کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو

کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۶ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۸

۱۳٬۲۹۴ بایت حذف‌شده ،  ۶ اکتبر
صفحه را خالی کرد
(افزودن لینک و عکس)
(صفحه را خالی کرد)
برچسب‌ها: خالی کردن واگردانی دستی
 
(۲۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه زندگینامه
| اندازه جعبه      =
| عنوان            =سید محمد طباطبایی
| نام              =
| تصویر            = [[پرونده:سید محمد طباطبایی- ۲.jpg]]
| اندازه تصویر      =250px
| عنوان تصویر      =سید محمد طباطبایی، از رهبران انقلاب مشروطه ایران
| زادروز            = حدود ۱۲۲۹ هجری قمری / ۱۸۱۴ میلادی
| زادگاه            = کربلا، عراق (در آن زمان بخشی از دولت عثمانی)
| تاریخ مرگ        = ۱۳۳۲ هجری قمری / ۱۹۱۴ میلادی
| مکان مرگ          = تهران، ایران
| عرض جغرافیایی محل دفن =
| طول جغرافیایی محل دفن =
| latd=|latm=|lats=|latNS=N
| longd=|longm=|longs=|longEW=E
| محل زندگی        = تهران
| ملیت              = ایرانی
| نژاد              =
| تابعیت            = ایرانی
| تحصیلات          = فقه، اصول، حکمت و معارف اسلامی در نجف اشرف
| دانشگاه          =
| پیشه              = مجتهد، رهبر دینی و سیاسی
| سال‌های فعالیت    = حدود ۱۲۷۵ تا ۱۲۹۰ هجری شمسی
| کارفرما          =
| نهاد              = حوزه علمیه نجف و روحانیت تهران
| نماینده          =
| شناخته‌شده برای    = رهبری جنبش عدالت‌خانه و انقلاب مشروطه ایران
| نقش‌های برجسته    = پیشوای جنبش مشروطه، رهبر بست‌نشینی‌های مسجد شاه و سفارت انگلیس
| سبک              = اصلاح‌طلبی دینی و عدالت‌خواهی
| تأثیرگذاران      = علمای نجف، به‌ویژه میرزای شیرازی و مراجع دورهٔ قاجار
| تأثیرپذیرفتگان    = روحانیان آزادی‌خواه و روشنفکران مشروطه‌طلب
| شهر خانگی        = تهران
| تلویزیون          =
| لقب              = پیشوای بزرگ جنبش مشروطه، مجتهد آزادی‌خواه
| حزب              =
| جنبش              = انقلاب مشروطه ایران
| مخالفان          = محمدعلی‌شاه قاجار، مستبدین، شیخ فضل‌الله نوری
| هیئت              =
| دین              = اسلام
| مذهب              = شیعه دوازده‌امامی
| منصب              = مجتهد طراز اول تهران
| مکتب              = اصلاح‌طلبی دینی و قانون‌گرایی
| آثار              = نامه‌ها، خطابه‌ها و فتاوای سیاسی در حمایت از مشروطه
| خویشاوندان سرشناس = سید صادق طباطبایی (پدر)، خاندان طباطبایی نجف
| جوایز            =
| امضا              =
| اندازه امضا      =
| وبگاه            =
| پانویس            =
}}


'''سید محمد طباطبایی''' (۱۲۲۹ق/۱۸۱۴م – ۱۳۳۲ق/۱۹۱۴م) از رهبران [[جنبش مشروطه ایران]] و از پیشگامان اندیشهٔ [[آزادی]] و [[عدالت]] در دوران قاجار بود. وی که در نجف تحصیل کرده و به درجهٔ اجتهاد رسیده بود، پس از اقامت در تهران به یکی از مجتهدان بانفوذ و محبوب میان اصناف و بازاریان بدل شد. طباطبایی با درک عمیق از بحران‌های اجتماعی و سیاسی زمان خود، خواستار تأسیس [[عدالت‌خانه]] و تحدید قدرت شاه شد و از نخستین روحانیانی بود که مفاهیم «[[قانون]]»، «[[ملت]]» و «آزادی» را در گفتار دینی وارد کرد. رهبری [[بست‌نشینی|بست‌نشینی‌]]<nowiki/>های مسجد شاه و سفارت انگلیس به‌دست او و سید عبدالله بهبهانی، [[مظفرالدین شاه|مظفرالدین‌شاه]] را وادار به صدور فرمان مشروطه کرد. او پس از تأسیس مجلس شورای ملی از مهم‌ترین حامیان آن بود و در برابر استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی‌شاه]] ایستاد. طباطبایی با نفوذ اجتماعی و منش معتدل خود، حلقهٔ پیوند میان روحانیت، روشنفکران و مردم شد. [[احمد کسروی]] او را «پیشوای بزرگ جنبش» می‌نامد و پژوهشگران معاصر از او به‌عنوان یکی از مؤثرترین چهره‌های گذار ایران از سنت به سیاست مدرن یاد می‌کنند.
== زندگی‌نامه و پیشینه ==
سید محمد طباطبایی فرزند سید صادق طباطبایی بود. خاندان او از سادات طباطبایی شناخته‌شدهٔ کربلا و ایران بودند. طباطبایی تحصیلات حوزوی خود را در عتبات و نجف گذراند و از شاگردان برخی از مراجع بزرگ عصر بود. پس از بازگشت به ایران، در تهران اقامت گزید و به‌سرعت در میان روحانیان پایتخت به‌عنوان فقیهی صاحب‌نفوذ شناخته شد.
از اوایل سلطنت مظفرالدین‌شاه (۱۲۷۵ش)، طباطبایی به دلیل ارتباط با اصناف و بازاریان، نفوذ اجتماعی چشمگیری یافت. جایگاه او در مسجد شاه و بازار تهران، سبب شد که در اعتراض‌های مردمی، نقش هدایت‌کننده ایفا کند (آدمیت، ''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''، ۱۳۵۶).
== آغاز مبارزه و بست‌نشینی‌ها ==
=== مخالفت با استبداد ===
طباطبایی از نخستین روحانیانی بود که به فساد دربار، بی‌کفایتی شاه و فشارهای اقتصادی اعتراض کرد. او بارها در منبرهای خود از لزوم اجرای عدالت سخن گفت و خواستار محدود شدن قدرت شاه شد.
=== بست‌نشینی در مسجد شاه (۱۲۸۴ش) ===
هنگامی که عین‌الدوله (صدر اعظم وقت) فشار مالیاتی و بیدادگری‌های حکام را شدت بخشید، طباطبایی در اعتراض به حکومت به مسجد شاه رفت و بست نشست. به روایت کسروی، «این بست‌نشینی مردم را به گرد او کشانید و جنبش عدالت‌خواهی از همین‌جا آغاز شد» (''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۲۵).
=== مهاجرت به قم ===
با شدت یافتن درگیری‌ها، طباطبایی همراه با گروهی از علما و مردم به قم مهاجرت کرد. این حرکت، که به «مهاجرت صغری» معروف شد، نشانه‌ای از مقاومت علنی در برابر حکومت بود.
== نقش در جنبش عدالت‌خانه و مشروطه ==
=== مهاجرت کبری (بست‌نشینی در سفارت انگلیس) ===
در تیر ۱۲۸۵ش، طباطبایی همراه با سید عبدالله بهبهانی و جمعی دیگر از علما و مردم به سفارت انگلیس پناه بردند. شمار بست‌نشینان به بیش از ۱۴ هزار نفر رسید. این واقعه مهم‌ترین فشار سیاسی بر مظفرالدین‌شاه بود و در نهایت او را واداشت که فرمان مشروطیت را صادر کند. کسروی این رویداد را «پیروزی بزرگ ملت» می‌نامد و نقش طباطبایی را برجسته می‌سازد (''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۲۵).
=== حمایت از مجلس ===
پس از تأسیس مجلس شورای ملی، طباطبایی با نفوذ اجتماعی خود از آن پشتیبانی کرد. او در بسیاری از بحران‌ها، از جمله تهدیدهای محمدعلی‌شاه، مدافع اصلی مجلس بود.
=== رابطه با روشنفکران و جراید ===
طباطبایی ارتباط نزدیکی با جراید آزادی‌خواه مانند ''حبل‌المتین''، ''صوراسرافیل'' و ''نسیم شمال'' داشت. روزنامه‌نگاران مشروطه‌خواه، سخنان و خطابه‌های او را منتشر می‌کردند. به گفتهٔ هما ناطق، طباطبایی «روحانیتی بود که با زبان روشنفکران همراه شد» (''ایرانیان و اندیشه تجدد''، ۱۳۷۷).
== تقابل با مستبدین ==
با آغاز استبداد صغیر (۱۲۸۷ش)، طباطبایی یکی از هدف‌های اصلی محمدعلی‌شاه شد. شاه کوشید او را از صحنه خارج کند، اما نفوذ اجتماعی‌اش مانع شد. با این حال، فشارها و تهدیدهای مداوم، فعالیت او را محدود ساخت.
== اندیشه‌ها و باورها ==
* '''عدالت و قانون:''' طباطبایی عدالت‌خانه را نخستین گام برای اصلاح می‌دانست.
* '''محدودیت سلطنت:''' او معتقد بود که شاه باید مقید به قانون باشد.
* '''همکاری دین و آزادی:''' برخلاف شیخ فضل‌الله نوری، طباطبایی معتقد بود که آزادی و مشروطه با دین ناسازگار نیستند.
* '''حمایت از ملت:''' در سخنان او واژهٔ «ملت» جای «رعیت» را گرفت.
== واپسین سال‌ها ==
پس از فتح تهران (۱۲۸۸ش) و بازگشت مشروطه، طباطبایی همچنان مورد احترام بود، اما به‌تدریج از فعالیت‌های روزمرهٔ سیاسی کناره گرفت. او در سال ۱۳۳۲ق (۱۹۱۴م) درگذشت.
== جایگاه در تاریخ‌نگاری ==
* '''کسروی''': طباطبایی را «پیشوای بزرگ جنبش» می‌نامد و او را آغازگر بیداری در تهران می‌داند.
* '''آدمیت''': طباطبایی را «رهبر سیاسی ـ مذهبی مشروطه» معرفی می‌کند که توانست زبان سنت و تجدد را به هم نزدیک کند (''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''، ۱۳۵۶).
* '''هما ناطق''': او را نمایندهٔ روحانیونی می‌داند که با اندیشه‌های نو همراه شدند (''ایرانیان و اندیشه تجدد''، ۱۳۷۷).
* '''آبراهامیان''': طباطبایی را نماد اتحاد طبقاتی میان بازار، اصناف و روحانیت معرفی می‌کند (''ایران بین دو انقلاب''، ۱۳۷۷).
* '''آجودانی''': تأکید می‌کند که طباطبایی نمونه‌ای از «فقیه آزادی‌خواه» بود که سنت فقهی را با قانون مدرن آشتی داد (''مشروطه ایرانی''، ۱۳۷۷).
* '''کسروی، ناظم‌الاسلام کرمانی''' (''تاریخ بیداری ایرانیان'') و دیگر منابع معاصر نیز بارها از او به‌عنوان رهبر و خطیب برجستهٔ مشروطه نام برده‌اند.
== جمع‌بندی ==
سید محمد طباطبایی از مهم‌ترین چهره‌های انقلاب مشروطه بود که با نفوذ دینی و اجتماعی خود، توانست مردم را از «رعیت» به «ملت» بدل کند. او پلی میان سنت دینی و اندیشهٔ مدرن آزادی بود و نقشی حیاتی در پیروزی مشروطه و تأسیس مجلس شورای ملی ایفا کرد.
== منابع ==
* کسروی، احمد. ''تاریخ مشروطهٔ ایران''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۵ش.
* کسروی، احمد. ''تاریخ هجده‌سالهٔ آذربایجان''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۳ش.
* ناظم‌الاسلام کرمانی. ''تاریخ بیداری ایرانیان''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۲ش.
* آدمیت، فریدون. ''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''. تهران: پیام، ۱۳۵۶.
* ناطق، هما. ''ایرانیان و اندیشه تجدد''. تهران: طرح نو، ۱۳۷۷.
* آبراهامیان، یرواند. ''ایران بین دو انقلاب''. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی، ۱۳۷۷.
* آجودانی، ماشاءالله. ''مشروطه ایرانی''. تهران: اختران، ۱۳۷۷.
* آفاری، ژانت. ''انقلاب مشروطه ایران''. ترجمهٔ یعقوب آژند. تهران: نشر نی، ۱۳۸۷.
* افشار، ایرج. ''اسناد و نوشته‌های مشروطه''. تهران: توس، ۱۳۶۴.
برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/wiki/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/81382...81448»

منوی ناوبری