کاربر:Khosro/صفحه تمرین حسن کسایی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حسن کسایی'''، (زاده ۳ مهر ۱۳۰۷، اصفهان – درگذشته ۲۵ خرداد ۱۳۹۱، تهران) نوازنده نی، سه تار، ردیف دان و موسیقی‌شناس شهیر ایرانی بود. حسن کسایی از همان کودکی به موسیقی علاق داشت و در سن پنج سالگی کار موسیقی را آغاز کرد. وی به خاطر استعدادهای ویژه‌اش در موسیقی در سال ۱۳۱۳، در حضور استادان نامداری مشغول آموزش موسیقی شد. حسن کسایی دو سال پیش از آغاز مدرسه به موسیقی روی آورد و در ده سالگی به محضر استادان نامداری مانند حسین تهرانی و ابوالحسن صبا رسید. استاد حسن کسایی در ۲۰ سالگی توانست با دستگاه همایون در تئاتر شهر اصفهان، اجرای تکنولوژی نی را به اجرا درآورد؛ و پس از یک سال در دستگاه چهارگاه قطعه بی‌نظیر سلام را نواخت که از بهترین و معروف‌ترین قطعات موسیقی ایرانی شناخته می شود. وی در دورانی که نزد استاد ابوالحسن صبا مشغول فعالیت بود، در سال ۱۳۴۶، در ابعاد جهانی فعالیت‌ها و فضای کاری خود را پیش برد که منجر به آگاهی بسیاری از نوازندگان به وجود استاد حسن کسایی و هنر بی‌نظیرش شد. حسن کسایی در سال ۱۳۲۲ نخستین نوازندگی رادیویی خود را که قطعاتی در دستگاه سه‌گاه با نواختن چهار مضراب بود، اجرا کرد. حسن کسایی توانست با نی برای نخستین بار دستگاه‌های نوا، چهارگاه و راست پنجگاه را با کوکی دقیق و بدون اشکال بنوازد. کسایی هم‌چنین در سال ۱۳۳۵، به برنامه‌ی گلها وارد شد؛ و سالیان زیادی را با این برنامه به هم‌کاری پرداخت. حسن کسایی مدیریت و ریاست شورای موسیقی رادیو اصفهان را به عهده گرفت که این کار از مهمترین پیشرفت‌های او به شمار می‌رود. در سال‌های پس از انقلاب ضدسلطنتی و عوض شدن جو حاکم بر موسیقی ایران، حسن کسایی در سال ۱۳۶۱، هم‌کاری خود را با رادیو ایران قطع کرد. آرشیو موسیقی رادیو اصفهان نیز نابود گردید؛ و صدا و سیما هم حسن کسایی را از کار برکنار و حقوق او را هم قطع نمود. در سال ۱۳۶۹، تندیس او در گالری مفاخر هنری جهان در شهر لندن نسب شد. او در سال ۱۳۷۵، عازم آمریکا و کانادا شد؛ و در مجلس‌های بسیاری شرکت کرد. استاد کسایی در سال ۱۳۷۸، نیز نشان درجه‌ی یک فرهنگ و هنر را دریافت کرد؛ و در سال ۱۳۸۱، نام وی به عنوان چهره‌ی ماندگار ثبت گردید؛ و از او تقدیر به عمل آمد. در محضر استاد حسن کسایی، شاگردان زیادی پرورش یافته‌اند، از جمله جمشید عندلیبی، سید محمد موسوی، محمدتقی سعیدی، حسین عمومی، حسن ناهید، محمدعلی کیانی‌نژاد و… حسن کسایی در چند سال پایانی عمر خود، مبتلا به بیماری سرطان بود؛ و سرانجام در ۲۵ خردادماه ۱۳۹۱، و پس از ۲ ماه در حالت کما، دیده از جهان فرو بست. برخی از آلبوم‌های حسن کسایی عبارتند از: یاران زنده‌رود، به اصفهان رو، شاخه گل ۶، شاخه گل ۹، شاخه گل ۱۶، گفتگوی نی و عود، گفتگوی نی و تار، دختر گل‌فروش و قطعه سلام.

حسن کسایی مدتی آواز و گوشه‌های موسیقی ایران را در محضر استادجلال‌الدین تاج اصفهانی و ادیب خوانساری آموخت؛ و نِی را از استاد مهدی نوایی فرا گرفت. کسایی هر وقت که به تهران می‌رفت، از محضر استاد ابوالحسن صبا بهره‌مند می‌شد. پس از درگذشت مهدی نوایی، حسن کسایی از نوازندگان اصفهانی در جهت تسلط بر نوازندگی نِی بهره می‌جست. به ویژه از هم‌نوازی با استاد جلیل شهناز که به نوعی حق استادی بر گردن او داشت، بهره برد. هم‌نوازی با سازهای پرده‌داری مانند تار و سه‌تار، وی را بیش از پیش با گام‌های گوناگون موسیقی ایرانی آشنا کرد، به گونه‌ای که برای نخستین بار دستگاه‌های چهارگاه، نوا، اصفهان و راست پنجگاه را با کوک دقیق و به طور کامل اجرا کرد. استاد کسایی هم‌چنین در محضر ابوالحسن صبا بهره‌های بسیاری برد که در واقع هنر نوازندگی سه‌تار کسایی، یادگار انس با این هنرمند بی‌نظیر است. سه‌تار نوازی حسن کسایی تلفیقی زیبا از ترکیب نوازندگی تار استاد جلیل شهناز و سه‌تار استاد ابوالحسن صبا است. او در در نزد استاد صبا به نواختن ردیف‌ها پرداخت؛ و با هنرمندانی نظیر روح‌الله خالقی، مشیر همایون و حسین محجوبی نیز می‌نواخته است.<ref name=":2" />  

حسن کسایی توانست با نی برای نخستین بار دستگاه‌های نوا، چهارگاه و راست پنجگاه را با کوکی دقیق و بدون اشکال بنوازد. وی در سال ۱۳۲۹، با ارکستر رادیو ارتش اصفهان آغاز به هم‌کاری کرد؛ و برای نخستین بار توانست نی را در یک ارکستر رسمی بنوازد. هم‌چنین پس از آن تا چند سال هم‌کاری خود را با ارکسترهای مختلفی از رادیو ادامه داد. ارکسترهایی  به رهبری و مدیریت موسیقیدانان معروفی چون ابوالحسن صبا، حسین یاحقی، همایون خرم، حمد میرنقیبی و…<ref name=":3" />  

استاد حسن کسایی با مجموعه‌ی «ردیف نی» که در سن هشتاد سالگی ضبط کرده بود، نخستین اثر آموزشی برای علاقه‌مندان به نی‌نوازی را مدون کرده است. در سال ۱۳۸۱، نیز محمدجواد کسایی فرزند حسن کسایی کتابی به نام ''- از موسیقی تا سکوت -'' را که حاصل نیم قرن تلاش مدوام موسیقایی پدرش حسن کسایی است، با مقدمه‌ی بیژن ترقی منتشر و به بازار کتاب عرضه کرد.<ref name=":2" />  

در محضر استاد حسن کسایی، شاگردان زیادی پرورش یافته‌اند، از جمله جمشید عندلیبی، سید محمد موسوی، محمدتقی سعیدی، حسین عمومی، حسن ناهید، محمدعلی کیانی‌نژاد و…<ref name=":3" />  

همایون خرم درباره‌ی استاد حسن کسایی گفته است:<blockquote>«در آن زمان ساز نی کاملاً مهجور مانده بود؛ تا این‌که استاد کسایی آمد و با نی خود زبان حال این شعر مولانا شد که: بشنو این نی چون حکایت می کند /  از جدایی‌ها شکایت می کند. کسایی ساز نی را جانی دیگر بخشید و جایگاه آن را در موسیقی ایرانی احیاء کرد. با رفتن استاد حسن کسایی، ساز نی در موسیقی ایرانی نفسی گرم و انگشتانی سحرانگیز و ماهر را از دست داد تا همه دوست‌داران هنر این مرز و بوم داغدار شوند…» </blockquote>حسین خواجه‌امیری – معروف به ایرج – درباره‌ی حسن کسایی گفته است که: به اعتقاد من استاد کسایی بنیانگذار جایگاه جدیدی برای ساز نی در موسیقی معاصر ایران است که باعث شد مردم این ساز را بشناسند؛ و از زیبایی‌های آن لذت ببرند. من معتقدم جایگاه کنونی ساز نی در موسیقی ایران مدیون کوشش و تلاش‌های حسن کسایی است.

محمدرضا شجریان در وصف حسن کسایی گفته که: خداوندگار نی و موسیقی، آن نابغه‌ی دوران‌ها و یگانه‌ی تاریخ هنر ایران، استاد حسن کسایی جای آن برای همیشه خالی خواهد بود.

عبدالحسین مختاباد درباره‌ی حسن کسایی گفته است:<blockquote>«استاد کسایی تنها یک موسیقیدان نبود؛ او انسانی چند وجهی بود. عارف، هنرمند، سخن‌شناس، سخن دان و با صدها کلمه نظیر این اوصاف شناخته می‌شد؛ و این را اشخاصی می‌دانند که محضر و مکتب این انسان الهی را درک کرده باشند.»</blockquote>عبدالوهاب شهیدی در فقدان استاد حسن کسایی گفته:<blockquote>«شاید هزاران سال لازم باشد تا دوباره کسی مانند کسایی پا به عرصه هستی گذارد. به عقیده‌ی من کسایی عرفان را در حد کلاسیک می دانست. جناب کسایی به شیوه‌ی عجیبی نی را می نواخت. به گونه ای که همه ی اهل دل، با آن حال غریبی پیدا می کردند. ایشان علاوه بر صاحب سبک و صاحب کلاس بودن، انسانی با شعور، با احساس و اهل دل نیز بودند.»</blockquote> نادر گلچین در وصف استاد حسن کسایی گفته است که: حسن کسایی یک عاشق به تمام معنا بود. عشق او به موسیقی ماورا و مافوق تمامی عشق‌ها بود. اگر در هر سرزمینِ هنرشناسی، هنرمندی نظیر استاد کسایی وجود داشت، بی‌تردید مجسمه‌ی او را به عنوان نوابغ تکرار نشدنی در یکی از میادین شهر نصب می‌کردند.