انتخابات مجلس شورای اسلامی (۱۳۹۹–۱۳۹۸)
| بخشی از سلسله مقاله‌های سیاسی | |
| بنیان‌گذار | |
|---|---|
| متصدیان | |
| ارگان‌ها و جریان‌های وابسته | |
|
|
|
| پایه‌های رژیم ولایت فقیه | |
| درگاه سیاست (en) | |
انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۹۸ برگزار خواهد شد. این انتخابات در شرایطی برگزار می‌شود که شورای نگهبان اغلب کاندیدهای جناح رقیب علی خامنه‌ای را رد صلاحیت کرده است. علی خامنه‌ای در سخنانی با فراخوان به ایجاد یک دولت جوان حزب‌اللهی زمینه برای حذف نمایندگان جناح رقیب را فراهم کرد.[۱]
همچنین تظاهرات آبان ۱۳۹۸ با ۱۵۰۰ کشته و بیش از ۱۰ هزار دستگیری، اغلب مردم را برآن داشته است که به کمپین تحریم انتخابات مجلس بپیوندند. در اغلب نظرسنجی‌هایی که حتی توسط رسانه‌های حکومتی برگزار شده است، نزدیک به ۸۰ درصد از مردم در انتخابات مجلس شرکت نخواهند کرد.[۲]
برگزاری انتخابات مجلس و یا انتخابات ریاست جمهوری، در نظام «ولایت مطلقه‌ی فقیه» که بر اساس قانون اساسی، از اختیارات تام و نامحدود در تمامی زمینه‌های لشکری و کشوری برخوردار است، تأثیر چندانی در تغییر سرنوشت کشور ندارد. به همین دلیل از ابتدای سال ۱۳۶۰ برگزاری هرگونه انتخابات در رژیم ولایت فقیه از طرف اپوزیسیون این و به ویژه مجاهدین خلق نامشروع خوانده و تحریم شده است. مسئولان رژیم ایران نیز بارها خود اعلام کرده‌اند که مشروعیت رژیم خود را نه از پایین (مردم) بلکه از بالا یعنی از اراده‌ی الهی کسب می‌کنند.[۳]
تعریف انتخابات
انتخابات فرآیندی است که با برگزاری مراحلی این زمینه را ایجاد می‌کند که عامه‌ی مردم بتوانند در مورد حاکمیت در کشورشان در یک بازه‌ی مشخص زمانی در آینده، تصمیم‌گیری کنند.
انتخابات می‌تواند برای تصمیم‌گیری بر سر یک سیاست، یا انتخاب نمایندگان مجلس یا ریاست جمهوری و دیگر افراد حاکم بر سرنوشت یک سرزمین باشد.
انتخابات اصلی‌ترین شیوه اعمال حاکمیت مردم بر مردم است و مهم‌ترین شاخص دموکراسی محسوب می‌شود. این البته به شرطی است که مردم بتوانند در انتخابا یا رد صلاحیت بالاترین مقام حکومتی مشارکت کنند. به این ترتیب اعمال هر گونه محدودیت از طرف مراکز قدرتی خارج از حوزه‌ی انتخاب شده توسط مردم، آن را از موضوعیت انداخته و از محتوا خالی می‌کند.
سنگ بنای انتخابات در بریتانیا گذاشته شد. با رشد بورژوازی شهری، درخواست‌های این طبقه برای مشارکت در تصمیم‌گیری‌های حکومت افزایش یافت و سرانجام حاکمیت را مجبور کرد تا نمایندگانی از این نیروی جدید را در تصمیم‌گیری مشارکت دهد.
در سده‌های هفدهم و هجدهم در اروپا و همچنین در شمال آمریکا انتخابات به شکل امروزی آن شکل گرفت و مبنایی برای دموکراسی، یعنی حاکمیت مردم بر مردم شد. در این کشورها به ویژه پس از جنگ جهانی اول، سلطنت به عنوان نهادی موروثی و غیرمنتخب، از میان رفت و یا تنها به صورت نهادی نمادین و بدون شکلی (بدون قدرت اجرایی) درآمد تا انتخابات و رأی مردم در تعیین بالاترین مناصب حکومتی مؤثر باشد.[۴]
انتخابات در رژیم ولایت فقیه
برگزاری انتخابات، چه انتخابات مجلس یا انواع دیگر آن در نظام ولایت فقیه هرگز نمی‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشارکت مردم در تعیین سرنوشت و آینده‌ی سیاسی کشور باشد. در تعاریف علمی انتخابات، یک مشارکت انتخاباتی در صورتی می‌تواند مؤثر واقع شود و به دموکراسی منجر شود که از جمله
- انتخابات فرایندی باشد که منجر به انتخاب بالاترین رده‌های تصمیم‌ساز گردد. در نتیجه هیچ‌نهاد یا فرد غیرمنتخب قادر به تأثیرگذاری بر روند آن نباشد.
- بدون تقلب و جعل آرا برگزار شود.
در صورتی که یکی از این دو نقض شود، برگزاری انتخابات تبدیل به یک نمایش خواهد شد. در حاکمیت‌های دیکتاتوری برگزاری انتخابات تنها نمایشی برای کسب مشروعیت سیاسی در راستای تدام بقاست. از آن‌جا که در قرن بیستم، برگزاری انتخابات، معیار مشروعیت و دموکراسی است، این حاکمیت‌ها با انواع رئیس جمهوری‌های مادام‌العمر، پادشاهی یا حاکم مذهبی مجبور به برگزاری آن به شکلی شماتیک هستند،
در رژیم ولایت فقیه، شخص ولی فقیه به عنوان حاکم مطلق و فعال مایشاء، شخصا قادر به تصمیم‌گیری و تأثیرگذاری بر تمامی ارکان حکومتی است و در نتیجه با حق حاکمیت مردم در تعارضی آشکار قرار دارد. مسئولان رژیم ایران خود بارها گفته‌اند که مشروعیت نظام خود را از خداوند (و نه از مردم) می‌گیرند.[۵]
انتخابات دوره‌ی یازدهم مجلس
ستاد انتخابات کشور در اطلاعیه شماره یک خود اعلام کرد، ثبت نام داوطلبان نمایندگی مجلس برای مشارکت در انتخابات از تاریخ ۱۰ آذر ۱۳۹۸ شروع می‌شود و تا یک هفته ادامه دارد.[۶]
رئیس ستاد انتخابات مجلس در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۹۸ گفت: ۷ هزار و ۱۴۸ نامزد برای ورود به مجلس شورای اسلامی با هم رقابت می‌کنند. ۵۷ میلیون و ۹۱۸ هزار نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات دوم اسفند امسال هستند.
تعداد یک‌هزار و ۴۵۳ نفر در یازدهمین دوره انتخابات مجلس در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس برای کسب ۳۰ کرسی این حوزه با یکدیگر رقابت می کنند.[۷]
فعالیت‌های تبلیغاتی کلیه نامزدهای تأیید صلاحیت شده مجلسی و تعدادی از نامزدهای مجلس خبرگان از روز پنجشنبه ۲۴ بهمن ۱۳۹۸، ۱۳ فوریه۲۰۲۰ آغاز شد و طبق قانون انتخابات مجلس، از پایان روز چهارشنبه ۳۰ بهمن ۱۹ فوریه، تبلیغات ممنوع خواهد بود. رأی‌گیری برای انتخاب نمایندگان یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و میان‌دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان روز جمعه ۲ اسفند ۱۳۹۸، ۲۱ فوریه ۲۰۲۰ برگزار می‌شود.[۸]
زمینه چینی خامنه‌ای برای حذف رقبا
در انتخابات دور یازدهم مجلس۷ برخلاف انتخابات قلبی، خامنه‌ای حتی باندها و جناح‌های درونی نظام خود را نیز از دور رقابت‌ها حذف کرد. باوجود آن‌که بسیاری برگزاری انتخابات در رژیم ایران را به دلیل تقلبات بسیار و همچنین وجود نهادهای قدرت برتر، تنها یک نمایش توخالی توصیف می‌کنند، همواره به باندها و جناح‌های متفاوت اما وفادار به اصل نظام، اجازه داده می‌شد بر سر کسب قدرت به رقابت بپردازند تا فضای انتخابات را فعال نگاه دارند. اما این‌بار پس از تظاهرات آبان ۹۸ و مرگ قاسم سلیمانی و شرایط بین المللی موجود علیه رژیم ایران، شورای نگهبان تصمیم‌گرفت، با حذف کاندیداهای جناح رقیب، مجلس را به سمت یکدست شدن با نمایندگان جناح خامنه‌ای هدایت کند.[۹]
خامنه‌ای در سخنرانی روز اول خرداد ۱۳۹۸ درجمع دانشجویان در برابر شکایت آنان از دولت روحانی، برای انتخابات و حذف رقبا زمینه‌چینی کرد.[۱۰] خامنه‌ای گفت:
«اگر چنان‌چه ان‌شاءالله شما جوان‌ها با این حرکت‌ها پیش بروید و زمینه را برای روی کار آوردن یک دولت جوان و حزب‌اللهی آماده کنید، بنده معتقدم که بسیاری از این نگرانی‌های شما و دغدغه‌های شما و غصه‌های شما پایان خواهد پذیرفت؛ این غصه‌ها هم البته فقط مخصوص شماها نیست.»[۱]
روز جمعه ۱۸بهمن، امام جمعه و در تاریخ ۱۹بهمن روزنامه‌های باند خامنه‌ای برحمله علیه روحانی و باند او متمرکز بودند و عموماً حرفهای خامنه‌ای را تکرار کردند.
آل هاشم امام‌جمعه‌ی تبریز گفت، این مجلس می‌تواند در آینده یک دولت جوان حزب‌اللهی را تضمین کند. امام‌جمعه‌ی اژیه اصفهان هم از دولت جوان و حزب‌اللهی که زیربنایش در مجلس ایجاد می‌شود صحبت کرد.[۱۱]
حذف گسترده باندهای رقیب توسط خامنه‌ای
در انتخابات دوره یازدهم شورای نگهبان وابسته به ولی فقیه به طور گسترده‌ای کاندیداهای نمایندگی مجلس به خصوص کاندیداهای اصلاح طلب را رد صلاحیت کرد. شورای نگهبان همچنین ۹۰ نفر از اعضای دوره دهم مجلس را که برای دوره یازدهم ثبت نام کرده بودند، عمدتا به دلیل تخلفات مالی رد صلاحیت کرد.[۸] برخی از این افراد معروف‌ترین چهره‌های جناح اصلاح‌طلب از جمله علی مطهری و محمود صادقی بودند.
آذر منصوری، فعال سیاسی اصلاح طلب، در توئیتی با هشتگ رد صلاحیت نوشت:
«تا کنون علاوه بر تهران، شورای اصلاح طلبان یزد، البرز، زنجان، اصفهان، آذربایجان غربی، چهارمهال بختیاری، خوزستان، فارس، همدان، گیلان و شهرهای مشهد و ملایر در بیانیه‌های جداگانه اعلام کردند به دلیل رد صلاحیت کاندیداهای خود در انتخابات مجلس یازدهم لیستی نخواهند داشت.»[۷]
سرخوردگی باندهای مغلوب از انتخابات یازدهم مجلس
شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان روز سه‌شنبه ۱۵ بهمن ماه اعلام کرد در انتخابات مجلس از حوزه انتخابیه تهران لیستی ارائه نخواهد شد.
حمیدرضا عارف هم گفت «در شهر تهران شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان راساً به عرصه انتخابات وارد نخواهد شد و این امر به احزاب عضو واگذار شده است». او تأکید کرد «اینکه یک حزب بخواهد نامزدهای خود را معرفی کند یا با جمعی از احزاب دیگر ائتلاف کند، به تصمیم خودشان بازمی‌گردد اما از لوگو و برند شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان نمی‌توانند استفاده کنند».
کارگزاران سازندگی اعلام کرده است که با وجود رنجش شدید از عملکرد شورای نگهبان، از انتخابات کناره‌گیری نمی‌کند. این حزب، با انتشار بیانیه‌ای با عنوان «چرا رأی می دهیم؟» نوشته است که با دلی خونین همچون دیگر شهرهای کشور، در تهران نیز در حد مقدورات فهرست انتخاباتی منتشر می‌کند.
مجید انصاری، روز پنجشنبه در نشست خود با جوانان حزب «ندای ایرانیان» گفت که سرلیست کارگزاران و احزاب اصلاح طلب شده است، او گفت در جلسات متعددی که با خاتمی و مشاورانش داشته‌اند، خاتمی گفته باتوجه به شرایط فعلی، ۱۱۰ نفر از مجرب‌ها را مشخص کنیم و از جوانان هم بخواهیم وارد صحنه شوند اما از جمع ۱۱۰ نفری، تنها از ۵ نفر ثبت نام کردند و تنها من تائید صلاحیت شدم.[۱۲]
تشتت در جبهه اصولگرایان
شورای نگهبان که خط و خطوط ولی فقیه را در حذف کاندیداهای رقیب پیش می‌برد کاندیداهای جناح مقابل اصولگرایان را به شکل گسترده‌ای از صحنه انتخابات حذف کرد. به رغم قلع و قمع باند رقیب، اختلاف در باند اصولگرایان نیز شدت گرفت و آنها نتوانستند به لیست مشترکی برای تهران که اصلی‌ترین حوزه انتخابات است، برسند.
دسته‌جات مختلف این باند تابه‌حال ۷ لیست جداگانه داده‌اند و نتوانسته‌اند در مورد لیستی واحد توافق کنند.[۱۳]
لیست انتخاباتی اصولگرایان بسیاری از چهره‌های این جریان را ناراضی و ناراحت کرده است. روز دوشنبه۲۱ بهمن ۱۳۹۸ شورای ائتلاف نیروهای انقلاب که ائتلاف اصلی اصولگرایان است، لیست ۳۰ نفره نامزدهای انتخابات مجلس را اعلام کرد. پس از آن جنجال میان اصولگرایان ایجاد شد و فضای مجازی از اظهار نظرهای انتقادی درباره این لیست پر شد. محمد باقر قالیباف که لیدر لیست منتشر شده بود نیز این لیست را رد کرد. حتی حمید رسایی در لیست اصولگرایان جایی نداشت.
انتقادات آنقدر زیاد بود که ساعتی پس از بالا گرفتن اعتراضات دبیرخانه شورای مزبور اعلام کرد:
«با توجه به گمانه‌زنی‌های مختلف و انتشار فهرست‌های متفاوت با عنوان لیست شورای ائتلاف در تهران، اسامی نهایی ۳۰ نامزد ائتلاف در تهران به زودی از طریق این شورا رسماً به اطلاع عموم خواهد رسید.»
رائفی پور سخنران معروف باند اصول‌گرا در اعتراض به این لیست در توئیتی نوشت:
«مردم این روزها و این آدم‌ها را به خاطر بسپارید! صد نفر را واسطه فرستادند که شما لیست مجزا نده و وحدت را حفظ کن، قول می‌دهیم شرایط شما (شفافیت، کارآمدی و جوان‌گرایی) لحاظ شود! حالا هرکه از مادرش قهر کرده می‌خواهد لیست جداگانه‌ای بدهد. ظاهراً فقط من می‌توانم وحدت را به هم بزنم!»
پس از انتشار لیست اصولگرایان منصور ارضی سردسته مداحان حکومتی نیز نارضایتی خود را از لیست منتشر شده اعلام کرد. او یک گام از رائفی پور هم پیشتر رفت و تاکید کرد که لیست جداگانه‌ای منتشر خواهد کرد.[۱۴]
تحریم انتخابات مجلس
بسیاری از مردم، جریانات سیاسی و اپوزیسیون رژیم ایران خواهان تحریم قاطعانه‌ی انتخابات مجلس بودند و آن را یک نمایش توصیف کردند.
تأثیر قیام آبان بر انتخابات دوره یازدهم
تظاهرات آبان ماه ۱۳۹۸ تأثیر به سزایی بر انتخابات دور یازدهم داشت. این اعتراضات منجر به کشته شدن بیش از ۱۵۰۰ نفر شده بود، همچنین آمار بازداشتی‌ها تا ۱۰ هزار نفر گزارش می‌شوند. در گزارشی که رادیو زمانه تهیه کرده است ۸۶ درصد ازمردم ایران با اعتراضات آبان همراهی کرده یا همبستگی دارند و این موضوع آنها را از شرکت در این انتخابات منع می‌کند.[۱۵] شرکت در انتخابات را به مثابه تأیید این حکومت و نوعی خیانت جلوه داد.[۱۶]
نتیجه نظرسنجی ها
بنا بر ده‌ها نظرسنجی که حتی توسط رسانه‌های رژیم ایران انجام شد قریب به اتفاق مردم خواهان تحریم انتخابات بودند.
نظر سنجی دانشگاه تهران نشان داد که تنها ۲۴ درصد از مردم پایتخت در انتخابات شرکت می‌کنند.[۲]
شبکه صدا و سیمای رژیم ایران روز چهارشنبه ۵ فوریه خبر از نتایج یک نظرسنجی رسمی که در تلگرام آن انجام شده بود، داد. پاسخ به این نظر سنجی نشان داده بود که بیش از ۸۰ درصد از مردم این انتخابات را تحریم می‌کنند.[۱۷]
در یک نظر سنجی دیگر از طرف رادیو زمانه ۹۲٫۶ دهم درصد از مردم در انتخابات شرکت نخواهند کرد.
همچنین بر اساس نتایج نظرسنجی ایسپا، درباب احتمال میزان مشارکت در زمان انجام نظرسنجی تمایل مردم تهران برای شرکت در انتخابات ۲۱درصد و برای مردم استان تهران ۲۷درصد است.
واکنش‌ها در فضای مجازی
در فضای مجازی پست‌های متعددی در تلگرام، فیس بوک، اینستاگراام و توئیتر با فراخوان به تحریم انتخابات منتشر شد. همچنین هشتک‌های مختلفی در راستای تحریم انتخابات توسط مردم استفاده شد.
در توئیتر برخی از این هشتک‌ها چنین بودند:
#تحریم_انتخابات
#رای_من_سرنگونی
#انگشت_در_خون
#رای_بی_رای
#رای_نمیدهم
صحبت‌های روحانی در مورد انتخابات
روز یکشنبه ۲۷بهمن، حسن روحانی در یک نشست خبری برای ترغیب مردم به شرکت در انتخابات، صحبت‌های قبلی خود را که گفته بود این انتخابات نیست و انتصابات است، انکار کرد و گفت:
«اگر انتصابات است که دیگر این همه اصرار و التماس نمی‌خواهد… آن انتخاباتی که انتصابات بود مال قبل از انقلاب بود…۳گزینه بیشتر وجود ندارد؛ انتخاب مطلوب، انتخاب محدود و شرکت نکردن و قهر. اگر انتخاب مطلوب نبود، انتخاب محدود را هم کنار بگذاریم؟... اینکه ضرر است».
روحانی همچنین گفت که گزارش قبلی وزارت کشور حاکی از این بود که ۷۰حوزهٔ غیررقابتی وجود دارد؛ اما امروز فقط ۴۴حوزهٔ غیررقابتی هست؛ او وعده داد که اکثر حوزه‌ها رقابتی است و مردم حضور پیدا می‌کنند… اگر رقابتی نباشد، باز هم به‌نظر من مردم باید حضور پیدا بکنند.[۱۸]
پیام مریم رجوی در رابطه با انتخابات دوره یازدهم مجلس
مریم رجوی، در ۱۶بهمن ۱۳۹۸ در رابطه با انتخابات دوره یازدهم مجلس در جمهوری اسلامی گفت:
«قلع و قمع کامل کاندیداهای باند مغلوب نظام ولایت فقیه نشانه روشنی از انقباض ناگزیر دیکتاتوری دینی در برابر قیام‌های توفنده مردمی و بحران سرنگونی است… مردم ایران که رأی واقعی خود را در قیام‌های آبان و دی با شعارهای مرگ بر اصل ولایت فقیه و مرگ بر خامنه‌ای ابراز کرده‌اند، انتخابات نامشروع مجلس آخوندها را بسا بیشتر از گذشته تحریم می‌کنند. بایکوت این انتخابات یک فریضه ملی و پیمان ملت ایران با کهکشان شهیدان مردم ایران به‌ویژه ۱۵۰۰شهید قیام آبان و اقتضای خواست‌های مردم و دانشجویان به‌پاخاسته در قیام دی‌ماه ۹۸ برای سرنگونی تمامیت رژیم نامشروع ولایت فقیه است. مردم و دانشجویانی که با فریادهای مرگ بر خامنه‌ای و مرگ بر دیکتاتور و مرگ بر اصل ولایت فقیه و مرگ بر ستمگر چه شاه و چه رهبر، نشان دادند که خواستار آینده‌ای بدون شیخ و شاه و مبتنی بر دموکراسی و حاکمیت جمهور مردم هستند.»[۱۹]
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان - سایت خامنه‌ای
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ نظرسنجی دانشگاه تهران
- ↑ آیا انتخابات در رژیم ولایت‌فقیه معنایی دارد؟!
- ↑ سلطنت، از زندانی به زندان دیگر یا دموکراسی!
- ↑ آیا انتخابات در رژیم ولایت‌فقیه معنایی دارد؟!
- ↑ شرایط و زمان ثبت نام داوطلبان انتخابات مجلس یازدهم اعلام شد- خبرگزاری ایرنا
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ انتخابات مجلس ۹۸ - سایت نایریکا
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ رادیو فرانس انفو
- ↑ حذف فله‌یی کاندیداهای نمایش انتخاباتی
- ↑ انتخابات مقدمه انقباض کامل - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران
- ↑ انتخابات؛ مقدمه انقباض کامل - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران
- ↑ رادیو فرانس انفو
- ↑ بحران انتخابات؛ پیامدهای تشتت در باند اصول‌گرا - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران
- ↑ رائفی پور و ارضی از چه ناراحتند - سایت همگرایی
- ↑ نظرسنجی زمانه: شمار «تحریم‌کنندگان فعال» انتخابات مجلس رو به افزایش است
- ↑ رای من سرنگونی
- ↑ نظرسنجی رسانه دولتی ایران: 82 درصد مردم در انتخابات شرکت نمی‌کنند
- ↑ روحانی؛ دروغ و سفسطه گری در باتلاق بحرانها - سخن روز ۲۷ بهمن سایت سازمان مجاهدین خلق ایران
- ↑ اطلاعیه شورای ملی مقاومت ایران ۱۶ بهمن ۱۳۹۸