۲٬۲۱۵
ویرایش
کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
افزودن لینک داخلی به مقاله
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (افزودن لینک داخلی به مقاله) |
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (افزودن لینک داخلی به مقاله) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''مستبدین'''، اصطلاحی بود که در جریان [[انقلاب مشروطه]] (۱۲۸۵ش) به مخالفان مجلس شورای ملی و طرفداران بازگشت سلطنت مطلقه اطلاق می‌شد. این گروه شامل شاه، درباریان، بخشی از روحانیان و طرفداران سنت‌های استبدادی بود. [[احمد کسروی]] در ''تاریخ مشروطه ایران'' (۱۳۲۵ش) بارها واژهٔ «مستبد» را در برابر «آزادی‌خواه» به‌کار برده است. پژوهشگرانی چون آدمیت، ناطق و آبراهامیان مستبدین را نیروی اصلی مقابله با مدرنیزاسیون سیاسی در ایران دانسته‌اند. | ||
== | == خاستگاه اصطلاح == | ||
واژهٔ «مستبد» از ریشهٔ عربی «استبداد» گرفته شده و به فرد یا گروهی اطلاق می‌شد که حکومت خودسرانه و بدون مشورت را می‌پسندیدند. در مشروطه، این اصطلاح بر همهٔ کسانی به‌کار رفت که مخالف مجلس، قانون اساسی و آزادی‌های نوین بودند (کسروی، ''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۲۵). | |||
== | == ترکیب نیروها == | ||
* ''' | * '''شاه و دربار''': مظفرالدین‌شاه به‌رغم صدور فرمان مشروطه، در عمل چندان پایبند نبود. محمدعلی‌شاه آشکارا به صف مستبدین پیوست. | ||
* ''' | * '''شاهزادگان و درباریان''': بسیاری از اشراف منافع خود را در خطر می‌دیدند. | ||
* ''' | * '''روحانیان مخالف''': چهره‌هایی چون شیخ فضل‌الله نوری «مشروطه مشروعه» را در برابر مشروطهٔ پارلمانی مطرح کردند. | ||
* ''' | * '''نیروهای نظامی وابسته''': بریگاد قزاق به رهبری افسران روسی در خدمت مستبدین بود. | ||
== نقش در استبداد صغیر == | |||
مستبدین نیروی اصلی محمدعلی‌شاه در استبداد صغیر بودند. آنان مجلس را به توپ بستند، آزادی‌خواهان را دستگیر یا تبعید کردند و کوشیدند نظم مطلقهٔ گذشته را بازگردانند. اما مقاومت ملت، به‌ویژه در تبریز، مانع موفقیتشان شد (کسروی، ''تاریخ هیجده‌ساله آذربایجان''، ۱۳۲۳). | |||
== | |||
== تحلیل پژوهشگران == | == تحلیل پژوهشگران == | ||
* '''کسروی''': | * '''کسروی''': مستبدین را «دشمنان آزادی و قانون» می‌نامد (۱۳۲۵). | ||
* '''هما ناطق''': | * '''آدمیت''': آنان را بقایای نظام کهن و «اشرافیت فاسد» معرفی می‌کند (''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''، ۱۳۵۶). | ||
* '''آبراهامیان''': | * '''هما ناطق''': تقابل آزادی‌خواهان و مستبدین را دو قطب اصلی مشروطه می‌داند (''ایرانیان و اندیشه تجدد''، ۱۳۷۷). | ||
* '''آبراهامیان''': مستبدین را نمایندگان طبقات سنتی و نیروهای وابسته به سلطنت مطلقه می‌خواند (''ایران بین دو انقلاب''، ۱۳۷۷). | |||
== | == نتیجه‌گیری == | ||
«مستبدین» در تاریخ مشروطه نامی است برای مخالفان قانون و آزادی. هرچند آنان در مقاطعی توانستند بر جنبش آزادی‌خواهی فشار وارد کنند، اما در نهایت در برابر ارادهٔ ملت شکست خوردند. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
* کسروی، احمد. ''تاریخ هیجده‌سالهٔ آذربایجان''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۳ش. | |||
* کسروی، احمد. ''تاریخ مشروطهٔ ایران''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۵ش. | * کسروی، احمد. ''تاریخ مشروطهٔ ایران''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۵ش. | ||
* آدمیت، فریدون. '' | * آدمیت، فریدون. ''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''. تهران: پیام، ۱۳۵۶. | ||
* ناطق، هما. ''ایرانیان و اندیشهٔ تجدد''. تهران: طرح نو، ۱۳۷۷. | * ناطق، هما. ''ایرانیان و اندیشهٔ تجدد''. تهران: طرح نو، ۱۳۷۷. | ||
* آبراهامیان، یرواند. ''ایران بین دو انقلاب''. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی، ۱۳۷۷. | * آبراهامیان، یرواند. ''ایران بین دو انقلاب''. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی، ۱۳۷۷. | ||