صفحهٔ اصلی

ایران‌‌پدیا دانشنامه‌ی اپوزیسیون ایران است؛ دانشنامه‌ای مستند برای ایرانیانی که می‌خواهند روایت بدون سانسور و دقیق تاریخ صدساله‌ی ایران -به‌ویژه در چهل سال اخیر- را بدانند. ایران‌پدیا در ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز کرد و هم‌اکنون (۲۱ مهر ۱۴۰۴ خورشیدی) ۲٬۲۰۷ نوشتار دارد. مقاله‌های این دانشنامه باید بی‌طرفانه و با استناد به منابع معتبر و بدون لحن تبلیغی و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران باشند. مطالب ایران‌پدیا همواره در حال تکمیل و بازتکمیل، ویرایش و بازویرایش است. ناوبری سریع * صفحهٔ اصلی * مقاله‌های برگزیده * نوشتارهای جدید * نگاره روز * پروژه‌های همکاری * تماس با ما نوشتار برگزیده ویرایش ایران‌پدیا:نوشتار پیشنهادی هفته/۲۰۲۵/۴۲ نوشتارهای جدید ویرایش نوشتارهای جدید هفته گیتی نظیری گیتی نظیری، (متولد خرداد ۱۳۳۷، تهران - درگذشته ۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۱، تپه‌های اوین) کارمند شبکه تلویزیون و از اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران بود که در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۱ در سن ۲۴ سالگی در زندان اوین اعدام شد. او در خانواده‌ای سیاسی و فرهنگی رشد یافت و پس از اتمام تحصیلات متوسطه، در دانشکده فنی رادیو و تلویزیون تحصیل کرد. گیتی نظیری از دوران دانشجویی با آرمان‌های مجاهدین آشنا شد و پس از انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷، فعالیت‌های خود را در بخش کارمندی رادیو و تلویزیون آغاز کرد. پس از ۳۰ خرداد ۱۳۶۰، به دلیل فعالیت‌های گسترده‌اش به زندگی مخفی روی آورد، اما در ۵ اسفند ۱۳۶۰ دستگیر شد. او به مدت سه ماه تحت شکنجه‌های شدید قرار گرفت، اما از مواضع خود عقب‌نشینی نکرد و در نهایت به جوخه تیرباران سپرده شد. پیکر او در قطعه ۹۲ بهشت زهرا به‌صورت بی‌نام و نشان دفن شده است. بیشتر بخوانید... سمیه رشیدی سمیه رشیدی، زندانی سیاسی محبوس در زندان قرچک ورامین، در ۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ به دلیل فعالیت‌های اعتراضی در محله جوادیه تهران بازداشت شد. نیروهای امنیتی با خشونت او را ضرب و شتم کردند، سرش را به دیوار کوبیدند و به صورت، شکم و پاهایش ضربه زدند، که منجر به کبودی و خونریزی شد. او ابتدا دو روز در بازداشتگاه آگاهی ۱۵ خرداد بازجویی شد و در ۶ اردیبهشت به بند زنان زندان اوین منتقل گردید. اتهامش «تبلیغ علیه نظام» است، اما بدون دادگاه و دسترسی به وکیل، پرونده‌اش بلاتکلیف مانده. در ۱۹ خرداد ۱۴۰۴ به بند ۲۰۹ اوین و پس از حمله موشکی اسرائیل به اوین در تیر ۱۴۰۴، به زندان قرچک تبعید شد. سمیه رشیدی به بیماری صرع مبتلا بود که با تشنج‌های ناگهانی و افت هوشیاری همراه است. از ابتدای بازداشت، از سردردهای شدید و تشدید بیماری شکایت داشت، اما بهداری زندان علائم را «تمارض» دانست و داروهای نامناسب تجویز کرد. شرایط غیربهداشتی، تراکم جمعیت، و کمبود دارو در زندان قرچک وضعیت او را وخیم‌تر کرد. او برای کارهای روزانه به کمک هم‌بندی‌ها وابسته بود. در ۲۵ شهریور ۱۴۰۴، پس از تشنج‌های مکرر، با تأخیر به بیمارستان مفتح ورامین منتقل شد و در ۲۹ شهریور به کما رفت. سطح هوشیاری‌اش به ۵ رسید و پزشکان وضعیت را «بحرانی و ناپایدار» توصیف کردند و از نجات جانش قطع امید نمودند. خانواده‌اش از ملاقات و اطلاعات درمانی محروم بود و نهادهای امنیتی وضعیت را به «خودکشی» نسبت می‌دهند تا مسئولیت را انکار کنند. بیشتر بخوانید... فرشته شبانی فرشته شبانی، (متولد سال ۱۳۳۶، شیراز - درگذشته ۲۴ شهریور ۱۳۶۱، زندان سپاه شیراز) دانشجوی مهندسی و فعال سیاسی ایرانی، در ۲۴ شهریور ۱۳۶۱ توسط رژیم جمهوری اسلامی ایران در زندان سپاه شیراز اعدام شد. او در شیراز در خانواده‌ای متوسط به دنیا آمد و تحصیلات خود را در رشته مهندسی در تهران ادامه داد. شبانی به دلیل حساسیت به نابرابری‌های اجتماعی، در قیام ۱۳۵۷ علیه رژیم پهلوی مشارکت کرد و پس از انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷ به سازمان مجاهدین خلق ایران پیوست. با تعطیلی دانشگاه‌ها در انقلاب فرهنگی، به شیراز بازگشت و فعالیت‌هایش را ادامه داد. در سال ۱۳۶۱، به همراه همسرش، شهرام دهقان، دستگیر شد و طی ۹ ماه تحت شکنجه‌های شدید جسمی و روحی قرار گرفت. او با مقاومت در برابر بازجویی، حتی از افشای نام خود نیز خودداری کرد و جان دست‌کم هفت همرزم را حفظ نمود. شکنجه‌ها منجر به فلج شدن او در بیمارستان شد، که رژیم آن را به تزریق آمپول نادرست نسبت داد. بیشتر بخوانید... درباره‌ی ایران‌پدیا ویرایش ایران پدیا دانشنامه‌ی اپوزیسیون ایران است. ایران پدیا در ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز کرد و هم اکنون (۲۱ مهر ۱۴۰۴ خورشیدی) ۲٬۲۰۷ نوشتار دارد. مقالات این دانشنامه باید بی‌طرفانه و با استناد به منابع معتبر و بدون لحن تبلیغی و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران باشند. مطالب ایران پدیا مستمرا در حال تکمیل و بازتکمیل، ویرایش و بازویرایش است. موضوعات اصلی ویرایش موضوعات اصلی ۱ انقلاب دموکراتیک ایران ۱.۱ وقایع  · اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران · جمعه خونین زاهدان · خیزش ایذه · ادامه... ۱.۲ جستارهای وابسته  · کوکتل مولوتف · ادامه... ۱.۳ اسامی و عکس جانباختگان  · جانباختگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ · ۱.۴ جانباختگان  · مهسا امینی · مهسا امینی · نیکا شاکرمی · سیاوش محمودی · مونا نقیب · غزاله چلاوی · کومار درافتاده · عرفان زمانی · کیان پیرفلک · آرنیکا قائم‌مقامی · علی عراقی · حنانه کیاکجوری · سارینا اسماعیل‌زاده · ادامه... ۱.۵ اعدام‌شدگان قاسم آبسته · ایوب کریمی · محمد قبادلو · محمدمهدی کرمی · محسن شکاری · مجیدرضا رهنورد · مجاهد کورکور · ادامه... ۲ افراد ۲.۱ زنان  · زنان پیشگام در قیام‌های ایران · زنان در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران · ادامه... ۲.۲ قربانیان آپارتایدٰ  · فاطمه سلطانی · ۲.۳ هنرمندان  · مرضیه · مرتضی حنانه · حبیب‌الله بدیعی · حبیب خبیری · آندرانیک آساطوریان · مرجان · محمد شمس · حمیدرضا طاهرزاده · ناهید همت‌آبادی · منصور قدرخواه · عماد رام · فریدون ژورک · پرویز یاحقی · امیر آرام · منوچهر طاهرزاده · فرهاد مهراد · محمدرضا شجریان · غلامحسین بنان · بیژن مفید · ادامه... ۲.۴ ورزشکاران  · پوریای ولی · غلامرضا تختی · حبیب خبیری · هوشنگ منتظرالظهور · محمدقربانی · مسلم اسکندر فیلابی · حسن نایب‌آقا · فروزان عبدی · سید محمد خادم حقیقت · ناصر حجازی · ادامه... ۲.۵ نویسندگان و شاعران ۲.۵.۱ نویسندگان و شاعران ایرانی  · منوچهر هزارخانی · سیمین بهبهانی · محمد فرخی یزدی · میرزاده عشقی · رحمان کریمی · غزاله علیزاده · فریدون مشیری · نیما یوشیج · صادق چوبک · صادق هدایت · حافظ · مولوی · غلامحسین ساعدی · جلال آل‌احمد · شیرکو بیکس · احمد شاملو · فروغ فرخزاد · سهراب سپهری · حمید اسدیان · ادامه... ۲.۵.۲ نویسندگان و شاعران غیرایرانی  · برتولت برشت · پابلو نرودا · فدریکو گارسیا لورکا · رابیندرانات تاگور · ادامه... ۲.۶ فعالان سیاسی و اجتماعی  · فروغ تقی‌پور · گلرخ ایرایی · آرش صادقی · هاشم خواستار · ادامه... ۲.۷ سیاست‌مداران ۲.۸ مسئولان رژیم ایران  · روح‌الله خمینی · محسن رضایی · علی صیاد شیرازی · علی رازینی · مجتبی خامنه‌ای · محمدتقی مصباح یزدی · سید محمد خاتمی · محمود احمدی‌نژاد · حسینعلی نیری · ابراهیم رئیسی · حسن روحانی · اسدالله لاجوردی · مصطفی پورمحمدی · مرتضی اشراقی · علی لاریجانی · اکبر هاشمی رفسنجانی · صادق خلخالی · حسین موسوی تبریزی · سعید امامی · حسین طائب · سعید جلیلی · ادامه... ۲.۹ انقلابیون  · محمدعلی جابرزاده · رضا رضایی · فاطمه امینی · امیرپرویز پویان · مسعود رجوی · مریم رجوی · آذر رضایی · اشرف ربیعی · موسی خیابانی · مجید شریف واقفی · امیرپرویز پویان · خسرو گلسرخی · میرزا کوچک‌ خان جنگلی · علی‌اکبر صفایی فراهانی · شکرالله پاکنژاد · محمد حنیف‌نژاد · سعید محسن · علی اصغر بدیع زادگان · زهرا مریخی · حمید اشرف · کرامت‌الله دانشیان · ادامه... ۲.۱۰ فیلسوفان و دانشمندان  · علی شریعتی · احمد تفضلی · هانا آرنت · آنتونیو گرامشی · ادامه... ۲.۱۱ روحانیون  · سید محمود طالقانی · حبیب‌الله آشوری · عبدالغفار نقشبندی · حسن لاهوتی اشکوری · ادامه... ۲.۱۲ شخصیت‌های خارجی  · اریک داوید · آبه پیر · آلخو ویدال کوادراس · هانری لکلرک · ناپلئون بناپارت · سون یات سن · مارتین لوتر کینگ جونیور · جاوید رحمان · سید احمد غزالی · یاسر عرفات · ژاندارک · پاتریس لومومبا · نلسون ماندلا · آبراهام لینکلن · ادامه... ۲.۱۳ شناخته شدگان  · دلارا دارابی · حمیدالله اربابی · حمیدرضا درخشنده · مسیح علی‌نژاد · روح‌الله زم · عبدالمالک ریگی · یاسر شه‌بخش · محمدجواد وفایی ثانی · ادامه... ۲.۱۴ تاریخی  · یپرم خان · کیخسرو · امیرکبیر · محمدتقی‌ پسیان · یعقوب لیث · رئیس‌علی دلواری · هوارد باسکرویل · قاضی محمد · ادامه... ۲.۱۵ جان باختگان تظاهرات  · نیکتا اسفندانی · سارو قهرمانی · فرشته علیزاده · فرزاد انصاری‌فر · پویا بختیاری · پژمان قلی‌پور · رضا معظمی گودرزی · مینا شیخی · علیرضا انجوی · صانع ژاله · سجاد رضایی · ادامه... ۳ تاریخ ۳.۱ انقلاب‌های جهان  · انقلاب ضد سلطنتی ایران · انقلاب ویتنام · انقلاب کوبا · انقلاب شوروی · انقلاب کبیر فرانسه · ادامه... ۳.۲ دوران پهلوی و اواخر قاجاریه  · اشغال ایران در جنگ جهانی اول · قرارداد ۱۹۱۹ · کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ · نهضت جنگل · جمهوری گیلان · تظاهرات ۱۷ شهریور · ادامه... ۳.۳ دوران جمهوری اسلامی  · رژیم ولایت فقیه · سرکوب کردستان · گروگان گیری در سفارت آمریکا · انقلاب فرهنگی · جنگ ایران و عراق · مرکز اسلامی هامبورگ · ادامه... ۳.۴ پرسنل ارتش هوادار مجاهدین  · پرسنل ارتش هوادار مجاهدین · سرهنگ خلبان بهزاد معزی · ادامه... ۳.۵ اپوزیسیون ایران  · شورای ملی مقاومت ایران · پیام‌های مسعود رجوی · طرح شورای ملی مقاومت درباره آزادی‌ها و حقوق زنان · طرح صلح شورای ملی مقاومت · میلیشیا · سازمان مجاهدین خلق ایران · طرح ده ماده‌ای مریم رجوی · عملیات جاری · کانون‌های شورشی · هژمونی زنان در سازمان مجاهدین خلق ایران · ادامه... ۳.۶ احزاب  · سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران · جبهه ملی ایران · حزب دموکرات کردستان (لاده‌ران) · پژاک · سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر · حزب کومله · ادامه... ۴ هنر و فرهنگ ۴.۱ فرهنگ ایران  · نوروز · چهارشنبه‌سوری · حاجی فیروز · شب یلدا · شیر و خورشید · سرود ملی ایران · ادامه... ۵ جغرافیا و محیط زیست  · آلودگی هوا در ایران · جنگل‌های ایران · سیل در ایران · ادامه... ۵.۱ سدها ۵.۲ آب‌ها  · بحران آب در ایران · زاینده‌رود · خلیج فارس · ادامه... ۵.۳ کوهستان‌ها، درّه‌ها و بیابان‌ها ۵.۴ انرژی در ایران برنامه هسته‌ای ایران ۵.۵ خاک  · آلودگی هوا در ایران · ادامه... ۶ ادبیات شاهنامه ۶.۱ اساطیر  · رستم · سیاوش · ادامه... ۶.۲ سرگرمی و تفریحات  · ورزش در ایران · فوتبال در ایران · ادامه... ۷ معرفی کتاب ۷.۱ کتاب‌های مقاومت  · بنیانگذاران · زنان نیروی تغییر · قهرمانان در زنجیر · استراتژی قیام و سرنگونی · قتل‌عام و بازشناسی الیگارشی قدرت · ایران، بازی اتمی رژیم · ادامه... ۸ فلسفه ۸.۱ فلسفه و جامعه‌شناسی  · اپورتونیسم · پراگماتیسم · توتالیتاریسم دینی · سکولاریسم · بنیادگرایی اسلامی · جمهوری دموکراتیک · ادامه... ۹ جامعه و علوم اجتماعی ۹.۱ موضوعات اجتماعی  · بحران انرژی در ایران · فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی · انفجار مهیب بندرعباس · سرکوب در ایران · نقض حقوق بشر در ایران · بحران مشروعیت جمهوری اسلامی ایران · بحران برق در ایران · بحران مسکن در ایران · بحران سلامت و روان در ایران · ادامه... ۹.۲ سیاست و حکومت  · سپاه پاسداران انقلاب اسلامی · قانون اساسی جمهوری اسلامی · ارتش سایبری جمهوری اسلامی · عمق استراتژیک · دارایی‌های خامنه‌ای · برجام · قصاص در ایران · وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی · گشت ارشاد · دفاع مشروع · نوشیدن جام زهر · نیروی قدس سپاه پاسداران · ادامه... ۹.۳ حقوق  · حق تعیین سرنوشت · حقوق بین‌المللی بشردوستانه · اعلامیه جهانی حقوق بشر · آزادی بیان · سازمان ملل متحد · فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد · تمامیت ارضی · ادامه... ۹.۴ زندان‌ها  · زندان اوین · زندان قصر · زندان قزلحصار · زندان گوهردشت · زندان کهریزک · زندان دیزل‌آباد · زندان یونسکو · زندان قزل‌قلعه · زندان فشافویه · ادامه...