اسماعیل هنیه
| اسماعیل هنیه اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه | |
|---|---|
 | |
| زادروز | زادهٔ ۸ مه ۱۹۶۳ اردوگاه الشاطی غزه |
| درگذشت | ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴ تهران |
| محل زندگی | غزه و قطر |
| ملیت | فلسطینی |
| تحصیلات | فارغالتحصیل زبان عربی |
| از دانشگاه | دانشکده تربیت دانشگاه اسلامی غزه |
| سالهای فعالیت | ۱۹۸۸ تا ۲۰۲۴ |
| شناختهشده برای | جهان عرب و مردم خاورمیانه |
| نقشهای برجسته | رئیس دفتر سیاسی حماس |
| تأثیرپذیرفتگان | مردم غزه |
| دین | مسلمان |
| مکتب | اخوانالمسلمین |
اسماعیل هنیه، (زادهی ۸ می ۱۹۶۳-درگذشتهی ۱۰ مرداد ۱۴۰۳ تهران) با نام کامل اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه رهبر سیاسی «حماس» بود. کنیه او ابوالعبد است و در اردوگاه الشاطی در غزه به دنیا آمد. او از سیاستمداران پیرو حرکت اخوانالمسلمین مصر در غزه به رهبری شیخ احمد یاسین بنیانگذار حماس و رئیس دفتر سیاسی حماس بود. او همواره روابط خوبی با جمهوری اسلامی داشته و از حمایت خامنهای برخوردار بود. اسماعیل هنیه پس از شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان و ملاقات با سیدعلی خامنهای، در محل اقامت خود در تهران در اثر انفجار کشته شد.
گاهشمار زندگی اسماعیل هنیه
اسماعیل هنیه سال ۱۹۶۲ در اردوگاه پناهندگان الشاطی غزه به دنیا آمد. والدین او پیش از این ساکن روستای الجوره در عسقلان (اشکلون) بودند که در سال ۱۹۴۸ پس از جنگ اعراب و اسرائیل به این اردوگاه گریختند.[۱]
اسماعیل هنیه تحصیلات ابتدایی و راهنمایی خود را در مدارس سازمان آنروا، (آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی در «خاور نزدیک») در اردوگاه الشاطی غزه طی کرد و تحصیلات دبیرستان را در دانشسرای مذهبی الازهر در غزه تکمیل کرد. سال ۱۹۸۱ وارد دانشگاه اسلامی غزه شد و به عضویت انجمن اسلامی دانشگاه در آمد. از سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۴ عضو شورای دانشجویی همین دانشگاه و از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۶ رئیس شورای دانشجویی بود. همزمان در دانشگاه اسلامی غزه به تحصیل ادبیات عرب پرداخت و فعالیت سیاسی خود را نیز آغاز نمود. وی با لیسانس زبان عربی از دانشکده تربیت دانشگاه اسلامی غزه فارغالتحصیل شد. سال ۱۹۸۷ در اعتراضات موسوم به «انتفاضه» که توسط ابوجهاد از رهبران جنبش فتح سازماندهی و رهبری میشد، به دلیل شرکت در اعتراضات مدتی کوتاهی بازداشت شد. با شکلگیری حرکت حماس در غزه مجددا به مدت شش ماه زندانی شد. سال ۱۹۸۸ دوباره دستگیر و به سه سال زندان محکوم شد. پس از آزادی در ۱۷ دسامبر سال ۱۹۹۲، اسرائیل او را به همراه رهبران اصلی حماس، عبدالعزیز رنتیسی، محمود زهار و بیش از ۴۱۳ عضو حماس و جهاد اسلامی به جنوب لبنان تبعید کرد.
اقامت یکساله آنها در تبعیدگاه (اردوگاه مرج الزهور) تحت پوشش رسانهای گسترده رسانههایی که سعی در تضعیف رهبری الفتح در جنبش فلسطین داشتند آنها را به شهرت رساند. هنیه پس از توافق اسلو در دسامبر ۱۹۹۳ به غزه بازگشت و به ریاست دانشگاه اسلامی غزه رسید.[۱]
رابطهی نزدیک او با شیخ احمد یاسین جایگاه او را در جریان حماس ارتقاء داد.
پس از آزادی شیخ احمد یاسین در سال ۱۹۹۷ از زندان، اسماعیل هنیه به عنوان رئیس دفتر او منصوب شد و نماینده حماس در تشکیلات خودگردان فلسطین شد.
گریز از بمباران اسرائیل
اسماعیل هنیه و شیخ احمد یاسین در سپتامبر ۲۰۰۳ از یک حملهی هوایی اسرائیل گریختند. این دو لحظاتی پیش از برخورد بمب با شنیدن صدای هواپیما از ساختمان حارج شدند.
اسماعیل هینه از این واقعه چنین تعریف میکند:
«همراه شیخ احمد یاسین به دیدار دکتر مروان ابوراس رفتیم، وقتی ناهار خوردیم ناگهان یک هواپیمای اف ۱۶ محل ما را بمباران کرد سقف فرو ریخت و همه جا را دود و گرد و خاک فراگرفت. به شکرانه پروردگار موفق شدیم از منزل خارج شویم و خداوند ما و خانواده ابوراس را نجات داد.»[۲]
اما شش ماه بعد، احمد یاسین هدف حمله هلیکوپترهای جنگی اسرائیل قرار گرفت و کشته شد.
به گزارش سیانان در آوریل سال ۲۰۰۴ پس از مرگ دو رهبر قبلی حماس، هنیه همراه محمود زهار و سعید صیام، بخشی از «شورای رهبری» مخفی این گروه شبهنظامی شد. در سال ۲۰۰۶ با وجود اینکه محمود زهار مسنترین رهبر ارشد حماس در آن زمان محسوب میشد، هنیه رهبری کارزار انتخاباتی حماس برای انتخابات ۲۵ ژانویه را به عهده گرفت. در این انتخابات نامزدهای این گروه ۷۴ کرسی از ۱۳۲ کرسی در شورای قانونگذاری فلسطینی را از آن خود کردند.
او سالها ساکن قطر بود و مدت زیادی به نوار غزه سفر نکرده بود. اسماعیل هنیه در سال ۲۰۱۷ به عنوان رئیس دفتر سیاسی حماس انتخاب و جانشین خالد مشعل شد. اما نام او سال ۲۰۰۶ پس از پیروزی غیرمنتظره حماس در انتخابات پارلمانی و زمانی که به نخستوزیری دولت تشکیلات خودگردان فلسطینی رسید، در رسانهها مطرح شد.
در پی این پیروزی محمود عباس رئیس دولت خودگردان فلسطینی از حماس خواست تا دولت جدید تشکیل دهد. اما هفتهها مذاکره برای تشکیل ائتلاف با گروه فلسطینی فتح و دیگر جناحهای فلسطینی شکست خورد و هنیه دولتی عمدتاً متشکل از نیروهای نزدیک به خود و چند تکنوکرات تشکیل داد.
روز ۱۴ دسامبر ۲۰۰۶ هنیه از یک سوءقصد در مرز مصر و غزه جان سالم به در برد. در این حمله محافظ او کشته و یکی از پسرانش زخمی شد. حماس، گروه فلسطینی فتح را مسوول این حمله دانست. اوایل ژوئن ۲۰۰۷ حماس پس از یک هفته نبرد با فتح، کنترل نوار غزه را به دست گرفت.
در ۱۴ ژوئن همان سال و در پی تشدید درگیریها میان حماس و فتح، محمود عباس دولت را منحل و هنیه را از سمت نخستوزیری برکنار کرد.
هنیه هنگام ارائه برنامه دولت خود، از ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا خواست تا تهدیدهایشان را برای قطع کمک به تشکیلات خودگردان فلسطینی عملی نکنند. آنها کمک خود را به نفی خشونت و به رسمیت شناختن اسرائیل از طرف حماس مشروط کردند. اسماعیل هنیه نخستوزیر دهمین دولت فلسطینی بود. سال ۲۰۰۷ زمانی که گردانهای قسام با سرکوب و کشتار عناصر الفتح و سازمان آزادیبخش فلسطین کنترل امنیتی نوار غزه را به دست گرفتند، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، هنیه را برکنار کرد. اما او این تصمیم عباس را نپذیرفت و آن را غیرقانونی خواند. هنیه در آن زمان گفت که دولت او به انجام وظایفش ادامه خواهد داد و «مسئولیتهای ملی خود در قبال مردم فلسطین را رها نخواهد کرد».
او در دوم ژوئن سال ۲۰۱۴ به نفع رامی حمدالله از مقامش کناره گرفت.
گروههای فلسطینی حماس و فتح در ۱۳ اکتبر ۲۰۲۲ با میانجیگری الجزایر به توافق برای آشتی رسیدند.
جیمی کارتر، رییسجمهوری سابق آمریکا در ماه ژوئن سال ۲۰۰۹ با هنیه در غزه ملاقات کرد تا در مورد روند صلح خاورمیانه با او گفتوگو کند. بلافاصله پس از این دیدار، اسرائیل بسته تحریمی جدیدی را در نوار غزه اجرا و مصر نیز از تصمیم تلآویو پیروی کرد. بر اساس گزارش سیانان، هنیه روز دوم ماه می سال ۲۰۱۱ کشتن اسامه بن لادن در پاکستان را محکوم و از او بهعنوان یک مبارز مقدس برای مسلمان و قربانی ظلم و ستم آمریکا یاد کرد.[۳]
به نوشته اکونومیک تایمز، هنیه یک میلیونر بود. او ثروتش را از راه مالیات ۲۰ درصدی بر تمامی کالاهایی به دست آورد که از مصر و از طریق تونلها به نوار غزه میرسند.[۳]
در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۸، ایالات متحده آمریکا اسماعیل هنیه رهبر سیاسی جنبش اسلامی فلسطینی حماس را به عنوان تروریست طبقهبندی کرد و تحریمهایی علیه او اعمال کرد.
پس از آن، هنیه در دسامبر ۲۰۱۹ نوار غزه را ترک و زندگی در ترکیه و قطر را آغاز کرد. شرکت در مراسم تشییع قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در ژانویه ۲۰۲۰ و مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی، رییسجمهوری کشته شده ایران در سقوط هلیکوپتر، از جمله مهمترین فعالیتهای عمومی او پس از خروج از غزه بود.
وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیهای نوشت: «هنیه ارتباط نزدیکی با شاخه نظامی حماس دارد و حامی مبارزه مسلحانه، از جمله علیه غیرنظامیان بوده است». آمریکا همینطور هنیه را متهم کرد که «در حملات تروریستی علیه شهروندان اسرائیلی دست داشته است».
شورای حماس در ششم ماه می سال ۲۰۱۷ هنیه را به جای خالد مشعل، به ریاست دفتر سیاسی این گروه انتخاب کرد و خالد مشعل رهبر حماس شد و یحیی سنوار جانشین اسماعیل هنیه شد.
چند ماه بعد و در پی به رسمیت شناختن اورشلیم بهعنوان پایتخت اسرائیل از سوی دونالد ترامپ، رییسجمهوری وقت آمریکا، هنیه خواستار یک «انتفاضه» دیگر برای مبارزه با اسرائیل شد.
مقامات حماس در ماه اوت ۲۰۲۱ اعلام کردند هنیه دوباره بهعنوان رهبر حماس انتخاب شده است. [۳]
پس از کشته شدن اسماعیل هنیه حماس یحیی سنوار را به عنوان رهبر گروه جایگزین کرد.
حماس و سازمان نظامی تحتامرش به همراه سایر شبه نظامیان نوار غزه در یک سیاست کلی تابعی از نیروی قدس سپاه پاسداران ایران هستند و در حمله ۷ اکتبر هم در ویدیوهای منتشره در شبکه مجازی برخی از نیروهای عملکننده به زبان فارسی صحبت میکنند. این موضوعی است که بارها سیدعلی خامنهای به عنوان محور مقاومت از آن یاد کرده و سیاستهای جمهوری اسلامی را بر مبنای آن تعریف میکند.
اسماعیل هنیه و هیئتی از حماس در دی ۱۳۹۸ با اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس در تهران دیدار کردند.
هنیه در جایی گفته است: جمهوری اسلامی ۷۰ میلیون دلار به حماس پول داده است.
محمود الزهار، عضو ارشد گروه فلسطینی حماس در مصاحبه با تلویزیون العالم، شبکه عربی تلویزیون ایران در سال ۱۳۹۹ گفت: قاسم سلیمانی درخواست ما برای پول را فورا پاسخ داد و روز بعد در فرودگاه ۲۲ میلیون دلار در چمدان به ما تحویل داد. او تاکید کرد:
«قرار بود مبلغ بیشتری پرداخت شود اما هیئت ما ۹ نفر بود و نمیتوانستیم بیش از این حمل کنیم زیرا هر چمدان ۴۰ کیلوگرم گنجایش داشت.»[۴]
از طرفی شورای ملی مقاومت ایران طی افشاگری از یک مرکز نظامی در نزدیکی قم اذعان کرد که بخشی از نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در این مرکز آموزش دیده بودند. علیرضا جعفرزاده، معاون دفتر شورای ملی مقاومت در واشنگتن دی سی، به فاکس نیوز دیجیتال گفت: "هفت ماه پس از درگیری منطقهای، آشکار شده است که رژیم در تهران "سر مار" جنگ و صادرات تروریسم در خاورمیانه است. به این ترتیب، دولتهای غربی باید به جای سازش و تعامل در برخورد با تهران، قاطعیت خود را اعمال کنند و آن را برای فعالیتهای بدخواهانه خود پاسخگو کنند.
پهپاد مهاجر-۴ ایرانی که توسط صنایع هوایی قدس ساخته شده و در فرودگاه گنجینه آزمایش شده است، بر اساس اسناد آنلاین فرماندهی آموزش و دکترین ارتش آمریکا بهطور گستردهای گسترش یافته است. [۵]
موضع اسماعیل هنیه در حمله ۷ اکتبر
پس از حمله ۷ اکتبر حماس موسوم به «طوفان الاقصی» که طی آن بیش از ۱۲۰۰ غیر نظامی و نظامی کشته و ۲۴۰ نفر ربوده شدند در فیلمی که از قطر در شبکههای اجتماعی منتشر شد اسماعیل هنیه در دفتر خود در دوحه به همراه اعضای بلندپایه این گروه ضمن تماشای صحنههای عملیات کتائب عزالدین قسام او و همراهانش نماز شکر بجا میآورند.
سمتهای اسماعیل هنیه
اسماعیل هنیه طی سالیان در این سمتها ایفای نقش میکرد:
دبیر هیئت امنای دانشگاه اسلامی غزه
مسئول امور اداری دانشگاه اسلامی غزه
مدیر علمی دانشگاه اسلامی غزه
عضو امنای دانشگاه اسلامی غزه
عضو کمیته عالی گفتگوی حماس با بقیه گروههای فلسطینی و تشکیلات خودگردان
عضو کمیته عالی پیگیری انتفاضه به نمایندگی از حماس
رئیس دفتر شیخ احمد یاسین
عضو رهبری سیاسی جنبش حماس
عضو هیئت مدیره جمعیت اسلامی غزه
رئیس باشگاه جمعیت اسلامی غزه به مدت ۱۰ سال
خانواده اسماعیل هنیه
اسماعیل هنیه در ۱۶ سالگی با دختر عموی خود آمال هنیه ازدواج کرده و صاحب ۱۳ فرزند - هشت پسر و پنج دختر - شدند.
دختران هنیه عبارتند از: سنا، متولد ۱۹۸۶، بثینه، متولد ۱۹۸۷، خوله، متولد ۱۹۹۲، لطیفه، متولد ۱۹۹۸ و ساره متولد ۲۰۰۴
هشت پسر او عبارتند از: عبدالسلام، متولد ۱۹۸۱، همام، متولد ۱۹۸۳، وسام، متولد ۱۹۸۴، معاذ، متولد ۱۹۸۵، عاد، متولد ۱۹۹۴، حازم، متولد ۱۹۹۴، امیر، متولد ۲۰۰۵، محمد، متولد ۱۹۹۶ سه نفر اخیر درحمله اسرائیل در ۱۰ آوریل ۲۰۲۴ به همراه سه نوه هنیه کشته شدند.
مرگ اسماعیل هنیه
اسماعیل هنیه در تاریخ ۹ مرداد ۱۴۰۳ پس از ملاقات با مسعود پزشکیان و سیدعلی خامنهای به محل اقامت خود که یک مهمانسرا، در مجموعه دانشکده افسری پادگان امام علی نیروی قدس در سعدآباد تهران بود میرود و ساعت ۲ بامداد روز ۱۰ مرداد توسط یک موشک به همراه محافظ خود به قتل میرسد.
ثروت اسماعیل هینه
پس از مرگ اسماعیل هنیه خبری از نشریه فوربز بازنشر شد که در آن این نشریه در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ ثروت هنیه را ۴ میلیارد دلار برآورد میکند.
موضعگیریها پس از قتل اسماعیل هنیه
مسعود پزشکیان
به گزارش خبرگزاری فرانسه، مسعود پزشکیان در حساب ایکس خود نوشت:
«دیروز دست حاج اسماعیل هنیه را در مجلس به عنوان فاتح بلند کردم امروز باید جنازه او را بر دوش بکشم.»[۶]
پزشکیان ضمن محکوم کردن قتل اسماعیل هنیه در تهران گفت که جمهوری اسلامی ایران از "تمامیت ارضی، عزت و حیثیت" خود دفاع میکند و "پاسخ پشیمانکنندهای" به اقدام "تروریستی" اسرائیل خواهد داد.
سیدعلی خامنهای
علی خامنهای در واکنش به قتل اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در تهران، مجازاتی سخت را به اسرائیل وعده داد و گفت : از آنجا که هنیه در حریم جمهوری اسلامی کشته شده، "خونخواهی او را وظیفۀ خود می دانیم."[۷]
وزارت خارجه آلمان
سخنگوی وزارت خارجۀ آلمان: اکنون باید خونسرد باشیم و هر کاری که ممکن است برای کاهش تنش انجام دهیم.
در این برهه به تلاشهای دیپلماتیک بیشتری برای تضمین آتش بس برای مردم غزه و آزادی گروگانهای اسرائیلی نیاز است.
وزارت خارجه آمریکا
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، مدعی شد که ایالات متحده آمریکا از ترور اسماعیل هنیه در ایران اطلاع نداشته و در آن نقشآفرینی نکرده است.
در متنی که وزارت خارجه آمریکا از بخشی از مصاحبه بلینکن با کانال نیوز آسیا در سنگاپور انجام داده آمده است: «این چیزی است که ما از آن مطلع نیستیم و دخالتی در آن نداشتیم».