۲٬۱۹۰
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
کاربر:Khosro/صفحه تمرین فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۰ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۶
، ۳۰ آوریلویراستاری نهایی مقاله قبل از انتشار
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (ویراستاری نهایی مقاله قبل از انتشار) |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان یکی از ویژگی‌های بنیادین ساختار سیاسی و اقتصادی این نظام، نه‌تنها یک پدیده حاشیه‌ای یا موردی، بلکه یک مکانیسم ضروری برای بقای حکومت توصیف می‌شود. این مقاله با بررسی ریشه‌ها، فرآیندها و پیامدهای فساد نهادینه‌شده، نشان می‌دهد که چگونه ساختارهای قدرت، نهادهای مذهبی، نظامی و اقتصادی در ایران به‌گونه‌ای طراحی و عمل کرده‌اند که فساد به بخشی جدایی‌ناپذیر از کارکرد نظام تبدیل شده است. رتبه ۱۴۹ ایران در شاخص ادراک فساد سازمان شفافیت بین‌الملل در سال ۲۰۲۴، گواهی بر عمق و گستردگی این معضل است که از سطح مقامات ارشد تا پایین‌ترین لایه‌های بوروکراتیک نفوذ کرده است. این پژوهش با استناد به منابع معتبر و تحلیل داده‌های موجود، استدلال می‌کند که فساد در جمهوری اسلامی نه‌تنها نتیجه سوءمدیریت یا انحرافات فردی، بلکه محصول طراحی عمدی ساختارهایی است که رانت‌خواری، چپاول منابع ملی، و تمرکز ثروت در دست نهادهای خاص را تسهیل می‌کنند. | فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان یکی از ویژگی‌های بنیادین ساختار سیاسی و اقتصادی این نظام، نه‌تنها یک پدیده حاشیه‌ای یا موردی، بلکه یک مکانیسم ضروری برای بقای حکومت توصیف می‌شود. این مقاله با بررسی ریشه‌ها، فرآیندها و پیامدهای فساد نهادینه‌شده، نشان می‌دهد که چگونه ساختارهای قدرت، نهادهای مذهبی، نظامی و اقتصادی در ایران به‌گونه‌ای طراحی و عمل کرده‌اند که فساد به بخشی جدایی‌ناپذیر از کارکرد نظام تبدیل شده است. رتبه ۱۴۹ ایران در شاخص ادراک فساد سازمان شفافیت بین‌الملل در سال ۲۰۲۴، گواهی بر عمق و گستردگی این معضل است که از سطح مقامات ارشد تا پایین‌ترین لایه‌های بوروکراتیک نفوذ کرده است. این پژوهش با استناد به منابع معتبر و تحلیل داده‌های موجود، استدلال می‌کند که فساد در جمهوری اسلامی نه‌تنها نتیجه سوءمدیریت یا انحرافات فردی، بلکه محصول طراحی عمدی ساختارهایی است که رانت‌خواری، چپاول منابع ملی، و تمرکز ثروت در دست نهادهای خاص را تسهیل می‌کنند. | ||
[[انقلاب ضد سلطنتی|'''انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷''']] ایران با شعار عدالت و برابری، وعده ریشه‌کنی فساد [[سلطنت پهلوی|'''رژیم پهلوی''']] را داد، اما با غصب دستاوردهای این انقلاب از جانب خمینی، به‌تدریج، نظام جدید خود به شبکه‌ای از فساد سازمان‌یافته تبدیل شد. نهادهایی نظیر [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|'''سپاه پاسداران''']]، بنیادهای مذهبی (مانند [[آستان قدس رضوی|'''آستان قدس رضوی''']])، و [[بیت خامنه‌ای|'''بیت رهبری''']]، به‌عنوان مراکز اصلی توزیع رانت و انباشت ثروت، نقش کلیدی در این فرآیند ایفا کرده‌اند. این مقاله نشان می‌دهد که فساد سیستماتیک از طریق مکانیسم‌هایی چون خصوصی‌سازی غیرشفاف، تخصیص ارز ترجیحی، و کنترل نهادهای قضایی و نظارتی توسط نخبگان حکومتی تقویت شده است. به‌عنوان مثال، پرونده‌هایی نظیر فساد ۳.۷ میلیارد دلاری [[چای دبش|'''چای دبش''']] یا اختلاس‌های کلان در بخش‌های دفاعی و امنیتی، تنها نوک کوه یخ فساد در این نظام هستند. | |||
پیامدهای این فساد گسترده، فقر فراگیر، نابرابری اقتصادی، و کاهش اعتماد عمومی به نهادهای حکومتی بوده است. بیش از ۳۰ میلیون ایرانی زیر خط فقر زندگی می‌کنند، درحالی‌که منابع ملی در اختیار گروه کوچکی از نخبگان مذهبی، نظامی، و سیاسی قرار دارد. این مقاله همچنین به نقش فساد به‌عنوان ابزار حکمرانی اشاره می‌کند، جایی که مقامات حکومتی از آن برای حفظ وفاداری متحدان و سرکوب مخالفان استفاده می‌کنند. بااین‌حال، تلاش‌های ظاهری برای مبارزه با فساد، مانند تشکیل ستادهای ضدفساد، به دلیل نبود شفافیت و استقلال قضایی، عملاً بی‌اثر بوده‌اند. | پیامدهای این فساد گسترده، فقر فراگیر، نابرابری اقتصادی، و کاهش اعتماد عمومی به نهادهای حکومتی بوده است. بیش از ۳۰ میلیون ایرانی زیر خط فقر زندگی می‌کنند، درحالی‌که منابع ملی در اختیار گروه کوچکی از نخبگان مذهبی، نظامی، و سیاسی قرار دارد. این مقاله همچنین به نقش فساد به‌عنوان ابزار حکمرانی اشاره می‌کند، جایی که مقامات حکومتی از آن برای حفظ وفاداری متحدان و سرکوب مخالفان استفاده می‌کنند. بااین‌حال، تلاش‌های ظاهری برای مبارزه با فساد، مانند تشکیل ستادهای ضدفساد، به دلیل نبود شفافیت و استقلال قضایی، عملاً بی‌اثر بوده‌اند. | ||
این پژوهش با بهره‌گیری از منابع معتبر داخلی و خارجی، ازجمله گزارش‌های تحلیلی، مقالات علمی، و افشاگری‌های رسانه‌ای، به بررسی این موضوع می‌پردازد. برخلاف ادعاهای برخی منابع حکومتی که فساد را غیرسیستماتیک یا محدود جلوه می‌دهند، این مقاله استدلال می‌کند که فساد در جمهوری اسلامی ذاتی و استراتژیک است و بدون اصلاحات ساختاری بنیادی، قابل‌رفع نیست. درنهایت، این مطالعه پیشنهاد می‌دهد که گذار از فساد سیستماتیک نیازمند تغییرات عمیق در ساختار سیاسی، تقویت نهادهای مستقل نظارتی، و تضمین شفافیت در تخصیص منابع است. این | این پژوهش با بهره‌گیری از منابع معتبر داخلی و خارجی، ازجمله گزارش‌های تحلیلی، مقالات علمی، و افشاگری‌های رسانه‌ای، به بررسی این موضوع می‌پردازد. برخلاف ادعاهای برخی منابع حکومتی که فساد را غیرسیستماتیک یا محدود جلوه می‌دهند، این مقاله استدلال می‌کند که فساد در جمهوری اسلامی ذاتی و استراتژیک است و بدون اصلاحات ساختاری بنیادی، قابل‌رفع نیست. درنهایت، این مطالعه پیشنهاد می‌دهد که گذار از فساد سیستماتیک نیازمند تغییرات عمیق در ساختار سیاسی، تقویت نهادهای مستقل نظارتی، و تضمین شفافیت در تخصیص منابع است. چنین تحولی در چارچوب این نظام امکان‌پذیر نیست.<ref name=":0">[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%DA%A9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C/a-64210129 فساد راهبردی، ابزار حکمرانی خامنه‌ای - سایت دویچه‌وله]</ref><ref name=":1">[https://www.zeitoons.com/53740 فساد سیستماتیک، استراتژی بقا - سایت زیتون]</ref><ref name=":2">[https://www.independentpersian.com/node/194056/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%A7-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86 فساد مالی در حوزه دفاعی و امنیتی ایران، از وزارت اطلاعات تا سپاه پاسداران - سایت ایندیپندنت]</ref><ref name=":3">[https://iran-tc.com/2023/12/22/%d8%ae%d8%a7%d9%85%d9%86%d9%87%d8%a7%db%8c%d8%9b-%d9%82%d8%af%d8%b1%d8%aa%db%8c-%d8%a8%d8%b1-%d9%be%d8%a7%db%8c%d9%87-%d9%81%d8%b3%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%b3%d8%b1%da%a9%d9%88%d8%a8/ خامنه‌ای؛ قدرتی بر پایه فساد و سرکوب - سایت شورای مدیریت گذار]</ref> | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
=== شکل‌گیری ساختارهای فسادزا پس از انقلاب === | === شکل‌گیری ساختارهای فسادزا پس از انقلاب === | ||
انقلاب ضدسلطنتی در سال ۱۳۵۷با شعارهایی نظیر عدالت اجتماعی، برابری اقتصادی، و مبارزه با فساد رژیم پهلوی به پیروزی رسید. بااین‌حال، ساختارهای سیاسی و اقتصادی که پس از انقلاب شکل گرفتند، به‌تدریج بستری برای فساد سیستماتیک فراهم کردند. تأسیس نهادهای غیرپاسخگو مانند بیت رهبری، بنیادهای مذهبی، و نهادهای نظامی، همراه با حذف نهادهای نظارتی مستقل، زمینه‌ساز نفوذ فساد در تمام لایه‌های نظام شد. برخلاف ادعاهای اولیه مبنی بر ریشه‌کنی فساد، نظام جدید به دلیل تمرکز قدرت در دست گروه کوچکی از نخبگان مذهبی و سیاسی، به شبکه‌ای از رانت‌خواری و چپاول منابع ملی تبدیل شد. این تمرکز قدرت، که تحت عنوان [[رژیم ولایت فقیه|'''ولایت فقیه''']] نهادینه شد، امکان نظارت عمومی و پاسخگویی را از بین برد و فساد را به بخشی جدایی‌ناپذیر از کارکرد نظام تبدیل کرد.<ref name=":0" /> | انقلاب ضدسلطنتی در سال ۱۳۵۷با شعارهایی نظیر عدالت اجتماعی، برابری اقتصادی، و مبارزه با فساد رژیم پهلوی به پیروزی رسید. بااین‌حال، پس از غصب دستاوردهای آن انقلاب از جانب خمینی، ساختارهای سیاسی و اقتصادی که پس از انقلاب شکل گرفتند، به‌تدریج بستری برای فساد سیستماتیک فراهم کردند. تأسیس نهادهای غیرپاسخگو مانند بیت رهبری، بنیادهای مذهبی، و نهادهای نظامی، همراه با حذف نهادهای نظارتی مستقل، زمینه‌ساز نفوذ فساد در تمام لایه‌های نظام شد. برخلاف ادعاهای اولیه مبنی بر ریشه‌کنی فساد، نظام جدید به دلیل تمرکز قدرت در دست گروه کوچکی از نخبگان مذهبی و سیاسی، به شبکه‌ای از رانت‌خواری و چپاول منابع ملی تبدیل شد. این تمرکز قدرت، که تحت عنوان [[رژیم ولایت فقیه|'''ولایت فقیه''']] نهادینه شد، امکان نظارت عمومی و پاسخگویی را از بین برد و فساد را به بخشی جدایی‌ناپذیر از کارکرد نظام تبدیل کرد.<ref name=":0" /> | ||
یکی از عوامل کلیدی در نهادینه شدن فساد، مصادره گسترده اموال و دارایی‌های رژیم پیشین بود که تحت عنوان «انفال» به نهادهای حکومتی واگذار شد. این اموال، که شامل شرکت‌ها، کارخانه‌ها، و زمین‌های وسیع بود، به بنیادهایی نظیر بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام منتقل شد. این نهادها، که از نظارت مجلس و قوه قضاییه مستقل بودند، به مراکز اصلی انباشت ثروت و توزیع رانت تبدیل شدند. نبود شفافیت در مدیریت این دارایی‌ها، همراه با معافیت‌های مالیاتی و قضایی، به نخبگان حکومتی اجازه داد تا از این منابع برای منافع شخصی و سیاسی خود بهره‌برداری کنند.<ref name=":1" /> | یکی از عوامل کلیدی در نهادینه شدن فساد، مصادره گسترده اموال و دارایی‌های رژیم پیشین بود که تحت عنوان «انفال» به نهادهای حکومتی واگذار شد. این اموال، که شامل شرکت‌ها، کارخانه‌ها، و زمین‌های وسیع بود، به بنیادهایی نظیر بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام منتقل شد. این نهادها، که از نظارت مجلس و قوه قضاییه مستقل بودند، به مراکز اصلی انباشت ثروت و توزیع رانت تبدیل شدند. نبود شفافیت در مدیریت این دارایی‌ها، همراه با معافیت‌های مالیاتی و قضایی، به نخبگان حکومتی اجازه داد تا از این منابع برای منافع شخصی و سیاسی خود بهره‌برداری کنند.<ref name=":1" /> | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
=== نهادهای مذهبی: کانون‌های انباشت ثروت === | === نهادهای مذهبی: کانون‌های انباشت ثروت === | ||
نهادهای مذهبی در جمهوری اسلامی، مانند آستان قدس رضوی، بنیاد مستضعفان، و ستاد اجرایی فرمان امام، به‌عنوان بازوهای اقتصادی نظام، نقش کلیدی در فساد سیستماتیک ایفا کرده‌اند. این نهادها، که تحت نظارت مستقیم ولایت فقیه فعالیت می‌کنند، از مالیات، حسابرسی عمومی، و نظارت قضایی معاف هستند. آستان قدس رضوی، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بنیادهای مذهبی، کنترل دارایی‌های عظیمی از جمله زمین‌ها، شرکت‌ها، و املاک تجاری را در اختیار دارد. بااین‌حال، هیچ گزارش مالی شفافی از فعالیت‌های این نهاد منتشر نشده و درآمدهای آن به‌جای خدمت به مردم، در راستای منافع | نهادهای مذهبی در جمهوری اسلامی، مانند آستان قدس رضوی، بنیاد مستضعفان، و ستاد اجرایی فرمان امام، به‌عنوان بازوهای اقتصادی نظام، نقش کلیدی در فساد سیستماتیک ایفا کرده‌اند. این نهادها، که تحت نظارت مستقیم ولایت فقیه فعالیت می‌کنند، از مالیات، حسابرسی عمومی، و نظارت قضایی معاف هستند. آستان قدس رضوی، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بنیادهای مذهبی، کنترل دارایی‌های عظیمی از جمله زمین‌ها، شرکت‌ها، و املاک تجاری را در اختیار دارد. بااین‌حال، هیچ گزارش مالی شفافی از فعالیت‌های این نهاد منتشر نشده و درآمدهای آن به‌جای خدمت به مردم، در راستای منافع خواص حکومتی هزینه می‌شود.<ref name=":4" /> | ||
به‌عنوان مثال، آستان قدس رضوی در دهه‌های اخیر وارد فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌ای نظیر بانکداری، صنعت، و تجارت شده است. این فعالیت‌ها، که اغلب با رانت‌های حکومتی همراه بوده‌اند، به انباشت ثروت در دست افراد نزدیک به رهبری منجر شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که این نهاد از طریق دسترسی به ارز ترجیحی و قراردادهای انحصاری، سودهای کلانی به دست آورده، درحالی‌که هیچ سهمی از این درآمدها به بهبود وضعیت اقتصادی مردم اختصاص نیافته است.<ref name=":5" /> این روند، که در دیگر بنیادهای مذهبی نیز مشاهده می‌شود، نشان‌دهنده تبدیل نهادهای مذهبی به ابزارهایی برای چپاول منابع ملی است. | به‌عنوان مثال، آستان قدس رضوی در دهه‌های اخیر وارد فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌ای نظیر بانکداری، صنعت، و تجارت شده است. این فعالیت‌ها، که اغلب با رانت‌های حکومتی همراه بوده‌اند، به انباشت ثروت در دست افراد نزدیک به رهبری منجر شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که این نهاد از طریق دسترسی به ارز ترجیحی و قراردادهای انحصاری، سودهای کلانی به دست آورده، درحالی‌که هیچ سهمی از این درآمدها به بهبود وضعیت اقتصادی مردم اختصاص نیافته است.<ref name=":5" /> این روند، که در دیگر بنیادهای مذهبی نیز مشاهده می‌شود، نشان‌دهنده تبدیل نهادهای مذهبی به ابزارهایی برای چپاول منابع ملی است. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
قاچاق کالا، سوخت، و ارز یکی دیگر از مکانیسم‌های کلیدی فساد سیستماتیک در ایران است که عمدتاً توسط نهادهای نظامی، به‌ویژه سپاه پاسداران، مدیریت می‌شود. سپاه با کنترل اسکله‌های غیرقانونی و شبکه‌های قاچاق، میلیاردها دلار از تجارت غیرقانونی به دست آورده است. این فعالیت‌ها، که تحت عنوان «دور زدن تحریم‌ها» توجیه می‌شوند، به انباشت ثروت در دست فرماندهان نظامی و افراد نزدیک به حاکمیت منجر شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که قاچاق سوخت، به‌ویژه از طریق مرزهای شرقی و خلیج فارس، یکی از منابع اصلی درآمد غیرقانونی سپاه است.<ref name=":3" /> | قاچاق کالا، سوخت، و ارز یکی دیگر از مکانیسم‌های کلیدی فساد سیستماتیک در ایران است که عمدتاً توسط نهادهای نظامی، به‌ویژه سپاه پاسداران، مدیریت می‌شود. سپاه با کنترل اسکله‌های غیرقانونی و شبکه‌های قاچاق، میلیاردها دلار از تجارت غیرقانونی به دست آورده است. این فعالیت‌ها، که تحت عنوان «دور زدن تحریم‌ها» توجیه می‌شوند، به انباشت ثروت در دست فرماندهان نظامی و افراد نزدیک به حاکمیت منجر شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که قاچاق سوخت، به‌ویژه از طریق مرزهای شرقی و خلیج فارس، یکی از منابع اصلی درآمد غیرقانونی سپاه است.<ref name=":3" /> | ||
علاوه‌براین، قاچاق کالا و ارز به تضعیف اقتصاد ملی و افزایش تورم کمک کرده است. درحالی‌که مردم عادی با مشکلات معیشتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، شبکه‌های قاچاق وابسته به نهادهای حکومتی از این وضعیت سود می‌برند. این چرخه، که با مصونیت قضایی و حمایت مقامات ارشد نظام تقویت می‌شود، نشان‌دهنده نقش فساد به‌عنوان ابزاری برای حفظ قدرت و ثروت | علاوه‌براین، قاچاق کالا و ارز به تضعیف اقتصاد ملی و افزایش تورم کمک کرده است. درحالی‌که مردم عادی با مشکلات معیشتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، شبکه‌های قاچاق وابسته به نهادهای حکومتی از این وضعیت سود می‌برند. این چرخه، که با مصونیت قضایی و حمایت مقامات ارشد نظام تقویت می‌شود، نشان‌دهنده نقش فساد به‌عنوان ابزاری برای حفظ قدرت و ثروت خواص و آقازاده‌ها است.<ref name=":4" /> | ||
== پیامدهای اجتماعی و سیاسی فساد سیستماتیک == | == پیامدهای اجتماعی و سیاسی فساد سیستماتیک == | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۱۲۷: | ||
گذار به یک نظام دموکراتیک نیازمند اتحاد نیروهای مردمی، از جمله گروه‌های سیاسی، فعالان مدنی، و اقشار مختلف جامعه است. اعتراضات سراسری سال‌های اخیر نشان داده که مردم ایران خواستار تغییر بنیادین هستند و از فساد، سرکوب، و نابرابری به ستوه آمده‌اند. این جنبش‌های مردمی، که با شعارهایی علیه فساد حکومتی و مقامات ارشد نظام همراه بوده‌اند، می‌توانند پایه‌ای برای استقرار یک نظام عادلانه و شفاف باشند. در این مسیر، حمایت بین‌المللی از جنبش‌های دموکراسی‌خواه ایرانی، همراه با فشار بر مقامات فاسد از طریق تحریم‌های هدفمند، می‌تواند به تسریع این گذار کمک کند.<ref name=":8" /> | گذار به یک نظام دموکراتیک نیازمند اتحاد نیروهای مردمی، از جمله گروه‌های سیاسی، فعالان مدنی، و اقشار مختلف جامعه است. اعتراضات سراسری سال‌های اخیر نشان داده که مردم ایران خواستار تغییر بنیادین هستند و از فساد، سرکوب، و نابرابری به ستوه آمده‌اند. این جنبش‌های مردمی، که با شعارهایی علیه فساد حکومتی و مقامات ارشد نظام همراه بوده‌اند، می‌توانند پایه‌ای برای استقرار یک نظام عادلانه و شفاف باشند. در این مسیر، حمایت بین‌المللی از جنبش‌های دموکراسی‌خواه ایرانی، همراه با فشار بر مقامات فاسد از طریق تحریم‌های هدفمند، می‌تواند به تسریع این گذار کمک کند.<ref name=":8" /> | ||
تغییر نظام جمهوری اسلامی و استقرار دموکراسی نه‌تنها فساد سیستماتیک را ریشه‌کن می‌کند، بلکه به ایران اجازه می‌دهد از منابع عظیم طبیعی و انسانی خود برای ساختن آینده‌ای مرفه و عادلانه استفاده کند. این تغییر، که خواست میلیون‌ها ایرانی است، تنها راه‌حل برای پایان دادن به چرخه فساد، فقر، و استبداد است.<ref>[https://www.tudehpartyiran.org/2025/02/19/%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7/ ریشه‌های فساد سیستماتیک و فراگیر در ایران، پیامدها و ضرورت تغییرهای بنیادی - سایت حزب توده ایران]</ref> | تغییر نظام جمهوری اسلامی و استقرار دموکراسی نه‌تنها فساد سیستماتیک را ریشه‌کن می‌کند، بلکه به کشوری بزرگ مانند ایران اجازه می‌دهد از منابع عظیم طبیعی و انسانی خود برای ساختن آینده‌ای مرفه و عادلانه استفاده کند. این تغییر، که خواست میلیون‌ها ایرانی است، تنها راه‌حل برای پایان دادن به چرخه فساد، فقر، و استبداد است.<ref>[https://www.tudehpartyiran.org/2025/02/19/%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7/ ریشه‌های فساد سیستماتیک و فراگیر در ایران، پیامدها و ضرورت تغییرهای بنیادی - سایت حزب توده ایران]</ref> | ||
== فهرست منابع == | == فهرست منابع == | ||