کاربر:Khosro/صفحه تمرین اعتیاد در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

اعتیاد در ایران، به یکی از پیچیده‌ترین معضلات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تبدیل شده که فراتر از مسئله سلامت عمومی، انسجام جامعه و توسعه کشور را تهدید می‌کند. برآوردها نشان می‌دهند بیش از 4.5 میلیون نفر درگیر اعتیاد هستند، و این رقم با سرعتی بیشتر از رشد جمعیت افزایش می‌یابد. کاهش میانگین سنی معتادان به 15 سال و گرایش گسترده جوانان 15 تا 29 ساله به مواد روان‌گردان مانند متامفتامین (شیشه) و حشیش، عمق این بحران را نشان می‌دهد. این وضعیت سلامت جسمی و روانی جامعه را به خطر انداخته و سرمایه انسانی و اقتصاد کشور را تضعیف کرده است.

این مقاله با تحلیل جامع عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مؤثر بر اعتیاد، به ریشه‌ها و پیامدهای این معضل می‌پردازد. با استناد به منابع معتبر، تلاش شده تصویری دقیق ارائه شود، به‌ویژه با تمرکز بر نقش ادعایی نهادهای حکومتی و حقوق نادیده‌گرفته‌شده معتادان. در پایان، پیشنهاد می‌شود حل این بحران نیازمند رویکردی چندجانبه است که شامل اصلاحات اقتصادی، تقویت پیشگیری، بهبود بازپروری، احقاق حقوق معتادان و افزایش شفافیت در مبارزه با قاچاق باشد. بدون این اصلاحات، اعتیاد همچنان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات علیه آینده ایران خواهد بود.<ref name=":0">[https://armandaily.ir/%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-4-5-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%AA/ چالش سرمایه انسانی دولت با ۴.۵ میلیون معتاد - سایت حکومتی آرمان امروز]</ref><ref name=":1">[https://www.asriran.com/fa/news/913176/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-52-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%84-%DB%B1%DB%B5-%D8%AA%D8%A7-%DB%B2%DB%B9-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF آمار تکان‌دهنده مصرف روانگردان در ایران : ۵۲ درصد مصرف‌کنندگان گل ۱۵ تا ۲۹ ساله هستند - سایت حکومتی عصر ایران]</ref><ref name=":2">[https://www.radiofarda.com/a/32878601.html تحریم‌های جدید آمریکا علیه نیروی قدس سپاه پاسداران و شبکه قاچاق مواد مخدر در سوریه - رادیو فردا]</ref><ref name=":3">[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%A7%D8%AF/a-42724911 نگاهی به آمار اعتیاد در ایران: تولد هزاران نوزاد معتاد - سایت دویچه‌وله]</ref><ref>[https://www.independentpersian.com/node/67871/%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA رشد اعتیاد از رشد جمعیت در ایران بیشتر است - سایت ایندیپندنت]</ref>

اعتیاد به مواد مخدر در ایران به یکی از بحرانی‌ترین چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تبدیل شده که ابعاد آن به سلامت عمومی، اقتصاد، فرهنگ و امنیت ملی گره خورده است. برآوردها نشان می‌دهند بین 4.5 تا 6 میلیون نفر در ایران درگیر اعتیاد هستند، و این رقم با سرعتی نگران‌کننده افزایش می‌یابد. کاهش میانگین سنی معتادان به 15 سال، افزایش مصرف مواد روان‌گردان مانند شیشه و حشیش در میان جوانان، و تولد سالانه هزاران نوزاد معتاد، نشان‌دهنده عمق این معضل است. این بحران نه‌تنها خانواده‌ها و جوامع محلی را متلاشی کرده، بلکه پتانسیل توسعه کشور را به‌شدت تضعیف کرده است.<ref>[https://www.fardayeeghtesad.com/news/10579/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA میانگین سن اعتیاد در ایران چند سال است؟ - سایت حکومتی فردای اقتصاد]</ref><ref name=":4">[https://tejaratnews.com/%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 سالانه مواد مخدر چند ایرانی را به گام مرگ می‌کشاند؟ - سایت حکومتی تجارت نیوز]</ref>  

اعتیاد در ایران نه‌تنها یک مسئله فردی، بلکه نتیجه ترکیبی از عوامل ساختاری و سیاستی است. فقر، بیکاری، نابرابری اجتماعی و سیاست‌های ناکارآمد، به همراه اتهامات بحث‌برانگیز درباره نقش نهادهای حکومتی، این معضل را به یک بحران چندوجهی تبدیل کرده است. فراتر از آمارهای رسمی، این بحران با تأثیرات عمیق خود بر نسل‌های آینده، از طریق تولد نوزادان معتاد و فروپاشی خانواده‌ها، جامعه را در معرض خطر قرار داده است. تغییر الگوی مصرف از مواد سنتی مانند تریاک به مواد روان‌گردان صنعتی مانند شیشه، که به دلیل دسترسی آسان و قیمت پایین گروه‌های سنی پایین‌تر را هدف قرار داده، نشان‌دهنده ناتوانی سیستم‌های نظارتی و پیشگیرانه در تطبیق با تحولات جدید بازار مواد مخدر است. انگ اجتماعی مرتبط با اعتیاد، به‌ویژه برای زنان و اقشار حاشیه‌نشین، مانع از دسترسی این گروه‌ها به خدمات درمانی شده و چرخه اعتیاد را تقویت کرده است. این مقاله به بررسی ریشه‌های این بحران، پیامدهای آن، حقوق نادیده‌گرفته‌شده معتادان و راهکارهای ممکن می‌پردازد، با تأکید ویژه بر ادعاهای مربوط به نقش نهادهای حکومتی، به‌خصوص سپاه پاسداران، در گسترش مواد مخدر.<ref name=":0" /><ref name=":1" />  

ریشه‌های اعتیاد در ایران به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد، اما در دوران معاصر، پس از انقلاب 1357، این معضل به شکلی بی‌سابقه گسترش یافت. در دهه 1360، [[جنگ ایران و عراق|'''جنگ ایران و عراق''']] و مشکلات اقتصادی ناشی از آن، از جمله تورم و بیکاری، به افزایش مصرف مواد مخدر به‌عنوان راهی برای فرار از فشارهای روانی و اجتماعی منجر شد. نزدیکی ایران به افغانستان، بزرگ‌ترین تولیدکننده تریاک و هروئین در جهان، دسترسی به مواد مخدر را تسهیل کرد. در دهه‌های بعدی، تحریم‌های بین‌المللی، سوءمدیریت اقتصادی و رشد فقر، این بحران را تشدید کردند.<ref name=":5">[https://www.bbc.com/persian/iran/2010/10/100923_l07_iran89_drugs_addiction درمان اعتیاد در ایران؛ از اعدام معتاد تا اهدا موادمخدر - سایت بی‌بی‌سی]</ref>  

پس از سقوط طالبان در افغانستان در سال 2001، تولید مواد مخدر در این کشور به‌شدت افزایش یافت و ایران به‌عنوان مسیر اصلی ترانزیت این مواد به بازارهای جهانی قرار گرفت. این موقعیت جغرافیایی، همراه با ضعف نظارت مرزی در دهه‌های اولیه پس از انقلاب، حجم عظیمی از مواد مخدر را وارد بازار داخلی کرد. در دهه 1370، ظهور گروه‌های قاچاق سازمان‌یافته، که از خلأهای امنیتی سوءاستفاده می‌کردند، دسترسی به مواد مخدر را در شهرهای بزرگ و کوچک ایران آسان‌تر کرد. سیاست‌های اقتصادی نئولیبرال در دهه‌های اخیر، که به افزایش شکاف طبقاتی منجر شد، اقشار کم‌درآمد را به سمت مصرف مواد مخدر به‌عنوان راهی برای مقابله با فشارهای مالی و روانی سوق داد.<ref name=":2" />  

ظهور مواد روان‌گردان صنعتی مانند متامفتامین در دهه 1380، الگوی مصرف را تغییر داد و گروه‌های سنی جوان‌تر را بیش از پیش درگیر کرد. برخلاف مواد سنتی مانند تریاک، که عمدتاً توسط گروه‌های سنی بالاتر مصرف می‌شد، شیشه به دلیل قیمت پایین و اثرات سریع، به سرعت در میان جوانان رواج یافت. گزارش‌ها نشان می‌دهند که حدود یک میلیون نفر در ایران به شیشه اعتیاد دارند، و این ماده به یکی از چالش‌های اصلی سلامت عمومی تبدیل شده است.<ref name=":6">[https://farhikhtegandaily.com/page/58181/ ۳ میلیون معتاد؛ یک‌میلیون اعتیاد به شیشه - سایت حکومتی فرهیختگان]</ref>

سیاست‌های مبارزه با مواد مخدر در ایران از ابتدا بر رویکردهای امنیتی و قضایی متمرکز بود. اعدام قاچاقچیان، زندان‌های طولانی‌مدت و کمپ‌های اجباری ترک اعتیاد، از ابزارهای اصلی این سیاست‌ها بودند. با این حال، این اقدامات نه‌تنها عرضه مواد مخدر را کاهش ندادند، بلکه به حاشیه‌نشینی بیشتر معتادان و افزایش جرایم مرتبط با مواد مخدر منجر شدند. در دهه 1380، تلاش‌هایی برای کاهش آسیب، مانند توزیع متادون، آغاز شد، اما به دلیل کمبود بودجه، نبود کادر متخصص و فقدان هماهنگی، این برنامه‌ها تأثیر محدودی داشتند.<ref name=":7">[https://www.radiozamaneh.com/252989/ جمهوری اسلامی اردوگاه‌ها: برش‌هایی از چهار دهه نبرد مقدس علیه اعتیاد - سایت رادیو زمانه]</ref>

بحران اعتیاد در ایران به شدت تحت تأثیر شرایط اجتماعی و اقتصادی است که به‌ویژه قشر جوان و گروه‌های محروم را درگیر کرده است. فقر ساختاری، به‌عنوان یکی از عوامل اصلی، نقش کلیدی در گرایش به مصرف یا تجارت مواد مخدر ایفا می‌کند. نرخ بیکاری در ایران، به‌خصوص در میان جوانان 15 تا 29 ساله، در سال‌های اخیر به‌طور مداوم بالا بوده و در مناطق محروم مانند سیستان و بلوچستان، گاه به بیش از 35 درصد رسیده است. نبود فرصت‌های شغلی پایدار، همراه با تورم و کاهش قدرت خرید، بسیاری از افراد را به سمت فعالیت‌های غیرقانونی، از جمله قاچاق مواد مخدر، یا مصرف مواد به‌عنوان راهی برای فرار از فشارهای زندگی سوق داده است.<ref name=":8">[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B9%D9%84%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D8%B9-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%AA/a-17026224 علل شیوع اعتیاد به مواد مخدر در میان ایرانیان، از نگاه اکونومیست - سایت دویچه‌وله]</ref><ref name=":9">[https://iranwire.com/fa/society/137560-%D9%86%D8%A7%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%D9%82%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D9%86%D9%81%D8%B9%D8%AA-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%A7%DA%86%D8%A7%D9%82-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1/ ناامنی در بلوچستان؛ فقر ساختاری و منفعت سپاه از قاچاق مواد مخدر - سایت ایران وایر]</ref>  

برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد در ایران نیز با چالش‌های جدی مواجه‌اند. آموزش‌های ارائه‌شده در مدارس و رسانه‌ها اغلب فاقد پشتوانه علمی و جذابیت لازم برای نسل جوان هستند. این برنامه‌ها به جای تمرکز بر مهارت‌های زندگی و تاب‌آوری، معمولاً بر ترساندن افراد از عواقب مصرف مواد مخدر تأکید دارند، که اثربخشی محدودی دارد. همچنین، کمبود بودجه و نبود هماهنگی بین نهادهای مسئول، مانع اجرای برنامه‌های پیشگیری مؤثر در سطح ملی شده است.<ref name=":12">[https://www.independentpersian.com/node/160206/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%87%D9%87-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87-%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AD%D8%A7%D8%B5%D9%84-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 بیش از چهار دهه مبارزه بی‌حاصل با مواد مخدر در جمهوری اسلامی ‌ایران - سایت ایندیپندنت]</ref>  

تحریم‌های بین‌المللی، به‌ویژه از سوی ایالات متحده، علیه نیروی قدس، شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران، این ادعاها را تقویت کرده است. در سال‌های اخیر، وزارت خزانه‌داری آمریکا چندین فرد و نهاد مرتبط با سپاه را به اتهام قاچاق مواد مخدر تحریم کرده و آن‌ها را متهم به استفاده از این درآمدها برای فعالیت‌های غیرقانونی کرده است. گزارش‌هایی مانند مقاله دی ولت در سال 2011 ادعا کرده‌اند که سپاه از قاچاق مواد مخدر به اروپا سالانه میلیاردها یورو درآمد کسب می‌کند. این منابع مدعی‌اند که این نهاد از زیرساخت‌های نظامی و لجستیکی خود برای تسهیل انتقال مواد مخدر استفاده می‌کند، از جمله از طریق بنادر و مسیرهای زمینی تحت کنترل خود.<ref name=":13">[https://www.rfi.fr/fa/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%A7%DA%86%D8%A7%D9%82-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-20111117/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 نقش مرکزی سپاه پاسداران در قاچاق مواد مخدر در ایران - سایت رفی]</ref><ref name=":2" />  

برخی تحلیلگران معتقدند که گسترش مواد مخدر در داخل ایران، به‌ویژه مواد روان‌گردان ارزان‌قیمت مانند شیشه، می‌تواند بخشی از استراتژی غیررسمی برای کنترل اجتماعی باشد. این دیدگاه ادعا می‌کند که اعتیاد گسترده، به‌ویژه در میان جوانان که پتانسیل بالایی برای اعتراضات اجتماعی دارند، می‌تواند انگیزه‌های سیاسی و مقاومت اجتماعی را تضعیف کند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که 52 درصد مصرف‌کنندگان حشیش در ایران بین 15 تا 29 سال سن دارند، گروهی که در دهه‌های اخیر نقش مهمی در ناآرامی‌های اجتماعی ایفا کرده است. این دیدگاه، اگرچه فاقد مدارک قطعی است، با افزایش دسترسی به مواد مخدر و کاهش میانگین سنی معتادان هم‌خوانی دارد.<ref name=":1" />  

بیش از چهار دهه تلاش برای مبارزه با مواد مخدر در ایران، از رویکردهای امنیتی و قضایی گرفته تا برنامه‌های کاهش آسیب، نتوانسته این بحران را مهار کند. از ابتدای انقلاب 1357، سیاست‌های مقابله با اعتیاد بر مجازات‌های سنگین متمرکز بود. اعدام قاچاقچیان، زندان‌های طولانی‌مدت و کمپ‌های اجباری ترک اعتیاد، ابزارهای اصلی این استراتژی بودند. با این حال، این رویکرد نه‌تنها عرضه مواد مخدر را کاهش نداد، بلکه به حاشیه‌نشینی بیشتر معتادان، افزایش جرایم مرتبط با مواد مخدر و تشدید چرخه فقر و اعتیاد منجر شد. گزارش‌ها نشان می‌دهند که ایران سالانه صدها نفر را به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر اعدام می‌کند، اما این مجازات‌ها تأثیر چندانی بر کاهش ترانزیت یا مصرف مواد نداشته است.<ref name=":7" />  

در دهه 1380، تلاش‌هایی برای اصلاح این سیاست‌ها از طریق برنامه‌های کاهش آسیب آغاز شد. توزیع متادون، ایجاد مراکز ترک اعتیاد دولتی و ارائه خدمات مشاوره‌ای، بخشی از این اقدامات بودند. اما این برنامه‌ها با مشکلات ساختاری متعددی مواجه شدند. کمبود بودجه، نبود کادر متخصص، فساد در برخی مراکز و فقدان نظارت کافی، باعث شد که بسیاری از این مراکز به جای کمک به معتادان، به محلی برای توزیع غیرقانونی مواد یا سوءاستفاده مالی تبدیل شوند. یکی از سیاست‌های بحث‌برانگیز، توزیع مواد مخدر دولتی به معتادان به‌عنوان راهکاری برای ترک بود که نه‌تنها نتیجه‌ای مثبت نداشت، بلکه به افزایش وابستگی و بدبینی عمومی به این برنامه‌ها منجر شد.<ref name=":5" />

کمبود مراکز بازپروری مجهز و حرفه‌ای، یکی دیگر از موانع اصلی است. بسیاری از معتادان پس از ترک، به دلیل نبود حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی، مانند مشاوره مداوم، آموزش مهارت‌های شغلی یا فرصت‌های استخدام، بار دیگر به مصرف مواد بازمی‌گردند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که نرخ بازگشت به اعتیاد در ایران بیش از 80 درصد است، آماری که نشان‌دهنده ضعف زیرساخت‌های بازپروری و نبود برنامه‌های جامع برای ادغام مجدد این افراد در جامعه است. کمپ‌های اجباری ترک اعتیاد، که اغلب شرایط غیرانسانی دارند، نه‌تنها به بهبودی معتادان کمکی نمی‌کنند، بلکه به دلیل خشونت و فقدان مراقبت‌های پزشکی، به آسیب‌های جسمی و روانی آن‌ها دامن می‌زنند.<ref name=":10" />  

بحران اعتیاد در ایران پیامدهای گسترده‌ای بر جنبه‌های مختلف جامعه داشته است. از منظر سلامت عمومی، افزایش بیماری‌های مرتبط با مصرف مواد مخدر، مانند HIV، هپاتیت C و سل، بار سنگینی بر سیستم بهداشتی کشور تحمیل کرده است. تزریق مواد مخدر با سرنگ‌های مشترک، به‌ویژه در دهه‌های گذشته، به شیوع این بیماری‌ها دامن زده و فقدان برنامه‌های کافی برای توزیع سرنگ‌های استریل یا آموزش کاهش آسیب، این مشکل را تشدید کرده است. برای مثال، گزارش‌ها نشان می‌دهند که حدود 15 درصد از معتادان تزریقی در ایران به HIV مبتلا هستند، که این امر هزینه‌های درمانی و اجتماعی قابل‌توجهی به دنبال دارد.<ref name=":3" />  

از نظر اقتصادی، اعتیاد سرمایه انسانی کشور را به‌شدت تضعیف کرده است. میلیون‌ها نفر از نیروی کار به دلیل اعتیاد از چرخه تولید خارج شده‌اند، و هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم این بحران، از جمله درمان، زندان، و کاهش بهره‌وری، سالانه میلیاردها دلار به اقتصاد ایران خسارت وارد می‌کند. تولد نوزادان معتاد و مشکلات خانوادگی ناشی از اعتیاد، به افزایش فقر و نابرابری اجتماعی منجر شده است. گزارش‌ها تخمین می‌زنند که هزینه‌های مرتبط با اعتیاد سالانه بیش از 10 درصد تولید ناخالص داخلی ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.<ref name=":0" />  

از منظر اجتماعی، اعتیاد به افزایش جرایم، خشونت خانگی و فروپاشی خانواده‌ها دامن زده است. بخش قابل‌توجهی از زندانیان در ایران به جرایم مرتبط با مواد مخدر محکوم شده‌اند، که این امر به چرخه‌ای از جرم و اعتیاد منجر می‌شود. برای مثال، بیش از 60 درصد زندانیان در ایران به اتهامات مرتبط با مواد مخدر در حبس هستند، که این موضوع هزینه‌های قضایی و زندان را به‌شدت افزایش داده است. همچنین، انگ اجتماعی مرتبط با اعتیاد، به‌ویژه برای زنان معتاد، باعث شده که بسیاری از این افراد از جستجوی کمک اجتناب کنند، که شانس بهبودی آن‌ها را کاهش می‌دهد.<ref name=":4" />  

=== '''حق مصونیت از تبعیض''' ===

=== '''حق مشارکت اجتماعی''' ===