ملا آواره

ملا آواره
زادروز	۱۳۱۲ روستای شلماش در حومه سردشت
درگذشت	۱۳۴۷
پیشه	شاعر و مبارز کرد
شناخته‌شده برای	مبارزه با حکومت شاه

ملا احمد شلماشی ، معروف به ملا آواره (زاده ۱۳۱۲، سردشت - در گذشت ۱۳۴۷)، شاعر و مبارز کرد که در دهة ۴۰ از بنیانگذاران کمیته انقلابی حزب دموکرات کردستان بود. وی درجریان شورش مردم کُرد عراق علیه‌ حکومت عبدالکریم قاسم، به‌ شهر سلیمانیه‌ عراق رفت و در آن‌جا همراه‌ برادران کرد خود علیه‌ ظلم و ستم جنگید. ملا آواره همراه با چندی از دوستان اقدام به‌ چاپ روزنامه "ارگان روز" کرد که‌ برای به‌دست آوردن آزادی و علیه‌ رژیم شاه‌ منتشر می‌شد.

زندگی‌نامه

ملااحمد همه‌وند معروف به ملا آواره، یکی از فعالین سیاسی کرد بود که از جوانی وارد مبارزه سیاسی شد؛ و در خیزش سال‌های ۱۳۴۶ و ۱۳۴۷، شرکت داشت.

ملا احمد فرزند ملا محمد امین هموندی شلماشی سال ۱۳۱۲ خورشیدی در روستای شلماش حومه سردشت به دنیا آمد. قرآن و کتابهای متداول فارسی را نزد پدرش آموخت. تحصیلات ابتدایی را در روستای خود ادامه داد و در همین سال‌ها به شعر علاقمند شد.

انتخاب نام «ملا آواره» به‌دلیل مبارزه با حکومت شاه و آوارگی ناشی از آن بوده‌است.

ملا آواره در سال ۱۳۴۳، به‌‌کردستان ایران بازگشت و با چند نفر از کادر حزب دموکرات ایران شروع به‌ فعالیت سیاسی در مناطق آلان، باسک کۆڵه‌سه‌ و سوێسنی، علیه‌ رژیم شاه کرد. او علاوه‌ بر مبارزه‌ مسلحانه‌ در زمینه‌ شعر و ادب نیز تا آن زمان توانسته‌ بود با مطالعه‌ زبان فارسی و کردی و عربی تجربیات زیادی به‌دست آورد، در کارهای کشاورزی به‌‌کشاورزان کمک می‌کرد. سال ۱۳۴۵، ملا آواره‌ باز آواره‌ خاک عراق گردید. در آن‌جا با انقلابیونی چون سلیمان معینی (فایق)، اسماعیل شریف‌زاده‌ و عبدالله‌ معینی، اقدام به‌ چاپ روزنامه "ارگان روز" کرد که‌ برای بدست آوردن آزادی وعلیه‌ رژیم شاه‌ در آن مطلب چاپ می‌شد. ۲۲ شهریور ۱۳۴۵ با افراد نام‌برده‌ در منطقه‌ آلان کمیته‌ مرکزی را تشکیل دادند.

ملاآواره در ادامه مبارزه خود با حکومت شاه به‌جنبش مسلحانه‌ای که گروه اسماعیل شریف‌زاده، روشنفکر کرد آغاز کرده بود پیوست و از اعضای مرکزیت این جنبش شد.

از ملا آواره اشعار و سروده‌هایی به‌جای مانده که در آن با زبانی ساده درد و رنج مردم محروم کردستان ایران را بیان کرده است و راه رهایی مردم این اقلیم را در اتحاد، هم‌گامی وهمدلی و مبارزه‌ای بی‌امان با غارت‌گران و ستم‌کاران دانسته است.

گزیده‌ای از اشعار ملا آواره

عکسی از ملا آواره

شعر به‌زبان کردی

کورم تۆ کوردی، تۆ بێچۆه شێری

نه‌ته‌وه‌ی کاوه‌ی، ئازا و دلێری

باب و باپیرت، خزم و که‌س و کار

زۆریان کێشاوه، مه‌ینه‌یی و ئازار

بۆ پارێزگاری، نامووس و ماڵیان

قه‌ت نه‌وه‌ستاوه، ده‌ست و گوپاڵیان

تۆش وه‌ک ئه‌وان به، نه‌ترس و نه‌به‌ز

بازی کێوی به، نه‌ک که‌وی قه‌فه‌س

ترجمه شعر به زبان فارسی:

فرزندم تو کرد هستی، تو بچه شیری

از نسل کاوه، شجاع و دلیر

نیاکان، اجداد و اقوام تو

خیلی رنج و محنت و عذاب کشیده‌اند

تا مال و ناموس خود را حفظ کنند

هیچ‌گاه از تلاش دست نکشیدند و خسته نشدند

تو هم مانند آنان، نترس و تسلیم ناپذیر

عقاب کوهستان باش نه کبک قفس.

***

۰ هاواری توتنه وانیکی نا و چه سردشت ۱۰۲ بیت

۰بخو ینه وه و ئالان بناسه ۵۰ بیت

۰مو و چه کانی بیژ وه ۴۱ بیت

۰کوردم و کوردستانم ده وی ۵۲ بیت

۰لایی لایی دایکیکی دلسوز بو کورپه ساوایه که ی۲۵ بیت

۰ رهش بگیری۶۹ بیت

***

تو و تنه وانیکی هژارم بی خانو و زهوی و زارم

بی پول و باغ و بزن ومه ر دورم له خیر نزدیک له شه ر

منا لم روت و برسیه ژیانم پر مه ترسیه

قه رزارم و ده رده دارم شهر مه نده ی خه لکی دی و شارم

روم نیه بچمه نیو خه لک بی به رگ و پیلاو و بی که لک

خه لکی پی وایه ته مبه لم بی که سپ و کارو چه په لم

به لام چبکه م چاره رشم خه ر ما نم زوره و بی به شم

هه ر کات گوتیان سه ری ساله واده ی جوت و کشت و کاله

خوم و خیزانم گوره و بچو ک راده په رین وه ک هه لو ک

هه ل ده به زین لیره و له وی به لکوو کاریکمان ده س که وی

یا قوره کاری خشت برین یا جوته و زه وی هه لدرین

‎

‎ مه‌لا ئاواره

درگذشت

مزار ملا آواره

پس از تشکیل کمیته مرکزی، مدتی بعد تعداد ۲۰ نفر از مردم عادی به‌ ملا آواره پیوستند. و مسولیت او سنگین‌تر شد. در تابستان سال ۱۳۴۷ چند تن از خودفروشان روستای "دیواڵان" از منطقه‌ سوێسنی سردشت، جهت حل اختلاف از ملا آواره‌ دعوت می‌کنند تا به‌ روستای آنان برود. ملا آواره‌ به‌ همراه‌ دو نفر از یارانش ( ره‌حمان حه‌مه‌دی وه‌تمان چاوشین و مه‌لا که‌چه‌ "محمد احمدی") به‌ روستای دیواڵان می‌رود که‌ مزدوران محلی رژیم شاه در غذای وی مواد بیهوش کننده‌ ریخته‌ و آنان را دست‌گیر می‌کنند.

سرانجام ملا آواره پس از مبارازات بسیار به‌‌تاریخ ۹ شهریور ۱۳۴۷ شمسی، طی یک اقدام ناجوانمردانه دست‌گیر و در انظار مردم سردشت حلق‌آویز شد. وی در آخرین لحظات عمر خود با صدای رسائی گفت:‌

« ای خون‌ریزان، شما می‌توانید من و دوستانم را بکشید. ولی بدانید بعد از کشتن ما هزارها آواره‌، مام رحمان و ملا که‌چه‌ بوجود می‌آید. چون حرکت ملت با کشتن ما و صدها تن دیگر پایان نمی‌یابد و تا نابودی رژیم شاه‌ و آزاد شدن ملت ایران هم‌چنان ادامه‌ دارد.»

ملا آواره همراه با دو تن از یارانش در دامنه‌ کوه‌ " گرده‌سور" شهر سردشت دفن شدند. و بعد از ۳۵ سال هنوز هم مردم برای راز و نیاز به‌ مزار ایشان می‌روند. از وی شعرهایی به‌ یادگار مانده‌ است که‌ عده‌ای زیاد از هم‌دوره‌های ایشان آن‌ها را حفظ هستند.