۱۳٬۱۱۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
[[پرونده:تشکیلات مجموعه‌ای از افراد سازمان یافته است..JPG|جایگزین=تشکیلات مجموعه‌ای از افراد سازمان یافته است|بندانگشتی|تشکیلات مجموعه‌ای از افراد سازمان یافته است]] | [[پرونده:تشکیلات مجموعه‌ای از افراد سازمان یافته است..JPG|جایگزین=تشکیلات مجموعه‌ای از افراد سازمان یافته است|بندانگشتی|تشکیلات مجموعه‌ای از افراد سازمان یافته است]] | ||
''' | '''تشکیلات،''' به مجموعه افرادی گفته می‌شود که در سلسله مراتبی سازمانیافته، برای اجرای یک پروژه یا یک هدف سیاسی، نظامی، اجتماعی یا تجاری، خطوط عملی واحدی را در هماهنگی باهم پیش می‌برند. به عنوان مثال در یک اداره، در یک ارتش یا در یک نظام آموزشی، سلسله مراتب و قوانینی حاکم است که به پیشبرد اهداف آن نظم داده و کارگروهی را در آن ممکن می‌سازد. تمامی این نهادها دارای تشکیلاتی متناسب با اهداف خود هستند. | ||
در سال ۱۳۴۴ محمد حنیف‌نژاد و دیگر بنیانگذاران سازمان مجاهدین، در جمع‌بندی خود از مبارزات گذشته به این نتیجه رسیدند که یکی از دلایل شکست این مبارزات عدم وجود یک تشکیلات انقلابی بوده است.<ref>جزوه تاریخچه‌ی مختصر سازمان مجاهدین خلق ایران</ref>تشکیلاتی که قدرت سازماندهی، ایجاد هماهنگی و اتحاد را داشته و قادر به محقق کردن اهداف خود باشد. از آنجایی که حکومت‌های دیکتاتوری دارای تشکیلات و انسجام نسبی هستند، نمی توان با وجود تشتت و بدون بهره‌مندی از قدرت هماهنگی و سازماندهی با آنها مبارزه کرد. به این ترتیب محمد حنیف‌نژاد و دوستان او تصمیم گرفتند تشکیلاتی به نام سازمان مجاهدین خلق ایران را بنیان بگذارند. | در سال ۱۳۴۴ [[محمد حنیف‌نژاد|محمد حنیف‌نژا]]<nowiki/>د و دیگر بنیانگذاران سازمان مجاهدین، در جمع‌بندی خود از مبارزات گذشته به این نتیجه رسیدند که یکی از دلایل شکست این مبارزات عدم وجود یک تشکیلات انقلابی بوده است.<ref>جزوه تاریخچه‌ی مختصر سازمان مجاهدین خلق ایران</ref>تشکیلاتی که قدرت سازماندهی، ایجاد هماهنگی و اتحاد را داشته و قادر به محقق کردن اهداف خود باشد. از آنجایی که حکومت‌های دیکتاتوری دارای تشکیلات و انسجام نسبی هستند، نمی توان با وجود تشتت و بدون بهره‌مندی از قدرت هماهنگی و سازماندهی با آنها مبارزه کرد. به این ترتیب محمد حنیف‌نژاد و دوستان او تصمیم گرفتند تشکیلاتی به نام [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] را بنیان بگذارند. | ||
==ضرورت تشکیلات | ==ضرورت تشکیلات در یک مبارزه جمعی== | ||
[[پرونده:تشکیلات به مجموعه افراد سازمانیافته خطاب می‌شود.jpg|جایگزین=هر اداره یا شرکت برای پیشبرد کار خود نیازمند تشکیلات است|بندانگشتی|هر اداره یا شرکت برای پیشبرد کار خود نیازمند تشکیلات است]] | [[پرونده:تشکیلات به مجموعه افراد سازمانیافته خطاب می‌شود.jpg|جایگزین=هر اداره یا شرکت برای پیشبرد کار خود نیازمند تشکیلات است|بندانگشتی|هر اداره یا شرکت برای پیشبرد کار خود نیازمند تشکیلات است]] | ||
انسان | انسان موجودی اجتماعی است. به این معنی که در ارتباط با جمع می‌تواند نیازها و اهداف خود را محقق کند. اهداف و نیازهایی که هر کدام مکمل دیگری هستند و در مجموع به محقق کردن یک هدف بزرگتر یا عالی‌تر یاری می‌رسانند. به همین دلیل است که انسان‌ها برای پیشبرد این اهداف دست به ایجاد فرم یا شکل متناسب با آن زده و به عبارت دیگر قوانین و ساختار متناسب با هدف خود را تنظیم و تدوین میکنند. | ||
چند مثال | چند مثال | ||
*يك مؤسسه، يك كارخانه و يا يك شركت دارای | *يك مؤسسه، يك كارخانه و يا يك شركت دارای زمانبندی كار یا ضوابط مشخصی است و همگان با عضویت در آن، می‌پذیرند که به آن پایبند باشند. عدم پایبندی به این ضوابط می‌تواند نیل به هدف را مختل کرده و تولید را در آن شرکت با اختلال مواجه سازد. | ||
*همچنین در يك مدرسه مجموعه‌یی از قوانين و ضوابط حاكم است. شرايط ورود به مدرسه، | *همچنین در يك مدرسه مجموعه‌یی از قوانين و ضوابط حاكم است. شرايط ورود به مدرسه، زمانبندی تدريس، نحوه آموزش، تقسيم‌بندی دروس در طول هفته، قوانین حاکم بر رابطه‌ی دانش‌آموز و معلم، ضوابط حاکم بر كلاس، قوانین امتحانات و... . | ||
تمامی این فرم‌ها یا اشکال در راستای محقق کردن هدف این نظام آموزشی بوده و اگر در آنها اخلالی ایجاد شود فراگیری و آموزش را با مشکل مواجه خواهد کرد. | تمامی این فرم‌ها یا اشکال در راستای محقق کردن هدف این نظام آموزشی بوده و اگر در آنها اخلالی ایجاد شود فراگیری و آموزش را با مشکل مواجه خواهد کرد. | ||
*كليه | *كليه ارتش‌های جهان دارای ساختاری منسجم و هماهنگ هستند. بخصوص از آن‌جا که هدف یک ارتش، نسبتا هدف دشوارتری به شمار می‌رود، قوانین نیز پیچیده‌تر و بیشتر هستند. سلسله مراتب فرماندهي، قوانین هماهنگی میان رسته‌های مختلف. انضباط، تمرينات و آداب نظامی و... همگی قوانینی هستند که بدون آنها ارتش شکل نخواهد گرفت.<ref>[https://www.mojahedin.org/i/%DA%86%D9%86%D8%AF-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85-%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86 چند کلامی در مفهوم واقعی تشکیلات مجاهدین]</ref> | ||
بر همین منوال، در تمامی مبارزات آزادیخواهانه در طول تاریخ، بر جمعی که به این مهم پرداخته ، قوانین و ضوابطی حاکم بوده و شکل خاصی برای این مبارزه ایجاد شده است. این شکل | بر همین منوال، در تمامی مبارزات آزادیخواهانه در طول تاریخ، بر جمعی که به این مهم پرداخته ، قوانین و ضوابطی حاکم بوده و شکل خاصی برای این مبارزه ایجاد شده است. این شکل یاساختار یا سازماندهی، همان تشکیلاتی است که از آن سخن می‌گوییم. عاملی که به عنوان یکی از مهمترین عوامل شکست یا پیروزی انقلاب‌ها بشمار می‌رود و بسیاری از رهبران بزرگ انقلاب‌ها در جهان بر آن تاکید کرده‌اند. [[ولادیمیر لنین|ولادیمیر لنين]] مبارزه خود را با رد كردن تئوری مبارزه خودبخودی طبقه كارگر و تاکید بر ضرورت وجود حزب پيشرو انقلابی براي پيروزی آغاز کرد. [[مائو تسه تونگ|مائو تسه تونگ]] كار تشكيلاتی را يكی از وظايف اصلی جنبش می‌دانست و براي آن انرژی بسیاری صرف می‌كرد. وی يكی از مهمترین ضعفهای مبارزات گذشته را عدم توجه کافی به مقوله‌ی تشکیلات می‌دانست. وی در این رابطه می‌گوید:<blockquote>«اگربخواهيم تجربيات انقلاب چند ده ساله گذشته را ترازبندی كنيم بايد بگوئيم كه علت شكست‌مان، بسيج و تشكل نيافتن توده‌های وسيع كارگران ودهقانان كه ۹۰% جمعيت كشور را تشكيل می‌دهند بود.»</blockquote>همچنین [[هوشی‌مین|هوشی‌مين]] با اشاره به پيروزی انقلاب در ویتنام می‌گويد:<blockquote>«اراده و صلاحيت سربازان ما يك روزه بدست نيامده بود بلكه اين نتيجه روند مستمر انجام كار ايدئولوژيك - تشكيلاتی درنيروهای مسلح حزبمان بود. هوشی مين دروصيتنامه خود تاكيد می‌كند كه از همين وحدت و همبستگی درحزب همچون مردمك چشم خود نگهبانی كنند.</blockquote> | ||
[[پرونده:محمد حنیف نژاد.JPG|جایگزین=محمد حنیف نژاد یکی از ضعفهای مبارزات گذشته را عدم وجود تشکیلات می‌دانست|بندانگشتی|250x250پیکسل|محمد حنیف نژاد یکی از ضعفهای مبارزات گذشته را عدم وجود تشکیلات می‌دانست]] | [[پرونده:محمد حنیف نژاد.JPG|جایگزین=محمد حنیف نژاد یکی از ضعفهای مبارزات گذشته را عدم وجود تشکیلات می‌دانست|بندانگشتی|250x250پیکسل|محمد حنیف نژاد یکی از ضعفهای مبارزات گذشته را عدم وجود تشکیلات می‌دانست]] | ||
- محمد حنیف‌نژاد و یارانش نیز پیش از بنیانگذاری سازمان مجاهدین خلق ایران | - محمد حنیف‌نژاد و یارانش نیز پیش از بنیانگذاری سازمان مجاهدین خلق ایران درجمعبندی مبارزات تاريخ معاصر به اين نتيجه رسيدند كه يكي از علل شکست و عدم استمرار مبارزات گذشته، فقدان سازماندهی وتشكيلات انقلابی بوده است. آنها خاطر نشان می‌کردند که [[دکتر محمد مصدق]] با وجود آنکه تمام زندگی‌اش را وقف مبارزه براي رشد و ترقی ایران کرد اما بدليل نداشتن يك تشكيلات منسجم نتوانست ایده‌های خود را محقق کرده و در برابر توطئه‌ها از جمله [[کودتای ۲۸ مرداد]] مقاومت کند. | ||
==ارتقاء تشکیلات متناسب با پیچیده‌گی مبارزه== | ==ارتقاء تشکیلات متناسب با پیچیده‌گی مبارزه== | ||
هر چه هدف عاليتر و متكامل باشد، | هر چه هدف عاليتر و متكامل باشد، شكيلاتی كه اين هدف را محقق می‌كند نيز باید به همان درجه تكامل‌یافته و پيچيده باشد. چند مثال از انواع مبارزه می‌تواند به فهم این موضوع کمک کند. | ||
=== مبارزه صنفی === | === مبارزه صنفی === | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
در ادامه مبارزات كارگران چه شقوق ديگري نیز متصور است.از جمله اینکه اگر کارخانه دار به خواسته‌های کارگران و مطالبات سندیکای آنان تن ندهد اعتراضات می‌تواند اوج بیشتری بگیرد. در چنین حالتی معمولا دولت و نیروهای سرکوب که اغلب مدافع صاحبان سرمایه هستند وارد شده و تلاش میکنند کارگران را عقب برانند.به این ترتیب معمولا مبارزهی کارگران رنگ و بوی سیاسی گرفته و شامل پیچیدگی‌های بیشتری می‌شود. به عبارتی از یک مبارزهی صنفی به یک مبارزهی صنفی- سیاسی تغییر پیدا می‌کند. در این حالت پیروزی تنها زمانی ممکن است که تشکیلات آنها نیز ارتقا یابد. چه بسا آنها نیاز به ایجاد نهادها داشته باشند. بخش تبلیغات، روابط عمومی، نشریه و... به این ترتیب با تکامل مبارزهی آنها تشکیلات آنها نیز ارتقاء یافته و این ضرورتی انکار ناپذیر است. | در ادامه مبارزات كارگران چه شقوق ديگري نیز متصور است.از جمله اینکه اگر کارخانه دار به خواسته‌های کارگران و مطالبات سندیکای آنان تن ندهد اعتراضات می‌تواند اوج بیشتری بگیرد. در چنین حالتی معمولا دولت و نیروهای سرکوب که اغلب مدافع صاحبان سرمایه هستند وارد شده و تلاش میکنند کارگران را عقب برانند.به این ترتیب معمولا مبارزهی کارگران رنگ و بوی سیاسی گرفته و شامل پیچیدگی‌های بیشتری می‌شود. به عبارتی از یک مبارزهی صنفی به یک مبارزهی صنفی- سیاسی تغییر پیدا می‌کند. در این حالت پیروزی تنها زمانی ممکن است که تشکیلات آنها نیز ارتقا یابد. چه بسا آنها نیاز به ایجاد نهادها داشته باشند. بخش تبلیغات، روابط عمومی، نشریه و... به این ترتیب با تکامل مبارزهی آنها تشکیلات آنها نیز ارتقاء یافته و این ضرورتی انکار ناپذیر است. | ||
'''مبارزه | '''مبارزه سياسی و انقلابی''' | ||
وقتی مبارزه برای آزادی و عدالت، فراتر از | وقتی مبارزه برای آزادی و عدالت، فراتر از محدوده‌ی یک کارخانه فراتر رفته و تمامی اقشار را شامل می‌شود، باز هم به نسبت قبل تشکیلات منسجم‌تری را نیاز دارد. اگر این مبارزه در کادر حاکمیت باشد نوعی مبارزهی رفرمیستی (اصلاح‌طلبانه) خواهد بود اما اگر حاکمیت هیچ‌گونه رفرم یا اصلاحی را پذیرا نباشد و سرکوب را به شکلی خشن اعمال کند، آنگاه ضرورت بنای یک تشکیلات بسیار قوی، پیچیده،منسجم و منظم، خود را بارز می‌کند. در چنین حالتی برای مبارزه باید تشکیلاتی انقلابی ساخت. تشکیلاتی که چه بسا دارای بخش‌های نظامی، سیاسی، مالی و... بوده و بر آن قوانین و ضوابط بسیاری حاکم باشد. تشکیلاتی با استراتژی و تاکتیک، در غیر اینصورت هرگز امکان مقاومت در برابر یک قدرت توتالیتر و سرکوبگر وجود نداشته و پیروزی و تحقق آرمان آزادی و برابر امکان‌پذیر نیست.''' ''' | ||
== رابطه بين ايدئولوژی و تشكيلات در سازمان‌های انقلابی== | === رابطه بين ايدئولوژی و تشكيلات در سازمان‌های انقلابی === | ||
برای پیشبرد یک مبارزهی انقلابی به سه چیز نیاز است. | برای پیشبرد یک مبارزهی انقلابی به سه چیز نیاز است. | ||
# ایدئولوژی | # ایدئولوژی | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۵۰: | ||
ایدئولوژی مجموعه‌ای سامان‌یافته از اعتقادات و باورها سیاسی، اجتماعی،اقتصادی و فلسفی است که انسان‌ها را در مسیر زندگی و رفتارهایشان سمت می‌دهد. | ایدئولوژی مجموعه‌ای سامان‌یافته از اعتقادات و باورها سیاسی، اجتماعی،اقتصادی و فلسفی است که انسان‌ها را در مسیر زندگی و رفتارهایشان سمت می‌دهد. | ||
مسعود رجوی ایدئولوژی را در کتاب تبیین جهان «چراغ راهنما و راهگشای عمل» تعریف می‌کند<ref>تبیین جهان- مسعود رجوی - جلد یک</ref> | مسعود رجوی ایدئولوژی را در کتاب [[تبیین جهان]] «چراغ راهنما و راهگشای عمل» تعریف می‌کند<ref>تبیین جهان- مسعود رجوی - جلد یک</ref> | ||
مسعود رجوی همچنین با استناد به قرآن، عبارت «نُورُهُمْ يَسْعَى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ »<ref>سوره تحريم- آيه ۸</ref> را استعاره‌ای از همین موضوع | مسعود رجوی همچنین با استناد به قرآن، عبارت «نُورُهُمْ يَسْعَى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ »<ref>سوره تحريم- آيه ۸</ref> را استعاره‌ای از همین موضوع میداند. | ||
همچنین می‌توان گفت ایدئولوژی مجموعه‌ی باورهایی است که تمامی موضع‌گیری‌های ما را سمت می‌دهد. بایدها و نباید‌های ما را مشخص می‌کند و در نهایت چگونگی زندگی | همچنین می‌توان گفت ایدئولوژی مجموعه‌ی باورهایی است که تمامی موضع‌گیری‌های ما را سمت می‌دهد. بایدها و نباید‌های ما را مشخص می‌کند و در نهایت چگونگی زندگی ما را شکل می‌دهد. | ||
با این تعریف می‌توان نتیجه گرفت که برای محقق کردن یک هدف، مثلا هدفی آزادیخواهانه یا | با این تعریف می‌توان نتیجه گرفت که برای محقق کردن یک هدف، مثلا هدفی آزادیخواهانه یا استقلال‌طلبانه در یک جامعه، نیاز به یک ایدئولوژی داریم. بدون آن حرکات و رفتارهای ما بدون سمت و سو خواهد بود. هر چه آن هدف مورد نظر، پیچیده‌تر و مبارزه ما دشوارتر باشد، برای پیروزی به یک ایدئولوژی کامل‌تر و سامان‌یافته‌تر نیاز است. | ||
به عنوان مثال برای مبارزه با یک دشمن خارجی در راستای استقلال، باورهای ملی‌گرایانه به اندازه کافی انگیزه‌بخش و | به عنوان مثال برای مبارزه با یک دشمن خارجی در راستای استقلال، باورهای ملی‌گرایانه به اندازه کافی انگیزه‌بخش و کمک‌کننده خواهد بود. در حالی که اگر مبارزه پیچیده‌تر شود، به عنوان مثال هدف از مبارزه، ساقط کردن یک دیکتاتوری مذهبی باشد که خود دارای ایدئولوژی مشخصی است، طبعا باید در مقابل آن به یک دستگاه فکری و ایدئولوژی کامل‌تر و نظام‌یافته‌تر مسلح شد. | ||
=== تعریف شکل و محتوا === | === تعریف شکل و محتوا === | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۶۷: | ||
اگر از یک کیلو «موم» در قالبی معین مقداری مکعب یا کره یا مخروط یا استوانه بسازیم، صورت‌های ما متفاوت است، ولی مادة ما یکسان است که همان موم است. حال اگر همان کره یا مکعب را یک بار از خمیر و یک بار از موم و یک بار از شکلات بسازیم، صورت ما که همان کره یا مکعب است، ثابت است و مادة ما متفاوت شده است.<ref>فرم چیست- دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی</ref> | اگر از یک کیلو «موم» در قالبی معین مقداری مکعب یا کره یا مخروط یا استوانه بسازیم، صورت‌های ما متفاوت است، ولی مادة ما یکسان است که همان موم است. حال اگر همان کره یا مکعب را یک بار از خمیر و یک بار از موم و یک بار از شکلات بسازیم، صورت ما که همان کره یا مکعب است، ثابت است و مادة ما متفاوت شده است.<ref>فرم چیست- دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی</ref> | ||
یک کلاس درس ممکن است در نقاط مختلف دنیا به اشکال مختلفی ایجاد شود. در مناطق | یک کلاس درس ممکن است در نقاط مختلف دنیا به اشکال مختلفی ایجاد شود. در مناطق فقیرنشین تعدادی دانش‌آموز روی زمین نشسته و به سخنان معلم گوش می‌دهند. در شهرها کلاس‌های درس دارای نیم‌کت و تخته سیاه است. در کشورهای پیشرفته‌تر ممکن است یک کلاس با کمک گرفتن از رایانه و وایدسکرین برگزار شود. اشکال در این کلاس‌ها مختلف هستند اما ماده یا محتوا همان کلاس است. پس آن بخش از این پدیده که تغییرناپذیر است کلاس است، اگر چه شکل برگزاری آن ممکن است در هر جا متفاوت باشد. | ||
به این ترتیب هر پدیده داری شکل و محتوا است. | به این ترتیب هر پدیده داری شکل و محتوا است. | ||
از سویی هر محتوا نیاز به یک شکل مناسب دارد. به عنوان مثال آب را به مثابه‌ی محتوا می‌توان در یک پارچ به مثابه شکل یا ظرف ریخت. اما مواد مذاب تنها در | از سویی هر محتوا نیاز به یک شکل مناسب دارد. به عنوان مثال آب را به مثابه‌ی محتوا می‌توان در یک پارچ به مثابه شکل یا ظرف ریخت. اما مواد مذاب تنها در پاتیل‌های مخصوص ریخته می‌شود و اگر در یک پارچ ریخته شود هم پارچ را ازبین برده و هم خود مواد مذاب روی زمین ریخته و از میان می‌رود. | ||
پس برای تحقق یک محتوا یا ماده، باید فرم و شکل مناسب با آنرا در نظر گرفت. | پس برای تحقق یک محتوا یا ماده، باید فرم و شکل مناسب با آنرا در نظر گرفت. | ||
=== تشکیلات ظرف تحقق ایدئولوژی === | === تشکیلات ظرف تحقق ایدئولوژی === | ||
گفته شد که برای مبارزه و ایجاد تغییر در جامعه به سه عنصر یعنی تشکیلات، ایدئولوژی و استراتژی نیاز است. این سه عنصر باید با شرایط و | گفته شد که برای مبارزه و ایجاد تغییر در جامعه به سه عنصر یعنی تشکیلات، ایدئولوژی و استراتژی نیاز است. این سه عنصر باید با شرایط و ضرورت‌های مرحله‌ای مبارزه منطبق باشند. هرچه مبارزه دشوارتر و شرایط آن پیچیده‌تر باشد،آنها نیز باید متکامل‌تر و نظام‌یافته‌تر باشند. به این ترتیب تشکیلاتی که در یک مقطع مبارزاتی می‌تواند پیروزی را محقق کند، ممکن است در مقطعی دیگر قادر به آن نباشد. همچنین یک ایدئولوژی با پیچیده‌تر شدن شرایط مبارزه باید خود را قوام بیشتری بخشد. | ||
مثال یک : | مثال یک: | ||
[[پرونده:لنین.JPG|جایگزین=ولادیمیر لنین|بندانگشتی|250x250پیکسل|ولادیمیر لنین]] | [[پرونده:لنین.JPG|جایگزین=ولادیمیر لنین|بندانگشتی|250x250پیکسل|ولادیمیر لنین]] | ||
لنين خود عضو حزب سوسيال دمكرات روسيه بود و آن را حزب سوسيال- دمكرات طبقه كارگر روسيه | لنين خود عضو حزب سوسيال-دمكرات روسيه بود و آن را حزب سوسيال-دمكرات طبقه كارگر روسيه معرفی ميكرد. لنین در این حزب بسیار فعال بود اما هنگامی که ديد با وجود جريان‌های انحرافی در آن، مبارزه انقلابی‌اش پيش نمی‌رود، آنرا به عنوان ظرف مناسب برای تحقق آرمان‌های روسیه نامناسب تشخیص داده و حزب کمونیست را تشکیل داد. | ||
مثال دو: | مثال دو: | ||
در سال ۱۳۴۰در فضای باز سیاسی موجود در ایران احزابی چون جبهه‌ی ملی دوم و نهضت آزادی فعالیت‌های نسبی داشتند. اما در سال ۱۳۴۱ پس از انقلاب سفید، فضای باز سیاسی رو به بسته شدن می‌رفت. در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ با به رگبار بستن تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم توسط نظامیان حکومت سلطنتی، فعالیت احزاب رفرمیست متوقف شد. آن احزاب دیگر قادر به پیشبرد مبارزه نبودند. به ترتیب از میان آنها تعدادی چون محمد حنیف‌نژاد تصمیم گرفتند تشکیلات دیگری را متناسب با شرایط موجود بنیانگذاری کنند. آنها ظرف پیشین را برای مبارزه نامناسب تشخیص داده و با جمع‌بندی مبارزات گذاشته سازمان مجاهدین خلق ایران را بنیان گذاشتند.<ref>[https://event.mojahedin.org/i/events/506 قیام مردمی ۱۵خرداد ۱۳۴۲، نقطه عطفی در تاریخ ایران]</ref> | در سال ۱۳۴۰در فضای باز سیاسی موجود در ایران احزابی چون جبهه‌ی ملی دوم و [[نهضت آزادی]] فعالیت‌های نسبی داشتند. اما در سال ۱۳۴۱ پس از انقلاب سفید، فضای باز سیاسی رو به بسته شدن می‌رفت. در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ با به رگبار بستن تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم توسط نظامیان حکومت سلطنتی، فعالیت احزاب رفرمیست متوقف شد. آن احزاب دیگر قادر به پیشبرد مبارزه نبودند. به ترتیب از میان آنها تعدادی چون محمد حنیف‌نژاد تصمیم گرفتند تشکیلات دیگری را متناسب با شرایط موجود بنیانگذاری کنند. آنها ظرف پیشین را برای مبارزه نامناسب تشخیص داده و با جمع‌بندی مبارزات گذاشته سازمان مجاهدین خلق ایران را بنیان گذاشتند.<ref>[https://event.mojahedin.org/i/events/506 قیام مردمی ۱۵خرداد ۱۳۴۲، نقطه عطفی در تاریخ ایران]</ref> | ||
== هفت اصل تشکیلات == | == هفت اصل تشکیلات == | ||
اغلب تشکیلات انقلابی و مبارزاتی در ایران و جهان و از جمله تشکیلات سازمان مجاهدین خلق ایران دارای اصولی هفت‌گانه است.این اصول در سازمان‌های مختلف مشابه هستند و تنها ممکن است بیشتر ارتقاء یافته و یا در اشکال مختلفی بکار گرفته شوند. | اغلب تشکیلات انقلابی و مبارزاتی در ایران و جهان و از جمله تشکیلات سازمان مجاهدین خلق ایران دارای اصولی هفت‌گانه است. این اصول در سازمان‌های مختلف مشابه هستند و تنها ممکن است بیشتر ارتقاء یافته و یا در اشکال مختلفی بکار گرفته شوند. | ||
=== سانترالیزم دموکراتیک === | === سانترالیزم دموکراتیک === | ||
[[پرونده:سانترالیزم چرخه‌ی هماهنگ تصمیم‌گیری در یک تشکیلات است.jpg|جایگزین=سانترالیزم چرخه‌ی هماهنگ تصمیم‌گیری در یک تشکیلات است|بندانگشتی|سانترالیزم چرخه‌ی هماهنگ تصمیم‌گیری در یک تشکیلات است]] | [[پرونده:سانترالیزم چرخه‌ی هماهنگ تصمیم‌گیری در یک تشکیلات است.jpg|جایگزین=سانترالیزم چرخه‌ی هماهنگ تصمیم‌گیری در یک تشکیلات است|بندانگشتی|سانترالیزم چرخه‌ی هماهنگ تصمیم‌گیری در یک تشکیلات است]] | ||
سانترالیزم دموکراتیک قانون عامی است که بر نحوه‌ی اداره‌ی یک تشکیلات حاکم است. به عبارت دیگر تمامی | [[سانترالیزم دموکراتیک]]، قانون عامی است که بر نحوه‌ی اداره‌ی یک تشکیلات حاکم است. به عبارت دیگر تمامی تصمیمگیریها در یک تشکیلات به همین شیوه انجام می‌شود. | ||
سانترالیزم یعنی اجرای تصمیمی که نهایتا توسط راس هرم یک تشکیلات گرفته می‌شود برای تمامی افراد | سانترالیزم یعنی اجرای تصمیمی که نهایتا توسط راس هرم یک تشکیلات گرفته می‌شود برای تمامی افراد الزام‌آور است. جنبه دموکراتیک به این معنی است که هر عضو یک تشکیلات می‌تواند در مورد یک تصمیم‌گیری بحث و تبادل نظر کرده و آنرا به چالش بکشد. نظرات افراد از پایین به بالا منتقل می‌شود یا در جمع‌های بزرگ علنا مطرح می‌شود اما نهایتا تمامی افراد ملزم هستند آنچه را که اکثریت به آن رای داده‌اند بپذیرند. به این ترتیب از همه‌ی اعضاء انتظار می‌رود از تصمیمی که بصورت جمعی گرفته شده است حمایت کنند. این جنبه از این قانون همان سانترالیزم یا تمرکز محوری را نشان می‌دهد. در جزوه‌ی چه باید کرد نوشته‌ی لنین این موضوع بصورت مفصل توضیح داده شده است و همچنان به عنوان یک مرجع برای نیروهای انقلابی در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Democratic_centralism</ref> | ||
=== انتقاد و انتقاد از خود === | === انتقاد و انتقاد از خود === | ||
| خط ۲۰۱: | خط ۲۰۱: | ||
به این ترتیب اعضاء یک تشکیلات انقلابی، اختلافات میان خود، آزردگی‌ها و کدورت‌ها، ضعف‌ها و نواقص و ... را با انتقاد از عملکرد و رفتار خود و انتقاد کردن به عملکرد و رفتار دیگران حل کرده و بهبود می‌بخشند. انتقاد و انتقاد از خود روشی آگاهانه است که انسان‌ها با پایبندی به آن نشان می‌دهند که قصد دارند رفتار و اخلاق خود را مستمرا ارتقاء داده و با کمک گرفتن و پذیرفتن صمیمانه‌ی انتقادات دیگران به انسانی کامل‌تر تبدیل شوند. | به این ترتیب اعضاء یک تشکیلات انقلابی، اختلافات میان خود، آزردگی‌ها و کدورت‌ها، ضعف‌ها و نواقص و ... را با انتقاد از عملکرد و رفتار خود و انتقاد کردن به عملکرد و رفتار دیگران حل کرده و بهبود می‌بخشند. انتقاد و انتقاد از خود روشی آگاهانه است که انسان‌ها با پایبندی به آن نشان می‌دهند که قصد دارند رفتار و اخلاق خود را مستمرا ارتقاء داده و با کمک گرفتن و پذیرفتن صمیمانه‌ی انتقادات دیگران به انسانی کامل‌تر تبدیل شوند. | ||
در سازمان مجاهدین خلق ایران پس از انقلاب ایدئولوژیک و تحت اشراف کلاس‌های آموزشی مریم رجوی عبارت «انتقاد و انتقاد از خود» به [[عملیات جاری در سازمان مجاهدین خلق ایران|عملیات جاری]] تغییر کرده و شکل و نحوه اجرای متکامل‌تری پیدا کرد. علت این نامگذاری این است که سازمان مجاهدین آنرا معادل همان جهاداکبر دانسته و به امری | در سازمان مجاهدین خلق ایران پس از انقلاب ایدئولوژیک و تحت اشراف کلاس‌های آموزشی مریم رجوی عبارت «انتقاد و انتقاد از خود» به [[عملیات جاری در سازمان مجاهدین خلق ایران|عملیات جاری]] تغییر کرده و شکل و نحوه اجرای متکامل‌تری پیدا کرد. علت این نامگذاری این است که سازمان مجاهدین آنرا معادل همان جهاداکبر دانسته و به امری برنامه‌ریزی شده تبدیل نمود که در نشست‌های روزانه، در تیم‌ها و گروه‌های کاری مختلف اجرا می‌شود تا افراد بطور مستمر و دائمی با یکدیگر مناسبات رفتاری شفاف و بدور از هرگونه فاصله داشته باشند و بتوانند پرقدرت‌تر و هماهنگ‌تر و به قول مجاهدین بصورت پیکری واحد (تن واحد) از عهده‌ی مسئولیت‌های خود برآیند. | ||
=== وحدت فرد و مسئولیت === | === وحدت فرد و مسئولیت === | ||
یک سازمان انقلابی برای رسیدن به اهداف تعیین شده باید کارهای مختلفی را انجام دهد. لازمه‌ی اجرای این اعمال داشتن تقسیم کار و سپردن مسئولیت به افراد مشخص است. روشن است که هر مسئولیتی را نمی‌شود به عهده‌ی هر کسی گذاشت. بلکه باید مسئولیت به کسی واگذار شود که از عهده‌ی اجرای آن برآید. یعنی صلاحیت لازم برای انجام آن را داشته باشد. هر عضو یک تشکیلات | یک سازمان انقلابی برای رسیدن به اهداف تعیین شده باید کارهای مختلفی را انجام دهد. لازمه‌ی اجرای این اعمال داشتن تقسیم کار و سپردن مسئولیت به افراد مشخص است. روشن است که هر مسئولیتی را نمی‌شود به عهده‌ی هر کسی گذاشت. بلکه باید مسئولیت به کسی واگذار شود که از عهده‌ی اجرای آن برآید. یعنی صلاحیت لازم برای انجام آن را داشته باشد. هر عضو یک تشکیلات می‌تواند با کسب صلاحیت مواضع خود را ارتقاء داده و مسئولیت‌های متعدد و سنگین‌تری را نیز عهده‌دار شود. در یک تشکیلات انقلابی یا مبارز از موضع مسئولیت نه نشان و درجه‌ی نظامی است و نه یک افتخار، بلکه تنها به این دلیل روشن می‌باشد که فرد شایستگی انجام آنرا دارد. او باید پیوسته تلاش کند تا هماهنگی و سازگاری خود با مسئولیت مورد نظر را بیشتر و بیشتر نماید<ref>شک علمی و غیرعلمی- صفحه ۲۲</ref> | ||
=== انظباط آهنین === | === انظباط آهنین === | ||
انضباط به معنی پذیرش نظم و انظباط آهنین مبین نوع عالی‌تری از انطباق آگاهانه با اصول و ضوابط تشکیلاتی است. وقتی یک فرد محتوای یک سازمان و تشکیلات را می‌پذیرد(ایدئولوژی، استراتژی و...) ناگزیر بایستی اشکال و در نتیجه اصول و ضوابطی را که این محتوا در قالب آنها تحقق می‌یابد نیز پذیرفته و به آن پایبند باشد. به عبارت دیگر بی‌انظباطی ناشی از ارجحیت دادن منافع شخصی به منافع سازمانی و تشکیلاتی است. | انضباط به معنی پذیرش نظم و انظباط آهنین مبین نوع عالی‌تری از انطباق آگاهانه با اصول و ضوابط تشکیلاتی است. وقتی یک فرد محتوای یک سازمان و تشکیلات را می‌پذیرد(ایدئولوژی، استراتژی و...) ناگزیر بایستی اشکال و در نتیجه اصول و ضوابطی را که این محتوا در قالب آنها تحقق می‌یابد نیز پذیرفته و به آن پایبند باشد. به عبارت دیگر بی‌انظباطی ناشی از ارجحیت دادن منافع شخصی به منافع سازمانی و تشکیلاتی است. انضباط در یک تشکیلات، به دلیل ویژگی داوطلبانه بودن عضویت در آن، بصورت اتوماتیک، نه دستوری و نه فرمایشی است، بلکه ناشی از آگاهی فرد و درک ضرورت پذیرش آن برای پیشبرد اهداف تشکیلات است. هر چه این نظم دقیق‌تر، قاطع‌تر و جدی در یک تشکیلات اجرا شود بر اثر آن توانایی آن سازمان یا تشکیلات در جهت برطرف کردن موانع و پیشروی به سمت هدف بیشتر می‌شود. | ||
=== رهبری جمعی === | === رهبری جمعی === | ||
| خط ۲۱۳: | خط ۲۱۳: | ||
=== حرفه‌ای بودن === | === حرفه‌ای بودن === | ||
برخلاف احزاب سیاسی که در آن افراد بصورت | برخلاف احزاب سیاسی که در آن افراد بصورت نیمه‌وقت کار کرده و حتی حق عضویت می‌پردازند، در یک تشکیلات انقلابی همه‌ی افراد تمام وقت هستند. یعنی کاری جز مبارزه ندارند و تمامی وقت و انرژی خود را بصورت ۲۴ ساعته و بلاوقفه در راستای تحقق آرمان خود هزینه میکنند. در سال ۱۳۴۲ محمد حنیف‌نژاد و دیگر بنیانگذاران سازمان مجاهدین خلق ایران در مواد جمع بندی خود از مبارزات گذشته ذکر کردند که یکی از ضعفهای آن مبارزات و علل شکست آن حرفه‌ای نبودن افراد بوده است. به این ترتیب حرفه‌ای بودن از آغاز به عنوان یکی از اصول تشکیلاتی در این سازمان پذیرفته و به اجرا‌ء گذاشته شد.<ref>[https://event.mojahedin.org/news/124739/__cat_url__ چگونه مثل ”او“ باشیم (قسمت اول) - به قلم: حسین میرداماد]</ref> | ||
=== اعتماد === | === اعتماد === | ||
این اصل ناظر بر این است که روابط و مناسبات تشکیلاتی بر مبنای اعتماد و اطمینان اعضاء به یکدیگر بنا شده‌اند. اعتماد عامل استحکام مناسبات تشکیلاتی و پیوند هر چه عمیق‌تر عناصر تشکیلاتی با یکدیگر می‌باشد. بدون اعتماد، با شدت گرفتن یک مبارزه و مواجه یک تشکیلات با ضربات و مشکلات، تشکیلات به انشعاب و چند دستگی کشیده شده و روابط تشکیلاتی از هم گسیخته می‌شود. بطور خاص این اصل برای سازمان‌ها و تشکیلاتی که مبارزه مخفی و یا مسلحانه داشته و امکان برگزاری کنگره و انتخابات در سطح وسیع وجود ندارد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و نقش آن حساس‌تر و تعیین کننده‌تر می‌شود. | این اصل ناظر بر این است که روابط و مناسبات تشکیلاتی بر مبنای اعتماد و اطمینان اعضاء به یکدیگر بنا شده‌اند. اعتماد عامل استحکام مناسبات تشکیلاتی و پیوند هر چه عمیق‌تر عناصر تشکیلاتی با یکدیگر می‌باشد. بدون اعتماد، با شدت گرفتن یک مبارزه و مواجه یک تشکیلات با ضربات و مشکلات، تشکیلات به انشعاب و چند دستگی کشیده شده و روابط تشکیلاتی از هم گسیخته می‌شود. بطور خاص این اصل برای سازمان‌ها و تشکیلاتی که مبارزه مخفی و یا مسلحانه داشته و امکان برگزاری کنگره و انتخابات در سطح وسیع وجود ندارد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و نقش آن حساس‌تر و تعیین کننده‌تر می‌شود. | ||
==منابع == | ==منابع == | ||
<references /> | <references /> | ||