تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو

تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۸:۰۶

۳۷۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:


تظاهرات سی خرداد سال ۱۳۶۰  یکی از رویداد‌های برجسته‌ی سیاسی ایران به‌شمار می‌رود. این رخداد، تاریخ سیاسی ایرانیان را به دو مقطع قبل و بعد از این واقعه تقسیم کرد.  
تظاهرات سی خرداد سال ۱۳۶۰  یکی از رویداد‌های برجسته‌ی سیاسی ایران به‌شمار می‌رود. این تظاهرات که توسط سازمان مجاهدین خلق ایران<ref>[https://www.mojahedin.org/special/timeline-pmoi.aspx?k=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%AE%D9%84%D9%82-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 تاریخچه سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref>ـ‌اصلی‌ترین اپوزيسیون نظام حاکم‌ـ  بازماندهی شده بود، تاریخ سیاسی ایرانیان را به دو مقطع قبل و بعد از این رویداد تقسیم کرد.  


ناتوانی حاکمان مذهبی وقت در قبال پاسخگویی به مطالبات آزادیخواهانه و حقوق اولیه‌ی شهروندی که مردم ایران پس از تحمل سالیان متمادی استبداد سلطنتی، خود را شایسته آن  می‌دانستند، سردمداران حکومت را بتدریج به سمت اعمال سرکوب و نقض حقوق سیاسی و اجتماعی اقشار مختلف مردم  کشاند و به این سبب دوره‌ی کوتاه آزادی که اصطلاحاً به «بهار آزادی» معروف شد،  به پایان رسید. دوره‌‌‌ای که با  سقوط سلطنت در اواخر سال ۵۷ آغاز شد و  تا ماه‌های ابتدای سال ۵۸ دوام یافت.<ref>[https://www.mojahedin.org/sp/30-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7-%D8%B3%D8%A7%D9%84-1360--%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE-%D8%A8%D9%87-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE مقاله سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخی از سایت مجاهد]</ref>   
ناتوانی حاکمان مذهبی وقت در قبال پاسخگویی به مطالبات آزادیخواهانه و حقوق اولیه‌ی شهروندی که مردم ایران پس از تحمل سالیان متمادی استبداد سلطنتی، خود را شایسته آن  می‌دانستند، سردمداران حکومت را بتدریج به سمت اعمال سرکوب و نقض حقوق سیاسی و اجتماعی اقشار مختلف مردم  کشاند و به این سبب دوره‌ی کوتاه آزادی که اصطلاحاً به «بهار آزادی» معروف شد،  به پایان رسید. دوره‌‌‌ای که با  سقوط سلطنت در اواخر سال ۵۷ آغاز شد و  تا ماه‌های ابتدای سال ۵۸ دوام یافت.<ref>[https://www.mojahedin.org/sp/30-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7-%D8%B3%D8%A7%D9%84-1360--%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE-%D8%A8%D9%87-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE مقاله سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخی از سایت مجاهد]</ref>   
خط ۶: خط ۶:
تظاهرات ۳۰ خرداد  در شرایطی به‌وقوع پیوست که روحانیون به عنوان حاکمان اصلی حکومت موسوم به «جمهوری اسلامی» کوچکترین مخالفتی را با خود برنمی‌تافتند به نحوی که  حتی  ابوالحسن بنی‌صدر، نخستین رئیس‌جمهور پس از انقلاب که تنها حدود ۱۷ ماه زمام امور را در دست داشت<ref>مروری بر ریاست جمهوری ۱۷ ماهه بنی‌صدر</ref>  را هم از مقام خود عزل کردند. بنی صدر  از ترس محاکمه و اعدام مدتها قبل از سی خرداد ۱۳۶۰ محبور به اختفاء شده‌بود.   
تظاهرات ۳۰ خرداد  در شرایطی به‌وقوع پیوست که روحانیون به عنوان حاکمان اصلی حکومت موسوم به «جمهوری اسلامی» کوچکترین مخالفتی را با خود برنمی‌تافتند به نحوی که  حتی  ابوالحسن بنی‌صدر، نخستین رئیس‌جمهور پس از انقلاب که تنها حدود ۱۷ ماه زمام امور را در دست داشت<ref>مروری بر ریاست جمهوری ۱۷ ماهه بنی‌صدر</ref>  را هم از مقام خود عزل کردند. بنی صدر  از ترس محاکمه و اعدام مدتها قبل از سی خرداد ۱۳۶۰ محبور به اختفاء شده‌بود.   


تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ توسط  سازمان مجاهدین خلق ایران<ref>[https://www.mojahedin.org/special/timeline-pmoi.aspx?k=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%AE%D9%84%D9%82-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 تاریخچه سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref>که به عنوان اصلی‌ترین اپوزيسیون نظام حاکم شناخته می‌شد، سازماندهی شد. در جریان این تظاهرات مسالمت‌آمیز ده‌ها تن از مردم تهران و سایر شهرستان‌های ایران که در اعتراض به سرکوب آزادی‌ها  به خیابان‌ها آمده بودند، توسط شلیک مستقیم مأموران حکومتی کشته و ده‌ها هرار نفر دیگر  دستگیر و روانه‌ي زندان‌ها شدند.     
در جریان این تظاهرات مسالمت‌آمیز سی‌خرداد ده‌ها تن از مردم تهران و سایر شهرستان‌های ایران که در اعتراض به سرکوب آزادی‌ها  به خیابان‌ها آمده بودند، توسط شلیک مستقیم مأموران حکومتی کشته و ده‌ها هرار نفر دیگر  دستگیر و روانه‌ي زندان‌ها شدند.     


شمار بسیار زیادی از بانوان نیز که به اعمال فشار و محدودیت‌های ارتجاعی حاکمیت جدید نسبت به زنان به‌ستوه آمده بودند، در این تظاهرات شرکت داشته و نقش مهمی در ان ایفا کردند به طوری‌که بخش زیادی از کشته و دستگیر شدگان را تشکیل‌ می‌دادند.
شمار بسیار زیادی از بانوان نیز که به اعمال فشار و محدودیت‌های ارتجاعی حاکمیت جدید نسبت به زنان به‌ستوه آمده بودند، در این تظاهرات شرکت داشته و نقش مهمی در ان ایفا کردند به طوری‌که بخش زیادی از کشته و دستگیر شدگان را تشکیل‌ می‌دادند.


== ۳۰ خرداد نقطه عطف تاریخ معاصر ==
== ۳۰ خرداد نقطه عطف تاریخ معاصر ==
تظاهرات سی خرداد ۱۳۶۰ به دلایلی چند حائز اهمیت زیادی است.         


تنها دو و نیم سال پس از انقلاب و سقوط دیکتاتوری سلطنتی، میلیون‌ها تن از مردم با آمدن به خیابان‌ها نارضایتی خود را از استقرار دیکتاتوری مذهبی اعلام کردند  و نسبت به پامال شدن دست‌آوردهای انقلاب ۲۲ بهمن توسط حاکمان مذهبی زبان به اعتراض گشوده‌بودند.  تظاهر کنندگان  سرکوب  آزادی‌ها را که  خواسته و هدف اصلی مردم از سرنگون کردن نظام استبداد سلطنتی بود،  محکوم کرده و  تعرض به آزادی بیان،‌ اجتماعات و مطبوعات را که به‌طور سیستماتیک  توسط گرو‌ه‌های نظامی دولتی و نیمه دولتی حامی حکومت موسوم به «حزب الله»  انجام می‌گرفت، مغایر با اهداف انقلاب ۲۲ بهمن دانسته و  به ابراز مخالفت با آنها پرداخنتد.        
=== اعتراض عمومی نسبت به سرکوب آزادی ===
تظاهرات سی خرداد ۱۳۶۰ از آن نظر حائز اهمیت زیادی است که تنها دو و نیم سال پس از انقلاب و سقوط دیکتاتوری سلطنتی بوقوع پیوست. درجریان این تظاهرات میلیون‌ها تن از مردم با آمدن به خیابان‌ها نارضایتی خود را از استقرار دیکتاتوری مذهبی اعلام کردند  و نسبت به پامال شدن دست‌آوردهای انقلاب ۲۲ بهمن توسط حاکمان مذهبی زبان به اعتراض گشودند.  تظاهر کنندگان  سرکوب  آزادی‌ها را که  خواسته و هدف اصلی مردم از سرنگون کردن نظام استبداد سلطنتی بود،  محکوم کرده و  تعرض به آزادی بیان،‌ اجتماعات و مطبوعات را که به‌طور سیستماتیک  توسط گرو‌ه‌های نظامی دولتی و نیمه دولتی حامی حکومت موسوم به «حزب الله»  انجام می‌گرفت، مغایر با اهداف انقلاب ۲۲ بهمن دانسته و  به ابراز مخالفت با آنها پرداخنتد.        


=== کشتار تظاهرکنندگان وپایان روش‌های مسالمت آمیز مدنی ===
با شدت گرفتن حمله و هجوم به احزاب سیاسی و شخصیت‌های مخالف حکومت و نقض شدید حقوق ابتدایی مردم،  به‌تدریج دوره‌‌‌ی مبارزه‌ي مسالمت آمیز سیاسی به پایان رسید و به ويژه پس از سرکوب شدید این تظاهرات دیگر هر گونه فعالیت سیاسی مدنی کارایی خود را از دست داده  و فضای سیاسی کاملا مسدود شد. به این سبب مجاهدین نیز به عنوان بزرگترین و مهمترین اپوزیسیون استبداد مذهبی حاکم به ناگزیر شیوه‌ی مبارزه‌ی خود را  تغییر داده و به مقاومت مسلحانه روی آوردند. از این رو این رخداد به عنوان نقطه عطف تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود.                 
با شدت گرفتن حمله و هجوم به احزاب سیاسی و شخصیت‌های مخالف حکومت و نقض شدید حقوق ابتدایی مردم،  به‌تدریج دوره‌‌‌ی مبارزه‌ي مسالمت آمیز سیاسی به پایان رسید و به ويژه پس از سرکوب شدید این تظاهرات دیگر هر گونه فعالیت سیاسی مدنی کارایی خود را از دست داده  و فضای سیاسی کاملا مسدود شد. به این سبب مجاهدین نیز به عنوان بزرگترین و مهمترین اپوزیسیون استبداد مذهبی حاکم به ناگزیر شیوه‌ی مبارزه‌ی خود را  تغییر داده و به مقاومت مسلحانه روی آوردند. از این رو این رخداد به عنوان نقطه عطف تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود.                 


خط ۳۶: خط ۳۷:
«تنها در محدودهٔ دانشگاه تهران ۵۰کشته، ۲۰۰زخمی و ۱۰۰۰نفر دستگیر شدند. مسئول زندان اوین با خوشحالی اعلام کرد جوخه‌های اعدام ۲۳تظاهر کننده، از جمله چند دختر نوجوان را اعدام کرده‌اند.»<ref>سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ - [https://www.mojahedin.org/news/170202/سی-خرداد-پاسخ-به-ضرورت-تاریخ-قسمت-اول آبراهامیان]</ref>
«تنها در محدودهٔ دانشگاه تهران ۵۰کشته، ۲۰۰زخمی و ۱۰۰۰نفر دستگیر شدند. مسئول زندان اوین با خوشحالی اعلام کرد جوخه‌های اعدام ۲۳تظاهر کننده، از جمله چند دختر نوجوان را اعدام کرده‌اند.»<ref>سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ - [https://www.mojahedin.org/news/170202/سی-خرداد-پاسخ-به-ضرورت-تاریخ-قسمت-اول آبراهامیان]</ref>


=== موج گسترده‌ی دستگیری، شکنجه‌های و اعدام‌های گسترده پس از سی خرداد ۶۰ ===
=== دستگیری، شکنجه‌های و اعدام‌های گسترده پس از سی خرداد ۶۰ ===
پس از این واقعه موج گسترده ای از اعدام مجاهدین و طرف‌داران آنها در سراسر ایران آغاز شد. یرواند آبراهیمیان نویسنده ایرانی - آمریکایی بخشی از فضایب ترور و وحشت را بازتاب داد است:
پس از این واقعه موج گسترده ای از اعدام مجاهدین و طرف‌داران آنها در سراسر ایران آغاز شد. یرواند آبراهیمیان نویسنده ایرانی - آمریکایی بخشی از فضایب ترور و وحشت را بازتاب داد است:


«جمعیت زیادی در بسیاری شهرها ظاهر شدند... در تظاهرات تهران بیش از ۵۰۰ هزار نفر شرکت کرده بودند... اخطار علیه تظاهرات به‌طور مستمر از شبکه‌ی رادیو تلویزیون پخش می‌شد... اعلام کردند تظاهر کنندگان محارب با خدا محسوب می‌شوند. حزب‌اللهی‌ها مسلح شده و با کامیون‌ها آورده شده بودند... به پاسداران دستور شلیک داده شده بود.تنها در محدوده‌ی دانشگاه تهران ۵۰ کشته ، ۲۰۰ زخمی و ۱۰۰۰ نفر دستگیر شدند» <ref>کتاب مجاهدین ایرانی - یرواند آبراهمیان - صفحات ۲۱۸ و ۲۱۹</ref>  
«جمعیت زیادی در بسیاری شهرها ظاهر شدند... در تظاهرات تهران بیش از ۵۰۰ هزار نفر شرکت کرده بودند... اخطار علیه تظاهرات به‌طور مستمر از شبکه‌ی رادیو تلویزیون پخش می‌شد... اعلام کردند تظاهر کنندگان محارب با خدا محسوب می‌شوند. حزب‌اللهی‌ها مسلح شده و با کامیون‌ها آورده شده بودند... به پاسداران دستور شلیک داده شده بود.تنها در محدوده‌ی دانشگاه تهران ۵۰ کشته ، ۲۰۰ زخمی و ۱۰۰۰ نفر دستگیر شدند» <ref>کتاب مجاهدین ایرانی - یرواند آبراهمیان - صفحات ۲۱۸ و ۲۱۹</ref>  


=== سیل گسترده خروج از ایران پس از تظاهرات سی‌ خرداد ۶۰ ===
=== سیل پناهندگان ایرانی  پس از تظاهرات سی‌ خرداد ۶۰ ===
خروج گسترده‌ی ایرانیان به ویژه نسل جوان و نخبه و اقامت در کشورهای غربی از تبعات قابل توجهی است که به دنبال سرکوب تظاهرات ۳۰ خرداد بوقوع پیوست.  شمار میلیونی ایرانیان پناهنده در کشورهای خارجی پس از ۴ دهه نیز مبین این واقعیت است.
سرکوب بی‌رحمانه تظاهرات سی‌خرداد و در پی آن  آغاز اعدام‌های بی‌سابقه و تعقیب و دستگیری گسترده‌ی روشنفکران، جوانان و فعالین سیاسی، صدهاهزار تن را ناگزیر به ترک ایران و اعلام پناهندگی سیاسی در کشورهای غربی نمود. بر اساس آخرین آمار کمیساریای پناهندگان سازمان ملل متحد هم اکنون میلیون‌ها نفر از ایرانیان به عنوان پناهندگان سیاسی در کشورهای خارجی بسر می‌برند.  


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
Alizade
۱۷۴

ویرایش

برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/wiki/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/55617»

منوی ناوبری