۱٬۶۵۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{حق تکثیر مشکوک}} | |||
{{ویرایش}} | |||
'''جبهه ملی ایران''' در سال ۱۳۲۸ توسط سیاستمدارانی از قبیل محمد مصدق، حسین فاطمی و کریم سنجابی تأسیس شد و به پیش نهاد دکتر حسین فاطمی، ملی شدن صنعت نفت ایران را مطرح کرد. در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ ملی شدن صنعت نفت مراحل نهایی تصویب خود را طی کرد و در اردیبهشت ۱۳۳۰، محمد مصدق دولت تشکیل داد و هیئتی را به ریاست مهدی بازرگان برای اجرای ملی شدن نفت راهی شرکت نفت کرد. مصدق در زمان دولت خود تا حد امکان تلاش کرد تا قدرت محمدرضا شاه پهلوی را کاهش دهد و قانون اساسی مشروطه را اجرا کند. سرانجام در جریان کودتای ۲۸ مرداد، دولت دکتر مصدق سقوط کرد و مصدق به سه سال زندان محکوم شد. بعد از آن به دستور محمدرضا شاه پهلوی، مصدق به احمدآبادتبعید گردید و تا پایان عمر خود در آن جا تحت نظر بود.<ref>همایون کاتوزیان - [http://ketabnak.com/book/28767/%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82-%D9%88-%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 مصدق و نبرد قدرت درایران]</ref> | '''جبهه ملی ایران''' در سال ۱۳۲۸ توسط سیاستمدارانی از قبیل محمد مصدق، حسین فاطمی و کریم سنجابی تأسیس شد و به پیش نهاد دکتر حسین فاطمی، ملی شدن صنعت نفت ایران را مطرح کرد. در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ ملی شدن صنعت نفت مراحل نهایی تصویب خود را طی کرد و در اردیبهشت ۱۳۳۰، محمد مصدق دولت تشکیل داد و هیئتی را به ریاست مهدی بازرگان برای اجرای ملی شدن نفت راهی شرکت نفت کرد. مصدق در زمان دولت خود تا حد امکان تلاش کرد تا قدرت محمدرضا شاه پهلوی را کاهش دهد و قانون اساسی مشروطه را اجرا کند. سرانجام در جریان کودتای ۲۸ مرداد، دولت دکتر مصدق سقوط کرد و مصدق به سه سال زندان محکوم شد. بعد از آن به دستور محمدرضا شاه پهلوی، مصدق به احمدآبادتبعید گردید و تا پایان عمر خود در آن جا تحت نظر بود.<ref>همایون کاتوزیان - [http://ketabnak.com/book/28767/%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82-%D9%88-%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 مصدق و نبرد قدرت درایران]</ref> | ||
خط ۱۲: | خط ۱۴: | ||
در ۲۲ خرداد ۱۳۵۶ سه تن از سران جبهه ملی یعنی کریم سنجابی، داریوش فروهر و شاپور بختیار در نامهای به شاه، از او خواستند که برای نجات کشور به حکومت استبدادی پایان داده، به اصول مشروطیت تمکین کند. طبق سخنان کریم سنجابی <ref>سخنان سنجابی – [http://ketabnak.com/book/15674/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D8%A7-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7?&page=all کتاب. امیدها و ناامیدی ها]</ref>و نیز شاپور بختیار<ref>مصاحبه با تاریخ شفاهی ایران - [http://oral-history.ir/?page=post&id=1321 (دانشگاه هاروارد)، جلسه دوم مصاحبه]</ref>، متن این نامه توسط مهدی بازرگان نوشته شده بود. | در ۲۲ خرداد ۱۳۵۶ سه تن از سران جبهه ملی یعنی کریم سنجابی، داریوش فروهر و شاپور بختیار در نامهای به شاه، از او خواستند که برای نجات کشور به حکومت استبدادی پایان داده، به اصول مشروطیت تمکین کند. طبق سخنان کریم سنجابی <ref>سخنان سنجابی – [http://ketabnak.com/book/15674/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D8%A7-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7?&page=all کتاب. امیدها و ناامیدی ها]</ref>و نیز شاپور بختیار<ref>مصاحبه با تاریخ شفاهی ایران - [http://oral-history.ir/?page=post&id=1321 (دانشگاه هاروارد)، جلسه دوم مصاحبه]</ref>، متن این نامه توسط مهدی بازرگان نوشته شده بود. | ||
== انقلاب | == انقلاب == | ||
دیدار کریم سنجابی از رهبران جبهه ملی با خمینی در فرانسه اگرچه بعدها با انتقادات زیادی روبرو شد اما نشانگر عزم جبهه ملی برای شرکت در آینده سیاسی ایران بود. | دیدار کریم سنجابی از رهبران جبهه ملی با خمینی در فرانسه اگرچه بعدها با انتقادات زیادی روبرو شد اما نشانگر عزم جبهه ملی برای شرکت در آینده سیاسی ایران بود. | ||
اگرچه اعضای جبهه ملی ایران مانند سایر گروههای اپوزیسیون غیر مذهبی در شورای انقلاب عضویت نیافتند. کریم سنجابی در این مورد میگوید: مطهری و بهشتی از طرف خمینی از او برای شرکت در شورای انقلاب دعوت کردند ولی وی نپذیرفت.<ref>[http://www.zamaaneh.com/revolution/2009/02/post_222.html «آیتالله خمینی: بختیار، بیا مثل آدم توبه کن»]. رادیو زمانه، ۱۳ بهمن ۱۳۸.</ref> <ref>امیدها و ناامیدیها - [http://fis-iran.org/fa/node/2251/file_import خاطرات دکتر سنجابی - ص۱۹۸]</ref>ولی جبهه ملی ایران در کابینه مهندس مهدی بازرگان شرکت جست و کریم سنجابی، علی اردلان، داریوش فروهر و احمد مدنی (به ترتیب وزیر امور خارجه، وزیر اقتصاد، وزیر کار، وزیر دفاع) به عنوان وزرای کابینه حضور داشتند <ref>امیدها و ناامیدیها - [https://www.google.al/search?q=امیدها+و+ناامیدیها+-+خاطرات+دکتر+سنجابی+-تاریخ+شفاهی+هاروارد+-+نوار+۲۶ خاطرات دکتر سنجابی -تاریخ شفاهی هاروارد - نوار ۲۶]</ref>و حسین شاهحسینی نیز مسوولیت سازمان تربیت بدنی را پذیرفت اما پس از مدت کوتاهی کریم سنجابی (۱۳۵۸/۱/۲۷) از کابینه کنارهگیری نمود. | اگرچه اعضای جبهه ملی ایران مانند سایر گروههای اپوزیسیون غیر مذهبی در شورای انقلاب عضویت نیافتند. کریم سنجابی در این مورد میگوید: مطهری و بهشتی از طرف خمینی از او برای شرکت در شورای انقلاب دعوت کردند ولی وی نپذیرفت.<ref>[http://www.zamaaneh.com/revolution/2009/02/post_222.html «آیتالله خمینی: بختیار، بیا مثل آدم توبه کن»]. رادیو زمانه، ۱۳ بهمن ۱۳۸.</ref> <ref>امیدها و ناامیدیها - [http://fis-iran.org/fa/node/2251/file_import خاطرات دکتر سنجابی - ص۱۹۸]</ref>ولی جبهه ملی ایران در کابینه مهندس مهدی بازرگان شرکت جست و کریم سنجابی، علی اردلان، داریوش فروهر و احمد مدنی (به ترتیب وزیر امور خارجه، وزیر اقتصاد، وزیر کار، وزیر دفاع) به عنوان وزرای کابینه حضور داشتند <ref>امیدها و ناامیدیها - [https://www.google.al/search?q=امیدها+و+ناامیدیها+-+خاطرات+دکتر+سنجابی+-تاریخ+شفاهی+هاروارد+-+نوار+۲۶ خاطرات دکتر سنجابی -تاریخ شفاهی هاروارد - نوار ۲۶]</ref>و حسین شاهحسینی نیز مسوولیت سازمان تربیت بدنی را پذیرفت اما پس از مدت کوتاهی کریم سنجابی (۱۳۵۸/۱/۲۷) از کابینه کنارهگیری نمود. | ||
== جبهه ملی، و قانون اساسی | == جبهه ملی، و قانون اساسی == | ||
جبهه ملی ایران پس از خروج دکتر کریم سنجابی و دکتر علی اردلان از هیئت دولت بصورت محسوسی از مذهبیون حاکم بر ایران فاصله گرفت. جبهه ملی برای قانون اساسی طرح اصلاحی خود را منتشر کرد و اعضای جبهه ملی اقدام به ثبت نام و شرکت در مجلس خبرگان قانون اساسی نمود که توفیقی حاصل نکردند. سپس جبهه ملی در مخالفت با قانون اساسی تهیه شده توسط مجلس خبرگان قانون اساسی اقدام به نشر بیانیه نمود و همچنین ضمن اعلام مخالفت با قانون اساسی تغییر یافته در مجلس خبرگان قانون اساسی گفتند در همه پرسی مربوط به قانون اساسی شرکت نخواهد کرد. همچنین در مورخ ۱۳۵۸/۹/۷ طی بیانیهای جبهه ملی ایران نسبت به ایجاد زمینه برای سلطه استبداد در صورت اجرای قانون اساسی تهیه شده توسط مجلس خبرگان اعلام مینماید و مخالفت خود را با قانون اساسی اعلام میدارد.<ref>[https://www.google.al/search?q=روزنامه+اطلاعات+مورخ+۷%2 روزنامه اطلاعات مورخ ۷/۹/۱۳۵۸]</ref> | جبهه ملی ایران پس از خروج دکتر کریم سنجابی و دکتر علی اردلان از هیئت دولت بصورت محسوسی از مذهبیون حاکم بر ایران فاصله گرفت. جبهه ملی برای قانون اساسی طرح اصلاحی خود را منتشر کرد و اعضای جبهه ملی اقدام به ثبت نام و شرکت در مجلس خبرگان قانون اساسی نمود که توفیقی حاصل نکردند. سپس جبهه ملی در مخالفت با قانون اساسی تهیه شده توسط مجلس خبرگان قانون اساسی اقدام به نشر بیانیه نمود و همچنین ضمن اعلام مخالفت با قانون اساسی تغییر یافته در مجلس خبرگان قانون اساسی گفتند در همه پرسی مربوط به قانون اساسی شرکت نخواهد کرد. همچنین در مورخ ۱۳۵۸/۹/۷ طی بیانیهای جبهه ملی ایران نسبت به ایجاد زمینه برای سلطه استبداد در صورت اجرای قانون اساسی تهیه شده توسط مجلس خبرگان اعلام مینماید و مخالفت خود را با قانون اساسی اعلام میدارد.<ref>[https://www.google.al/search?q=روزنامه+اطلاعات+مورخ+۷%2 روزنامه اطلاعات مورخ ۷/۹/۱۳۵۸]</ref> | ||
== گروگانگیری و تسخیر سفارت آمریکا[ویرایش] == | == گروگانگیری و تسخیر سفارت آمریکا[ویرایش] == | ||
جبهه ملی با گروگانگیری و تسخیر سفارت مخالفت نمود و پس از نشر اسناد منسوب به سفارت آن را توطئهای برای انحراف انقلاب و حذف نیروهای مخالف دانست. | جبهه ملی با گروگانگیری و تسخیر سفارت مخالفت نمود و پس از نشر اسناد منسوب به سفارت آن را توطئهای برای انحراف انقلاب و حذف نیروهای مخالف دانست.<ref>نشریه پیام جبهه ملی مقالات - " مروری بر جریان گروگانگیری و بررسی نتایج آن در شمارههای ۴۹ و ۵۰ در بهمن ماه ۱۳۵۹</ref> | ||
== | == انتخابات اولین مجلس شورای ملی پس از انقلاب == | ||
اعضای جبهه ملی در اولین دوره انتخابات شورای ملی پس از انقلاب شرکت نمودند و برخی از آنان که رای آورده بودند، یا در مجلس اعتبارنامههایشان مورد تصویب قرار نگرفت.<ref>«لیستهای انتخاباتی مجلس اول/از لیست پیروز حزب جمهوری اسلامی تا شکست مطلق حزب توده و جبهه ملی+جدول و نمودار». بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در 2 فوریه 2012.</ref><ref>روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۶/۱۲/۱۳۵۸، صص ۴و۹</ref> | اعضای جبهه ملی در اولین دوره انتخابات شورای ملی پس از انقلاب شرکت نمودند و برخی از آنان که رای آورده بودند، یا در مجلس اعتبارنامههایشان مورد تصویب قرار نگرفت.<ref>«لیستهای انتخاباتی مجلس اول/از لیست پیروز حزب جمهوری اسلامی تا شکست مطلق حزب توده و جبهه ملی+جدول و نمودار». بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در 2 فوریه 2012.</ref><ref>روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۶/۱۲/۱۳۵۸، صص ۴و۹</ref> | ||
== اعتراض علیه لایحه قصاص و حکم ارتداد از جانب خمینی | == اعتراض علیه لایحه قصاص و حکم ارتداد از جانب خمینی == | ||
نوشتار اصلی: تظاهرات ۲۵ خرداد ۱۳۶۰ | نوشتار اصلی: تظاهرات ۲۵ خرداد ۱۳۶۰ | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
این رویارویی هنگام تقدیم لایحه قصاص برگرفته از احکام شرع به مجلس به اوج خود رسید. جبهه ملی در اعلامیهای مردم را به راهپیمایی بر ضد سیاستهای حاکمیت دعوت نمود که با درگیریهایی همراه بود. از صبح روز راهپیمایی خمینی در برابر آن موضع گرفت و سران جبهه ملی را با فتوایی بیسابقه به ارتداد متهم ساخت. <ref>جبههٔ ملی و خروج از اسلام انقلابی</ref>قسمتی از سخنان روحالله خمینی در مورد جبهه ملی در ۲۵ خرداد ۱۳۶۰: <nowiki>{{... اینها مرتدند. جبهه ملی از امروز محکوم به ارتداد است. بله، جبهه ملی هم ممکن است بگویند که ما این اعلامیه را ندادهایم. اگر آمدند در رادیو امروز بعد از ظهر آمدند در رادیو اعلام کردند به اینکه این اعلامیهای که حکم ضروری مسلمین، جمیع مسلمین، را غیرانسانی خوانده، این اطلاعیه از ما نبوده؛ اگر اینها اعلام کنند که از ما نبوده، از آنها هم ما میپذیریم…}}</nowiki> | این رویارویی هنگام تقدیم لایحه قصاص برگرفته از احکام شرع به مجلس به اوج خود رسید. جبهه ملی در اعلامیهای مردم را به راهپیمایی بر ضد سیاستهای حاکمیت دعوت نمود که با درگیریهایی همراه بود. از صبح روز راهپیمایی خمینی در برابر آن موضع گرفت و سران جبهه ملی را با فتوایی بیسابقه به ارتداد متهم ساخت. <ref>جبههٔ ملی و خروج از اسلام انقلابی</ref>قسمتی از سخنان روحالله خمینی در مورد جبهه ملی در ۲۵ خرداد ۱۳۶۰: <nowiki>{{... اینها مرتدند. جبهه ملی از امروز محکوم به ارتداد است. بله، جبهه ملی هم ممکن است بگویند که ما این اعلامیه را ندادهایم. اگر آمدند در رادیو امروز بعد از ظهر آمدند در رادیو اعلام کردند به اینکه این اعلامیهای که حکم ضروری مسلمین، جمیع مسلمین، را غیرانسانی خوانده، این اطلاعیه از ما نبوده؛ اگر اینها اعلام کنند که از ما نبوده، از آنها هم ما میپذیریم…}}</nowiki> | ||
== | ==جبهه ملی بعد از۳۰خرداد۱۳۶۰== | ||
طی یک سال اکثریت اعضای هیئت اجرایی و هیئت رهبری و شورای مرکزی جبهه ملی دستگیر شدند. سایر اعضا نیز مجبور به زندگی مخفی یا ترک ایران شدند. <ref>سایت پژواک ایران - [http://www.pezhvakeiran.com/maghaleh-17038.html در دهه شست چه گذشت؟]</ref><ref>جبهه ملی ایران در دهه ۶۰ - دکتر مهدی موید زاده - مسوول کمیته تعلیمات و عضوهایت اجرایی و شورای مرکزی جبهه ملی ایران</ref> | طی یک سال اکثریت اعضای هیئت اجرایی و هیئت رهبری و شورای مرکزی جبهه ملی دستگیر شدند. سایر اعضا نیز مجبور به زندگی مخفی یا ترک ایران شدند. <ref>سایت پژواک ایران - [http://www.pezhvakeiran.com/maghaleh-17038.html در دهه شست چه گذشت؟]</ref><ref>جبهه ملی ایران در دهه ۶۰ - دکتر مهدی موید زاده - مسوول کمیته تعلیمات و عضوهایت اجرایی و شورای مرکزی جبهه ملی ایران</ref> | ||
ویرایش