۲٬۴۹۸
ویرایش
کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
افزودن عکس و لینک
Alireza k h (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (افزودن عکس و لینک) |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
}} | }} | ||
'''بهمن رجبی،''' (زاده ۷ اسفند ۱۳۱۸، رشت – درگذشته ۱۹ شهریور ۱۴۰۴)، نوازنده، مدرس و مؤلفِ صاحبسبکِ تمبک بود که با نگرشِ «تکنوازیِ مستقل» برای این ساز، سهمی تعیینکننده در تاریخ موسیقی معاصر ایران گذاشت. او با گسترش چشمگیرِ واژگان اجراییِ تمبک—از جمله افزودن گونههای تازهای از «ریز»—و با طراحی تمرینها و قطعاتی هدفمند، تمبک را از نقش صرفاً همراهیکننده بیرون کشید و به سازِ توانایِ بیانِ فردی | '''بهمن رجبی،''' (زاده ۷ اسفند ۱۳۱۸، رشت – درگذشته ۱۹ شهریور ۱۴۰۴)، نوازنده، مدرس و مؤلفِ صاحبسبکِ تمبک بود که با نگرشِ «تکنوازیِ مستقل» برای این ساز، سهمی تعیینکننده در تاریخ موسیقی معاصر ایران گذاشت. او با گسترش چشمگیرِ واژگان اجراییِ تمبک—از جمله افزودن گونههای تازهای از «ریز»—و با طراحی تمرینها و قطعاتی هدفمند، تمبک را از نقش صرفاً همراهیکننده بیرون کشید و به سازِ توانایِ بیانِ فردی نبدیل کرد. مجموعه کتابهای «آموزش تمبک» (جلد ۱: دورههای ابتدایی و متوسطه؛ جلد ۲: دورههای عالی و فوقعالی) نظام آموزشی یکپارچهای پدید آورد که دهههاست مبنای تربیت هنرجویان و مدرّسان فراوان است. قطعهٔ مشهور «گفتوگوی چپ و راست» نمادی از نگاه خلاقانهٔ او به فرم، جملهپردازی و توزیع نیروهای حرکتیِ دستهاست. رجبی از دههٔ ۱۳۵۰ با مرکز حفظ و اشاعهٔ موسیقی و هنرمندانِ همدورهاش—از جمله مرتضی اعیان و پرویز مشکاتیان—رفتوآمد و همکاری داشت و با سخنرانیها و نوشتههای پرشورِ انتقادی، بر کیفیتِ سازسازی، شیوهٔ آموزش و رفتار حرفهای در موسیقی ایرانی تأکید میکرد. | ||
در کنار انتشار آلبومها و کنسرتهای متعدد، او در نوشتهها و سخنرانیهایش با نگاهی ترقیخواهانه، نظامهای سیاسی اقتدارگرا (سلطنت پهلوی و نظام ولایت فقیه) را نقد میکرد و بهویژه در حوزهٔ فرهنگ و موسیقی، خواستار آزادی و استقلال هنری بود. روایتهایی از فعالیتهای او در کنفرانسهای هنری خارج از کشور، از جمله در آلمان، وجود دارد که در آنها به افشای محدودیتها و سیاستهای ضدفرهنگیِ حاکمیت در ایران پرداخت. به دنبال این رویکرد صریح، رجبی پس از بازگشت به کشور بازداشت و مدتی را در زندان اوین گذراند. منابع نزدیک به او از بیش از پنج سال حبس یاد کردهاند که بخشی از زندگی هنری و اجتماعی او را تحت تأثیر قرار داد. | در کنار انتشار آلبومها و کنسرتهای متعدد، او در نوشتهها و سخنرانیهایش با نگاهی ترقیخواهانه، نظامهای سیاسی اقتدارگرا (سلطنت پهلوی و نظام ولایت فقیه) را نقد میکرد و بهویژه در حوزهٔ فرهنگ و موسیقی، خواستار آزادی و استقلال هنری بود. روایتهایی از فعالیتهای او در کنفرانسهای هنری خارج از کشور، از جمله در آلمان، وجود دارد که در آنها به افشای محدودیتها و سیاستهای ضدفرهنگیِ حاکمیت در ایران پرداخت. به دنبال این رویکرد صریح، رجبی پس از بازگشت به کشور بازداشت و مدتی را در زندان اوین گذراند. منابع نزدیک به او از بیش از پنج سال حبس یاد کردهاند که بخشی از زندگی هنری و اجتماعی او را تحت تأثیر قرار داد. | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
=== نوآوریهای تکنیکی: ریزها و توسعهٔ واژگان اجرایی === | === نوآوریهای تکنیکی: ریزها و توسعهٔ واژگان اجرایی === | ||
یکی از شناختهشدهترین جنبههای کار رجبی، مدونکردن و افزودن گونههای تازهای از «ریز» در تمبکنوازی است؛ ابتکاری که دامنهٔ ظرافتهای رنگی و حرکتیِ ساز را گسترش داد و در آموزشِ نسلهای بعدی اثر گذاشت. در برخی منابع به «افزودن یازده نوع ریز» و در برخی دیگر به دستهبندیهای گستردهتر اشاره شده است؛ اما بنمایهٔ همه، توسعهٔ سیستماتیک «ریز» بهعنوان واحد بنیادین حرکت است. | یکی از شناختهشدهترین جنبههای کار رجبی، مدونکردن و افزودن گونههای تازهای از «ریز» در تمبکنوازی است؛ ابتکاری که دامنهٔ ظرافتهای رنگی و حرکتیِ ساز را گسترش داد و در آموزشِ نسلهای بعدی اثر گذاشت. در برخی منابع به «افزودن یازده نوع ریز» و در برخی دیگر به دستهبندیهای گستردهتر اشاره شده است؛ اما بنمایهٔ همه، توسعهٔ سیستماتیک «ریز» بهعنوان واحد بنیادین حرکت است. <ref name=":1">[https://armisacademy.com/Blog/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A8%D9%87%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%AC%D8%A8%DB%8C?utm_source=chatgpt.com بیوگرافی بهمن رجبی]</ref> | ||
== نظام آموزشی و کتابها == | == نظام آموزشی و کتابها == | ||
رجبی برای تثبیت روش خویش، مجموعهٔ «آموزش تمبک» را در دو جلد تالیف کرد: جلد اول (دورههای ابتدایی و متوسطه) و جلد دوم (دورههای عالی و فوقعالی). این کتابها با نتنویسی خطی و تمرینهای هدفمند، از دههٔ ۱۳۶۰ بهبعد | رجبی برای تثبیت روش خویش، مجموعهٔ «آموزش تمبک» را در دو جلد تالیف کرد: جلد اول (دورههای ابتدایی و متوسطه) و جلد دوم (دورههای عالی و فوقعالی). این کتابها با نتنویسی خطی و تمرینهای هدفمند، از دههٔ ۱۳۶۰ بهبعد بهعنوان متون مرجع به بازار کتاب عرضه شدهاند.<ref>[https://nakisashop.com/MusicBook/92513/%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%d8%b4-%d8%aa%d9%86%d8%a8%da%a9-%da%a9%d8%aa%d8%a7%d8%a8-%d8%a7%d9%88%d9%84-%d8%af%d9%88%d8%b1%d9%87-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%a7%d8%a8%d8%aa%d8%af%d8%a7%db%8c%db%8c-%d9%88-%d9%85%d8%aa%d9%88%d8%b3%d8%b7%d9%87 آموزش تنبک کتاب اول]</ref> | ||
=== ریپرتوار آموزشی و قطعات شاخص === | === ریپرتوار آموزشی و قطعات شاخص === | ||
تمرینهای مرحلهبهمرحلهٔ کتابها—از تمرینهای مقدماتی تا قطعات پیچیدهٔ واریاسیونی—بهگونهای طراحی شده که «حس ریتم»، استقلال حرکتی دستها و کنترل دینامیک را تقویت کند. اجرای عمومی و ویدئوییِ برخی درسها و قطعاتِ داخل همین کتابها—از جمله قطعهٔ یازدهم جلد اول—در آرشیوهای آنلاین موجود است و به سنجهای برای سنجش پیشرفت هنرجویان بدل شده است. | تمرینهای مرحلهبهمرحلهٔ کتابها—از تمرینهای مقدماتی تا قطعات پیچیدهٔ واریاسیونی—بهگونهای طراحی شده که «حس ریتم»، استقلال حرکتی دستها و کنترل دینامیک را تقویت کند. اجرای عمومی و ویدئوییِ برخی درسها و قطعاتِ داخل همین کتابها—از جمله قطعهٔ یازدهم جلد اول—در آرشیوهای آنلاین موجود است و به سنجهای برای سنجش پیشرفت هنرجویان بدل شده است. | ||
=== کنسرتها، ضبطها و همنوازیها === | === کنسرتها، ضبطها و همنوازیها === | ||
از دههٔ ۱۳۵۰ تا ۱۳۷۰ و بعد از آن، رجبی در برنامههای متعدد بهعنوان تکنواز یا همنواز حضور یافت. از جمله، اجرای دونوازی در پیوند با مرکز حفظ و اشاعه و همکاری با چهرههایی چون مرتضی اعیان و پرویز مشکاتیان در اسناد صوتی و روایتهای همدورهایها دیده میشود. برخی اجراهای آرشیویِ او—از تکنیکهای ریز تا ریتمهای نمایشی—در | از دههٔ ۱۳۵۰ تا ۱۳۷۰ و بعد از آن، رجبی در برنامههای متعدد بهعنوان تکنواز یا همنواز حضور یافت. از جمله، اجرای دونوازی در پیوند با مرکز حفظ و اشاعه و همکاری با چهرههایی چون مرتضی اعیان و پرویز مشکاتیان در اسناد صوتی و روایتهای همدورهایها دیده میشود. برخی اجراهای آرشیویِ او—از تکنیکهای ریز تا ریتمهای نمایشی—در فضای مجازی ثبت و بازنشر شده است.<ref>[https://soundcloud.com/bahman-rajabi/13562a?utm_source=chatgpt.com SoundCloud بهمن رجبی]</ref> | ||
== شخصیت هنری == | == شخصیت هنری == | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
طراحی تمرینهای مرحلهای (از «الگوهای پایه» تا «بسط موتیفهای ریتمیک») در کتابهای رجبی با هدف تربیتِ کنترل، استقلال و خلاقیت هنرجو تنظیم شده و به تربیت شنیداری، «نظم وزن» و جملهپردازی میانجامد. این رویکرد در معرفی دورهها و کلاسهای مبتنی بر مکتب او نیز بازتاب یافته است. armisacademy.com+1 | طراحی تمرینهای مرحلهای (از «الگوهای پایه» تا «بسط موتیفهای ریتمیک») در کتابهای رجبی با هدف تربیتِ کنترل، استقلال و خلاقیت هنرجو تنظیم شده و به تربیت شنیداری، «نظم وزن» و جملهپردازی میانجامد. این رویکرد در معرفی دورهها و کلاسهای مبتنی بر مکتب او نیز بازتاب یافته است. armisacademy.com+1 | ||
رجبی تمبک را سازِ گفتوگوگر میدید: گفتوگوی دست چپ و راست، گفتوگوی رنگها و بافتهای صوتی، و گفتوگوی ریتم با سکوت. قطعهٔ «گفتوگوی چپ و راست»—که در اجراهای صحنهای و ویدیوییِ متعدد ثبت شده—بیانی از همین نگاه است و همچنان بهعنوان قطعهای مرجع در کلاسها و آزمونها شنیده میشود. | رجبی تمبک را سازِ گفتوگوگر میدید: گفتوگوی دست چپ و راست، گفتوگوی رنگها و بافتهای صوتی، و گفتوگوی ریتم با سکوت. قطعهٔ «گفتوگوی چپ و راست»—که در اجراهای صحنهای و ویدیوییِ متعدد ثبت شده—بیانی از همین نگاه است و همچنان بهعنوان قطعهای مرجع در کلاسها و آزمونها شنیده میشود.<ref name=":1" /> | ||
=== آثار مکتوب و منابع دسترسی === | === آثار مکتوب و منابع دسترسی === | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
=== جایگاه در تاریخ تمبکنوازی === | === جایگاه در تاریخ تمبکنوازی === | ||
حضور پررنگ آثار و گفتارهای رجبی در رسانههای اینترنتی—از کانالها و آرشیوهای ویدیوییاش تا برنامههای گفتوگومحور—دسترسی پژوهشگران و هنرجویان را به روایت دستاول از شیوهٔ او آسان کرده است. این منابع نشان میدهد که او همواره نگاهی «توضیحمحور» به تکنیک داشته و تلاش کرده است زبان مشترکی برای تحلیل حرکت در تمبک پدید آورد. | حضور پررنگ آثار و گفتارهای رجبی در رسانههای اینترنتی—از کانالها و آرشیوهای ویدیوییاش تا برنامههای گفتوگومحور—دسترسی پژوهشگران و هنرجویان را به روایت دستاول از شیوهٔ او آسان کرده است. این منابع نشان میدهد که او همواره نگاهی «توضیحمحور» به تکنیک داشته و تلاش کرده است زبان مشترکی برای تحلیل حرکت در تمبک پدید آورد. | ||
تحلیلگران موسیقی ایرانی، رجبی را از چهرههایی میدانند که تمبکنوازی را از همراهیِ صرف به پهنهٔ «بیان فردی و تکنوازی» ارتقا داد. مجموعهٔ نوآوریهای او—از تعریف سطوح دینامیک و رنگهای صوتی تا تبیین ریزهای متکثر—مبنای بحثهای آموزشی و پژوهشی فراوانی شده است. harmonytalk.com | تحلیلگران موسیقی ایرانی، رجبی را از چهرههایی میدانند که تمبکنوازی را از همراهیِ صرف به پهنهٔ «بیان فردی و تکنوازی» ارتقا داد. مجموعهٔ نوآوریهای او—از تعریف سطوح دینامیک و رنگهای صوتی تا تبیین ریزهای متکثر—مبنای بحثهای آموزشی و پژوهشی فراوانی شده است. <ref name=":2">[https://www.harmonytalk.com/26405/%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85%D8%AA-i/?utm_source=chatgpt.com درباره بهمن رجبی: تکروی بااستقامت! (۱)]</ref> | ||
=== میراث آموزشی و نسل شاگردان === | === میراث آموزشی و نسل شاگردان === | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
=== فهم ریتم === | === فهم ریتم === | ||
با اتکا به معیارهای سختگیرانهٔ هنری و اخلاق حرفهای، رجبی نقشهٔ راهی برای «فهم ریتم» در موسیقی ایرانی ترسیم کرد: ریتمی که نه فقط همراه ملودی، که خود روایتگر باشد. اگرچه صراحت کلام و تکرویاش گاه محل مناقشه بود، اما فراوردهٔ نهاییِ کار او—زبان آموزشی، ریپرتوار تکنوازی و گسترش واژگان اجرایی—چنان ژرف است که فراتر از موافقت و مخالفتهای مقطعی، به سرمایهای پایدار برای موسیقی ایران بدل شده است. | با اتکا به معیارهای سختگیرانهٔ هنری و اخلاق حرفهای، رجبی نقشهٔ راهی برای «فهم ریتم» در موسیقی ایرانی ترسیم کرد: ریتمی که نه فقط همراه ملودی، که خود روایتگر باشد. اگرچه صراحت کلام و تکرویاش گاه محل مناقشه بود، اما فراوردهٔ نهاییِ کار او—زبان آموزشی، ریپرتوار تکنوازی و گسترش واژگان اجرایی—چنان ژرف است که فراتر از موافقت و مخالفتهای مقطعی، به سرمایهای پایدار برای موسیقی ایران بدل شده است. <ref name=":2" /> | ||
== سالهای پایانی، درگذشت و تشییع == | == سالهای پایانی، درگذشت و تشییع == | ||
این استاد بزرگ موسیقی در صبح ۱۹ شهریور ۱۴۰۴ در ۸۶سالگی درگذشت. مراسم بدرقه و تشییع او روز ۲۴ شهریور ۱۴۰۴ با حضور گستردهٔ هنرمندان و دوستداران موسیقی از مقابل خانهٔ هنرمندان ایران برگزار و پیکرش در بهشت زهرا به خاک سپرده شد. | این استاد بزرگ موسیقی در صبح ۱۹ شهریور ۱۴۰۴ در ۸۶سالگی درگذشت. مراسم بدرقه و تشییع او روز ۲۴ شهریور ۱۴۰۴ با حضور گستردهٔ هنرمندان و دوستداران موسیقی از مقابل خانهٔ هنرمندان ایران برگزار و پیکرش در بهشت زهرا به خاک سپرده شد. | ||
== فعالیتهای سیاسی، سخنرانیها و نگاه انتقادی == | == فعالیتهای سیاسی، سخنرانیها و نگاه انتقادی == | ||