۲٬۲۱۵
ویرایش
کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
افزودن عکس
Alireza k h (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: برگردانده‌شده |
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (افزودن عکس) برچسبها: برگردانده‌شده ویرایشگر دیداری |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
|تصویر= قانون اساسی مشروطه.jpg | |تصویر= قانون اساسی مشروطه.jpg | ||
|عرض تصویر= 250px | |عرض تصویر= 250px | ||
|زیرنویس= | |زیرنویس= متم قانون اساسی | ||
|عناوین دیگر= قانون اساسی مشروطیت، متمم قانون اساسی ۱۹۰۷ | |عناوین دیگر= قانون اساسی مشروطیت، متمم قانون اساسی ۱۹۰۷ | ||
|عاملان= | |عاملان= مشروطه‌خواهان | ||
|مکان= ایران | |مکان= ایران | ||
|زمان= ۸ دی ۱۲۸۵ خورشیدی (۳۰ دسامبر ۱۹۰۶ میلادی) | |زمان= ۸ دی ۱۲۸۵ خورشیدی (۳۰ دسامبر ۱۹۰۶ میلادی) | ||
|نتیجه= تبدیل سلطنت مطلقه به مشروطه، تشکیل مجلس شورای ملی، محدود کردن قدرت شاه، پایه‌گذاری حقوق مدنی و تفکیک قوا | |نتیجه= تبدیل سلطنت مطلقه به مشروطه، تشکیل مجلس شورای ملی، محدود کردن قدرت شاه، پایه‌گذاری حقوق مدنی و تفکیک قوا | ||
}} | }} | ||
'''قانون اساسی مشروطیت ایران'''، که در سال ۱۹۰۶ میلادی (۱۳۲۴ قمری) تصویب شد، نخستین سند حقوقی مدرن در تاریخ ایران بود که به دنبال [[جنبش مشروطه ایران|انقلاب مشروطه]]، نظام سلطنتی مطلقه قاجار را به یک نظام مشروطه تبدیل کرد. این قانون، نتیجه جنبشی مردمی بود که از سال ۱۹۰۵ آغاز شد و تحت تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مانند بدهی‌های خارجی، نفوذ روسیه و انگلیس، و اعتراضات علما، بازرگانان و روشنفکران شکل گرفت. مظفرالدین شاه قاجار، تحت فشار اعتراضات گسترده از جمله بست‌نشینی در سفارت انگلیس، فرمان مشروطیت را در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ صادر کرد و قانون اساسی را در ۹ دی ۱۲۸۵ امضا نمود. این سند شامل ۵۱ ماده بود که مجلس شورای ملی را به عنوان نهاد قانونگذار معرفی می‌کرد، حقوق نمایندگان را تضمین می‌نمود و اصول اولیه حکومت پارلمانی را پایه‌ریزی کرد. متمم قانون اساسی در سال ۱۹۰۷ (۱۳۲۵ قمری) با ۱۰۷ ماده تصویب شد که حقوق ملت، آزادی بیان، مطبوعات، آموزش و دین رسمی اسلام شیعه اثنی‌عشری را تصریح کرد و قوای سه‌گانه را تفکیک نمود. این قانون از قانون اساسی بلژیک الهام گرفته بود اما با عناصر اسلامی تطبیق یافت. اهمیت آن در محدود کردن قدرت شاه، ایجاد مجلس، و پایه‌گذاری دموکراسی نوپا در ایران بود، هرچند [[محمدعلی شاه]] در ۱۹۰۸ با کودتا مجلس را بمباران کرد و مشروطیت را موقتاً معلق نمود. با این حال، مبارزان مشروطه‌خواه مانند ستارخان و باقرخان در تبریز و گیلان مقاومت کردند و در ۱۹۰۹ مجلس دوم را احیا کردند. این قانون تا انقلاب ضدسلطنتی مبنای حقوقی ایران باقی ماند، اگرچه چندین بار اصلاح شد. میراث آن در ترویج مفاهیم ملی‌گرایی، حقوق بشر و حکومت قانون در خاورمیانه برجسته است و نشان‌دهنده گذار از استبداد به نظام مشروطه است. این سند نه تنها تحولات داخلی ایران را شکل داد، بلکه الهام‌بخش جنبش‌های مشابه در منطقه شد و نقش کلیدی در بیداری ایرانیان ایفا کرد. | |||
= زمینه تاریخی انقلاب مشروطه = | |||
= | |||
انقلاب مشروطه ایران در اوایل قرن بیستم، نتیجه انباشت نارضایتی‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بود که در طول دهه‌های پایانی سلسله قاجار شدت گرفت. بدهی‌های سنگین دولت قاجار به قدرت‌های خارجی مانند روسیه و انگلیس، اقتصاد ایران را به شدت تحت فشار قرار داده بود. اعطای امتیازات ناعادلانه، مانند امتیاز تنباکو در سال ۱۸۹۰، که به شرکت‌های خارجی کنترل تجارت کلیدی ایران را می‌داد، خشم عمومی را برانگیخت. این امتیاز با فتوای میرزای شیرازی، مرجع تقلید برجسته، لغو شد و به یکی از اولین نمونه‌های موفقیت مقاومت مدنی در ایران تبدیل گردید. این رویداد، زمینه‌ساز اتحاد علما، بازرگانان و روشنفکران برای اصلاحات شد.<ref name=":2">Bonakdarian, M. (2006). Britain and the Iranian Constitutional Revolution of 1906-1911: Foreign Policy, Imperialism, and Dissent. Syracuse University Press.</ref> | انقلاب مشروطه ایران در اوایل قرن بیستم، نتیجه انباشت نارضایتی‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بود که در طول دهه‌های پایانی سلسله قاجار شدت گرفت. بدهی‌های سنگین دولت قاجار به قدرت‌های خارجی مانند روسیه و انگلیس، اقتصاد ایران را به شدت تحت فشار قرار داده بود. اعطای امتیازات ناعادلانه، مانند امتیاز تنباکو در سال ۱۸۹۰، که به شرکت‌های خارجی کنترل تجارت کلیدی ایران را می‌داد، خشم عمومی را برانگیخت. این امتیاز با فتوای میرزای شیرازی، مرجع تقلید برجسته، لغو شد و به یکی از اولین نمونه‌های موفقیت مقاومت مدنی در ایران تبدیل گردید. این رویداد، زمینه‌ساز اتحاد علما، بازرگانان و روشنفکران برای اصلاحات شد.<ref name=":2">Bonakdarian, M. (2006). Britain and the Iranian Constitutional Revolution of 1906-1911: Foreign Policy, Imperialism, and Dissent. Syracuse University Press.</ref> | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۲: | ||
اعتراضات اولیه در دسامبر ۱۹۰۵ با بست‌نشینی بازرگانان و علما در مسجد شاه تهران آغاز شد. آنها خواستار تأسیس عدالتخانه برای رسیدگی به شکایات مردم و برکناری عین‌الدوله، صدراعظم مستبد، بودند. مظفرالدین شاه تحت فشار، وعده اصلاحات داد اما به دلیل عدم اجرای وعده‌ها، اعتراضات شدت گرفت. در ژوئیه ۱۹۰۶، بست‌نشینی بزرگ در سفارت انگلیس با حضور بیش از ۱۶۰۰۰ نفر، از جمله علما، تجار و دانشجویان، نقطه عطفی در جنبش بود. این بست‌نشینی، که به دلیل مصونیت دیپلماتیک سفارت امکان‌پذیر شد، فشار بی‌سابقه‌ای بر دربار وارد کرد. <ref name=":0">Browne, E. G. (1910). The Persian Revolution of 1905-1909. Cambridge University Press. Retrieved</ref> | اعتراضات اولیه در دسامبر ۱۹۰۵ با بست‌نشینی بازرگانان و علما در مسجد شاه تهران آغاز شد. آنها خواستار تأسیس عدالتخانه برای رسیدگی به شکایات مردم و برکناری عین‌الدوله، صدراعظم مستبد، بودند. مظفرالدین شاه تحت فشار، وعده اصلاحات داد اما به دلیل عدم اجرای وعده‌ها، اعتراضات شدت گرفت. در ژوئیه ۱۹۰۶، بست‌نشینی بزرگ در سفارت انگلیس با حضور بیش از ۱۶۰۰۰ نفر، از جمله علما، تجار و دانشجویان، نقطه عطفی در جنبش بود. این بست‌نشینی، که به دلیل مصونیت دیپلماتیک سفارت امکان‌پذیر شد، فشار بی‌سابقه‌ای بر دربار وارد کرد. <ref name=":0">Browne, E. G. (1910). The Persian Revolution of 1905-1909. Cambridge University Press. Retrieved</ref> | ||
در ۵ اوت ۱۹۰۶ (۱۴ مرداد ۱۲۸۵)، مظفرالدین شاه فرمان مشروطیت را صادر کرد که به تشکیل مجلس شورای ملی و تدوین قانون اساسی منجر شد. انتخابات در سپتامبر همان سال برگزار شد و اولین مجلس در اکتبر ۱۹۰۶ افتتاح گردید. این رویدادها | در ۵ اوت ۱۹۰۶ (۱۴ مرداد ۱۲۸۵)، مظفرالدین شاه فرمان مشروطیت را صادر کرد که به تشکیل مجلس شورای ملی و تدوین قانون اساسی منجر شد. انتخابات در سپتامبر همان سال برگزار شد و اولین مجلس در اکتبر ۱۹۰۶ افتتاح گردید. این رویدادها بیانگر اتحاد بی‌سابقه طبقات مختلف جامعه، از علما و بازرگانان گرفته تا روشنفکران تحصیل‌کرده در اروپا بود. نقش زنان نیز در این جنبش قابل‌توجه بود، زیرا آنها در سازمان‌دهی و حمایت مالی از اعتراضات مشارکت داشتند. <ref>Foundation for Iranian Studies. (n.d.). Iran 1906 Constitution. Retrieved</ref> | ||
= تدوین و تصویب قانون اساسی = | = تدوین و تصویب قانون اساسی = | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۸: | ||
= چالش‌ها و کودتا = | = چالش‌ها و کودتا = | ||
محمدعلی شاه، که مخالف مشروطیت بود، در ژوئن ۱۹۰۸ با حمایت نیروهای قزاق تحت فرماندهی روسیه، مجلس را بمباران کرد و مشروطیت را معلق نمود. این کودتا، که به | محمدعلی شاه، که مخالف مشروطیت بود، در ژوئن ۱۹۰۸ با حمایت نیروهای قزاق تحت فرماندهی روسیه، مجلس را بمباران کرد و مشروطیت را معلق نمود. این کودتا، که به «استبداد صغیر» معروف شد، با مقاومت شدید مشروطه‌خواهان در تبریز، به رهبری ستارخان و باقرخان، و در گیلان مواجه شد. این مقاومت، روحیه ملی‌گرایی را تقویت کرد. <ref name=":0" /> | ||
در ژوئیه ۱۹۰۹، نیروهای مشروطه‌خواه تهران را فتح کردند، محمدعلی شاه را خلع کردند و احمدشاه، پسر ۱۲ ساله او، را به تخت نشاندند. مجلس دوم احیا شد و قانون اساسی بار دیگر به اجرا درآمد. این پیروزی، نشان‌دهنده عزم مردم برای حفظ دستاوردهای مشروطه بود. <ref name=":3" /> | در ژوئیه ۱۹۰۹، نیروهای مشروطه‌خواه تهران را فتح کردند، محمدعلی شاه را خلع کردند و احمدشاه، پسر ۱۲ ساله او، را به تخت نشاندند. مجلس دوم احیا شد و قانون اساسی بار دیگر به اجرا درآمد. این پیروزی، نشان‌دهنده عزم مردم برای حفظ دستاوردهای مشروطه بود. <ref name=":3" /> | ||
= | = ملی‌گرایی مدرن ایرانی = | ||
قانون اساسی مشروطیت، پایه‌های ملی‌گرایی مدرن ایرانی را بنا نهاد و مفاهیم حقوق بشر، دموکراسی و حکومت قانون را در ایران معرفی کرد. این سند، الهام‌بخش جنبش‌های مشابه در عثمانی و دیگر کشورهای منطقه شد. با وجود اصلاحات بعدی در سال‌های ۱۹۲۵، ۱۹۴۹ و ۱۹۵۷، این قانون تا انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ مبنای حقوقی ایران باقی ماند. <ref name=":4" /> | قانون اساسی مشروطیت، پایه‌های ملی‌گرایی مدرن ایرانی را بنا نهاد و مفاهیم حقوق بشر، دموکراسی و حکومت قانون را در ایران معرفی کرد. این سند، الهام‌بخش جنبش‌های مشابه در عثمانی و دیگر کشورهای منطقه شد. با وجود اصلاحات بعدی در سال‌های ۱۹۲۵، ۱۹۴۹ و ۱۹۵۷، این قانون تا انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ مبنای حقوقی ایران باقی ماند. <ref name=":4" /> | ||
چالش‌های خارجی، مانند نفوذ روسیه و انگلیس، و مشکلات داخلی، مانند اختلافات بین محافظه‌کاران و لیبرال‌ها، اجرای کامل قانون را دشوار کرد. با این حال، این سند نقطه عطفی در تاریخ ایران بود و به ترویج مفاهیم پارلمانتاریسم و مشارکت عمومی کمک کرد. <ref name=":2" /> | چالش‌های خارجی، مانند نفوذ روسیه و انگلیس، و مشکلات داخلی، مانند اختلافات بین محافظه‌کاران و لیبرال‌ها، اجرای کامل قانون را دشوار کرد. با این حال، این سند نقطه عطفی در تاریخ ایران بود و به ترویج مفاهیم پارلمانتاریسم و مشارکت عمومی کمک کرد. <ref name=":2" /> | ||
قانون اساسی مشروطیت، گامی تاریخی در گذار ایران از استبداد به نظام مشروطه بود. این سند، با وجود محدودیت‌ها و چالش‌ها، مفاهیم مدرن سیاسی را به جامعه ایرانی معرفی کرد و زمینه‌ساز تحولات بعدی شد. نقش آن در تقویت هویت ملی و الهام‌بخشی به جنبش‌های آزادی‌خواهانه در منطقه غیرقابل انکار است. | |||
قانون اساسی مشروطیت، گامی تاریخی در گذار ایران از استبداد به نظام مشروطه بود. این سند، با وجود محدودیت‌ها و چالش‌ها، مفاهیم مدرن سیاسی را به جامعه ایرانی معرفی کرد و زمینه‌ساز تحولات بعدی شد. | |||
= لیست منابع = | = لیست منابع = | ||
* | * | ||