ایران‌پدیا:منابع معتبر
 | این صفحه جزئی از رهنمودهای ایران‌پدیا است. استانداردهای رفتاری مطرح‌شده در این صفحه تایید بسیاری از ویرایشگران ایران‌پدیا را همراه خود دارد. با وجود اینکه پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود ولی این مفاد جزو سیاست‌ها نیست. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن تغییرات و نظرخواهی استفاده کنید. |
 | این صفحه در یک نگاه: مقاله‌های ایران‌پدیا نیازمند منابع معتبر هستند. |
این صفحه یک رهنمود است نه یک سیاست، و فقط در چارچوب سیاست‌هایی نظیر اثبات‌پذیری، ممنوعیت تحقیق دست‌اول و دیدگاه بی‌طرفانه اجرای آن ضروری خواهد بود. چنانچه بین این رهنمود و سیاست‌های ایران‌پدیا در خصوص ارجاع و استناد به منابع اختلاف باشد، اولویت با سیاست‌ها می‌باشد.
مقاله‌های ایران‌پدیا باید بر مبنای منابع معتبری نوشته شوند که توسط اشخاص ثالث تألیف و منتشر شده‌اند. همهٔ دیدگاه‌های اکثریت یا اقلیت قابل ملاحظه که در این منابع بیان شده باشد، باید توسط مقالات مرتبط پوشش داده شود. (بنگرید به دیدگاه بی‌طرفانه)
واژهٔ «منبع» در ایران‌پدیا سه معنای مختلف دارد: خودِ اثری که منبع قرار می‌گیرد (نظیر یک نوشته، مقاله، جریده یا کتاب)، خالق اثر (مثلاً نویسنده) و ناشر اثر (مثلاً نیویورک تایمز). هر سهٔ این موارد روی اعتبار منبع اثر می‌گذارند. منابع معتبر می‌تواند مطالب منتشرشده طی فرایند انتشار معتبر یا نویسندگانی که در موضوع مرتبط معتبر شناخته می‌شوند یا هر دو باشد. (به‌ویژه در ایران که روش انتشار عموماً معتبر نیست، اعتبار نویسنده بیشتر مورد نظر می‌باشد)
اعتبار منبع بستگی به زمینه (کانتکست) دارد. (برای مثال، روزنامه‌ها در زمینهٔ اخبار روز می‌توانند منابع معتبری باشند اما در زمینهٔ موضوعات علمی چنین جایگاهی ندارند و بایستی از منابع دیگر مثلاً کتاب‌های دانشگاهی استفاده شود)
هر منبع باید به‌دقت سنجیده شود تا برای گزاره‌ای که بیان کرده معتبر باشد و بهترین منبع در آن زمینه باشد. شاید این گفته مورد قبول همه باشد که: اگر هرچه تعداد افراد کارشناسی که در فرایند انتشار یک منبع دخالت داده می‌شوند بیشتر باشند، به احتمال زیاد این منبع از اعتبار بیشتری برخوردار است. این فرایندها می‌تواند شامل ویراستاری فنی و علمی، ویراستاری نگارشی، بازکنترل و بررسی دقیق اطلاعات ارائه‌شده، و بررسی مطالب از نظر حقوقی باشد.
لازم است منبع به‌صراحت از اطلاعاتی که در مقاله می‌آید پشتیبانی کند و باید به شکل مناسبی ادعا را طرح کرده باشد. (از توضیحات کافی برخوردار باشد) اگر موضوعی منبع معتبر نداشته باشد، ایران‌پدیا نباید در این خصوص مقاله‌ای داشته باشد.
مطابق ایران‌پدیا:اثبات‌پذیری، هر مطلبی که مورد اختلاف‌نظر باشد، یا احتمال برود که بعداً ایجاد چالش کند، باید منبع مناسب برایش ذکر شود، حتی اگر یک نقل‌قول باشد؛ مسئولیت اضافه‌کردن منبع هم به عهدهٔ کسی است که آن جمله‌ها را می‌نویسد یا برمی‌گرداند. مطالبی که منبع نداشته باشند، ممکن است در هر زمان مورد بحث قرار بگیرند و حذف شوند. در برخی شرایط بهتر است که هیچ اطلاعاتی ارائه نشود تا اینکه مطالبی بدون منبع ذکر شود.
منبع معتبر چیست؟
منابع معتبر، آن دسته از منابع منتشرشده هستند که از طریق یک روالِ قابل اعتماد منتشر شده‌اند؛ نویسندگان این منابع یا افراد معتبری در آن حوزه هستند یا به طور کل افراد قابل‌اعتمادی دانسته می‌شوند.
اعتبار یک منبع به موضوع مقاله نیز برمی‌گردد. منبعی که در یک موضوع معتبر دانسته می‌شود، ممکن است در یک موضوع دیگر از اعتبار کافی برخوردار نباشد. به عنوان نمونه، منبعی که توسط یک ریاضی‌دان برجسته نوشته و منتشر شده، ممکن است شامل مطالبی در حوزهٔ زیست‌شناسی باشد، اما دراین‌باره منبع معتبری دانسته نشود. در حالت کلی باید که یک مقاله بر مبنای قابل‌اعتمادترین منابعی که در دسترس ویرایش‌کنندگانش است نوشته شود.
دلیل استفاده از منابع معتبر
منابع به دو منظور استفاده می‌شوند:
- برای تأیید یک ادعای مطرح‌شده در مقاله. در این حالت در ذکر منبع باید به طور دقیق قسمتی که آن ادعا را تأیید می‌کند مورد اشاره قرار بگیرد.
- برای اعتبار دادن به آن منبع، و پیشگیری از وقوع نقض حق تکثیر یا دستبرد فکری، (به ایران‌پدیا:حق تکثیر مراجعه کنید).
ذکر منابع دقیق به خواننده این اعتماد را می‌دهد که مقالهٔ ایران‌پدیا از استانداردهای مربوط به اثبات‌پذیری و تحقیق دست‌اول تبعیت می‌کند. ارجاع دقیق به منابع باعث می‌شود که خواننده بتواند به آن منابع مراجعه کند، و به نویسندگان آن منابع اعتبار داده شود.
اگر تمام منابع موجود در مورد یک جمله یا مقاله، از اعتبار کمی برخوردار باشند، شاید بهتر باشد آن محتوا در ایران‌پدیا گنجانده نشود.
ابعاد اعتبار یک منبع
ایران‌پدیا پذیرای مطالبی است که توسط دانشمندان و دانشوران نوشته می‌شود. در صورت در دسترس بودن منابع دانشگاهی و دارای فرایند بازبینی دقیق قبل از چاپ (به انگلیسی: peer reviewed journals)، و کتاب‌های مرجع اصلی در هر رشته معتبرترین منابع هستند. با این حال، ممکن است بعضی منابع دانشورانه، منبعی قدیمی بوده و مطالب آن بعدها با تحقیقات جدیدتر و بیشتر رد شده باشند، یا با تئوری جدیدتری جایگزین شده باشد، یا ممکن است تئوری‌های دیگری به موازات یا در تضاد آنها وجود داشته باشند یا تئوری جنجالی و بحث‌برانگیز باشند. سعی شود در صورت وجود مقالات اجماع کنونی دانشوران را منعکس نماید. منابع غیرآکادمیک در مواردی ممکن است به‌عنوان منبع در موضوعی دانشورانی استفاده شود، اگر مطالبی با کیفیت بالا باشد و در راستای رویکردهای پذیرفته‌شده باشد. تصمیم در مورد اعتبار منابع بستگی به موضوع دارد. در صورتی که منابع با همدیگر در تضاد باشند باید از ارجاع درون متن برای مطالب نقل‌شده استفاده کرد.
جستارهای وابسته
- ایران‌پدیا:چگونه از نشریات به عنوان منبع استفاده کنیم
- ایران‌پدیا:بیطرفی منابع
- ایران‌پدیا:تابلوی اعلانات منابع معتبر
| کلیات | |
|---|---|
| سراسری | |
| سیاست‌های محتوایی | |
| دیگر سیاست‌های محتوایی | |
| رهنمودهای محتوایی | |
| سیاست‌های رفتاری | |
| رهنمودهای رفتاری | |
| رهنمودهای ویرایشی | |
| قراردادهای شیوه | |
| رهنمودهای طبقه‌بندی | |
