۲۳۴
ویرایش
برنامه هسته‌ای ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
Alireza k h (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
| heading6 = مرتبط | | heading6 = مرتبط | ||
| content6 = | | content6 = | ||
* پروژه آماد | * پروژه آماد | ||
* نمک سبز | * نمک سبز | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۴: | ||
پس از توقف دهه ۱۹۸۰، جمهوری اسلامی در اواخر این دهه، برنامه را با شرکای جدید احیا کرد. در ۱۹۹۵، توافقی با روسیه برای تکمیل نیروگاه بوشهر (رآکتور VVER-1000، ۱۰۰۰ مگاوات) امضا شد که در سال ۲۰۱۱، به بهره‌برداری رسید. | پس از توقف دهه ۱۹۸۰، جمهوری اسلامی در اواخر این دهه، برنامه را با شرکای جدید احیا کرد. در ۱۹۹۵، توافقی با روسیه برای تکمیل نیروگاه بوشهر (رآکتور VVER-1000، ۱۰۰۰ مگاوات) امضا شد که در سال ۲۰۱۱، به بهره‌برداری رسید. | ||
رژیم | رژیم ایران، همچنین بصورت مخفیانه زیرساخت‌های داخلی برنامه هسته‌ای خود را توسعه داد، که می‌توان برای مثال به این تاسیسات که برخی از آنها توسط شورای ملی مقاومت افشا شدند، اشاره نمود. <ref>[https://www.nti.org/analysis/articles/iran-nuclear-facilities/]'''Iran Nuclear Facilities'''</ref> | ||
تا | تأسیسات آب سنگین اراک | ||
مجتمع آب سنگین اراک (IR-40) یک رآکتور 40 مگاواتی است که برای تولید آب سنگین و تحقیقات هسته‌ای طراحی شده است. نگرانی‌های غرب درباره تولید احتمالی پلوتونیوم باعث شد در برجام، قلب رآکتور تغییر طراحی بشود. | |||
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان | |||
مرکز فن‌آوری هسته‌ای اصفهان کیک زرد را به گاز هگزافلوراید اورانیوم (UF6) تبدیل می‌کند که برای غنی‌سازی استفاده می‌شود. این تأسیسات نقش کلیدی در چرخه سوخت هسته‌ای ایران دارد. | |||
نیروگاه هسته‌ای دارخوین | |||
نیروگاه دارخوین در نزدیکی اهواز قرار دارد و برای تولید برق با رآکتور بومی 300 مگاواتی طراحی شده است. این پروژه هنوز در مراحل اولیه است و پیشرفت آن کند بوده است. | |||
تأسیسات هسته‌ای فردو | |||
تأسیسات فردو، نزدیک قم، برای غنی‌سازی اورانیوم درعمق کوه ساخته شده است و تا سال 2009، مخفی بود و پس از برجام، به مرکز تحقیقاتی محدود شد، ولی ایران بعداً غنی‌سازی 20 درصدی را،در همین تاسیسات، از سر گرفت. | |||
تأسیسات هسته‌ای نطنز | |||
نطنز اصلی‌ترین مرکز غنی‌سازی اورانیوم ایران است که با سانتریفیوژهای پیشرفته کار می‌کند. این سایت به دلیل حساسیتش بارها هدف حملات سایبری و فیزیکی قرار گرفته است. | |||
تأسیسات نطنز برای غنی‌سازی اورانیوم با سانتریفیوژ و رآکتور آب سنگین اراک برای تولید پلوتونیوم طراحی شد. تا اواسط دهه ۲۰۰۰، تعداد سانتریفیوژها در نطنز به بیش از ۵٬۰۰۰ دستگاه رسید و در ۲۰۰۹، سطح غنی‌سازی به سطحی فراتر از نیاز تولید برق، تا ۲۰ درصد افزایش یافت. | |||
اما رژیم ایران،با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر IR-6 و IR-8، تا آوریل ۲۰۲۵، غنی‌سازی را به ۶۰ درصد رساند و ذخایر اورانیوم غنی‌شده‌اش، به میزانی بسیار فراتر از حد ۳۰۰ کیلوگرم مجاز در برجام به بیش از ۴٬۰۰۰ کیلوگرم رسیده است. تأسیسات زیرزمینی فردو نیز در حال فعالیت است و رآکتور اراک، که قرار بود بازطراحی شود، همچنان در برنامه‌ی این رژیم است. این پیشرفت‌ها رژیم را به «آستانه هسته‌ای» (nuclear threshold) یعنی توانایی تولید مواد تسلیحاتی در زمان کوتاه، نزدیک کرده است.<ref>[https://isis-online.org/nuclear-weapons-programs Iran’s Nuclear Program: Status Update 2025"]</ref><ref>[https://www.iaea.org/newscenter/focus/iran "Iran’s Nuclear Program and the IAEA"]</ref> | |||
==افشاگریهای شورای ملی مقاومت ایران؛ واکنش‌های بین‌المللی== | ==افشاگریهای شورای ملی مقاومت ایران؛ واکنش‌های بین‌المللی== | ||
[[پرونده:افشاگری اتمی شورای ملی مقاومت ایران 2.jpg|جایگزین=خانم سونا صمصامی و آقای علیرضا جعفرزاده|بندانگشتی|افشاگری اتمی شورای ملی مقاومت|311x311پیکسل]]مهم‌ترین نقش [[شورای ملی مقاومت ایران]] در [[افشاگریهای اتمی مقاومت ایران|افشای برنامه هسته‌ای]] جمهوری اسلامی به اوت ۲۰۰۲، برمی‌گردد زمانی‌که این گروه در یک کنفرانس مطبوعاتی در واشنگتن اعلام کرد، ایران دو تأسیسات مخفی هسته‌ای در نطنز (برای غنی‌سازی اورانیوم) و اراک (برای تولید آب سنگین) ساخته است و به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) گزارش نشده است. این افشاگری‌ها، که بعدها توسط تصاویر ماهواره‌ای تأیید شد، نشان داد که رژیم در حال توسعه توانایی غنی‌سازی اورانیوم در سطحی فراتر از نیازهای صلح‌آمیز است. | [[پرونده:افشاگری اتمی شورای ملی مقاومت ایران 2.jpg|جایگزین=خانم سونا صمصامی و آقای علیرضا جعفرزاده|بندانگشتی|افشاگری اتمی شورای ملی مقاومت|311x311پیکسل]]مهم‌ترین نقش [[شورای ملی مقاومت ایران]] در [[افشاگریهای اتمی مقاومت ایران|افشای برنامه هسته‌ای]] جمهوری اسلامی به اوت ۲۰۰۲، برمی‌گردد زمانی‌که این گروه در یک کنفرانس مطبوعاتی در واشنگتن اعلام کرد، ایران دو تأسیسات مخفی هسته‌ای در نطنز (برای غنی‌سازی اورانیوم) و اراک (برای تولید آب سنگین) ساخته است و به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) گزارش نشده است. این افشاگری‌ها، که بعدها توسط تصاویر ماهواره‌ای تأیید شد، نشان داد که رژیم در حال توسعه توانایی غنی‌سازی اورانیوم در سطحی فراتر از نیازهای صلح‌آمیز است. | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۳۱: | ||
*'''نظارت و بازرسی''': پروتکل الحاقی که بازرسی‌های سرزده را ممکن می سازد، تا سال ۲۰۴۰، (۲۵ سال) به صورت داوطلبانه اجرا می‌شود، اما بعد از آن، رژیم می‌تواند از اجرای آن انصراف بدهد، مگر اینکه به‌طور دائم آن را تصویب کند.<ref>[https://www.belfercenter.org/publication/iran-nuclear-deal-definitive-guide The Iran Nuclear Deal: A Definitive Guide]</ref><ref>[https://isis-online.org/iaea-reports/category/iran/#2013 گزارشات آژانس Iran: IAEA Reports & Diplomatic Communication]</ref> | *'''نظارت و بازرسی''': پروتکل الحاقی که بازرسی‌های سرزده را ممکن می سازد، تا سال ۲۰۴۰، (۲۵ سال) به صورت داوطلبانه اجرا می‌شود، اما بعد از آن، رژیم می‌تواند از اجرای آن انصراف بدهد، مگر اینکه به‌طور دائم آن را تصویب کند.<ref>[https://www.belfercenter.org/publication/iran-nuclear-deal-definitive-guide The Iran Nuclear Deal: A Definitive Guide]</ref><ref>[https://isis-online.org/iaea-reports/category/iran/#2013 گزارشات آژانس Iran: IAEA Reports & Diplomatic Communication]</ref> | ||
*تحریم‌ها و تأثیرات اقتصادی | *تحریم‌ها و تأثیرات اقتصادی | ||
تحریم‌ها از ۲۰۰۶، با قطعنامه‌های ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، و ۱۹۲۹ آغاز شد و پس از ۲۰۱۸، با «فشار حداکثری» | تحریم‌ها از ۲۰۰۶، با قطعنامه‌های ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، و ۱۹۲۹ آغاز شد. | ||
== منشور هفتم ملل متحد و رژیم ایران == | |||
رژیم ایران در سال‌های گذشته به دلیل برنامه هسته‌ای خود مشمول چندین قطعنامه شورای امنیت، تحت فصل هفتم منشور ملل متحد شده است. این قطعنامه‌ها از سال ۲۰۰۶ آغاز شدند. هدف این تحریم‌ها، توقف فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم و اعمال فشار بر ایران از طریق تحریم‌ها بود. مهم‌ترین این قطعنامه‌ها عبارتند از: | |||
قطعنامه ۱۶۹۶ (در سال ۲۰۰۶): اولین قطعنامه که از رژیم ایران خواست غنی‌سازی را تعلیق کند. این قطعنامه ذیل ماده ۴۰ فصل هفتم بود و هنوز تحریم مستقیم نداشت، اما زمینه‌ساز قطعنامه‌های بعدی شد. | |||
قطعنامه ۱۷۳۷ (در سال ۲۰۰۶): اولین تحریم‌ها علیه رژیم ایران را وضع کرد، از جمله محدودیت بر افراد و شرکت‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای. این قطعنامه ذیل ماده ۴۱ فصل هفتم بود. | |||
قطعنامه‌های بعدی (۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۹۲۹): این‌ها تحریم‌ها را تشدید کردند و بخش‌هایی مثل تجارت، بانکداری و تسلیحات را هدف قرار دادند. همه این‌ها تحت ماده ۴۱ فصل هفتم بودند که به تحریم‌های غیرنظامی محدود است. | |||
قطعنامه ۲۲۳۱ (در سال ۲۰۱۵): پس از توافق برجام، این قطعنامه قطعنامه‌های قبلی را لغو کرد و تحریم‌ها را مشروط به اجرای تعهدات رژیم دانست. این قطعنامه هم تحت فصل هفتم بود،درحالیکه رویکرد آن از تنبیه رژیم به همکاری با رژیم تغییر کرد. | |||
اما پس از سال ۲۰۱۸، با سیاست «فشار حداکثری» آمریکا، تحریم‌ها علیه رژیم شدت گرفت. صادرات نفت از ۲٫۵ میلیون بشکه به زیر ۵۰۰٬۰۰۰ بشکه، و تولید ناخالص داخلی ۱۲ درصد کاهش یافت. تورم به ۵۰ درصد و بیکاری به ۲۵ درصد رسید. رژیم با فروش نفت به چین و تجارت تهاتری مقاومت کرد، اما فشار بر او ادامه دارد. تحریم‌ها مذاکرات را تحت تأثیر قراره است.<ref>[https://www.mei.edu/publications/beyond-maximum-pressure-us-policy-iran-leveraging-regional-partners-contain-irans Beyond “Maximum Pressure” in US Policy on Iran]</ref> <ref>[https://www.worldbank.org/en/country/iran/publication/lifting-economic-sanctions-on-iran Lifting Economic Sanctions on Iran: Global Effects and Strategic Responses]</ref> | |||
==دور زدن تحریم‌ها== | ==دور زدن تحریم‌ها== | ||
جمهوری اسلامی برای مقابله با تحریم‌ها، به روش‌هایی مثل فروش نفت از طریق واسطه‌ها (مثل چین و ونزوئلا)، استفاده از ارزهای دیجیتال، و تجارت تهاتری روی آورد. چین به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت رژیم، در سال ۲۰۲۴، حدود ۷۰ درصد نفت را با تخفیف خریداری کرد. با این حال، این راهکارها تنها بخشی از خسارت‌ها و فشار اقتصادی را جبران کرد. گزارش صندوق بین‌المللی پول (IMF) در ۲۰۲۴، هشدار داد که بدون لغو تحریم‌ها، اقتصاد جمهوری اسلامی تا پایان دهه ۲۰۲۰، ممکن است با فروپاشی مواجه شود.<ref name=":0">[https://www.atlanticcouncil.org/blogs/econographics/global-sanctions-dashboard-how-iran-evades-sanctions-and-finances-terrorist-organizations-like-hamas/ Global Sanctions Dashboard: How Iran evades sanctions and finances terrorist organizations like Hamas]</ref> <ref>[https://www.trtworld.com/europe/can-the-eu-bypass-us-sanctions-on-iran-12710394 Can the EU bypass US sanctions on Iran?]</ref> | جمهوری اسلامی برای مقابله با تحریم‌ها، به روش‌هایی مثل فروش نفت از طریق واسطه‌ها (مثل چین و ونزوئلا)، استفاده از ارزهای دیجیتال، و تجارت تهاتری روی آورد. چین به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت رژیم، در سال ۲۰۲۴، حدود ۷۰ درصد نفت را با تخفیف خریداری کرد. با این حال، این راهکارها تنها بخشی از خسارت‌ها و فشار اقتصادی را جبران کرد. گزارش صندوق بین‌المللی پول (IMF) در ۲۰۲۴، هشدار داد که بدون لغو تحریم‌ها، اقتصاد جمهوری اسلامی تا پایان دهه ۲۰۲۰، ممکن است با فروپاشی مواجه شود.<ref name=":0">[https://www.atlanticcouncil.org/blogs/econographics/global-sanctions-dashboard-how-iran-evades-sanctions-and-finances-terrorist-organizations-like-hamas/ Global Sanctions Dashboard: How Iran evades sanctions and finances terrorist organizations like Hamas]</ref> <ref>[https://www.trtworld.com/europe/can-the-eu-bypass-us-sanctions-on-iran-12710394 Can the EU bypass US sanctions on Iran?]</ref> | ||