|
|
| (۷۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| | '''چه باید کرد؟''' (به روسی: Что делать؟) یکی از مهمترین آثار نظری ولادیمیر ایلیچ لنین است که در سال ۱۹۰۲ میلادی منتشر شد.[۱] این پامپلت با عنوان کامل «چه باید کرد؟ مسائل سوزان جنبش ما» بر ضرورت تشکیل یک حزب پیشاهنگ (vanguard) متمرکز از انقلابیون حرفهای تأکید دارد تا آگاهی سوسیالیستی را به طبقه کارگر منتقل کنند، زیرا طبقه کارگر به تنهایی از مبارزات اقتصادی به آگاهی سیاسی کامل نمیرسد.[۲][۳] |
|
| |
|
| {{جعبه زندگینامه
| | کتاب در پاسخ به انحرافات اکونومیستی در حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه نوشته شد که بر مبارزات اقتصادی تمرکز داشتند و انقلاب را خودبهخودی میدانستند. لنین روزنامه سراسری را ابزار اصلی سازماندهی پیشنهاد کرد.[۴] این اثر بر انقلاب ۱۹۱۷ و احزاب کمونیستی جهان تأثیر گذاشت، هرچند منتقدان آن را به نخبهگرایی و زمینهسازی استالینیسم متهم میکنند.[۵] |
| | اندازه جعبه = ۳۰۰px
| | == مقدمه و ضرورت اثر == |
| | عنوان = ایندیرا گاندی
| | در اوایل قرن بیستم، روسیه تزاری با بحرانهای عمیق مواجه بود و جنبش سوسیال دموکرات با انحراف اکونومیسم روبرو شد. لنین در تبعید این کتاب را برای مقابله با این انحرافات نوشت و معتقد بود بدون رهبری آگاهانه، طبقه کارگر در دام فرصتطلبی میافتد.[۶] ضرورت اثر ارائه چارچوبی برای حزب متمرکز بود که تودهها را علیه تزاریسم بسیج کند و به جدایی بلشویکها از منشویکها در ۱۹۰۳ کمک کرد.[۷] |
| | عنوان ۲ = نخستوزیر هند
| | == ساختار و محتوای کلی == |
| | نام = ایندیرا پریادارشینی گاندی
| | کتاب در پنج فصل اصلی ساختار دارد: |
| | تصویر = Indira Gandhi 1977.jpg
| |
| | اندازه تصویر = ۲۵۰px
| |
| | عنوان تصویر = ایندیرا گاندی، نخستوزیر هند
| |
| | زادروز = ۱۹ نوامبر ۱۹۱۷
| |
| | زادگاه = اللهآباد (پرایاگراج کنونی)، هند بریتانیایی
| |
| | تاریخ مرگ = ۳۱ اکتبر ۱۹۸۴
| |
| | مکان مرگ = دهلی نو، هند
| |
| | علت مرگ = ترور توسط محافظان سیک
| |
| | آرامگاه = شاکتی استال، نزدیک راج گات، دهلی نو
| |
| | محل زندگی = اللهآباد • دهلی نو • آکسفورد و سوئیس (دوران تحصیل)
| |
| | ملیت = هندی
| |
| | نژاد = کاشمیری پاندیت
| |
| | تابعیت = هندی
| |
| | تحصیلات = تحصیل در سانتینیکتان و دانشگاه آکسفورد (بدون فارغالتحصیلی رسمی)
| |
| | دانشگاه = دانشگاه ویسوا-بهاراتی • دانشگاه آکسفورد (کالج سمویل)
| |
| | پیشه = سیاستمدار، نخستوزیر هند
| |
| | سالهای فعالیت = ۱۹۴۲–۱۹۸۴
| |
| | نهاد = حزب کنگره ملی هند
| |
| | شناختهشده برای = انقلاب سبز، ملی کردن بانکها، پیروزی در جنگ ۱۹۷۱ و ایجاد بنگلادش، آزمایش هستهای ۱۹۷۴، وضعیت اضطراری ۱۹۷۵–۱۹۷۷، عملیات بلو استار
| |
| | نقشهای برجسته = نخستین و تنها زن نخستوزیر هند، رهبر جنبش عدم تعهد، تقویت سوسیالیسم هندی
| |
| | اتهام =
| |
| | مجازات =
| |
| | پانویس =
| |
| }}
| |
| [[پرونده:President Nixon meeting with Prime Minister Indira Gandhi in India - NARA - 194651.tif|بندانگشتی|ایندیرا گاندی در دیدار با ریچارد نیکسون (۱۹۶۹). منبع: Wikimedia Commons.<ref name="britannica" />|300x300پیکسل]]
| |
| '''ایندیرا پریادارشینی گاندی''' (زاده نهرو؛ ۱۹ نوامبر ۱۹۱۷ – ۳۱ اکتبر ۱۹۸۴)، سیاستمدار برجسته هندی و نخستین و تنها زن نخستوزیر این کشور تا سال ۲۰۲۵، یکی از تأثیرگذارترین رهبران قرن بیستم در کشورهای در حال توسعه بود. او دختر جواهرلعل نهرو، نخستین نخستوزیر هند مستقل، بود و در چهار دوره غیرمتوالی (۱۹۶۶–۱۹۷۷ و ۱۹۸۰–۱۹۸۴) نخستوزیر هند شد. گاندی هند را از بحرانهای اقتصادی شدید، جنگهای منطقهای، تنشهای داخلی و چالشهای بینالمللی عبور داد. دستاوردهای برجسته او شامل انقلاب سبز که هند را به خودکفایی غذایی رساند، ملی کردن بانکها برای توزیع عادلانهتر منابع، پیروزی قاطع در جنگ ۱۹۷۱ با پاکستان و کمک به استقلال بنگلادش، آزمایش هستهای صلحآمیز ۱۹۷۴، و تقویت جایگاه هند در جنبش عدم تعهد بود. با این حال، دوران حکومت او با جنجالهای بزرگی مانند اعلام وضعیت اضطراری در ۱۹۷۵–۱۹۷۷ (که منجر به تعلیق حقوق مدنی و سرکوب مخالفان شد) و عملیات بلو استار در ۱۹۸۴ همراه بود که نهایتاً به ترور او توسط محافظان سیک منجر گردید. گاندی نماد قدرت زنان در سیاست جهانی، سوسیالیسم هندی، رهبری قاطع و گاهی اقتدارگرایانه است. میراث او همچنان در سیاست، اقتصاد و جامعه هند مدرن بحثبرانگیز و تأثیرگذار باقی مانده و هند را از یک کشور وابسته به غذایی به یک قدرت منطقهای و هستهای تبدیل کرد.<ref name="britannica">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Indira-Gandhi|عنوان=Indira Gandhi|وبگاه=Encyclopædia Britannica|تاریخ بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۵}}</ref><ref name="pmindia">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.pmindia.gov.in/en/former_pm/smt-indira-gandhi/|عنوان=Smt. Indira Gandhi|وبگاه=Prime Minister of India|تاریخ بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۵}}</ref>
| |
| [[پرونده:Jawaharlal Nehru with Indira, Rajiv and Sanjay Gandhi at Teen Murti House (01).jpg|بندانگشتی|ایندیرا گاندی در کنار پدرش جواهرلعل نهرو و فرزندانش راجیو و سنجای. منبع: Wikimedia Commons.<ref name="britannica" />|250x250پیکسل]]
| |
| == زندگی اولیه و خانواده == | |
| ایندیرا پریادارشینی نهرو در ۱۹ نوامبر ۱۹۱۷ در اللهآباد (پرایاگراج کنونی) در خانوادهای برجسته از کاشمیری پاندیتها متولد شد. او تنها فرزند جواهرلعل نهرو، وکیل برجسته و رهبر جنبش استقلال هند، و کامالا نهرو بود که خود فعال اجتماعی و سیاسی به شمار میرفت. خانه خانوادگی آنها، آناند بهاوان، مرکز فعالیتهای سیاسی بود و مهاتما گاندی و دیگر رهبران استقلال اغلب به آنجا رفتوآمد داشتند. ایندیرا از کودکی در فضای جنبش استقلال بزرگ شد و حتی در ۱۲ سالگی "ارتش میمونها" (وانار سنا) را برای کودکان سازماندهی کرد تا در جنبش عدم همکاری کمک کنند.
| |
| مادرش کامالا در ۱۹۳۶ بر اثر سل درگذشت که ضربهای عمیق به ایندیرا وارد کرد. او تحصیلات اولیه را در هند، سوئیس (اکول نوول در بکس) و انگلیس گذراند و سپس در سانتینیکتان رابیندرانات تاگور و کالج سمویل آکسفورد تحصیل کرد، اما به دلیل بیماری و مشکلات سلامتی بدون دریافت مدرک رسمی فارغالتحصیل شد. در اروپا با فیروز گاندی (از خانواده پارسی زرتشتی، بدون نسبت با مهاتما گاندی) آشنا شد و در ۱۹۴۲ طبق آیینهای هندو و زرتشتی ازدواج کردند. این ازدواج با مخالفت اولیه خانواده نهرو روبرو بود، اما پایدار ماند تا مرگ فیروز در ۱۹۶۰. آنها دو پسر داشتند: راجیو (متولد ۱۹۴۴) و سنجای (متولد ۱۹۴۶) که هر دو بعدها وارد سیاست شدند.<ref name="britannica"/><ref name="pmindia"/>
| |
| == ورود به سیاست و نقش در دوران نهرو ==
| |
| ایندیرا از نوجوانی در فعالیتهای سیاسی شرکت داشت. در ۱۹۳۸ به حزب کنگره ملی هند پیوست و در جنبش ترک هند (Quit India) در ۱۹۴۲ دستگیر و زندانی شد. پس از استقلال هند در ۱۹۴۷، او به عنوان میزبان غیررسمی و دستیار پدرش (که نخستوزیر شده بود) عمل کرد و در سفرهای دیپلماتیک همراه نهرو بود. او با رهبران جهانی مانند هری ترومن، دوایت آیزنهاور و نیکیتا خروشچف دیدار کرد و تجربه گستردهای در سیاست خارجی کسب نمود.
| |
| در ۱۹۵۵ به کمیته اجرایی حزب کنگره پیوست و در ۱۹۵۹ رئیس حزب شد. پس از مرگ پدرش در ۱۹۶۴ و سپس مرگ لال بهادر شاستری در ۱۹۶۶، ایندیرا با حمایت رهبران ارشد حزب (معروف به سندیکا) به نخستوزیری رسید و رقیب اصلیاش مورارجی دسای را شکست داد. او نخستین زن نخستوزیر هند شد و شعار "گاربی هاتاو" (فقر را ریشهکن کن) را مطرح کرد.<ref name="britannica"/><ref name="pmindia"/>
| |
| == نخستوزیری اولیه و سیاستهای داخلی (۱۹۶۶–۱۹۷۷) == | |
| دوران اولیه نخستوزیری گاندی با چالشهای بزرگی مانند خشکسالی شدید، وابستگی به واردات غذا و تنشهای سیاسی همراه بود. او سیاستهای سوسیالیستی قاطعی پیش برد:
| |
|
| |
|
| انقلاب سبز: حمایت گسترده از کشاورزی مدرن، معرفی بذرهای پربازده، کودهای شیمیایی و آبیاری که هند را از "کشور گدا" به خودکفایی غذایی رساند.
| | فصل اول: دگماتیسم و «آزادی انتقاد» – انتقاد از فرصتطلبان. |
| ملی کردن بانکها (۱۹۶۹): ملی کردن ۱۴ بانک بزرگ برای هدایت اعتبار به بخشهای روستایی و فقرا.
| | فصل دوم: خودانگیختگی تودهها و آگاهی سوسیال دموکراتها. |
| حذف امتیازات شاهزادگان (۱۹۷۱): پایان پرداختهای دولتی به حاکمان سابق ایالتهای هند.
| | فصل سوم: سیاست اتحادیهای و سیاست سوسیال دموکراتیک. |
| آزمایش هستهای ۱۹۷۴: انجام آزمایش هستهای صلحآمیز (پوکران-۱) که هند را به قدرت هستهای تبدیل کرد.
| | فصل چهارم: ابتداییبودن اکونومیستها و سازمان انقلابیون. |
| | فصل پنجم: طرح روزنامه سیاسی سراسری.[۸] |
| | |
| | محتوا بر تحلیل مارکسیستی استوار است و لنین از مثالهای تاریخی استفاده میکند.[۹] |
| | == مفاهیم بنیادین و موضوعات اصلی == |
| | === خودانگیختگی در برابر آگاهی === |
| | لنین تمایز قائل میشود که مبارزات خودبهخودی تنها به آگاهی اتحادیهای منجر میشود و آگاهی سوسیالیستی باید از بیرون توسط انقلابیون حرفهای آورده شود.[۱۰] |
| | === حزب انقلابی حرفهای === |
| | حزب باید از انقلابیون تماموقت، متمرکز و مخفی تشکیل شود.[۱۱] |
| | === نقش روزنامه === |
| | روزنامه Iskra به عنوان سازماندهنده جمعی عمل میکند.[۱۲] |
| | === انتقاد از فرصتطلبی === |
| | لنین فرصتطلبی را سازش با سرمایهداری میداند.[۱۳] |
| | == رویکرد و سبک نگارش == |
| | سبک لنین جدلی و استدلالی است؛ او با نقل از مخالفان، استدلالهایشان را رد میکند.[۱۴] |
| | == اهمیت و جایگاه در ادبیات مارکسیستی == |
| | این کتاب پایه لنینیسم است و بر جنبشهای جهانی تأثیر گذاشت.[۱۵] |
| | == نقاط قوت و محدودیتها == |
| | === نقاط قوت === |
| | |
| | چارچوب عملی برای سازماندهی. |
| | تحلیل ایدئولوژیک عمیق. |
| | تأکید بر آگاهی تودهها.[۱۶] |
| | |
| | === محدودیتها === |
| | |
| | نخبهگرایی که ممکن است به تمرکز قدرت منجر شود. |
| | زمینهسازی برای استبداد (از دیدگاه منتقدان).[۱۷][۱۸] |
| | عدم توجه کافی به دموکراسی داخلی.[۱۹] |
| | |
| | == جمعبندی == |
| | «چه باید کرد؟» اثری ماندگار است که سازماندهی انقلابی را تعریف کرد و برای جنبشهای سیاسی معاصر ارزشمند است.[۲۰] |
|
| |
|
| این سیاستها محبوبیت او را افزایش داد، اما انتقادهایی نیز از تمرکز قدرت برانگیخت.<ref name="britannica"/>
| |
| == سیاست خارجی و جنگ ۱۹۷۱ ==
| |
| گاندی سیاست عدم تعهد پدرش را ادامه داد، اما به اتحاد جماهیر شوروی نزدیک شد و پیمان دوستی ۱۹۷۱ را امضا کرد. بزرگترین دستاورد خارجی او رهبری در جنگ هند-پاکستان ۱۹۷۱ بود. پس از سرکوب شدید بنگالیها در پاکستان شرقی و ورود میلیونها پناهنده به هند، گاندی از جنبش آزادیبخش بنگلادش حمایت کرد. جنگ در دسامبر ۱۹۷۱ در ۱۳ روز با پیروزی قاطع هند پایان یافت، پاکستان تسلیم شد و بنگلادش مستقل گردید. این پیروزی گاندی را به نماد ملی تبدیل کرد و لقب "دورگا" (الهه پیروزی) گرفت.<ref name="britannica"/><ref name="pmindia"/>
| |
| [[پرونده:Indira Gandhi - The location where Indira Gandhi was shot.jpg|بندانگشتی|محل ترور ایندیرا گاندی در دهلی نو. منبع: Wikimedia Commons.<ref name="britannica" />|250x250پیکسل]]
| |
| == وضعیت اضطراری (۱۹۷۵–۱۹۷۷) ==
| |
| در ۱۹۷۵، دادگاه عالی اللهآباد انتخابات ۱۹۷۱ گاندی را به دلیل تخلفات جزئی باطل کرد. مخالفان به رهبری جایاپراکاش نارایان جنبش گستردهای راه انداختند. گاندی در ۲۵ ژوئن ۱۹۷۵ وضعیت اضطراری اعلام کرد: حقوق اساسی تعلیق شد، مطبوعات سانسور گردیدند، هزاران مخالف (از جمله نارایان و دسای) زندانی شدند و برنامههای جنجالی مانند کنترل جمعیت اجباری (عقیمسازی) اجرا شد که سنجای گاندی نقش کلیدی در آن داشت. این دوره به عنوان تاریکترین فصل دموکراسی هند شناخته میشود و انتقادهای گستردهای از نقض حقوق بشر برانگیخت، هرچند گاندی آن را برای حفظ ثبات ملی ضروری میدانست.<ref name="britannica"/>
| |
| == شکست انتخاباتی و بازگشت به قدرت ==
| |
| در مارس ۱۹۷۷، گاندی انتخابات برگزار کرد و حزب کنگره شکست سنگینی خورد. دولت ائتلافی جاناتا به رهبری مورارجی دسای روی کار آمد و گاندی چندین بار زندانی شد، اما تبرئه گردید. در ژانویه ۱۹۸۰، با بهرهبرداری از ناکارآمدی دولت جاناتا و شعار "دولتی که کار کند"، کنگره بازگشت قدرتمندی داشت و گاندی دوباره نخستوزیر شد. مرگ ناگهانی سنجای در سانحه هوایی (ژوئن ۱۹۸۰) ضربهای سنگین بود و راجیو گاندی را به سیاست کشاند.<ref name="britannica"/><ref name="pmindia"/>
| |
| == چالشهای نهایی، عملیات بلو استار و ترور ==
| |
| در دهه ۱۹۸۰، جداییطلبی سیک در پنجاب به اوج رسید و جارنایل سینگ بیندرانواله معبد طلایی (هارماندیر صاحب) را به پایگاه مسلحانه تبدیل کرد. گاندی در ژوئن ۱۹۸۴ عملیات بلو استار را سفارش داد که ارتش هند معبد را محاصره و حمله کرد. این عملیات صدها کشته (از جمله غیرنظامیان) به جا گذاشت و احساسات سیکها را عمیقاً جریحهدار کرد.
| |
| در ۳۱ اکتبر ۱۹۸۴، دو محافظ سیک گاندی (بیانت سینگ و ساتوانت سینگ) او را در باغ خانهاش در دهلی نو ترور کردند. پس از ترور، شورشهای ضدسیک در هند رخ داد که هزاران سیک بیگناه کشته شدند. راجیو گاندی بلافاصله نخستوزیر شد.<ref name="britannica"/>
| |
| [[پرونده:Indira gandhi's saree at the time of her death.JPG|بندانگشتی|ساری ایندیرا گاندی در زمان ترور، نگهداریشده در موزه یادبود. منبع: Wikimedia Commons.<ref name="britannica" />|212x212پیکسل]]
| |
| == میراث ==
| |
| ایندیرا گاندی هند را از کشوری آسیبپذیر به قدرت منطقهای و هستهای تبدیل کرد، انقلاب سبز میلیونها نفر را از گرسنگی نجات داد و جایگاه زنان در سیاست را ارتقا بخشید. با این حال، وضعیت اضطراری و عملیات بلو استار انتقادهای شدیدی از اقتدارگرایی او به همراه داشت. او نماد فمینیسم سیاسی در جهان سوم، سکولاریسم و توسعه سوسیالیستی است. سلسله نهرو-گاندی با نخستوزیری راجیو، سونیا و راهول گاندی ادامه یافت. میراث گاندی همچنان در اقتصاد بازار آزاد هند، روابط خارجی و چالشهای وحدت ملی زنده است و او را یکی از پیچیدهترین رهبران تاریخ معاصر میسازد.<ref name="britannica"/><ref name="pmindia"/>
| |
| == منابع == | | == منابع == |
| === بیوگرافیها ===
| | ۱. Lenin, Vladimir Il’ich. 1902. What Is to Be Done? Burning Questions of Our Movement. Stuttgart: Dietz. https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1901/witbd/. |
| | |
| | ۲. Encyclopædia Britannica. n.d. “What Is to Be Done?” Accessed December 17, 2025. https://www.britannica.com/topic/What-Is-to-Be-Done-work-by-Lenin. |
| | |
| | ۳. Sewell, Rob. 2016. “The Revolutionary Lessons of Lenin’s ‘What is to be Done?’” In Defence of Marxism. https://marxist.com/the-revolutionary-lessons-of-lenin-s-what-is-to-be-done.htm. |
| | |
| | ۴. Marxists Internet Archive. n.d. “Index to Lenin’s ‘What is to be Done?’” https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1901/witbd/. |
| | |
| | ۵. Bonefeld, Werner, and Sergio Tischler, eds. 2002. What is to be Done? Leninism, Anti-Leninist Marxism and the Question of Revolution Today. Aldershot: Ashgate. |
| | |
| | ۶. Marxist.com. 2021. “What is to be Done? How Lenin Built a Battle Organisation.” https://marxist.com/what-is-to-be-done-how-lenin-built-a-battle-organisation.htm. |
| | |
| | ۷. Britannica (as above). |
| | |
| | ۸. Marxists.org PDF download: https://www.marxists.org/archive/lenin/works/download/what-itd.pdf. |
| | |
| | ۹. Ibid. |
| | |
| | ۱۰. Sewell (as above). |
| | |
| | ۱۱. Reform & Revolution. 2024. “Leninism Today: The Legacy and Meaning of the ‘Vanguard Party’.” https://reformandrevolution.org/2024/01/08/leninism-today-the-legacy-and-meaning-of-the-vanguard-party/. |
| | |
| | ۱۲. Marxists.org chapter on the plan. |
| | |
| | ۱۳. Lenin full text (as above). |
| | |
| | ۱۴. Goodreads reviews and analyses. |
| | |
| | ۱۵. Marxist.com introductions. |
| | |
| | ۱۶. Positive reviews from Marxist sites. |
|
| |
|
| Frank, Katherine. ''Indira: The Life of Indira Nehru Gandhi''. Houghton Mifflin, ۲۰۰۲.
| | ۱۷. Criticisms from various sources like Chomsky references. |
| Jayakar, Pupul. ''Indira Gandhi: An Intimate Biography''. Pantheon Books, ۱۹۹۲.
| |
|
| |
|
| === دانشنامهها و منابع رسمی ===
| | ۱۸. Vanguardism critiques. |
|
| |
|
| "Indira Gandhi." ''Encyclopædia Britannica''. https://www.britannica.com/biography/Indira-Gandhi
| | ۱۹. James, C.L.R. 1963. “Lenin and the Vanguard Party.” https://www.marxists.org/archive/james-clr/works/1963/lenin-vanguard.htm. |
| "Smt. Indira Gandhi." Official Website of the Prime Minister of India. https://www.pmindia.gov.in/en/former_pm/smt-indira-gandhi/
| |
|
| |
|
| === منابع تصویری ===
| | ۲۰. Overall legacy discussions on Marxist.com. |
| تصاویر از Wikimedia Commons انتخاب شدهاند: https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Indira_Gandhi
| |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |