
- دادستان کل کشور
- تولیت آستان قدس رضوی
- ریاست قوهی قضائیه.[۲]
ریاست آستان قدس رضوی
سید علی خامنهای در اسفند ۹۴ ابراهیم رئیسی را به سمت تولیت آستان قدس رضوی انتخاب کرد. تولیت آستان قدس همواره یکی از منابع عظیم درآمدهای اقتصادی برای رژیم ایران بهشمار میرود. در بحبوحه جنگ رژیم ایران در سوریه و در حالی که سپاه پاسداران بابت این جنگ هزینههای کمرشکنی را متحمل شده بود، آستان قدس با موافقت خامنهای، بخشی از درآمدهای این ارگان را به نیروی قدس سپاه اختصاص داد. دیدارهای قاسم سلیمانی با ابراهیم رئیسی در مشهد، عمدتاً حول نحوه تسهیل در پرداخت کمکهای مالی آستان قدس برای استمرار جنگ سوریه بوده است.
ابراهیم رئیسی کاندیدای انتخابات
در گزارش محرمانهای که در تابستان ۱۳۹۵، به رفسنجانی ارائه شده بود، تأکید شده بود که کاندیدای مورد نظر خامنهای برای ریاست جمهوری ۱۳۹۶، آخوند ابراهیم رئیسی است که میخواهند او را جایگزین حسن روحانی کنند. سپاه پاسداران و بویژه محمدعلی جعفری فرمانده سپاه پاسداران و قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس، مصرانه خواهان کاندیداتوری ابراهیم رئیسی بودهاند. در همین رابطه سایت فرارو، وابسته به قالیباف در ۱۴ اسفند ۱۳۹۵، نوشت:
«علی عسکری مشاور رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام رفسنجانی گفت: در تابستان امسال (۱۳۹۵) تحلیلی را به رفسنجانی دادیم که در آن تأکید شده بود که آقای رئیسی کاندیدای نهایی اصولگرایان برای انتخابات ریاست جمهوری در ۱۳۹۶، است که آقای رفسنجانی گفتند چه بهتر! از قضا بحث انتخابات هم باز داغ میشود و حضور و مشارکت مردم را بیشتر میکند».[۸]
خامنهای از مرداد ۱۳۹۵، جهت وارد کردن ابراهیم رئیسی به انتخابات ریاست جمهوری مردد بود. ارزیابی خامنهای و نزدیکان وی این بود که چنانچه ابرهیم رئیسی در انتخابات نتواند آرای لازم را بدست آورد و با شکست مواجه شود آثار و تبعات جدی بدنبال خواهد داشت و پس از این شکست مسئله جانشینی وی زیر علامت سوال خواهد رفت،
تردید در مورد شرکت یا عدم شرکت رئیسی در انتخابات حتی در بین سران باند اصولگرا نیز بهچشم میخورد.
روز شنبه ۳۰ بهمن ۱۳۹۵، محمدتقی رهبر در گفتگو با خبرآنلاین در پاسخ به این سئوال که یعنی هنوز معلوم نیست که رئیسی نامزد نهایی اصولگرایان و جمنا (جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی) باشد؟ گفت:
«خیر، نظر جمع بعد از بررسیها، رایزنیها، مشورتها و گفتگوها معلوم میشود بنابراین در مجموع باید گفت چه بسا این طور بشود و چه بسا نشود».
پیش از این، موحدی کرمانی دبیرکل جامعه روحانیت نیز گفته بود:
«آنچه به نظرم بهترین اقدام ممکن برای نیروهای انقلابی است، تلاش برای رسیدن به گزینه واحد و اجماع روی گزینه اصلح رایآور است که امیدواریم این تلاشها به نتیجه مناسبی برسد».[۹]
تشتت و اختلاف در بین باند اصولگرایان و کاندیداهای وابسته به آنها نیاز داشت تا عامل وحدتی در بین کاندیداهای اصولگرا ظاهر شود. شعار اصولگرایان در قالب جمنا، این بود که تمامی کاندیداها نهایتاً به کاندید نهایی (جمنا) تمکین کرده و روی یک کاندید واحد اجماع داشته باشند؛ امری که تا قبل از تصمیم خامنهای برای وارد کردن رئیسی به انتخابات محال بود؛ ولی از آنجا که بدون کاندیداتوری ابراهیم رئیسی، خامنهای میبایست عملاً به ریاست جمهوری دور دوم روحانی تن میداد، بالاخره حاضر به پذیرش این ریسک شد و او را کاندید کرد.
شکست ابراهیم رئیسی در انتخابات ۱۳۹۶
با کاندید شدن ابراهیم رئیسی در انتخابات اپوزیسیون ایران فعالیتهای خود را در حوزهی جنبش دادخواهی و قتل عام ۶۷ گسترش داد. مجاهدین خلق با یک بسیج تبیلغاتی بیسابقه در ایران از طریق فضای مجازی و همچنین فعالیتهای بینالمللی، ابراهیم رئیسی را به عنوان یکی از مهمترین عاملان قتلعام ۶۷ معرفی کردند.
علاوه بر آن احمد منتظری، فعال سیاسی و فرزند حسینعلی منتظری با اشاره به نقش ابراهیم رئیسی در «کشتار» مخالفان سیاسی در سال ۱۳۶۷، نامزدی او را در انتخابات ریاست جمهوری «توهین به ملت ایران» نامید. «شرکت مستقیم و بدون انکار ایشان در کشتار تابستان۶۷ مسئله ای بسیار با اهمیت هست. اگر یکی از کاندیداها یک بار به شخصی با چاقو حمله کرده باشد موفق نمیشود از مراجع قانونی گواهی عدم سوء پیشینه بگیرد. تکلیف ایشان که کاملا روشن است.»[۱۰]
موضوع قتلعام ۶۷ و مشارکت ابراهیم رئیسی در آن، عملا فضای اجتماعی در ایران را به شدت علیه او برانگیخت. به این ترتیب برای خامنهای مسجل شد که در صورت دستکاری آراء با قیامی مشابه آنچه در انتخابات ۸۸ رخ دارد، مواجه خواهد شد. به این ترتیب علیرغم میل باطنی از این کار صرف نظر کرد و اجازه داد روحانی برای بار دوم انتخاب شود.
خامنهای پیش از آن قصد داشت، ابراهیم رئیسی را در فضایی نسبتا آرام با دستکاری آراء به ریاست جمهوری منصوب کند و در نتیجه حاکمیت خود را از چنددستگی و شکاف در رأس نجات دهد. او عملا مجبور به پذیرش استمرار شکاف و شقه در حاکمیت شد و شکست ابراهیم رئیسی را پذیرفت. شکست ابراهیم رئیسی در انتخابات، جانشینی او برای رهبری نظام را نیز با تردید مواجه ساخت.
ریاست قوه قضائیه
در روز پنجشنبه ۷ اسفند ۱۳۹۷، ابراهیم رئیسی توسط علی خامنهای به ریاست قوه قضائیه جمهوری اسلامی منصوب شد. از زمان روی کار آمدن وی تا ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹ دستکم ۱۷۳ تن در ایران اعدام شدند. همچنین در همان ماههای نخست ریاست ابراهیم رئیسی بر قوه قضائیه ایران، اعدام زندانیان مرتبط با جرائم مواد مخدر نیز کلید خورد و دستکم ۳۳ تن با اتهام مرتبط به جرائم مواد مخدر در زندانهای سراسری ایران اعدام شدند.[۱۱]
شرکت رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰
ابراهیم رئیسی مجددا در سال ۱۴۰۰ برای ریاست جمهوری کاندید شد. پش از آن خامنهای بر تشکیل یک دولت حزباللهی تأکید کرده بود. شورای نگهبان نیز تمامی رقبای ابراهیم رئیسی حتی علی لاریجانی مشاور خامنهای و رئیس سابق مجلس را رد صلاحیت کرد. [۱۲] رئیسی طبق آمار ارائه شده توسط وزارت کشور جمهوری اسلامی با ۱۷۹۲۶۳۴۵ رای رئیس جمهور شد. میزان مشارکت ۴۸.۸٪ اعلام شد یعنی از مجموع واجدین شرایط ۵۹ میلیون و ۳۱۰ هزار و ۳۰۷ نفر ، ۲۸ میلیون و ۹۳۳ هزار و چهار رای شرکت کردند. میزان مشارکت در انتخابات استان تهران ۳۴ درصد، شهر تهران ۲۶ درصد بود که با توجه به مشارکت اعلامشده همین نظام در ۱۳۹۶ که میزان مشارکت استان تهران را بیش از ۶۶٪ و شهر تهران را ۶۷٪ اعلام کرده بود افت بسیار جدی را نشان میدهد. در این انتخابات باز هم طبق آمار جمهوری اسلامی ۳۷۲۶۸۷۰ رای باطله وجود داشت. مخالفین و بخصوص مجاهدین خلق با استناد به گزارش ۱۲۰۰ خبرنگار محلی خود از ۳۵۰۰ صندوق آمار شرکتکنندگان واقعی را کمتر از ۱۰٪ میدانند. علاوه بر مجاهدین دیگر منابع محلی و جهانی این انتخابات را با پایینترین شرکتکننده ارزیابی کرده و تحریم گسترده آن توسط مردم ایران را یادآور میشوند.
تحریم رئیسی
تحریم ابراهیم رئیسی توسط اتحادیه اروپا به مارس ۲۰۱۱ باز میگردد. در آن زمان اتحادیه اروپا علاوه بر تحریمهایی برای منع خرید نفت و سرمایهگذاری در ایران، ۸۰ چهره سیاسی کشور را به دلیل نقض قوانین حقوق بشری تحریم کرد. در این لیست ۸۰ نفره نام افرادی چون صادق لاریجانی، رئیس وقت قوه قضائیه، ابراهیم رئیسی به عنوان معاون لاریجانی، سعید مرتضوی، دادستان پیشین عمومی و انقلاب تهران، غلامحسین محسنی اژهای، دادستان وقت کل ایران و وزیر پیشین اطلاعات و رئیس قوه قضاییه کنونی ایران (تیر ۱۴۰۰) و عباس جعفری دولت آبادی، دادستان وقت تهران وجود داشت.
بعدها با توافق هستهای و برجام تحریمهای هستهای اتحادیه اروپا لغو شد، اما نام رئیسی به همراه دیگر اشخاص در لیست تحریمهای حقوق بشری باقی ماند.
تحریم رئیسی توسط ایالات متحده آمریکا در ۱۳ آبان ۹۸انجام شد. وزارت خزانهداری ایالات متحده آمریکا در آن سال ۹ تن از چهرههای سیاسی جمهوری اسلامی که از نزدیکان خامنهآی به شمار میآمدند از جمله ابراهیم رئیسی که آن هنگام رئیس قوه قضائیه بود، غلامعلی حداد عادل، علیاکبر ولایتی و حسین دهقان به عنوان مشاوران خامنهای و همچنین وحید حقانیان معاون امور ویژه بیت خامنهآی را تحریم کرد.
در بیانیه وزارت خزانه داری آمریکا، مشارکت این افراد در بمبگذاری مجتمع تفنگداران دریایی آمریکا در بیروت در سال 1983، انفجار ساختمان انجمن همیاری اسرائیل و آرژانتین در سال 1994 و همچنین مسائل حقوق بشری به عنوان دلایل تحریم این افراد مطرح شده است.
طبق این تحریمها داراییها و منافع افراد تحریم شده در خاک ایالات متحده، ضبط خواهد شد و افراد و شرکتهای آمریکایی از هرگونه معامله با آنها منع میشوند.[۱۳]
در همین رابطه و پس از گمانهزنیها مربوط به رفع تحریم در نتیجه مذاکرات اتمی وین بنیاد دفاع از دموکراسیها خواهان تداوم تحریم رئیسی شد. این بنیاد با اشاره به سوابق رئیسی در صدور حکم اعدام برای مخالفان سیاسی، به گزارش حقوق بشر وزارت خارجه آمریکا استناد کرد که در آن به تداوم نقض گسترده حقوق بشر در زمان ریاست رئیسی بر قوه قضائیه ایران تاکید شده است. مخالفان جمهوری اسلامی به رئیسی لقب «آیتالله اعدام» و «آیتالله قتلعام» دادهاند.[۱۴]
بیانیه عفو بینالملل در مورد رئیسی
در حالیکه رئیسی در پاسخ سوال خبرنگار الجزیره در مورد اعدامهای ۶۷ گفت باید از من تقدیر و تشکر شود، سازمان حقوق بشری عفو بینالملل انتخاب ابراهیم رئیسی را "نمودی فجیع از قصور جامعه بینالمللی در رسیدگی به بحران مصونیت ساختاری در ایران دانست".[۱۵]
عفو بینالملل همچنین از کشورهای عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل خواست که با "تأسیس یک مکانیسم بیطرف و مستقل" کمک کنند تا "شواهد و اسناد مرتبط با جدیترین جرایم بینالمللی ارتکاب یافته در ایران" تقویت شوند و "زمینه دادرسیهای کیفری مستقل و عادلانه" علیه مقامهای حکومت ایران فراهم شود.
سازمان عفو بینالملل در بیانیهای انتصاب ابراهیم رئیسی به سمت ریاست جمهوری در ایران را نشانگر این دانسته که در ایران "مجازات گریزی" حاکم است.
آگنس کالامارد، دبیرکل سازمان عفو بینالملل با اشاره به نقش رئیسی در اعدام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ گفته است: «در سال ۲۰۱۸ سازمان ما اسنادی را منتشر کرد که نشان میدهند ابراهیم رئیسی یکی از اعضای "کمیسیون مرگ" بوده که هزاران زندانی محبوس در زندانهای اوین و گوهردشت را در سال ۱۹۸۸ به جوخه اعدام سپرده است.»
در این بیانیه همچنین رئیسی در جایگاه رییس قوه قضاییه جمهوری اسلامی نیز متهم به نقض گسترده حقوق بشر علیه تظاهرکنندگان مسالمتآمیز، مدافعان حقوق بشر و اعضای گروههای اقلیت شده است.
سازمان عفو بینالملل نوشته است: «قوه قضاییه تحت ریاست رئیسی، در کنار مقامات دولتی و امنیتی مسئول کشتن بیرحمانه صدها زن و مرد و کودک، دستگیری هزاران تظاهرکننده و شکنجه و سوءرفتار با آنها و نیز ناپدید شدن حداقل صدها نفر در جریان اعتراضات آبان ۹۸ است.»
خانم كالامارد ادامه داد: "ما همچنان خواستاریم كه ابراهیم رئیسی به دلیل مشاركت در جنایات گذشته و جاری تحت قوانین بین المللی ، از جمله توسط كشورهایی كه صلاحیت جهانی دارند ، مورد تحقیق قرار گیرد.
عفو بینالملل در پایان بیانیهاش نوشته است: «حالا زمان آن است که نهادهایی مانند شورای حقوق بشر سازمان ملل گامهای مشخصی بردارند تا با چرخه سیستماتیک گریز از مجازات در ایران مقابله کنند و پیش از هرچیز با به وجود آوردن ساز و کاری مستقل برای جمعآوری و تحلیل شواهد و مدارک جنایات سنگینی که جمهوری اسلامی بر اساس قوانین بینالمللی مرتکب آنها شده، اجرای عدالت را به طور مستقل ممکن سازند.»[۱۶]
رها بحرینی، یکی از اعضای سازمان عفو بینالملل نیز گفته است که رئیسی باید در ارتباط با "جنایت علیه بشریت" و شکنجه زندانیان محاکمه شود.[۱۷]
علاوه بر عفو بینالملل شماری از فعالان مدنی و کنشگران مدافع حقوق بشر ایران خواستار محاکمه ابراهیم رئیسی به اتهام "جنایت علیه بشریت" شدهاند. آنها به نقش رئیسی در "کمیته مرگ" اشاره کرده و جای او را در زندان و نه در کاخ ریاست جمهوری دانستهاند.[۱۸]
منابع
- ↑ سایت حکومتی آستان نیوز، ۱۷ اسفند ۱۳۹۵
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ رئیسی را بشناسید - وب سایت ایران افشاگر
- ↑ الریاض - جلاد در مقام ریاستجمهوری
- ↑ ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس قوه قضاییه - وب سایت رادیو فردا
- ↑ فایل صوتی منتشر شده در ۱۹ مرداد ۱۳۹۵
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ صحیفهی نور، جلد ۱۷ و ۲۱
- ↑ موسوی اردبیلی - نماز جمعه ۳۰ دیماه ۱۳۶۷
- ↑ سایت فرارو -۱۴ اسفند ۱۳۹۵
- ↑ خبرگزاری حکومتی تسنیم ۲۹ دی ۱۳۹۵
- ↑ سایت صدای آمریکا - انتقاد احمد منتظری
- ↑ گزارش سالانه اعدام مانیتورینگ حقوق بشر ایران
- ↑ شورای نگهبان تغییری در نتیجه صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری نداد
- ↑ سایت بورسیون - ماجرای تحریم ابراهیم رئیسی
- ↑ العربیه فارسی - بنیاد دفاع از دموکراسیها خواهان تداوم تحریم رئیسی شد
- ↑ بیانیه پی دی اف عفو بین الملل
- ↑ سایت امنستی به زبان انگلیسی ۱۹ ژوئن ۲۰۲۱[۱]
- ↑ سایت دویچه وله فارسی - اعدامهای ۶۷در مصاحبه رئیسی
- ↑ سایت دویجه وله فارسی - رئیسی باید محاکمه شود