احمد خاتمی

احمد خاتمی
احمد خاتمی
زادروز	۱۸ اردیبهشت ۱۳۳۹ سمنان، ایران
محل زندگی	سمنان (تا ۱۳۵۴)، قم (۱۳۵۴–۱۳۵۷)، تهران (از ۱۳۸۴)
تحصیلات	تحصیلات حوزوی در قم
پیشه	روحانی، سیاستمدار
سال‌های فعالیت	۱۳۵۷-اکنون
نهاد	مجلس خبرگان، شورای نگهبان، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
شناخته‌شده برای	مردم ایران، نهادهای حکومتی
نقش‌های برجسته	امام جمعه موقت تهران (از ۱۳۸۴)، عضو شورای نگهبان (از ۱۳۹۹)
تأثیرگذاران	آخوند محمدتقی مصباح یزدی، روح‌الله خمینی
مخالفان	معترضان، فعالان حقوق زنان، اپوزیسیون
دین	اسلام ارتجاعی

احمد خاتمی، (متولد ۱۳۳۹، سمنان)، یکی از روحانیون حکومتی است که به دلیل مواضع ارتجاعی در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، و فرهنگی، چهره‌ای مناقشه‌برانگیز محسوب می‌شود. او تحصیلات حوزوی خود را در قم گذراند و از سال ۱۳۸۴ به‌عنوان امام جمعه موقت تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری فعالیت دارد. خاتمی از حامیان سرسخت ولایت فقیه است و در سال ۱۴۰۱ اعلام کرد: «ایستادن در مقابل ولایت فقیه، مخالفت با خداست»

احمد خاتمی از اعدام‌ها و قتل‌عام ۱۳۶۷ دفاع کرده و آن را «خدمت بزرگ» به ملت دانسته است. خاتمی خواستار سرکوب شدید اعتراضات، به‌ویژه اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، شده و معترضان را «عوامل بیگانه» نامیده است. او همچنین از سیاست‌های سخت‌گیرانه علیه زنان حمایت کرده و اظهار داشته که برای اجرای حجاب باید «خون ریخته شود». احمد خاتمی جشن‌های ایرانی مانند چهارشنبه‌سوری را «حرام» خوانده و آن‌ها را ضداسلامی دانسته است. در سال ۲۰۱۸، به دلیل نقشش در نقض حقوق بشر، از جمله حمایت از اعدام‌های فراقانونی و سرکوب آزادی بیان، توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد. او این تحریم‌ها را «افتخار» دانست و آن را نشانه دشمنی آمریکا با اسلام خواند.

اتهامات فساد مالی نیز علیه سید احمد خاتمی و نزدیکانش، از جمله دامادش، مطرح شده که به سوءاستفاده از اموال عمومی برای خرید املاک اشاره دارد، هرچند مدارک قطعی در این زمینه محدود است. خاتمی در سال ۱۳۹۸ ادعا کرد که ایران فرمول ساخت بمب اتمی را دارد، اما به دلایل مذهبی از آن استفاده نمی‌کند. او همچنین از فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خارجی حمایت کرده و در سال ۱۳۹۸ اعلام کرد که مجلس خبرگان مصوب کرده این شبکه‌ها نباید فعالیت کنند.

زندگی اولیه و تحصیلات

احمد خاتمی در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۳۹ در سمنان متولد شد. او از خانواده‌ای مذهبی بود و از ۱۱ سالگی به تحصیلات دینی روی آورد. در سال ۱۳۵۴، پس از اتمام دروس مقدماتی در حوزه علمیه صادقیه سمنان، به قم مهاجرت کرد و در حوزه علمیه قم به تحصیلات خود ادامه داد. در قم، تحت نظر آخوند محمدتقی مصباح یزدی، فقه، اصول، تفسیر، و کلام آموخت. احمد خاتمی در دوران تحصیلاتش، در فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم پهلوی شرکت کرد و تحت تأثیر حمله به مدرسه فیضیه در سال ۱۳۴۲، به روح‌الله خمینی پیوست. این دوره، او را برای نقش‌های بعدی در ساختار سیاسی و مذهبی ایران آماده کرد. او در سال‌های اولیه انقلاب ضدسلطنتی، در جلسات مخفیانه با دیگر روحانیون برای سازماندهی فعالیت‌ها مشارکت داشت.

در سال ۱۳۵۷، او به همراه گروهی از طلاب، در تظاهرات علیه رژیم پهلوی شرکت کرد و پس از پیروزی انقلاب ضدسلطنتی، به عضویت اولیه در نهادهای انقلابی درآمد. در سال ۱۳۶۰، به‌عنوان نماینده مردم سمنان در اولین دوره مجلس شورای اسلامی کاندیدا شد، اما موفق به کسب رأی نشد. این تجربه، او را به تمرکز بیشتر بر فعالیت‌های حوزوی و تبلیغی سوق داد. در سال ۱۳۶۲، او به‌عنوان مسئول تبلیغات در جبهه‌های جنگ منصوب شد و در این نقش، به ترویج ایدئولوژی جنگ میان رزمندگان پرداخت. او همچنین در سال ۱۳۶۵، در دوره‌ای کوتاه، به‌عنوان مسئول حوزه علمیه سمنان فعالیت کرد تا آموزش طلاب را گسترش دهد.

مناصب و نقش‌های سیاسی

احمد خاتممیاز سال ۱۳۶۴، تدریس در حوزه علمیه قم را آغاز کرد و از سال ۱۳۶۷، تدریس تفسیر قرآن را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۶۹، به مجمع جهانی اهل بیت پیوست. در سال ۱۳۷۷، به‌عنوان نماینده مردم کرمان در سومین دوره مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد و در دوره‌های چهارم و پنجم نیز این سمت را حفظ کرد. در سال ۱۳۸۴، توسط سید علی خامنه‌ای به‌عنوان امام جمعه موقت تهران منصوب شد. در آبان ۱۳۹۹، پس از استعفای آخوند محمد یزدی به دلیل بیماری، به عضویت شورای نگهبان درآمد. او همچنین در شورای عالی انقلاب فرهنگی و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نقش داشته است.

احمد خاتمی در سال ۱۳۸۵، به‌عنوان رئیس گروه بین‌المللی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی منصوب شد و در این سمت، برنامه‌های تبلیغی را در خارج از کشور، به‌ویژه در کشورهای آفریقایی، هدایت کرد. او در سال ۱۳۹۰، به‌عنوان عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان انتخاب شد و در سال ۱۳۹۴، به عضویت در کمیسیون سیاسی و اجتماعی این مجلس درآمد.

در سال ۱۴۰۰، او در جلسات ویژه با مقامات امنیتی، درباره سیاست‌های سرکوبگری نظرات خود را اعلام کرد. در سال ۱۳۸۷، او به‌عنوان مشاور فرهنگی خامنه‌ای منصوب شد و در این نقش، بر تولید محتوای دینی و مذهبی نظارت داشت. احمد خاتمی همچنین در سال ۱۳۹۶، به‌عنوان یکی از اعضای اصلی هیئت نظارت بر مطبوعات انتخاب شد و در این سمت، چندین نشریه را به دلیل انتقاد از نظام توقیف کرد.

مواضع سیاسی و حمایت از ولایت فقیه

احمد خاتمی

خاتمی از حامیان سرسخت ولایت فقیه است. او در سال ۱۴۰۱، در خطبه‌های نماز جمعه تهران، گفت:

«ایستادن در مقابل ولایت فقیه، مخالفت با خداست»

او ولی فقیه را نائب عام امام زمان دانست.

احمد خاتمی همچنین از اعدام‌های ۱۳۶۷ دفاع کرده و آن را «خدمت بزرگ» خمینی به ملت ایران توصیف کرده است. در جریان اعتراضات ۱۳۸۸، خاتمی معترضان را «فتنه‌گر» خواند و خواستار برخورد قاطع با آن‌ها شد. در سال ۱۴۰۱، او معترضان را «برانداز» نامید و از اقدامات امنیتی حمایت کرد.

در سال ۱۳۹۸، ادعا کرد که ایران فرمول ساخت بمب اتمی را دارد، اما به دلایل مذهبی از آن استفاده نمی‌کند. در سال ۱۳۹۶، او در واکنش به اظهارات حسن روحانی درباره همه‌پرسی، گفت:

«هرگز به آرزوی خود برای همه‌پرسی عمومی نخواهید رسید»

خاتمی در سال ۱۴۰۲، در سخنرانی‌ای، از لزوم حفظ نظام با هر هزینه‌ای سخن گفت و خواستار وحدت حامیان ولایت فقیه شد. در سال ۱۳۹۵، او در خطبه‌ای اعلام کرد که ولایت فقیه تنها راه نجات کشور است و هرگونه انتقاد از آن، خیانت به انقلاب محسوب می‌شود. او در سال ۱۳۸۹، در دیدار با نیروهای بسیج، از آن‌ها خواست تا با هرگونه انحراف از ولایت فقیه مقابله کنند.

سرکوب اعتراضات

خاتمی در سرکوب اعتراضات مردمی نقش داشته است. در سال ۱۳۸۸، او از سرکوب معترضان حمایت کرد و در سال ۱۴۰۱، خواستار برخورد شدید با معترضان شد. او در خطبه‌هایش، معترضان را «عوامل بیگانه» و «برانداز» خوانده و از نیروهای امنیتی خواسته است تا با آن‌ها مقابله کنند. در سال ۱۳۹۶، او از نیروهای نیابتی‌های رژیم ایران حمایت کرد و شعار «نه غزه، نه لبنان» را «صدای بیگانه» نامید و گفت: «این صدا باید خفه شود». این اظهارات، به تشدید فضای سرکوب در تهران منجر شد. در سال ۱۴۰۱، احمد خاتمی در سخنرانی‌ای اعلام کرد:

«در اغتشاشات سال ۱۴۰۱، صریح گفتند ما می‌خواهیم نظام را براندازیم»

او در ادامه خواستار مجازات شدید معترضان شد.

در سال ۱۳۸۹، در واکنش به اعتراضات دانشجویی، از تعطیلی دانشگاه‌ها برای جلوگیری از تجمعات حمایت کرد. او در سال ۱۳۹۸، از افزایش گشت‌های امنیتی در آستانه اعتراضات حمایت کرد و آن را «ضرورت حفظ امنیت» خواند. در سال ۱۳۸۶، او در خطبه‌ای از قوه قضائیه خواست تا با معترضان اقتصادی برخورد قاطع کند و آن‌ها را «مفسدان اقتصادی» نامید. خاتمی در سال ۱۴۰۰، از نیروهای انتظامی خواست تا با هرگونه تجمع بدون مجوز با شدت عمل برخورد کنند.

مواضع درباره زنان

احمد خاتمی از سیاست‌های سخت‌گیرانه علیه زنان حمایت می‌کند. او در سال ۱۴۰۲، در پاسخ به سؤالی درباره بدحجابی، گفت:

«برای حل مسئله حجاب باید خون ریخته شود».

این اظهارات نشان‌دهنده دیدگاه‌های افراطی او در مورد اجرای قوانین شریعت است. او همچنین زنان بی‌حجاب را «همسران دزدها» خوانده و آن‌ها را مورد تحقیر قرار داده است. در سال ۱۴۰۱، احمد خاتمی از گشت‌های ارشاد حمایت کرد و خواستار تشدید نظارت بر پوشش زنان شد. او پیش از این نیز، در سال ۱۳۹۹، در خطبه‌ای اعلام کرد که زنان باید به‌عنوان نگهبانان ارزش‌های اسلامی عمل کنند و هرگونه انحراف از حجاب، تهدیدی برای جامعه است. خاتمی در سال ۱۳۹۸، از قوه قضائیه خواست تا مجازات‌های سنگین‌تری برای بدحجابی در نظر بگیرد و آن را «جرم امنیتی» نامید.

احمد خاتمی در سال ۱۳۸۷، در یک سخنرانی، از زنان خواست تا از حضور در اماکن عمومی بدون چادر خودداری کنند و آن را «حفظ عفت عمومی» خواند. در سال ۱۴۰۰، او در دیدار با نیروهای انتظامی، از آن‌ها خواست تا با زنان بدحجاب با شدت بیشتری برخورد کنند و این را وظیفه شرعی دانست. خاتمی همچنین در سال ۱۳۹۶، در واکنش به حضور زنان در ورزشگاه‌ها، گفت که این کار «نقض قوانین اسلامی» است و خواستار جلوگیری از آن شد. در سال ۱۳۸۹، او از ممنوعیت ورود زنان به برخی پارک‌ها بدون همراه مرد حمایت کرد و این را «حفظ امنیت اجتماعی» نامید.

مواضع فرهنگی

احمد خاتمی با فرهنگ و سنت‌های ایرانی، به‌ویژه جشن‌های ملی، مخالف است. او چهارشنبه‌سوری را «حرام» و «ضداسلامی» دانسته و خواستار ممنوعیت آن شده است. او در سال ۱۳۹۴، اعلام کرد که برگزاری این جشن، فرهنگ غربی را ترویج می‌دهد و باید با آن مقابله شود. او همچنین از فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خارجی حمایت کرده و در سال ۱۳۹۸، اعلام کرد که مجلس خبرگان مصوب کرده این شبکه‌ها نباید فعالیت کنند. احمد خاتمی در سال ۱۳۹۶، در خطبه‌ای، از مردم خواست تا از تماشای برنامه‌های ماهواره‌ای خودداری کنند و آن را «ابزار دشمن» نامید. او دینداری را دارای هزینه برای مردم دانسته و گفته است: «دینداری هزینه دارد». خاتمی در سال ۱۳۸۹، از ممنوعیت موسیقی در اماکن عمومی حمایت کرد و آن را «منافی ارزش‌های اسلامی» دانست. او همچنین در سال ۱۴۰۱، از تعطیلی سینماها در ماه رمضان دفاع کرد و آن را «حفظ تقدس ماه» خواند. در سال ۱۳۹۵، نیز از ممنوعیت تئاترهای خیابانی حمایت کرد و آن‌ها را «مخالف شریعت» نامید. او در سال ۱۳۸۸، در واکنش به برگزاری نمایشگاه‌های هنری، گفت که این فعالیت‌ها باید تحت نظارت شدید قرار گیرند تا از «انحراف فرهنگی» جلوگیری شود.

تحریم‌ها و واکنش‌های بین‌المللی

در سال ۲۰۱۸، خاتمی به دلیل نقشش در نقض حقوق بشر، از جمله حمایت از اعدام‌های فراقانونی و سرکوب آزادی بیان، توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد. او این تحریم‌ها را «افتخار» دانست و آن را نشانه دشمنی آمریکا با اسلام خواند. در سال ۱۴۰۳، سازمان عفو بین‌الملل احمد خاتمی را به دلیل حمایت از سرکوب معترضان محکوم کرد. او در سال ۲۰۱۹، در واکنش به تحریم‌ها، گفت که این اقدامات، نشانه قدرت نظام است و نباید به آن‌ها توجهی کرد. در سال ۱۴۰۲، اتحادیه اروپا نیز او را در فهرست افرادی قرار داد که به دلیل نقض حقوق بشر تحت نظر هستند، اما تحریم رسمی اعمال نکرد. خاتمی در سال ۱۴۰۱، در سخنرانی‌ای، از حامیان بین‌المللی حقوق بشر انتقاد کرد و آن‌ها را «ابزار استعمار» نامید. احمد خاتمی علاوه بر آن در سال ۲۰۲۰، در دیدار با مقامات قضایی، از تحریم‌ها به‌عنوان فرصتی برای خودکفایی اقتصادی یاد کرد. او در سال ۱۴۰۳، در واکنش به گزارش‌های حقوق بشری، گفت که این گزارش‌ها «جعلی» هستند و هدف آن‌ها تضعیف نظام است.

اتهامات و انتقادات

اتهامات فساد مالی علیه احمد خاتمی و نزدیکانش مطرح شده است. برخی منابع، او را به سوءاستفاده از موقعیت خود برای منافع شخصی متهم کرده‌اند. در سال ۱۴۰۱، شایعه شد که او و دامادش از اموال عمومی برای خرید املاک استفاده کرده‌اند، اما این ادعاها تأیید نشد. اظهارات او درباره «خون‌ریزی برای حجاب» و «مخالفت با خدا» به دلیل مخالفت با ولایت فقیه، انتقادات گسترده‌ای را برانگیخته است.

در سال ۱۴۰۳، شایعاتی درباره کنار گذاشته شدن او از برخی مناصب، از جمله شورای عالی حوزه‌های علمیه، مطرح شد که به گمانه‌زنی‌هایی درباره جانشینی مجتبی خامنه‌ای منجر شد، اما او این شایعات را رد کرد. او در سال ۱۳۹۷، در واکنش به انتقادات، گفت:

«دشمنان نظام با تهمت، می‌خواهند ما را تضعیف کنند.»

در سال ۱۴۰۰، برخی فعالان، احمد خاتمی را به دریافت رشوه از تجار برای تسهیل فعالیت‌های اقتصادی متهم کردند، اما مدارک مستندی ارائه نشد. در سال ۱۳۹۹، گزارش‌هایی از واگذاری یک زمین اوقافی به نزدیکان او منتشر شد، اما این موضوع توسط مقامات رد شد. خاتمی در سال ۱۳۸۶، در واکنش به اتهامات، گفت که این ادعاها «دسیسه دشمنان» است.

مواضع اقتصادی

سید احمد خاتمی در زمینه مسائل اقتصادی نیز مواضع مشخصی داشته است. او در سال ۱۳۹۷، در خطبه‌های نماز جمعه، از سیاست‌های اقتصادی دولت حمایت کرد و گفت که تحریم‌ها نباید بهانه‌ای برای ضعف اقتصادی باشد. او در سال ۱۳۹۹، از افزایش قیمت‌ها انتقاد کرد، اما تأکید کرد که مردم باید صبر کنند تا نظام به خودکفایی برسد. در سال ۱۴۰۰، نیز از خصوصی‌سازی انتقاد کرد و آن را «تهدیدی برای اقتصاد اسلامی» نامید.

احمد خاتمی در سال ۱۳۹۸، در دیدار با تجار، از آن‌ها خواست تا با دولت همکاری کنند و از تحریم‌ها عبور کنند. او در سال ۱۴۰۱، در واکنش به اعتراضات اقتصادی، به تنفر مردم از حکومت و آخوندها اعتراف کرد و گفت:

«اگر شل بگیریم، مردم همه ما را بدار می‌کشند»

او در ادامه خواستار سرکوب اعتراضات کارگری شد. در سال ۱۳۹۶، او از حذف یارانه‌ها حمایت کرد و آن را «ضرورت اقتصادی» خواند. خاتمی همچنین در سال ۱۴۰۲، از تولید داخلی دفاع کرد و گفت که باید با تکیه بر منابع داخلی، از وابستگی به خارج جلوگیری شود. در سال ۱۳۸۹، او از بانک‌ها خواست تا وام‌های کلان را فقط به افراد مورد اعتماد نظام اختصاص دهند. خاتمی در سال ۱۴۰۳، در سخنرانی‌ خود، از گرانی‌ها انتقاد کرد، اما آن را نتیجه «دسیسه دشمنان» دانست.