۴۸۱
ویرایش
کاربر:Poori/صفحه تمرین ۳: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: برگرداندهشده ویرایشگر دیداری |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: برگرداندهشده ویرایشگر دیداری |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
واژه "بغی" در زبان عربی و فقه اسلامی، ریشه در معانی لغوی مانند "تجاوز"، "ستم" و "سرکشی" دارد. از نظر لغوی، بغی به معنای درگذشتن از حد اعتدال، تکبر، و تجاوز ناپسند است. | واژه "بغی" در زبان عربی و فقه اسلامی، ریشه در معانی لغوی مانند "تجاوز"، "ستم" و "سرکشی" دارد. از نظر لغوی، بغی به معنای درگذشتن از حد اعتدال، تکبر، و تجاوز ناپسند است. | ||
در اصطلاح فقهی، بغی به معنای "خروج" یا شورش علیه حاکم مشروع اسلامی است. | در اصطلاح فقهی، بغی به معنای "خروج" یا شورش علیه حاکم مشروع اسلامی است. <ref name=":1">[https://fa.wikishia.net/view/%D8%A8%D8%BA%DB%8C بغی] - ویکی شیعه</ref> | ||
فقیهان شیعه امامیه، بغی را عمدتاً در باب جهاد بحث کرده‌اند و آن را جرمی علیه امنیت سیاسی و حاکمیت نظام اسلامی می‌دانند. این مفهوم با هدف حفظ ثبات جامعه اسلامی و ارزش‌های دینی جرم‌انگاری شده، زیرا امنیت سیاسی پیش‌نیاز دفاع از مصالح پنج‌گانه (عقل، دین، جان، مال و ناموس) است. با این حال، ماهیت بغی – آیا حدی است یا تعزیری، عمومی یا سیاسی، و مطلق یا مقید – محل بحث‌های گسترده‌ای در فقه و حقوق بوده است. <ref name=":0">[https://hoquq.iict.ac.ir/article_13665.html بررسی جرم بغی در فقه امامیه و حقوق ایران]</ref> | فقیهان شیعه امامیه، بغی را عمدتاً در باب جهاد بحث کرده‌اند و آن را جرمی علیه امنیت سیاسی و حاکمیت نظام اسلامی می‌دانند. این مفهوم با هدف حفظ ثبات جامعه اسلامی و ارزش‌های دینی جرم‌انگاری شده، زیرا امنیت سیاسی پیش‌نیاز دفاع از مصالح پنج‌گانه (عقل، دین، جان، مال و ناموس) است. با این حال، ماهیت بغی – آیا حدی است یا تعزیری، عمومی یا سیاسی، و مطلق یا مقید – محل بحث‌های گسترده‌ای در فقه و حقوق بوده است. <ref name=":0">[https://hoquq.iict.ac.ir/article_13665.html بررسی جرم بغی در فقه امامیه و حقوق ایران]</ref> | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
==دیدگاه‌های فقهی تاریخی در مورد بغی== | ==دیدگاه‌های فقهی تاریخی در مورد بغی== | ||
در فقه امامیه، بغی عمدتاً به عنوان خروج علیه "امام عادل" یا "امام معصوم" تعریف شده است. بسیاری از علمای برجسته گذشته، این مفهوم را محدود به دوران حضور امامان معصوم می‌دانستند. برای مثال، علامه حلی (متوفی ۷۲۶ق) و شهید ثانی (متوفی ۹۶۶ق) تأکید داشتند که بغی تنها در صورت خروج بر امام معصوم محقق می‌شود، زیرا حاکمیت مشروع تنها از سوی امامان شیعه (علیهم‌السلام) تضمین می‌شود. | در فقه امامیه، بغی عمدتاً به عنوان خروج علیه "امام عادل" یا "امام معصوم" تعریف شده است. بسیاری از علمای برجسته گذشته، این مفهوم را محدود به دوران حضور امامان معصوم می‌دانستند. برای مثال، علامه حلی (متوفی ۷۲۶ق) و شهید ثانی (متوفی ۹۶۶ق) تأکید داشتند که بغی تنها در صورت خروج بر امام معصوم محقق می‌شود، زیرا حاکمیت مشروع تنها از سوی امامان شیعه (علیهم‌السلام) تضمین می‌شود. <ref name=":1" /> این دیدگاه بر اساس روایاتی مانند حدیث امام صادق (ع) است که جنگ‌های امام علی (ع) علیه مخالفان را مصداق بغی می‌داند، جایی که خروج علیه امام به عنوان تجاوز علیه طایفه‌ای از مسلمانان تفسیر می‌شود. <sup><ref name=":0" /></sup> | ||
شیخ طوسی (متوفی ۴۶۰ق) نیز بغی را خروج از اطاعت امام مشروع می‌داند و احکام آن را بر اساس آیه حجرات تبیین می‌کند.[6] طبق این دیدگاه‌ها، شرایط تحقق بغی شامل جدایی از جماعت مسلمانان، خروج از محدوده اقتدار امام، و داشتن قدرت کافی برای ایجاد هرج و مرج است. احکام فقهی بغی نیز شامل ارشاد اولیه باغیان، سپس جنگ با آن‌ها، ضمان اموال و جان‌های تلف‌شده توسط باغیان، و عدم اسارت زنان و کودکان آن‌هاست. | شیخ طوسی (متوفی ۴۶۰ق) نیز بغی را خروج از اطاعت امام مشروع می‌داند و احکام آن را بر اساس آیه حجرات تبیین می‌کند.[6] طبق این دیدگاه‌ها، شرایط تحقق بغی شامل جدایی از جماعت مسلمانان، خروج از محدوده اقتدار امام، و داشتن قدرت کافی برای ایجاد هرج و مرج است. احکام فقهی بغی نیز شامل ارشاد اولیه باغیان، سپس جنگ با آن‌ها، ضمان اموال و جان‌های تلف‌شده توسط باغیان، و عدم اسارت زنان و کودکان آن‌هاست. <ref name=":1" /> برخی فقیهان مانند صاحب جواهر (محمدحسن نجفی، متوفی ۱۲۶۶ق) باغیان را کافر نمی‌دانند، بلکه فاسق می‌شمارند، و جنگ با آن‌ها را دفاعی (نه کیفری) توصیف می‌کنند.[6] | ||
در فقه اهل سنت، بغی گسترده‌تر تعریف می‌شود؛ برای مثال، حنفیان آن را خروج از اطاعت امام می‌دانند، در حالی که مالکیان و شافعیان ندادن حقوق امام را نیز شامل می‌کنند. | در فقه اهل سنت، بغی گسترده‌تر تعریف می‌شود؛ برای مثال، حنفیان آن را خروج از اطاعت امام می‌دانند، در حالی که مالکیان و شافعیان ندادن حقوق امام را نیز شامل می‌کنند. <ref name=":1" /> با این حال در فقه امامیه سنتی تأکید بر امام معصوم، بغی را به دوران خاصی محدود می‌کند و آن را جرمی تعزیری (نه حدی) می‌داند، زیرا مجازات مشخصی در شرع برای آن تعیین نشده است. <sup><ref name=":0" /></sup> | ||
==تعمیم اتهام بغی توسط رژیم ایران== | ==تعمیم اتهام بغی توسط رژیم ایران== | ||
در دوران معاصر، به ویژه پس از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضد سلطنتی در ایران]]، مفهوم بغی توسط برخی فقیهان و قانونگذاران ایرانی تعمیم یافته و به خروج علیه "نظام جمهوری اسلامی" به عنوان نماینده حاکمیت اسلامی اطلاق می‌شود. | در دوران معاصر، به ویژه پس از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضد سلطنتی در ایران]]، مفهوم بغی توسط برخی فقیهان و قانونگذاران ایرانی تعمیم یافته و به خروج علیه "نظام جمهوری اسلامی" به عنوان نماینده حاکمیت اسلامی اطلاق می‌شود. <ref name=":0" /> این تعمیم، بر اساس دیدگاه‌هایی مانند کاشف‌الغطاء (متوفی ۱۲۲۸ق) است که خروج بر نائبان عام یا خاص امام را نیز بغی می‌شمارد. <ref name=":1" /> | ||
[[روح‌الله خمینی]] '''بغی''' را به مخالفت با «حکومت اسلامی» گسترش داده و آن را «در حکم کفر» قلمداد کرده است. <ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_121964/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B3_/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%DA%A9%DB%8C%D9%81%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%B5%DB%8C حقوق کیفری اختصاصی] - سایت خمینی</ref> | [[روح‌الله خمینی]] '''بغی''' را به مخالفت با «حکومت اسلامی» گسترش داده و آن را «در حکم کفر» قلمداد کرده است. <ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_121964/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B3_/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%DA%A9%DB%8C%D9%81%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%B5%DB%8C حقوق کیفری اختصاصی] - سایت خمینی</ref> | ||
این دیدگاه معاصر، برخلاف علمای گذشته که بغی را منحصر به امام معصوم می‌دانستند، آن را به مخالفت با "ولایت فقیه" و نظام جمهوری اسلامی تعمیم می‌دهد. | این دیدگاه معاصر، برخلاف علمای گذشته که بغی را منحصر به امام معصوم می‌دانستند، آن را به مخالفت با "ولایت فقیه" و نظام جمهوری اسلامی تعمیم می‌دهد. <ref name=":1" /> برای مثال، در قانون مجازات اسلامی ایران (مصوب ۱۳۹۲ش)، مواد ۲۸۷ و ۲۸۸ بغی را جرم‌انگاری کرده‌اند: | ||
ماده ۲۸۷ بیان می‌کند که گروهی که علیه اساس نظام جمهوری اسلامی قیام مسلحانه کند، باغی محسوب شده و در صورت استفاده از سلاح، اعضای آن به اعدام محکوم می‌شوند. <ref>[https://wikihoghoogh.net/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B8%DB%B8_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C ماده ۲۸۷ قانون مجازات اسلامی]</ref> | ماده ۲۸۷ بیان می‌کند که گروهی که علیه اساس نظام جمهوری اسلامی قیام مسلحانه کند، باغی محسوب شده و در صورت استفاده از سلاح، اعضای آن به اعدام محکوم می‌شوند. <ref>[https://wikihoghoogh.net/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B8%DB%B8_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C ماده ۲۸۷ قانون مجازات اسلامی]</ref> | ||