تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰: تفاوت میان نسخه‌ها

== ۳۰ خرداد نقطه عطف تاریخ معاصر ==

تظاهرات سی خرداد ۱۳۶۰ از آن نظر حائز اهمیت زیادی است که تنها دو و نیم سال پس از انقلاب و سقوط دیکتاتوری سلطنتی بوقوع پیوست. درجریان این تظاهرات میلیون‌ها تن از مردم با آمدن به خیابان‌ها نارضایتی خود را از استقرار دیکتاتوری مذهبی اعلام کردند  و نسبت به پامال شدن دست‌آوردهای انقلاب ۲۲ بهمن توسط حاکمان مذهبی زبان به اعتراض گشودند.  تظاهر کنندگان  سرکوب  آزادی‌ها را که  خواسته و هدف اصلی مردم از سرنگون کردن نظام استبداد سلطنتی بود،  محکوم کرده و  تعرض به آزادی بیان،‌ اجتماعات و مطبوعات را که به‌طور سیستماتیک  توسط گرو‌ه‌های نظامی دولتی و نیمه دولتی حامی حکومت موسوم به «حزب الله»  انجام می‌گرفت، مغایر با اهداف انقلاب ۲۲ بهمن دانسته و  به ابراز مخالفت با آنها پرداخنتد.           

با شدت گرفتن حمله و هجوم به احزاب سیاسی و شخصیت‌های مخالف حکومت و نقض شدید حقوق ابتدایی مردم،  به‌تدریج دوره‌‌‌ی مبارزه‌ي مسالمت آمیز سیاسی به پایان رسید و به ويژه پس از سرکوب شدید این تظاهرات دیگر هر گونه فعالیت سیاسی مدنی کارایی خود را از دست داده  و فضای سیاسی کاملا مسدود شد. به این سبب مجاهدین نیز به عنوان بزرگترین و مهمترین اپوزیسیون استبداد مذهبی حاکم به ناگزیر شیوه‌ی مبارزه‌ی خود را  تغییر داده و به مقاومت مسلحانه روی آوردند. از این رو این رخداد به عنوان نقطه عطف تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود.                 

اما شمار میلیونی تظاهر‌کنندگان حاکمان وقت به ويژه آیت‌الله خمیتی را که رهبر مذهبی حکومت (ولایت‌فقیه) محسوب می‌شد، به هراس انداخت و او را وادار کرد به هر شکل ممکن جلوی این حرکت را بگیرد. از این رو  وی با اعلام حکومت نظامی، فرمان حمله به تظاهر کنندگان عادی و غیر مسلح را صادر کرد که در جریان این حمله‌ ده ها تن از  جوانان کشته شدند و ده‌ها هزار نفر دیگر در تهران و سایر شهرستا‌ن‌ها دستگیر شدند.

تظاهرات از ساعت ۴ بعداز ظهر روز شنبه ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ از خیابان مصدق (ولیعصر فعلی)، حد فاصل خیابان‌های انقلاب و طالقانی آغاز شد و انبوه مردم به حرکت در آمدند. تظاهر کنندگان پس از ورود به خیابان‌ طالقانی و عبور از خیابان بهار،  وارد خیابان انقلاب گشته  و آنگاه شمار جمعیت در میدان  فردوسی به اوج خود رسید.

در طول مسیر طرفداران خمینی باسنگ پراکنی و حمله به صف مقدم تظاهرات مانع حرکت آن بشوند … ولی مردم مقاومت می‌کردند و لذا  موفق نشدند.  حمله مهاجمان طرفدار خمینی که از قبل آمادگی‌های لازم را انجام داده بودند  ابتدا با تهاجم موتورسواران و چماقداران شروع شد… مهاجمین دولتی که  با ۶ یا ۷ مینی بوس و اتوبوس برای حمله  به تظاهرکنندگان آمده‌بودند، حمله‌ور شدند. آنها همگی به سلاح سرد و گرم مسلح بودند. اما تظاهر کنندگان مقاومت می‌کردند. درمیدان فردوسی یک جبپ آهو که پشتش مسلسل کالیبر ۵۰ بسته شده بود به تظاهرکنندگاه شلیک کرد. از بالای ساختمان کمیته عملیاتی شماره یک روبروی خیابان ایرانشهر به طرف تظاهر کنندگاه شلیک می‌کردند. تظاهرکنندگاه بهر سو می‌دویدند و مثل برگ بروی زمین می‌ریختند.<ref>[http://www.bbc.com/persian/iran/2011/06/110618_l10_30khordad60_mojahedin سی خرداد شصت به روایت شاهدان]</ref>

یک روز پس از این واقعه در ۳۱خرداد، روزنامه‌های رسمی جمهوری اسلامی، عکس گروهی از دختران نوجوان مجاهد را که دادستانی خمینی، آنها را با تیرباران کرده‌اند به‌منظور احراز هویت چاپ می‌کنند و از پدر و مادرهای آنان خواسته می‌شود که برای شناسایی و تحویل‌گیری فرزندانشان به‌اوین مراجعه کنند.<ref>سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ - [https://www.mojahedin.org/news/170202/سی-خرداد-پاسخ-به-ضرورت-تاریخ-قسمت-اول اطلاعات سوم تیر ۱۳۶۰]</ref>

«تنها در محدودهٔ دانشگاه تهران ۵۰کشته، ۲۰۰زخمی و ۱۰۰۰نفر دستگیر شدند. مسئول زندان اوین با خوشحالی اعلام کرد جوخه‌های اعدام ۲۳تظاهر کننده، از جمله چند دختر نوجوان را اعدام کرده‌اند.»<ref>سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ - [https://www.mojahedin.org/news/170202/سی-خرداد-پاسخ-به-ضرورت-تاریخ-قسمت-اول آبراهامیان]</ref>

پس از این واقعه موج گسترده ای از اعدام مجاهدین و طرف‌داران آنها در سراسر ایران آغاز شد. یرواند آبراهیمیان نویسنده ایرانی - آمریکایی بخشی از فضایب ترور و وحشت را بازتاب داد است:

«جمعیت زیادی در بسیاری شهرها ظاهر شدند... در تظاهرات تهران بیش از ۵۰۰ هزار نفر شرکت کرده بودند... اخطار علیه تظاهرات به‌طور مستمر از شبکه‌ی رادیو تلویزیون پخش می‌شد... اعلام کردند تظاهر کنندگان محارب با خدا محسوب می‌شوند. حزب‌اللهی‌ها مسلح شده و با کامیون‌ها آورده شده بودند... به پاسداران دستور شلیک داده شده بود.تنها در محدوده‌ی دانشگاه تهران ۵۰ کشته ، ۲۰۰ زخمی و ۱۰۰۰ نفر دستگیر شدند» <ref>کتاب مجاهدین ایرانی - یرواند آبراهمیان - صفحات ۲۱۸ و ۲۱۹</ref>  

سرکوب بی‌رحمانه تظاهرات سی‌خرداد و در پی آن  آغاز اعدام‌های بی‌سابقه و تعقیب و دستگیری گسترده‌ی  روشنفکران، جوانان و فعالین سیاسی، صدهاهزار تن را ناگزیر به ترک ایران و اعلام پناهندگی سیاسی در کشورهای غربی نمود. بر اساس آخرین آمار کمیساریای پناهندگان سازمان ملل متحد هم اکنون میلیون‌ها نفر از ایرانیان به عنوان پناهندگان سیاسی در کشورهای خارجی بسر می‌برند.